Bruksela, dnia 21.12.2004

COM(2004)823 końcowy

KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Specjalne ramy pomocy dla tradycyjnych dostawców bananów AKP(Rozporządzenie Rady Nr 856/1999)Dwuletnie sprawozdanie Komisji2004

1. WPROWADZENIE

1.1 W roku 2003 produkcja bananów wyniosła około 69 milionów ton. Największym producentem są Indie, a głównymi eksporterami Ekwador, Kostaryka, Filipiny i Kolumbia.

Prawie wszystkie banany przywożone do Stanów Zjednoczonych pochodzą z krajów Ameryki Łacińskiej. Banany z Ameryki Łacińskiej mają także ponad 60% udział w rynku UE, podczas gdy przywóz z krajów AKP oraz produkcja Wspólnoty stanowią prawie po połowie pozostały udziału w rynku.

W roku 2002 prawie 95% łącznego wywozu bananów z AKP trafiło do UE. W 2003 r. przywóz bananów z Wybrzeża Kości Słoniowej i Kamerunu stanowił ponad 60% łącznego przywozu z krajów AKP do UE.

1.2 Przywóz bananów do Unii Europejskiej tradycyjnie regulowany był systemem kontyngentowym przy zastosowaniu silnych preferencji dla bananów pochodzących z Afryki, Karaibów i Pacyfiku (tak zwanych krajów AKP). System dotyczący przywozu bananów do UE nie zmienił się na przestrzeni lat 2002-2004. Po rozszerzeniu UE dnia 1 maja 2004 r. wielkość przywozu bananów została zwiększona o dodatkową ilość w okresie od 1 maja do 31 grudnia 2004 r. w celu zapewnienia wystarczającej ilości bananów konsumentom poszerzonej Wspólnoty.

UE uzyskała dwa zwolnienia w ramach WTO niezbędne do realizacji preferencyjnych zasad przywozu z krajów AKP. Pierwsze z nich[1] dotyczy preferencji taryfowych dla przywozu bananów z krajów AKP na mocy Porozumienia z Cotonou do dnia 1 stycznia 2008 r. Natomiast drugie[2] dotyczy określenia kontyngentu C dla krajów AKP do dnia 1 stycznia 2006 r.

UE zgodziła się na wprowadzenie systemu opartego wyłącznie na taryfach dla bananów przywożonych najpóźniej do dnia 1 stycznia 2006 r.[3] Poziom tej taryfy nie został jeszcze określony. Kraje AKP będą nadal korzystać z preferencji taryfowej wynikającej z nowego systemu: ich preferencyjna przewaga na rynku będzie jednakże zależeć od uzgodnionego poziomu taryfy.

1.3 W celu uproszczenia, dwunastu tradycyjnym dostawcom bananów AKP, przejścia na nowe warunki rynkowe wdrożono już w roku 1999 r. Specjalne ramy pomocy (SFA), zawierające specjalną linię budżetową. Pięć krajów Afryki i siedem krajów Karaibów uważa się za tradycyjnych dostawców, a co za tym idzie beneficjentów SFA. Ramy te przewidują pomoc techniczną i finansową dla konkretnych projektów przedstawianych przez zainteresowane kraje w oparciu o długoterminową strategię, wcześniej uzgodnioną i zatwierdzoną przez Komisję. Przydziały dla poszczególnych krajów oblicza się na podstawie dwóch kryteriów, a mianowicie, luk w konkurencyjności zaobserwowanych podczas porównywania z dostawcami z krajów trzecich, a także znaczenia produkcji bananów dla gospodarki zainteresowanych krajów AKP. Z reguły, w ciągu pierwszego roku stosowania (1999 - 2001) przydziały skoncentrowane były bardziej na wzroście produkcyjności niż na dywersyfikacji, natomiast w okresie od 2002 do 2004 r. priorytetem było zwiększenie zróżnicowania działań zainteresowanych krajów. Na mocy dwóch rozporządzeń,[4] począwszy od 2004 r. stosuje się maksymalna redukcję środków w wysokości 15% .Zgodnie z rozporządzeniami, redukcja jest mniejsza w przypadku krajów, które zdołały zwiększyć swoją konkurencyjność.

