KOMUNIKAT KOMISJI SKIEROWANY DO RADY, PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO ORAZ EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO - Kraje rozwijające się, handel międzynarodowy i utrzymywany rozwój: Rola Systemu Ogólnych Preferencji Taryfowych (GSP) Wspólnoty na dekadę 2006/2015

Streszczenie

* System Ogólnych Preferencji Taryfowych (GSP) jest jednym z kluczowych elementów, które umożliwiają wspieranie krajów rozwijających się w ich walce z ubóstwem poprzez udzielanie pomocy przy uzyskiwaniu przychodów z handlu międzynarodowego. Przedmiotem niniejszego komunikatu jest ustalenie zasad, na których powinny opierać się przyszłe rozporządzenia w latach 2006 - 2015, w celu osiągnięcia zakładanego celu.

* GSP wpisuje się w bardziej ogólne ramy priorytetów wspólnotowej polityki handlowej. Wśród priorytetów znajdują się również priorytety określone w agendzie z Doha z myślą o krajach rozwijających.

* GSP powinien być stabilny, przewidywalny, obiektywny i prosty. Powinien kłaść nacisk na wysiłki podejmowane w tym kierunku w ramach poprzednich schematów. Dostęp do niego powinien być dla operatorów ułatwiony. Należy również zmniejszyć liczbę systemów (5).

* GSP powinien koncentrować się na krajach, które potrzebują go najbardziej oraz w różnorodny sposób zachęcać do współpracy regionalnej między krajami rozwijającymi się. GSP powinien pomagać tym krajom w osiąganiu poziomu konkurencyjności, który spowoduje, że ekonomicznie będą one samowystarczające, a tym samym staną się równorzędnymi partnerami w handlu międzynarodowym.

* Należy zachęcać do trwałego rozwoju poprzez jeden system dodatkowych ustępstw na rzecz tych wszystkich krajów, w których występują specyficzne potrzeby rozwoju (Ť GSP+ ť), a które uznają zasadnicze umowy międzynarodowe w zakresie praw socjalnych, ochrony środowiska i ładu koroporacyjnego, w tym walki z handlem narkotykami. Wspólnota zaprzestanie stosowania korzyści z owych dodatkowych preferencji, jeżeli mechanizmy dokonywania ocen przez organizacje międzynarodowe wykażą, iż kraje korzystające wykazują poważne i systematyczne zaniedbania.

1. Wstęp

Wspólnota międzynarodowa uznaje handel za zasadniczy czynnik rozwoju. Tym samym silniejsze włączenie krajów rozwijających się w stosunki wielostronne, o ile nie są one wystarczające same w sobie, stanowi ważny cel na drodze ku eliminacji ubóstwa. Deklaracja przyjęta 14 listopada 2001 r. przez konferencję ministrów WTO w Doha uznaje, że międzynarodowy handel może odgrywać ową istotną rolę w promowaniu rozwoju gospodarczego oraz w zmniejszaniu ubóstwa.

Sama ocena rozwoju ulegała zmianie na przestrzeni ostatnich lat. Jego zawartość w szerokim zakresie wzbogaciła się o kryteria inne niż kryteria gospodarcze. Obecnie rozwój jest oceniany również pod względem aspektów takich, jak poszanowanie środowiska, poprawa warunków socjalnych, walka z korupcją lub promocja ładu korporacyjnego, etc.

Poszczególne schematy GSP, przyznawane krajom rozwijającym się przez kraje rozwinięte, a przede wszystkim przez Wspólnotę powinny wpisywać się w kontekst agendy z Doha. Zasadniczym priorytetem jest udzielanie pomocy krajom rozwijającym się w korzystaniu z globalizacji, szczególnie poprzez połączenie handlu i utrzymywanego rozwoju. Ponadto współpraca regionalna Południe/Południe [1] jest elementem, jednym z wielu, który również powinien umożliwić wspieranie rozwoju. Zatem GSP powinien przyczyniać się, na poziomie dostępnych środków, do osiągnięcia tychże celów.

