P6_TA(2004)0111

Postępy osiągnięte przez Rumunię na drodze do przystąpienia

Rezolucja Parlamentu Europejskiego w sprawie postępów osiągniętych przez Rumunię na drodze do przystąpienia do Unii Europejskiej (COM(2004)0657 — C6-0151/2004 — 2004/2184(INI))

Parlament Europejski,

- uwzględniając Okresowy Raport Komisji z 2004 r. w sprawie postępów osiągniętych przez Rumunię na drodze do przystąpienia i dokument strategiczny Komisji w sprawie postępów osiągniętych w procesie rozszerzenia (COM(2004)0657 — C6-0151/2004),

- uwzględniając Konkluzje Prezydencji z Rady Europejskiej w Kopenhadze w dniach 12- 13 grudnia 2002 r. i Konkluzje Rady Europejskiej w Brukseli w dniach 12 i 13 grudnia 2003 r.,

- uwzględniając wszystkie swoje rezolucje przyjęte od początku procesu rozszerzenia,

- uwzględniając art. 45 Regulaminu,

- uwzględniając sprawozdanie Komisji Spraw Zagranicznych oraz opinię Komisji Budżetowej (A6-0061/2004),

A. mając na uwadze, że Rumunia podjęła znaczne wysiłki na drodze do przystąpienia do Unii Europejskiej,

B. mając na uwadze, że ocena Rumunii opiera się na ścisłym przestrzeganiu kryteriów kopenhaskich i Konkluzjach Prezydencji z Rady Europejskiej w Helsinkach w dniach 10- 11 grudnia 1999 r. oraz na zasadzie zróżnicowanego podejścia,

C. mając na uwadze, że niezbędne są dodatkowe wysiłki, w szczególności w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych w odniesieniu do walki z korupcją, zorganizowaną przestępczością i kontrolą granic, w dziedzinie konkurencji w odniesieniu do pomocy państwa, jak również w dziedzinie ochrony środowiska w zakresie wydawania przepisów we wszystkich sektorach i dostosowania prawodawstwa horyzontalnego,

Sytuacja polityczna i kryteria

1. przyznaje, że zgodnie z wnioskami zawartymi w raporcie Komisji Rumunia nadal wypełnia kryteria polityczne z Kopenhagi oraz wzmocniła stabilność swoich instytucji gwarantując demokrację, nadrzędność prawa, prawa człowieka oraz przestrzeganie ochrony mniejszości obejmujących zarówno Węgrów, jak i Romów, choć nadal istnieje potrzeba prowadzenia dalszych reform w dziedzinie sprawiedliwości i administracji publicznej, jak również zwiększenia wysiłków w zakresie zwalczania korupcji;

2. pochwala postępy Rumunii osiągnięte na drodze reform administracji i sądownictwa oraz wdrożenia strategii reformy administracji publicznej, która była niezbędna do przeprowadzenia decentralizacji i dekoncentracji służby publicznej oraz do koordynowania polityk; jest pewien, że Rumunia dostrzega wagę dalszego priorytetowego prowadzenia reform administracji i sądownictwa oraz że podejmowane będą znaczące wysiłki w kierunku systematycznego wdrażania tych reform;

3. zachęca Rumunię do szybkiej i priorytetowej realizacji reformy służby publicznej, co jest nieodzownym warunkiem udanej integracji Rumunii z Unią; zaleca, aby ze szczególną uwagą podejść do realizacji postanowień strategii reformy administracji publicznej z maja 2004 r., kładąc szczególny nacisk na odpowiednie wynagradzanie urzędników publicznych, na awanse według kryterium kompetencji i na otwarte konkursy oraz na poprawę w zakresie zarządzania i szkoleń; z zadowoleniem przyjmuje przyjęcie w lutym 2004 r. Kodeksu Etyki dla Urzędników Służby Publicznej;

4. z zadowoleniem przyjmuje podejmowane przez Rumunię wysiłki w dziedzinie decentralizacji i samorządu lokalnego, a w szczególności strategię z maja 2004 r.; wyraża jednak zaniepokojenie, gdyż Rumunia musi jeszcze rozwiązać problemy w tym obszarze wskazane w raporcie Komisji z 2003 r.; podkreśla znaczenie wzmocnienia zdolności administracyjnych i zarządzania finansowego na szczeblu lokalnym, przy jednoczesnym zagwarantowaniu samorządowi lokalnemu wystarczających przychodów oraz zasobów ludzkich i materialnych;