2. PODSTAWY PRAWNE

Dnia 22 kwietnia 1999 r. Rada przyjęła rozporządzenie (WE) Nr 856/1999[5] ustanawiające specjalne ramy pomocy dla tradycyjnych dostawców AKP bananów, 22 lipca 1999 r. Komisja przyjęła rozporządzenie Nr 1609/1999[6] ustanawiające szczegółowe zasady jej wykonania.

W roku 2002 linia budżetowa wyniosła łącznie 40 milionów EUR. Decyzja Komisji określająca (poszczególne) kwoty dostępne w roku 2003 w ramach specjalnych ram pomocy, została przyjęta dnia 14 marca 2003 r.[7] Odnośna decyzja Komisji dotycząca linii budżetowej na rok 2004 o łącznej wartości 37,31 milionów EUR została przyjęta dnia1 kwietnia 2004 r.[8]

2.1. Cele

Podstawowym celem jest poprawa konkurencyjności tradycyjnych producentów bananów w krajach AKP lub wsparcie dywersyfikacji, jeżeli konkurencyjności nie da się osiągnąć. Podsumowując, cel ten należy osiągnąć poprzez finansowanie projektów zmierzających do:

- zwiększenia wydajności bez powodowania szkód dla środowiska,

- poprawy jakości obejmującej środki fitosanitarne,

- dostosowania metod produkcji, dystrybucji lub metod wprowadzania do obrotu w celu osiągnięcia norm jakości,

- ustanowienia organizacji producentów, które mają na celu poprawę obrotu i rozwój metod produkcji przyjaznych dla środowiska, włącznie z uczciwym handlem bananami,

- opracowania strategii produkcji i/lub strategii wprowadzania do obrotu mającej na celu spełnienie wymogów wspólnej organizacji rynku bananów we Wspólnocie,

- Pomoc producentom bananów w rozwoju metod produkcji przyjaznych dla środowiska, włącznie z uczciwym handlem bananami.

- pomocy w szkoleniach, znajomości rynku oraz poprawę infrastruktury dystrybucyjnej,

- wspierania dywersyfikacji, gdy konkurencyjność w sektorze bananów nie jest trwała.

2.2. Sprawozdania

Art ykuł 9 rozporządzenia Rady stanowi, że „do 31 grudnia 2000 r., a następnie co dwa lata, Komisja przedstawia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie, jeśli stosowne, wraz z odpowiednimi wnioskami, dotyczące funkcjonowania niniejszego rozporządzenia”. Niniejsze sprawozdanie spełnia ten wymóg za lata 2003 i 2004. Sprawozdanie poprzednie obejmujące lata 2001 i 2002 ukazało się dnia 23 grudnia 2002 r.[9]

3. INFORMACJE O RYNKU

W roku 2003 produkcja bananów wyniosła około 69 milionów ton (68 milionów ton w roku 2002). Największym producentem są Indie (23,8% produkcji światowej), a głównymi eksporterami są Ekwador, Kostaryka, Filipiny i Kolumbia, które w roku 2002 kontrolowały razem 63% światowego wywozu bananów.

Największym rynkiem przywozu bananów są Stany Zjednoczone (3,9 milionów ton w 2002 r.) i Unia Europejska (3,3 milionów ton w 2002 r.). Prawie wszystkie banany przywożone do USA pochodzą z krajów Ameryki Łacińskiej. Natomiast banany z Ameryki Łacińskiej (63%) mają także udział w rynku UE, obok przywozu z krajów AKP (19%) i produkcji Wspólnoty (18%).

W roku 2002 prawie 95% całego wywozu bananów z krajów AKP trafiło do UE. W 2003 r. przywóz bananów z Wybrzeża Kości Słoniowej i Kamerunu wyniósł prawie 63% (61% w roku 2002) łącznego przywozu z krajów AKP do UE.