[1] Do współpracy regionalnej można zachęcać w ramach GSP przez stosowanie początkowych reguł. Są one podstawą wszelkiego preferencyjnego traktowania przyznawanego produktom z danego kraju. Reguły są uelastyczniane w odniesieniu do GSP w ramach kumulacji regionalnej, co pozwala osiągnąć wymagany poziom integracji lokalnej dzięki składnikom pochodzącym z sąsiednich krajów.

Przedmiotem niniejszego komunikatu jest ustalenie celów w zakresie GSP na kolejną dekadę (2006/2015), a także ustalenie środków, jakie należy wdrożyć w wieloletnich rozporządzeniach wykonawczych, z których pierwszy wejdzie w życie 1 stycznia 2006 r., aby osiągnąć przyjęte cele.

2. Rozwój w międzynarodowym kontekście gospodarczym

Należy zwrócić większą uwagę na rozwój i na walkę z ubóstwem. W tej perspektywie ciągle wzrastające znaczenie handlu krajowego (stopa otwarcia gospodarczego stale wzrasta w krajach rozwiniętych i rozwijających się) zwiększa skuteczność narzędzi polityki handlowej. GSP jest jednym z takich instrumentów.

Ponadto należy ustanowić równowagę między pojęciem rozwoju przez handel, a pojęciem rozwoju przez uprzemysłowienie. Reguły pochodzenia powinny odzwierciedlać ową równowagę. Problematyka bawełny, podniesiona podczas konferencji ministrów WTO w Cancun we wrześniu 2003 r., dobrze wykazała wolę niektórych afrykańskich krajów, które nie chcą eksportować wyłącznie włókien o słabej wartości dodanej, a chcą sprzedawać również tkaniny lub odzież. Takie podejście prowadziłoby raczej do faworyzowania przemysłowej wizji rozwoju z regułami pochodzenia, które wymagają silnej integracji pionowej. Natomiast niektóre kraje azjatyckie, wyspecjalizowane w przemyśle opartym na sile roboczej, pragną zaopatrywać się w półprodukty, aby tym samym móc w pełni korzystać z zalet, jakie niski na ogół poziom wynagrodzeń daje im na rynkach międzynarodowych. Właściwsze wówczas byłoby handlowe podejście do rozwoju, ułatwiające wymianę. W takim przypadku reguły pochodzenia powinny być bardziej elastyczne. Powinny rozwijać się w sposób zrównoważony, aby móc uwzględniać tak sprzeczne sytuacje.

3. Bilans GSP

W okresie poprzednich 10 lat, za które dane statystyczne GSP są pełne i dostępne (do roku 2002) można wyodrębnić dwie tendencje.

Pierwszą tendencją jest podwojenie całkowitego importu Wspólnoty (wyrażonego w euro) z 424 do 936 miliardów euro (tabela 1), podczas gdy w tym samym okresie wartość importu GSP wzrosła z 30 do 53 miliardów euro. Ponadto ewolucja GSP była nieregularna. Wiąże się to z faktem, iż w wyniku porozumień taryfowych, jakie zawarto na forum WTO niektóre cła zostały zniesione w całych sektorach produkcyjnych (np. zniesienie ceł na produkty elektroniczne i technologie informacyjne, postanowione w 1996 r., które częściowo wyjaśnia spadek preferencyjnego importu w latach 1997-98, odzwierciedlony w poniższej tabeli 1). Tym samym naturalne pokrycie GSP silnie zmienia się w czasie, co utrudnia liczbowe oszacowanie systemu.

>REFERENCE TO A GRAPHIC>

Po drugie stopa użytkowania [2] GSP uległa zmianie (tabela 2) według równie przypadkowej tendencji. Jednak w ostatnich czterech latach należy odnotować zachęcającą ewolucję tejże stopy, która sięga 52,5 % w 2002 r.