5. przyznaje, że zgodnie z wnioskiem Parlamentu, rozporządzenia nadzwyczajne są stosowane tylko w "wyjątkowych okolicznościach" przewidzianych w konstytucji rumuńskiej, jednak wyraża żal, że w rzeczywistości zakres korzystania z tego typu praktyk nie uległ zmniejszeniu; ponawia swoje wezwanie skierowane do rządu rumuńskiego, aby powstrzymał się od uciekania się do rozporządzeń nadzwyczajnych i stosował normalne procedury legislacyjne; wzywa do określenia w sposób jaśniejszy i wyraźniejszy, co oznaczają "wyjątkowe okoliczności" w kontekście rozporządzeń nadzwyczajnych;

6. pochwala dokonaną przez Rumunię rewizję jej konstytucji przeprowadzoną w październiku 2003 r., która przyczyniła się do racjonalizacji procesu parlamentarnego, nadając obydwu izbom priorytetową kompetencję w odniesieniu do różnych rodzajów aktów prawnych; uważa, że należy kontynuować wysiłki na rzecz poprawy procesu opracowywania polityk i procesu legislacyjnego;

7. zachęca Rumunię, w szczególności organy sądownicze, do pełnego wdrożenia ustaw związanych z wolnością informacji; zachęca rząd i Parlament Rumunii do ułatwienia kontroli ich prac przez środki masowego przekazu poprzez zwiększenie przejrzystości procesu legislacyjnego;

8. uważa, że sytuacja prawna dziennikarzy uległa poprawie w zakresie wolności wypowiedzi, lecz wyraża zaniepokojenie wzrostem liczby przypadków agresji fizycznej wobec dziennikarzy śledczych i wzywa do podjęcia wysiłków w celu wyjaśnienia tych przypadków; jest również zaniepokojony niepewną sytuacją ekonomiczną wielu organizacji działających w dziedzinie mediów, która daje władzom możliwość wywierania nacisku; uważa, że potrzebne są dalsze wysiłki, aby zagwarantować pełną realizację wolności wypowiedzi;

9. zachęca Rumunię do intensyfikacji strategii i planu działania przyjętego przez rząd rumuński w celu udanego przeprowadzenia reformy systemu sądownictwa poprzez skoncentrowanie się na konkretnym wdrożeniu przyjętych ustaw; w tym celu zachęca Rumunię do szybkiego przeznaczenia dostatecznych zasobów ludzkich i finansowych, aby zagwarantować skuteczność tych działań;

10. z zadowoleniem przyjmuje podjęte dotąd działania zmierzające do rozdziału władzy wykonawczej od władzy sądowniczej, takie jak eliminacja uprawnień Ministra Sprawiedliwości w zakresie mianowania lub awansowania sędziów; wyraża poważne zaniepokojenie wnioskami Komisji, według których oficjalne badania potwierdziły, że władza wykonawcza nadal wywiera wpływ na wyniki postępowań sądowych; ponawia swój wniosek o wzmocnienie niezawisłości i profesjonalizmu wymiaru sprawiedliwości; wzywa Rumunię do stworzenia klimatu bardziej sprzyjającego sprawowaniu władzy sądowniczej poprzez zwiększenie liczby sędziów i zapewnienie im większych możliwości kształcenia ustawicznego, także w drodze wprowadzenia najlepszych praktyk stosowanych w krajach UE; wzywa Rumunię do zastosowania wszystkich zaleceń okresowego raportu Komisji w tej dziedzinie dla zapewnienia prawdziwych rządów prawa;

11. nakłania Rumunię do dokonania znaczących postępów w dziedzinie decentralizacji i samorządu lokalnego poprzez zapewnienie władzom lokalnym większych i wystarczających zasobów finansowych i ludzkich, poprzez unowocześnienie metod pracy, poprzez podwyższenie płac oraz poprzez zapewnienie skutecznych szkoleń;