UE jest atrakcyjnym rynkiem dla dostawców bananów ze względu na obowiązujące tu wysokie ceny, w porównaniu z rynkiem USA, wynikające z systemu kontyngentów i różnic w opłatach celnych i kosztach transportu. W roku 2003 średnia cena dla dostawców z Ameryki Łacińskiej wynosiła 621 EUR/t, a średnia cena dla dostawców z krajów AKP osiągnęła 616 EUR/t. Jednak, znaczące różnice w cenach zauważalne są także pomiędzy eksporterami z krajów AKP: w roku 2003 średnia cena bananów pochodzących z Belize wynosiła 501 EUR/t, podczas gdy banany z Wybrzeża Kości Słoniowej kosztowały średnio 676 EUR/t.

4. SYSTEM HANDLU W UE

System handlu bananami w UE nie zmienił się od ostatniego sprawozdania SFA

Od 1 stycznia 2002 r. przywóz bananów do Wspólnoty podlega kontyngentom taryfowym i pozwoleniom na przywóz wydawanym na podstawie wyników handlu z poprzednich lat.

Obowiązują następujące trzy kontyngenty taryfowe: kontyngent A wynoszący 2 200 000 ton według taryfy 75 EUR/t (0 EUR na banany z AKP); kontyngent B wynoszący 453 000 ton według taryfy 75 EUR/t (0 EUR na banany z AKP); kontyngent C wynoszący 750 000 ton według taryfy 0 EUR/t (zastrzeżony dla bananów z AKP). Kontyngenty A i B dotyczą dostaw bananów bez względu na pochodzenie, natomiast kontyngent C zastrzeżony został dla bananów przywożonych z krajów AKP.

Przywóz bananów poza tymi kontyngentami podlega opłacie celnej w wysokości 680 EUR/t. Kraje AKP korzystają z preferencyjnej taryfy celnej w wysokości 300 EUR/t.

W następstwie rozszerzenia UE dnia 1 maja 2004 r. dokonano stosownych ustaleń mających na celu zapewnienie odpowiednich dostaw bananów konsumentom poszerzonej Wspólnoty. W tym celu bieżące ilości przywożonych bananów zostały zwiększone o dodatkowe 300 000 ton w okresie od 1 maja do 31 grudnia 2004 r.

W kontekście rozszerzenia w roku 2004 UE potwierdziła swoją gotowość negocjacji z zainteresowanymi członkami WTO ewentualnych rekompensat handlowych wynikających z art. XXIV.6 GATT za zwiększenie ceł przywozowych na banany, z powodu zastosowania taryfy UE 15 w nowych Państwach Członkowskich.

Wreszcie, mając na uwadze rozporządzenie w sprawie wspólnej organizacji rynku bananów, porozumienia dotyczące bananów zawarte z Ekwadorem i Stanami Zjednoczonymi oraz zwolnienie z art. I GATT uzyskane w ramach WTO zgodnie z Umową o partnerstwie AKP-WE, które przewidują wejście w życie systemu przywozu opartego wyłącznie na taryfach nie później niż 1 stycznia 2006 r., UE powiadomiła WTO dnia 15 lipca 2004 r. o swoim zamiarze zmiany koncesji WTO na banany zgodnie z procedurą przewidzianą w art. XXVIII GATT.

W odniesieniu do dostawców bananów z krajów AKP, Komisja zobowiązana jest do wypełnienia swoich zobowiązań wynikających z Porozumienia z Cotonou i w związku z tym zamierza zwrócić szczególną uwagę na skutki zmian systemu przywozu dla producentów bananów AKP. Komisja zbada sposoby dostosowania się do ich specyficznych sytuacji, obejmujące preferencyjne warunki dostępu dla produktów z krajów AKP, oraz będzie dążyć do utrzymania stopnia preferencji dla krajów AKP, właściwego dla poszerzonej Wspólnoty (UE 25).