[2] Stopa użytkowania : stosunek między handlem pochodzącym z kraju korzystającego i objętego GSP, a ilościami produktów rzeczywiście korzystających z preferencyjnych stawek.

>REFERENCE TO A GRAPHIC>

4. GSP na dekadę 2006/2015

Pomimo historycznego zniesienia ceł nadal pozostają one istotne w przypadku wielu produktów. W licznych gałęziach przemysłu, gdzie występuje wzmożona konkurencja między operatorami zmniejszenie ceł stanowi zachętę do zaopatrywania się w tym, a nie w innym kraju.

O zniżkach taryfowych należałoby decydować w ramach agendy z Doha, ale w każdym przypadku GSP, a w szczególności GSP wspólnotowy, nadal będzie odgrywał rolę jako instrument działający na rzecz państw rozwijających się. Istotnie, wspólnotowy GSP jest z całą pewnością najhojniejszy i najważniejszy spośród programów z krajów rozwiniętych [3]. Owa przeważająca pozycja wspólnotowego GSP zostanie w najbliższych latach w naturalny sposób wzmocniona w wyniku rozszerzenia, które nastąpiło 1 maja 2004 r. [4]

[3] Wspólnotowy GSP obejmuje 178 niezależnych państw lub terytoriów. Na nieco ponad 10.000 produktów ujętych w łączonej nomenklaturze 7.000 przetworzonych produktów podlegało GSP, czyli większość produktów przemysłowych oraz nieliczne produkty rolne i rybne. Połowa produktów została przyjęta do stawki zerowej, podczas, gdy druga połowa produktów, najbardziej wrażliwych, korzysta z ograniczonej zniżki 3,5 punktów procentowych (stawka MFN minus 20 % dla produktów tekstylnych i ubiorów). Poprzez odrębne porozumienie GSP przyznaje zerową stawkę wszystkim produktom (oprócz broni) pochodzącym z 49 PMA (oraz z Timoru Wschodniego).

[4] W 2002 r. handel krajów rozwijających się, które korzystały z GSP sięgał 53 mld eur (5,6% importu wspólnotowego), wobec 16,4 mld euro (1,4% importu) z drugiego pod względem znaczenia GSP realizowanego przez USA.

5. Ramy prawne GSP

GSP jest wyjątkiem od klauzuli dotyczącej krajów o największym uprzywilejowaniu GATT. Ponadto GSP powinien przestrzegać Klauzuli uprawnień interpretowanej przez Organ odwoławczy WTO w odniesieniu do skargi złożonej przez Indie wobec wspólnotowego GSP ("system narkotykowy").

Klauzula uprawnień ustala, że schemat GSP powinien być "upowszechniony, niewzajemny i niedyskryminujący". Powinien ułatwiać i promować handel krajów rozwijających się i pozytywnie odpowiadać na potrzeby krajów rozwijających się dotyczące rozwoju, finansów i handlu..

Organ odwoławczy uznał, że kraje rozwinięte mogą z zasady przyznawać różne stawki produktom pochodzącym od różnych beneficjentów GSP, pod warunkiem, że identyczne traktowanie będzie dostępne dla wszystkich beneficjenów znajdujących się w zbliżonych warunkach. Członek WTO, który zechce przyznać dodatkowe preferencje w stawkach w ramach swojego schematu GSP powinien obiektywnie określić specyficzne ,potrzeby dotyczące rozwoju" krajów rozwijających się, które mogłyby zostać objęte specyficznym traktowaniem.