12. pochwala przyjęcie przez rząd trzech ustaw w sprawie Najwyższej Rady Sędziowskiej, organizacji systemu sądownictwa i statusu funkcjonariuszy wymiaru sprawiedliwości; zachęca administrację do rozpoczęcia faktycznego stosowania wymienionych ustaw, które weszły w życie w dniu 30 września 2004 r. i mają na celu znaczną poprawę niezawisłości i skuteczności systemu sądownictwa;

13. zaniepokojony jest faktem, iż, pomimo niepokoju wyrażonego przez Komisję co do ustawodawstwa dotyczącego wolności stowarzyszeń, rejestrowanie alternatywnych organizacji politycznych reprezentujących mniejszości narodowe napotyka na znaczące przeszkody administracyjne, uniemożliwiające im uczestniczenie w wyborach;

14. stwierdza, że źródłem poważnego zaniepokojenia pozostaje korupcja; w tym kontekście jest zaniepokojony dokonaną przez Komisję oceną, iż w Rumunii korupcja, a zwłaszcza korupcja na wysokim szczeblu, jest w niskim zakresie skutecznie ścigana; wzywa rząd rumuński do podwojenia wysiłków w zakresie walki z korupcją, a zwłaszcza z korupcją na wysokim szczeblu; wzywa Rumunię do podjęcia dalszych wysiłków w celu przekazania większych uprawnień Krajowemu Urzędowi do Zwalczania Korupcji oraz zapewnienia jego niezależności i skuteczności; z zadowoleniem przyjmuje pozytywną reakcję Rumunii na sformułowane przez Parlament Europejski wezwanie do zwiększenia obsady personalnej Krajowego Urzędu do Zwalczania Korupcji oraz jej dotychczasowy konstruktywny udział w Grupie Państw Przeciwko Korupcji Rady Europy (GRECO) i nakłania ją do podjęcia dalszych kroków w tym kierunku;

15. wzywa Rumunię, jako kraj pochodzenia, tranzytu i przeznaczenia ofiar handlu ludźmi, do podjęcia konkretnych działań prawnych na rzecz walki z tym procederem, takich jak ściślejsza współpraca pomiędzy odpowiednimi władzami rumuńskimi (straż graniczna, policja krajowa, prokuratura, wydział ds. cudzoziemców, krajowy urząd ds. uchodźców itp.) a ich odpowiednikami w krajach sąsiadujących, oraz do przedstawienia rzetelnych danych w ujęciu rocznym, które umożliwiłyby śledzenie postępów w tej dziedzinie;

16. pochwala Rumunię za jej plan działania z czerwca 2004 r. dotyczący przyjęcia kryteriów z Schengen i wzywa Rumunię do jego szybkiego i pełnego wdrożenia w celu przyspieszenia procesu modernizacji sprzętu, infrastruktury i zasobów ludzkich oraz do poprawy kontroli i nadzoru na granicach z Ukrainą i Mołdową oraz na granicy na Morzu Czarnym;

17. pochwala reakcję Rumunii na apele międzynarodowe i wnioski Parlamentu, polegającą na wprowadzeniu krajowych norm w dziedzinie ochrony dzieci i ścisłych zasad adopcji międzynarodowej; uważa, że właściwe stosowanie tych nowych ram prawnych powinno przyczynić się do dalszej poprawy ochrony praw dziecka; przypomina, że nadal trzeba zajmować się przypadkami rodzin objętych moratorium i z tego powodu popiera zamiar stworzenia w niedalekiej przyszłości międzynarodowej komisji do zbadania tych przypadków;

18. wzywa do zwrócenia szczególnej uwagi na dzieci i ludzi młodych opuszczających ośrodki opieki, którzy potrzebują ponownej integracji i wsparcia ze strony społeczności, jak również ochrony przed wykorzystaniem;

19. pochwala dostosowanie ustawodawstwa rumuńskiego do praktyki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w odniesieniu do przeciwdziałania złemu traktowaniu osób przebywających w areszcie, lecz wyraża zaniepokojenie nadal sygnalizowanymi przypadkami złego traktowania na posterunkach policji, w więzieniach i szpitalach psychiatrycznych; wzywa władze rumuńskie do skutecznego ścigania wszelkich nadużyć oraz wymierzenia sprawiedliwości osobom winnym naruszania praw człowieka;