5. DECYZJE FINANSOWE

5.1. Linia budżetowa 2003

Propozycje finansowania przygotowane przez 12 krajów AKP beneficjentów zostały w całości zaakceptowane podczas spotkania Komitetu Europejskiego Funduszu Rozwoju (EFR) w listopadzie 2003 r. Mimo że zobowiązania finansowe w całości przyjęto pod koniec roku 2003, podpisanie odnośnych umów finansowych było możliwe dopiero pod koniec 2004 roku, ze względu na weryfikację prowadzoną zgodnie z art. 164 rozporządzenia finansowego (z wyjątkiem Somalii, z którą umowa została podpisana wcześniej, ponieważ zarządzanie programem jest scentralizowane). Weryfikacja ta, prowadzona na przełomie października i listopada 2004 r., miała na celu sprawdzenie zgodności z kryteriami zarządzania zdecentralizowanego.

Łączna kwota umów finansowych w roku 2003 wyniosła 40 milionów EUR i została przydzielona zgodnie z załącznikiem I.

5.2. Linia budżetowa 2004

Kwoty orientacyjne na rok 2004 podano do wiadomości krajom beneficjentom w kwietniu 2004 r. Ponieważ wszystkie 12 krajów przedstawiło propozycje finansowania, nie było potrzeby ponownego rozdziału niewykorzystanych środków.

Łączna kwota przydziałów w roku 2004 wynosi niewiele poniżej kwoty z poprzednich lat, zgodnie z art. 7 rozporządzenia Rady Nr 856/1999:

„Począwszy od 2004 r. (…) maksymalny współczynnik redukcji środków w wysokości 15% stosuje się w odniesieniu do pomocy udostępnianej poszczególnym tradycyjnym dostawcom AKP. W przypadku wdrażania programów określonych na mocy art. 3 ust. 2 lit. a), ten współczynnik redukcji obniża się do poziomu równego wzrostowi konkurencyjności zaobserwowanemu w porównaniu z rokiem poprzednim.”

W listopadzie Komitetowi EFR przedłożono 12 propozycji finansowania, które Komitet zaakceptował.

6. WDRAżANIE

W porównaniu do okresu 1999-2002, wskaźnik kwot przydzielonych w latach 2003 i 2004 do umów finansowych, które mają na celu zwiększenie produktywności na plantacjach bananów, stale zmniejsza się. Stosunek dywersyfikacji do produktywności w przydzielanych kwotach w latach 2003 i 2004 wynosił odpowiednio 171% i 178%, począwszy od 81% i 178% w 2001 i 2002 r. (patrz załącznik VI).

Zgodnie z art. 3 rozporządzenia Rady Nr 856/1999, „pomoc techniczna i finansowa jest udzielana na (…)w celu przyczynienia się do wdrażania programów mających na celu (…)wspieranie dywersyfikacji, gdy poprawa konkurencyjności w sektorze bananów nie jest trwała.”

16 z 24 umów finansowania przewiduje środki na projekty związane z dywersyfikacją.

6.1. Dywersyfikacja

Programy promujące dywersyfikację polegają przede wszystkim na przekwalifikowaniu plantatorów bananów.

- Saint Lucia, Saint Vincent i Grenadyny, Dominika, Grenada, Wyspy Zielonego Przylądka, Somalia i Madagaskar zaplanowały wykorzystanie pełnej kwoty subsydiów w latach 2003 i 2004 na wsparcie projektów rolnych i instytucjonalnych.

- Subsydia przyznane Jamajce w latach 2003 i 2004 podzielone zostały między dwa sektory: zwiększanie produktywności i dywersyfikację.

- Sześć z ośmiu krajów wdrażających programy związane z dywersyfikacją przy pomocy subsydiów przyznanych im w latach 2003 i 2004, w swoich programach uwzględniło także element konkretnej pomocy technicznej.

6.2. Zwiększanie produktywności

Projekty, których celem jest zwiększanie produktywności plantacji bananów prowadzone są w 5 z 12 krajów. W latach 2003 i 2004 projekty te obejmowały działania polegające na:

- nawadnianiu i melioracji w Kamerunie, Wybrzeżu Kości Słoniowej, Jamajce i Surinamie;

- odnowie plantacji w Kamerunie, Wybrzeżu Kości Słoniowej i Belize;

- pakowaniu i składowaniu zbiorów w Kamerunie, Wybrzeżu Kości Słoniowej, i Surinamie:

- projektach związanych z infrastrukturą oraz projektach społecznych w Kamerunie, Wybrzeżu Kości Słoniowej, i Belize;

- szczególnej pomocy technicznej na Wybrzeżu Kości Słoniowej, Belize, Jamajce i Surinamie;

- certyfikacji instrumentów produkcji na Wybrzeżu Kości Słoniowej w celu spełnienia norm jakości nałożonych przez warunki rynkowe.