6. Środki do wdrożenia w GSP

W konsekwencji w dekadzie GSP 2006/2015 poszczególne rozporządzenia GSP powinny :

6.1. Utrzymać bogatą ofertę taryfową

Istnieją trzy czynniki zmniejszające ofertę GSP [5]. Pierwszym jest zmniejszenie ceł MFN [6], które prowadzi do zmniejszenia średniej marży preferencyjnej [7]. Drugi wynika z zawarcia przez WTO międzynarodowych umów, które znoszą cła w odniesieniu do określonej liczby produktów objętych GSP (patrz powyżej: paragraf 3). Międzynarodowa umowa dotycząca kawy z 2001 r. oraz umowa dotycząca technologii informacyjnych, przyjęta w ramach konferencji WTO w Singapurze w 1996 r., doprowadziły do zniesienia ceł w przypadku wielu produktów, zmniejszając tym samym nominalne pokrycie GSP. Trzeci czynnik wynika ze zwiększenia dwustronnych lub regionalnych umów o wolnym handlu..

[5] Oferta GSP: preferencje taryfowe dla krajów beneficjentów GSP. W roku 2002 efektywną ofertę GSP wyceniono na 2,2 miliardów euro, w niedobranych ceł.

[6] Cła MFN : cła, jakie Wspólnota stosuje wobec krajów trzecich za wyjątkiem preferencji taryfowych np. STD.

[7] Marża preferencyjna: różnica między cłem MFN i cłem preferencyjnym GSP.

Utrzymanie, bądź polepszenie, oferty wspólnotowej może zostać osiągnięte na wiele sposobów. Po pierwsze przyczyni się do tego rozszerzenie Wspólnoty na dziesięć nowych państw członkowskich z dniem 1 maja 2004 r. Należałoby również przeanalizować na jakie inne produkty można system rozszerzyć. Prawie jedna dziesiąta produktów objętych cłami jest wyłączona z GSP. Ponadto niektóre wrażliwe produkty mogłyby zostać przeniesione do kategorii produktów niewrażliwych, w związku z ewolucją pojęcia wrażliwości (patrz powyżej: paragraf 2).

Należy co najmniej utrzymać, a w miarę możliwości zwiększyć, atrakcyjność marż preferencyjnych (aktualnie 3,5 punktów procentowych w przypadku produktów wrażliwych oraz 100% w przypadku produktów niewrażliwych)..

Ponadto Komisja nadal będzie brała pod uwagę wpływ tychże środków na regiony ultraperyferyjne.

6.2. Skoncentrować GSP na krajach, które najbardziej go potrzebują

Ze względu na szeroki zasięg geograficzny wspólnotowego schematu GSP stanowi wysoki wydatek budżetu. W konsekwencji GSP powinien skoncentrować swoje działanie na krajach, które potrzebują go najbardziej, jak kraje najsłabiej rozwinięte, oraz inne najsłabsze kraje rozwijające się (niewielkie gospodarki, enklawy, niewielkie wyspy-państwa oraz kraje o niskich dochodach), aby umożliwić im odgrywanie większej roli w handlu międzynarodowym. Na ww. krajach GSP powinien koncentrować się w sposób priorytetowy. Cel ten można osiągnąć na wiele sposobów. Stopniowanie [8] najbardziej konkurencyjnych krajów/produktów jest jedną z najwłaściwszych metod. Na stopnie należy podzielić przede wszystkim grupy najbardziej konkurencyjnych produktów pochodzących od beneficjentów GSP. W odniesieniu do samych produktów oznacza to, że preferencje nie będą już ani niezbędne, ani uzasadnione. Jednakże w przypadku najsłabszych krajów stosowanie mechanizmu stopniowania wymagać będzie ostrożnego podejścia.

[8] Stopniowanie : usunięcie niektórych produktów z STD (wyłącznie w odniesieniu do jednego lub wielu krajów pochodzenia).

Na których krajach należałoby skoncentrować preferencje? Przede wszystkim oczywiście na PMA, którym preferencje należy przyznawać w możliwie najszerszym zakresie. Implikuje to również wprowadzenie postanowień, w celu ułatwienia ONZ usunięcia danego kraju z listy PMA. Skreślenie danego kraju z listy powoduje automatyczną utratę objęcia przez GSP, z którego korzystał jako beneficjent. GSP powinien przewidywać mechanizm progresywnego usuwania z listy krajów będących benficjentem specjalnego porozumienia GSP, a mianowicie systemu Ť Everything But Arms ť [9].