20. uważa, że strategia na rzecz Romów, która wyraźnie ma na celu zwalczanie dyskryminacji, jest niewątpliwie wdrażana, lecz wyraża zaniepokojenie opinią Komisji, że przemoc i faktyczna dyskryminacja mniejszości romskiej, także w instytucjach państwowych, są wciąż bardzo rozpowszechnione; nakłania rząd rumuński, aby nadal rozszerzał działania w tej dziedzinie i aby pierwszoplanowo traktował edukację i budowanie potencjału obok specjalnych działań w celu zwalczania dyskryminacji; z zadowoleniem przyjmuje niedawne utworzenie Krajowej Agencji ds. Romów;

21. wyraża głębokie zaniepokojenie faktem, że osoby upośledzone psychicznie są zatrzymywane w szpitalach psychiatrycznych na podstawie arbitralnych decyzji, jak również nieodpowiednimi warunkami i brakiem właściwej opieki w wielu szpitalach psychiatrycznych i innych ośrodkach dla osób upośledzonych psychicznie; wzywa Rumunię do zajęcia się tą kwestią w trybie pilnym i do zapewnienia, by szpitale i inne ośrodki dysponowały odpowiednimi środkami na leczenie i stworzenie warunków bytowych;

Kryteria gospodarcze

22. pochwala Rumunię w związku z wnioskami raportu Komisji, zgodnie z którymi Rumunia spełnia kryteria funkcjonującej gospodarki rynkowej i w sposób zdecydowany wprowadziła w życie program reform strukturalnych, który powinien pozwolić jej na stawienie czoła presji konkurencyjnej i siłom rynkowym wewnątrz Unii;

23. wzywa Rumunię do wprowadzenia udoskonaleń w celu wsparcia stabilności makroekonomicznej i pogłębienia reform strukturalnych; wskazuje, że dla dalszego ograniczenia deficytu sektora publicznego konieczne jest zapewnienie dyscypliny finansowej, ciągłego dostosowywania cen energii w oparciu o pokrycie kosztów oraz poprawy wyników finansowych przedsiębiorstw publicznych;

24. zachęca rząd do zakończenia procesu prywatyzacji, do uregulowania sporów powstałych w wyniku tego procesu i do szybkiego zamknięcia nierentownych przedsiębiorstw; uważa, że należy poczynić postępy w zakresie funkcjonowania systemu sądownictwa i administracji publicznej w celu zapewnienia spójnego i przewidywalnego stosowania prawa i stworzenia przychylnego klimatu dla przedsiębiorczości i inwestycji zagranicznych;

25. przypomina, że niezwykle poważnym problemem w Rumunii pozostaje ubóstwo pomimo niewielkiego spadku wskaźników dotyczących tego zjawiska w latach 2003 i 2004; z zadowoleniem przyjmuje prace rządu rumuńskiego, który z walki z marginalizacją społeczną i ubóstwem uczynił jeden ze swoich priorytetów i poczynił postępy w zakresie identyfikacji podstawowych wyzwań, to jest dzieci opuszczających placówki publiczne, młodzieży, która nie może wejść na rynek pracy, rodzin rolników, emerytów, bezdomnych i Romów oraz zachęca go do poszukiwania najodpowiedniejszych rozwiązań politycznych; z zadowoleniem przyjmuje stworzenie ram prawnych regulujących przyznawanie pomocy społecznej i próby włączenia organizacji pozarządowych w dystrybucję tej pomocy; zachęca władze rumuńskie do dalszego opracowywania statystyk dotyczących ubóstwa i sfinalizowania memorandum w sprawie integracji społecznej, realizowanego wraz z Komisją;