6.3. Płatności i rozdział środków

Tabele w załącznikach II, III i IV ilustrują przydział subsydiów, płatności i rozdział środków z podziałem na SFA oraz na kraj, odpowiednio za dni 15.10.2004 i 31.12.2003.

Gwałtowny spadek płatności widoczny jest w roku 2004, przede wszystkim ze względu na potrzebę dostosowania bieżących projektów do wymagań nowego rozporządzenia finansowego, które weszło w życie w 2003 r.

W rzeczywistości, wdrażanie projektów w ramach Rocznych Planów Pracy (RPP)[10] nie było dłużej możliwe, ponieważ nieznane były jeszcze wnioski z weryfikacji prowadzonej zgodnie z art. 164 rozporządzenia finansowego.

Jak widać w załączniku VIII, kwota zapłacona w ramach RPP za projekty wdrożone pomiędzy 1999 a 2004 rokiem wynosi 62,60 milionów EUR, podczas gdy wydatki zamykają się w kwocie 35,67 milionów EUR.

Mimo że zaobserwowano poważne opóźnienie we wdrażaniu projektów w latach 2003 i 2004, sytuacja powinna poprawić się z początkiem 2005 roku, ponieważ weryfikacja przeprowadzana zgodnie z art. 164 rozporządzenia finansowego, pozwala na zdecentralizowane zarządzanie środkami w większości krajów.

7. MONITOROWANIE

Mimo że nie prowadzono żadnych działań podczas pierwszej misji kontrolnej we wszystkich krajach Karaibów w roku 2001, rozpoczęto wdrażanie stosownych projektów.

W ramach wspólnej organizacji rynku bananów, DG ds. rolnictwa zatrudniła konsultanta w celu przeprowadzenia szczegółowej analizy SFA. Uzgodniono, iż zakres uprawnień zostanie rozszerzony tak aby objął szczegółową analizę skutków SFA w latach od 1999 do 2004.

Misja kontrolna skupi się również na obecnie stosowanych strategiach w odniesieniu do bananów oraz oceni ich wrażliwość na wysokość jednolitej taryfy, która ma zostać wprowadzona. Ponadto zaproponowane i wdrożone w ramach SFA programy będą oceniane za skuteczność realizacji strategii w każdym z krajów beneficjentów.

Misja, która obejmie wszystkie 12 krajów, rozpoczęła się pod koniec roku 2004 i powinna przedstawić sprawozdanie w połowie 2005 r.

8. ZALECENIA I WNIOSKI

Z powodu weryfikacji przeprowadzanej zgodnie z art. 164 rozporządzenia finansowego, w ciągu ostatnich dwóch lat wystąpiło poważne opóźnienie we wdrażaniu projektów. Przepisy tego artykułu zezwalają na zdecentralizowane zarządzanie w większości zainteresowanych krajów. W związku z tym sytuacja dotycząca wdrażania projektów powinna ulec poprawie na początku 2005 roku.

Równolegle z zastosowaniem współczynnika redukcji w wysokości 15% w odniesieniu do udostępnianej pomocy oraz z jego proporcjonalnym obniżaniem do poziomu zaobserwowanego wzrostu konkurencyjności, głównym celem wdrażanych programów stało się już nie wspieranie konkurencyjności, lecz wspieranie dywersyfikacji. Tendencja ta utrzymywała się w okresie od 2002 do 2004 r.