[9] W GSP to porozumienie jest najkorzystniejsze. Około 10.000 produktów (oprócz broni) korzysta ze stawki zerowej, niezależnie od stopnia ich wrażliwości..

Drugą grupę krajów stanowią enklawy oraz kraje o niskich przychodach, które nie mogą korzystać z oszczędności skalowych lub które mają problemy z logistyką i brakiem zróżnicowania gospodarczego. To podejście stosuje się szczególnie do sektora tekstylnego i odzieżowego. Już w październiku 2003 r. Komunikat Komisji [10] podkreślał ową konieczność skoncentrowania preferencji na krajach, które ich najbardziej potrzebują, w kontekście wyjścia z systemu kwot tekstylnych (AMF) w grudniu 2004 r.

[10] Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu i do Komitetu Ekonomiczno-Społeczengo w sprawie Ť Przyszłości sektora tekstylnego i odzieżowego w rozszerzonej Europie ť. KOM 2003(649) wersja ostateczna z dnia 29 października 2003 r.

6.3. Zaproponować GSP prostszy i bardziej dostępny

Należy zwrócić uwagę na wprowadzanie uproszczeń. Proces ten został już podjęty w obecnym GSP i powinien być pogłębiany. Uproszenie powinno wiązać się również ze zmniejszeniem liczby systemów, których obecnie jest pięć [11]. W szczególności należy ustanowić jeden wspólny system zamiast specjalnego systemu zachęcającego do ochrony praw pracowników, specjalnego systemu zachęcającego do ochrony środowiska i specjalnego systemu walki z nielegalną produkcją i przemytem narkotyków. Tym samym GSP będzie liczył trzy systemy zamiast obecnych pięciu: system ogólny, system specjalny na rzecz najmniej rozwiniętych krajów oraz system zachęcający do trwałego rozwoju i do budowy ładu korporacyjnego. Uproszczenie powinno również polegać na usunięciu z listy beneficjentów krajów, które korzystają z preferencyjnego dostępu do rynku wspólnotowego za pośrednictwem umowy o wolnym handlu. Wspólnota upewni się, czy dla danych krajów nie spowoduje to innych strat, gdyż każdy produkt korzystający z GSP należy uprzednio skonsolidować w zakresie podmiotowych reguł pochodzenia. Właśnie w zakresie reguł pochodzenia należy podjąć formalny wysiłek, w wyniku debaty wynikającej z Zielonej Księgi Komisji na temat ,Przyszłości reguł pochodzenia w preferencyjnych systemach handlowych." [12]. Ponadto wejście w życie rozporządzeń GSP powinno nastąpić możliwie najszybciej, aby umożliwić planowanie działalności operatorom gospodarczym.

[11] Podstawowy GSP (7.000 produktów wrażliwych i niewrażliwych) system EBA dla PMA, dwa systemy specjalne ,socjalny" i ,środowiskowy", które polegają na przyznawaniu dodatkowych preferencji produktom z krajów objętych programem (obecny STD: Mołdawia i Sri Lanka) oraz system zachęcający do walki z produkcją i przemytem środków odurzających (system ,narkotykowy") porównywalny z systemem EBA (12 krajów beneficjentów).

[12] KOM 2003(787) z 18 grudnia 2003 r.

6.4. Sprawić, by stopniowanie było bardzie przejrzyste i bardziej ukierunkowane na głównych beneficjentów

Stopniowanie powinno stosować się do grup produktów z krajów będących beneficjentami, które ze względu na swoją konkurencyjność na rynku wspólnotowym nie muszą już korzystać z eksportu wspieranego przez GSP. Stopniowanie nie jest sankcją karną, ale sygnałem, że GSP odegrał swoją rolę, w każdym razie w odniesieniu do danych krajów i produktów. Tym samym stopniowanie jest ściśle powiązane z pojęciem konkurencyjności gospodarczej krajów będących beneficjentami.