26. pochwala przyjęcie przez Rumunię znacznego pakietu aktów prawnych w sprawie ochrony społecznej, zwiększenie wydatków publicznych w tej dziedzinie i przyjęcie programu społecznego na lata 2003 i 2004, zmierzającego do zwiększania solidarności; równocześnie podkreśla, że Rumunia powinna podjąć bardziej zdecydowane niż dotychczas działania w celu umożliwiania tworzenia nowych firm w kraju jako podstaw przyszłego dobrobytu oraz nakłania Rumunię do kontynuowania reformy systemu ochrony społecznej; w szczególności w odniesieniu do poprawy usług medycznych, włączając w to szeroko zakrojoną reformę lecznictwa w zakresie chorób umysłowych i zapewnienie integracji społecznej osób niepełnosprawnych;

Kryteria związane z dorobkiem prawnym

27. uważa, że Rumunia osiągnęła zadowalający poziom dostosowania w większości dziedzin oraz, że jeżeli utrzyma jego obecne tempo i wywiąże się ze swoich zobowiązań, znajdzie się na dobrej drodze ku zakończeniu wymaganej transpozycji legislacyjnej przed przewidywaną datą przystąpienia;

28. wspiera Rumunię w wysiłkach na rzecz wzmocnienia sprawnej administracji w większości dziedzin z zakresu dorobku prawnego; podtrzymuje stanowisko, że sama poprawa w zakresie legislacji i przyjęcie planów działania nie są wystarczające; że należy kontynuować wysiłki wdrożeniowe we wszystkich dziedzinach; należy podjąć specjalne środki kontroli i stosowania prawa oraz przedłożyć doroczne szczegółowe dane pozwalające na ocenę postępów w ich stosowania;

29. zachęca Rumunię do energicznego zajęcia się zagadnieniami wciąż wymagającymi transpozycji w dziedzinie swobodnego przepływu towarów, swobodnego przepływu kapitału, ceł i kontroli finansowej;

30. zachęca Rumunię do znacznego przyspieszenia wdrażania aktów prawnych we wszystkich sektorach związanych ze środowiskiem naturalnym; wzywa Rumunię, aby poprawiła dostosowanie prawodawstwa horyzontalnego w dziedzinie środowiska naturalnego, w szczególności w sektorze jakości powietrza, gospodarki odpadami, jakości wody i ochrony przyrody oraz w kilku innych sektorach;

31. popiera ambicje rządu rumuńskiego w zakresie rozwoju delty Dunaju jako obszaru objętego programem "Natura-2000" i wzywa Komisję do wsparcia tych działań jako działania transgranicznego obejmującego Ukrainę oraz do podjęcia mediacji w trwającym konflikcie interesów, który w przeciwnym razie może stanąć na przeszkodzie pełnej ochronie tej ważnej europejskiej strefy przyrodniczej;

32. uważa, że w odniesieniu do pomocy udzielanej przez państwo, bilans władz rumuńskich w zakresie stosowania prawa musi ulec znaczącej poprawie;

33. nakłania Rumunię do zagwarantowania przestrzegania wysokich standardów zamówień publicznych i zasad organizacji przetargów, zgodnie z dorobkiem prawnym Wspólnoty;

34. ogólnie uważa, że sprawność administracyjna i wdrożeniowa agencji zarządzających funduszami europejskimi powinny zostać zdecydowanie zwiększone; uważa, że w odniesieniu do rolnictwa Rumunia nadal musi zwiększać sprawność administracyjną i wdrożeniową agencji SAPARD;

35. wzywa Rumunię, aby w dziedzinie polityki społecznej i zatrudnienia czuwała nad tym, by inspekcja pracy posiadała środki wystarczające do zapewnienia prawidłowego stosowania przepisów w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy; ponadto zachęca do skoncentrowania się na poprawie klimatu dla biznesu;

36. nakłania rząd rumuński do poprawy warunków wdrożenia Europejskiego Funduszu Socjalnego, a tym samym również potencjału w zakresie przyjmowania funduszy przeznaczonych na działania w zakresie strategii zatrudnienia;