W roku 2002 zlecono i przeprowadzono ocenę wdrożenia rozporządzenia (WE) Nr 856/1999. Zgodnie z jej zaleceniami, np. wieloletnie programy mające na celu zredukowanie działań administracyjnych, a co za tym idzie, uproszczenie procesu administracyjnego, uznano za niezgodne z wymogami rozporządzenia dotyczącego specjalnych ram pomocy i rozporządzenia finansowego. Zlecono przeprowadzenie analiz i przygotowano sprawozdania dotyczące innych darczyńców.[11] Komisja aktualnie bada ich wnioski i zalecenia, aby jeszcze bardziej uprościć i przyspieszyć wdrażanie SFA w kontekście istniejących ram prawnych.

WORKING DOCUMENTS

Introduction to the Annexes:

Annexes II (1999), III (2000), IV (2001), V (2002) and VIII (recapitulative) show per country:

- payments (transfer from EC account to double signature account)

- disbursements (final payments of invoices) for annual work programmes

- payments/disbursements for specific commitments.

ANNEX I:BANANA BUDGET LINE 21-03-18 (Ex B7-8710) COUNTRY ALLOCATIONS for 2003 AND 2004

+++++ TABLE +++++

ANNEX II:SFA 1999

Financial situation as at:15/10/2004 for payments 31/12/2003 for disbursements

+++++ TABLE +++++

ANNEX III: SFA 2000

Financial situation as at:15/10/2004 for payments 31/12/2003 for disbursements

+++++ TABLE +++++

ANNEX IV: FA 2001

Financial situation as at:15/10/2004 for payments 31/12/2003 for Disbursements

+++++ TABLE +++++

ANNEX V:SFA 2002

Financial situation as at:15/10/2004 for payments 31/12/2003 for disbursements

+++++ TABLE +++++

ANNEX VI:Overview of activities by type of assistance

[pic]

1) Irrigation and drainage 2) Renewal of plantations (3) Phyto-sanitary treatment (4) Fertiliser (5) Packing (6) Cold storage (7) Agriculture/rural development (8) Roads (9) Social infrastructure (10) Microcredit (11) Social projects (12) Training (13) Institutional support (14) Technical Assistance ANNEX VII:CHART:Global payments on AWP over Global Payments on Specific Commitments

[pic]

ANNEX VIII:CHART:Global payments over Global Disbursements on AWP only

[pic]

+++++ TABLE +++++

[1] Decyzja WTO z dnia 14 listopada 2001 r.: WT/MIN(01)15: „Wspólnota Europejska – Umowa o partnerstwie AKP-WE”.

[2] Decyzja WTO z dnia 14 listopada 2001 r.: WT/MIN(01)16: „Wspólnota Europejska – System niezależnych kontyngentów taryfowych we WE w odniesieniu do przywozu bananów”.

[3] Rozporządzenie Rady (WE) Nr 216/2001.

[4] Artykuł 7 ust. 2 rozporządzenia Rady (WE) Nr 856/1999 i art. 5 rozporządzenia Rady (WE) Nr 1609/1999.

[5] Dz. U. L 108 z 27.4.1999, str. 2.

[6] Dz. U. L 190 z 23.7.1999, str. 14.

[7] Decyzja E/2003/359 – C(2003)766.

[8] Decyzja E/2004/644 – C(2004)1142.

[9] COM(2002)763 wersja ostateczna.

[10] Roczny Plan Pracy (RPP), nazywany także programem szacunkowym, jest dokumentem określającym potrzebne zasoby ludzkie i materialne, budżet oraz szczegółowe przepisy techniczne i administracyjne niezbędne do wdrożenia projektu w określonym czasie.

[11] Na przykład, sprawozdanie NERA Economic Consulting „Addressing the impact of preference erosion in bananas on Caribbean countries” [Na temat wpływu ograniczenia preferencji dla bananów w krajach Karaibów] przygotowane dla DFID w sierpniu 2004.

[12] Approximate amount calculated at the exchange rate of December 2003.

[13] The disbursed amount is higher than the one paid from HQ because of the exchange rates fluctuations.

[14] Approximate amount calculated at the exchange rate of December 2003.

[15] The disbursed amount is higher than the one paid from HQ because of the exchange rates fluctuations.