Stopniowanie jest zachętą do objętych nią krajów, aby zwiększyły swoje wysiłki w różnicowaniu. Dla pozostałych krajów będących beneficjentami stopniowanie oznacza, że przyznana im zostanie większa część korzyści z GSP. Stopniowanie powinno również odgrywać ważną rolę w regulacji przepływu handlowego produktów tekstylnych i odzieżowych, w wyniku zlikwidowania kwot AMF w grudniu 2004 r.

Do stopniowania należy wprowadzić zasadnicze uproszczenie. W miejsce obecnych kryteriów (udział w imporcie preferencyjnym, wskaźnik rozwoju, wskaźnik specjalizacji w eksporcie) wprowadzone zostanie jedno proste kryterium: udział w rynku wspólnotowym wyrażony udziałem importu preferencyjnego. Zniesiony zostanie podział na ,sektory" [13], będące jednostkami przyjętymi wyłącznie dla celów GSP. Grupy produktów będą definiowane przez odniesienie do ,sekcji" Nomenklatury Łączonej [14]. Poprzez swoją konstrukcję, niezależnie od prostoty, system ten spowoduje stopniowanie jedynie kilku krajów spośród największych beneficjentów [15]. Stopniowaniu ulegną tylko kraje, które średnio osiągnęły konkurencyjność wszystkich produktów z danej sekcji. Tym samym małe kraje będące beneficjentami, które osiągnęły konkurencyjność zaledwie kilku produktów nie zostaną w żadnym przypadku poddane stopniowaniu ze względu na te produkty.

[13] 7.000 produktów objętych przez STD jest pogrupowanych na 34 sektory.

[14] Nomenklatura Łączona jest wspólnotowym działem międzynarodowej nomenklatury celnej, Taryfy Zharmonizowanej, przyjętej przez Światową Organizację Celną i używanej w 95 % handlu międzynarodowego. Obydwie nomenklatury są podzielone na 21 sekcji (nr sekcja 11 grupuje produkty tekstylne i odzieżowe)).

[15] Mniej niż 10 krajów będących beneficjentami spośród 178 krajów i terytoriów objętych przez GSP.

6.5. Określić nowy element motywujący, aby zachęcić do trwałego rozwoju i budowy ładu korporacyjnego

Jak zostało już sprawdzone niektóre kraje rozwijające się napotykają na specyficzne problemy w kontekście zglobalizowanej gospodarki, jak problemy walki z narkotykami lub niewystarczająca dywersyfikacja ich gospodarki. W sposób spójny z celem polegającym na skoncentrowaniu GSP na krajach, które najbardziej go potrzebują, nowy schemat GSP powinien gwarantować, że nowy specjalny element motywujący będzie w pozytywny sposób odpowiadać specyficznym potrzebom rozwoju zgodnie z Klauzulą uprawnień. Takie dodatkowe preferencje powinny być dostępne dla wszystkich krajów rozwijających się, które mają te same potrzeby na drodze swojego rozwoju..

Obydwa specjalne systemy zachęty do ochrony podstawowych praw pracowników i do ochrony środowiska (klauzula ,socjalna" i ,środowiskowa") w ich obecnej postaci były wykorzystywane w niewielkim stopniu. Niektóre kraje będące beneficjentami wolały nie poddawać się rygorom oceny ich legislacji socjalnej, a tym bardziej jej stosowania. Ponadto długotrwałość i stosunkowa złożoność dokonywania oceny sprawiły, że instrument ten był jeszcze mniej atrakcyjny. Poza tym zachęta środowiskowa dotyczy wyłącznie lasów tropikalnych, sprowadzając tym samym ochronę środowiska do bardzo wąskiego przedziału. Również brak kryteriów objęcia specjalnym systemem walki z produkcją i przemytem nielegalnych narkotyków został skrytykowany przez Organ odwoławczy.