37. zauważa, że dostosowanie legislacji rumuńskiej do dorobku prawnego Wspólnoty jest stosunkowo zadowalające w obszarach energii, przemysłu, badań naukowych i telekomunikacji; niemniej jednak, zachęca rząd rumuński, aby poświęcił najwyższą uwagę wdrożeniu legislacji w dziedzinie polityki przemysłowej ze względu na słabości strukturalne tego sektora, które ograniczają zdolność jej stosowania; uważa, że pilnie potrzebne są również środki zmierzające do zapewnienia bezpieczeństwa dostaw energii, ponieważ głównymi wyzwaniami pozostają nadal likwidacja niewydajnych systemów ogrzewania i kwestia nierentownych kopalń, wymagające podjęcia środków socjalnych pozwalających sprostać trudnościom społecznym na rynku pracy, oraz że należy dokonać rewizji strategii liberalizacji sektora telekomunikacji;

38. zaznacza, że całkowita finansowa pomoc przedakcesyjna dla Rumunii w roku 2004 wyniosła w przybliżeniu 825 mln euro, w tym 405,3 mln w ramach narodowego programu PHARE, 158,7 mln euro w ramach programu SAPARD i od 289 do 343 mln euro w ramach programu ISPA; a więc całkowita wysokość pomocy wyniosła ok. 1,4 % rumuńskiego PKB;

39. zachęca Rumunię do kontynuowania wysiłków w zakresie polityki regionalnej i koordynacji instrumentów strukturalnych, aby jej sprawność administracyjna mogła osiągnąć poziom, który pozwoliłby na pełne wykorzystywanie instrumentów strukturalnych;

40. zachęca Rumunię do poświęcenia najwyższej uwagi zastosowaniu legislacji w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych oraz, w związku z tym, do wzmocnienia odpowiedzialnych za egzekwowanie prawa agencji i instytucji cierpiących na braki kadrowe i niewystarczające wyszkolenie; a w szczególności zachęca do przyspieszenia procesu zwrotu własności oraz przyjęcia przepisów dotyczących zwrotu dóbr kościelnych;

41. wyraża głębokie zaniepokojenie długimi okresami przejściowymi przyjętymi w odniesieniu do rozdziału dotyczącego ochrony środowiska, w szczególności w odniesieniu do kopalni Rosia Montana, która stwarza poważne zagrożenie dla środowiska w całym regionie;

Wnioski

42. wyraża ufność i wiarę w możliwość szybkiego i satysfakcjonującego zakończenia negocjacji do końca 2004 r. w celu jak najszybszego podpisania traktatu o przystąpieniu w 2005 r. i jego wejścia w życie w dniu 1 stycznia 2007 r., o ile Rumunia, Rada i Komisja włożą w to odpowiedni wysiłek;

43. przypomina, że Rumunia będzie podlegała tym samym przepisom co Bułgaria i nowe Państwa Członkowskie, dlatego też będą mogły zostać w stosunku do niej zastosowane szczególne klauzule ochronne w przypadku poważnych naruszeń (zgodnie z art. 37, 38 i 39 Aktu o Przystąpieniu);

44. zwraca uwagę Rumunii na fakt, że, podobnie jak w przypadku Bułgarii, może zostać zastosowany w stosunku do niej szczególny mechanizm ochronny umożliwiający Komisji zalecenie Radzie, stanowiącej jednomyślnie, opóźnienia przystąpienia o jeden rok, jeżeli uzna, że istnieje poważne ryzyko niewypełnienia przez Rumunię zobowiązań wynikających z przystąpienia, w szczególności w dziedzinie wdrożenia dorobku prawnego i przestrzegania kryteriów politycznych z Kopenhagi; przystąpienie Rumunii powinno zależeć od jej własnych osiągnięć i wyników;

45. przeprowadzi uważną kontrolę rozwoju sytuacji w okresie od podpisania traktatu o przystąpieniu do rzeczywistego przystąpienia; w tym kontekście wzywa Komisję, aby dalej regularnie informowała Parlament za pośrednictwem jego Komisji Spraw Zagranicznych;

46. zachęca zatem Rumunię do wykazania się rzetelnością i wytrwałością w realizowaniu wszelkich zobowiązań podjętych podczas negocjacji; dopilnuje, aby Komisja wdrożyła stały mechanizm nadzoru i pomocy, który mógłby wesprzeć Rumunię na tej drodze;

***

47. zobowiązuje swojego Przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji, jak również rządowi i parlamentowi Rumunii.

--------------------------------------------------