W konsekwencji należy rozszerzyć koncepcję trwałego rozwoju i ładu korporacyjnego. Liczne międzynarodowe umowy i deklaracje uznały istniejące powiązanie między rozwojem, a poszanowaniem praw człowieka, praw socjalnych, ochrony środowiska i ładu korporacyjnego. Niezdolność do poszanowania owych podstawowych norm, przedstawianych w różnych umowach międzynarodowych powoduje szczególne problemy dla krajów rozwijających się. W konsekwencji należy traktować owe potrzeby rozwoju w sposób pozytywny przyznając dodatkowe preferencje GSP tym krajom rozwijającym się, które wprowadziły główne umowy międzynarodowe w tym zakresie.

Nowy element motywujący do trwałego rozwoju zastąpi oceny a priori, prowadzone w ramach obecnych zachęt, systemem, który zachęci do ratyfikacji i stosowania umów międzynarodowych. System będzie zastosowany wobec beneficjentów, którzy wprowadzili międzynarodowe normy dotyczące trwałego rozwoju, w tym podstawowe umowy dotyczące praw człowieka (umowy polegające na promowaniu praw politycznych, socjalnych i gospodarczych, na walce z torturowaniem i dyskryminacją rasową, seksualną oraz na promowaniu ochrony kobiet i dzieci) i praw pracowników, a także niektórych umów dotyczących ochrony środowiska (np. umowy zmierzające do walki z przemytem zagrożonych gatunków oraz do ochrony warstwy ozonowej), oraz poszczególnych umów dotyczących walki z produkcją i przemytem nielegalnych narkotyków, co istotnie stanowi ważny priorytet w zakresie rozwoju (patrz powyżej).

Podmiotowe umowy przewidują regularne i pilotowane mechanizmy oceny ich wdrażania stosowane przez odpowiednie organizmy międzynarodowe. Komisja uwzględni oceny owych właściwych organizmów międzynarodowych przy sporządzaniu listy beneficjentów tego elementu motywującego. Kraje będące beneficjentami powinny złożyć formalny wniosek zawierający informacje o zasadniczym znaczeniu dla przyjęcia wniosku. Kandydatury będzie można składać od chwili przyjęcia nowego rozporządzenia przez Radę, aby umożliwić krajom odpowiadającym nowym obiektywnym kryteriom, dotyczącym potrzeb rozwoju, skorzystanie z tych preferencji w możliwie najszybszym terminie. Wprowadzona zostanie klauzula wiarygodnego i szybkiego zawieszenia. Wykonanie klauzuli zainicjowane przez podmioty instytucjonalne (Komisja, Państwa Członkowskie, Parlament Europejski) spowoduje dochodzenie Komisji prowadzące do potencjalnego zawieszenie nowego elementu motywującego w odniesieniu do krajów, które nie będą przestrzegać swoich zobowiązań podjętych w ramach ww. umów.

6.6. Poprawić reguły pochodzenia

Reguły pochodzenia, będące warunkiem dostępu do preferencji, zostały ustalone w czasie, gdy istniało inne otoczenie ekonomiczne i warunki produkcji. W wyniku ostatnio przeprowadzonych prac (Zielona księga, paragraf 6.3) za konieczne uznano ich dostosowanie zarówno na poziomie formalnym (uproszczenie), merytorycznym (przyjęcie kryteriów lub zasad kumulacji), oraz proceduralnym (formalności i kontrole).

Zwrócono uwagę na potrzebę większej elastyczności. Jednakże należy do niej dążyć w ramach zachęty do rozwoju, a nie tylko do samego handlu. Jednym z celów będzie ułatwienie ustalania pochodzenia, co pozwoli zoptymalizować stosowanie preferencji. System można poprawić poprzez kumulację regionalną, która jednocześnie promuje regionalną współpracę między krajami będącymi beneficjentami. Znaczenie integracji jako elementu poprzedzającego lepsze włączenie krajów południowych w światowy handel zostało podkreślone przez Komisję [16]. Działanie to zostało włączone do GSP dwie dekady temu, gdy de facto wprowadzono bardziej regionalne podejście do rozwoju poprzez utworzenie kumulacji regionalnej (ASEAN, Ameryka Południowa i Środkowa, SAARC). Możliwość kumulacji międzyregionalnej zostanie przeanalizowana w oparciu o wnioski składane przez poszczególne zgrupowania regionów. W tych warunkach można rozważać ułatwianie kumulacji poprzez odpowiednią rewizję obecnie wymaganych warunków.

[16] Komunikat Komisji do Rady i Parlamentu Europejskiego ,Handel i rozwój: pomoc dla krajów rozwijających się w korzystaniu z handlu". KOM(2002) 513 final z 18 września 2002 r..

6.7. Odnowić instrumenty czasowego skreślenia, środki zachowawcze oraz środki walki z defraudacją

Konsekwencją nowego GSP, dzięki stopniowaniu skupionemu na najbardziej konkurencyjnych krajach będących jego beneficjentami, będzie możliwość korzystania przez większość tych krajów z dostępu do preferencji bez ograniczeń, oprócz specyficznych reguł GSP. Należy ponownie zdefiniować instrumenty czasowego skreślania z GSP, a także klauzulę zachowawczą, co pozwoli uwzględnić nową rzeczywistość. Wyjątkowo kontrolowaną wiarygodność systemów należy wzmocnić przez ich uproszczenie i przez większą elastyczność użytkowania, szczególnie w przypadku nielegalnych praktyk handlowych.

Ogólnie ujmując instrumenty walki z defraudacją i instrumenty ochrony interesów finansowych Wspólnoty, przewidziane w GSP, cechują się wysokim stopniem wiarygodności technicznej. Komisja pragnie utrzymać ten poziom, ale uznaje, że ich rzeczywista skuteczność będzie zależeć od silnej woli politycznej Komisji (oraz Państw Członkowskich odpowiedzialnych za zarządzanie GSP), które w uzasadnionych przypadkach powinny bez wyjątku stosować przewidziane instrumenty.

Również kraje będące beneficjentami są odpowiedzialne za zarządzanie GSP, co leży w interesie wszystkich, również w ich własnym. Kraje te powinny wprowadzić skuteczne i odpowiednie struktury administracyjne, które zagwarantują ważność dokumentów poświadczających pochodzenie z chwilą ich wystawienia i przekazania.

7. Podsumowanie

Komisja zaproponuje projekty wieloletnich rozporządzeń, zmierzających do osiągnięcia celów opisanych w niniejszym komunikacie. Komisja podejmie wysiłek, aby przedstawić owe propozycje w terminach umożliwiających krajom beneficjentom oraz operatorom gospodarczym zorganizowanie odpowiedniej wymiany opinii. Nowe przepisy będą zasadniczo miały na celu, oprócz stabilności rocznej (która implikuje koniec rocznego charakteru stopniowania), ustabilizowanie GSP, a tym samym zwiększenie jego atrakcyjności.

Nowy GSP będzie obowiązywał przez dziesięć lat, do roku 2015. W świetle dotychczasowych doświadczeń, szczegółową ocenę GSP należy prowadzić w oparciu o regularne podstawy, najlepiej w okresach trzyletnich, jak obecnie, oraz wprowadzać niezbędne ulepszenia - np. w świetle wyników negocjacji wielostronnych, jak te dotyczące agendy z Doha.

W konsekwencji nowe rozporządzenie GSP, mające obowiązywać przez trzy lata zostanie przedstawione Radzie, Parlamentowi Europejskiemu oraz Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu jesienią roku 2004 r. i wejdzie w życie 1 stycznia 2006 r.