(1)

Rozporządzenie nr 19/65/EWG upoważnia Komisję do stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu w drodze rozporządzenia do niektórych kategorii porozumień wertykalnych i odpowiadających im praktyk uzgodnionych wchodzących w zakres stosowania art. 101 ust. 1 Traktatu.

(2)

W rozporządzeniu Komisji (UE) nr 330/2010 (3) określono kategorię porozumień wertykalnych, które zdaniem Komisji zwykle spełniają warunki określone w art. 101 ust. 3 Traktatu. Doświadczenia związane ze stosowaniem rozporządzenia (UE) nr 330/2010, które traci moc z dniem 31 maja 2022 r., są ogólnie pozytywne, jak wskazano w ocenie tego rozporządzenia. Biorąc pod uwagę te doświadczenia, a także zmiany na rynku, takie jak rozwój handlu elektronicznego oraz nowe lub częściej występujące rodzaje porozumień wertykalnych, należy przyjąć nowe rozporządzenie w sprawie wyłączeń grupowych.

(3)

Kategoria porozumień, co do których można uznać, że zazwyczaj spełniają warunki zawarte w art. 101 ust. 3 Traktatu, obejmuje porozumienia wertykalne dotyczące zakupu lub sprzedaży towarów lub usług, które są zawierane między niekonkurującymi przedsiębiorstwami, między niektórymi konkurentami lub przez niektóre stowarzyszenia sprzedawców detalicznych towarów. Obejmuje ona również porozumienia wertykalne zawierające dodatkowe postanowienia dotyczące przeniesienia lub korzystania z praw własności intelektualnej. Termin „porozumienia wertykalne” należy rozumieć jako obejmujący odpowiadające im praktyki uzgodnione.

(4)

W celu stosowania art. 101 ust. 3 Traktatu w drodze rozporządzenia nie jest konieczne szczegółowe określenie tych porozumień wertykalnych, które mogą wchodzić w zakres stosowania art. 101 ust. 1 Traktatu. W indywidualnej ocenie porozumień wchodzących w zakres stosowania art. 101 ust. 1 Traktatu należy wziąć pod uwagę kilka czynników, w szczególności strukturę rynku po stronie dostaw i zakupów.

(5)

Przywilej wyłączenia grupowego ustanowiony niniejszym rozporządzeniem powinien być ograniczony do porozumień wertykalnych, w odniesieniu do których można założyć z wystarczającą pewnością, że spełniają warunki art. 101 ust. 3 Traktatu.

(6)

Niektóre rodzaje porozumień wertykalnych mogą poprawiać efektywność gospodarczą w ramach łańcucha produkcji lub dystrybucji przez umożliwienie lepszej koordynacji między uczestniczącymi przedsiębiorstwami. W szczególności mogą one prowadzić do obniżenia kosztów transakcji i dystrybucji ponoszonych przez strony porozumienia oraz do optymalizacji ich poziomów sprzedaży i inwestycji.

(7)

Prawdopodobieństwo, że takie wzmacniające efektywność skutki przeważą nad skutkami antykonkurencyjnymi spowodowanymi ograniczeniami zawartymi w porozumieniach wertykalnych, zależy od skali władzy rynkowej stron porozumienia, a w szczególności od stopnia, do jakiego przedsiębiorstwa te konkurują z innymi dostawcami towarów lub usług uważanych przez ich klientów za wzajemnie zamienne lub za substytucyjne z uwagi na cechy, ceny i zamierzone przeznaczenie produktów.

(8)

Można domniemywać, że gdy udział we właściwym rynku każdego z przedsiębiorstw będących stroną porozumienia nie przekracza 30 %, porozumienia wertykalne, które nie zawierają pewnych rodzajów poważnych ograniczeń konkurencji, zasadniczo prowadzą do usprawnienia produkcji lub dystrybucji i umożliwiają konsumentom należny udział w wynikających z tego korzyściach.

(9)

Powyżej 30 % progu udziału w rynku nie można domniemywać, że porozumienia wertykalne wchodzące w zakres stosowania art. 101 ust. 1 Traktatu zasadniczo przyniosą obiektywne korzyści takiego rodzaju i w takim zakresie, aby rekompensowały zakłócenia konkurencji, które wywołują. Jednocześnie nie można domniemywać, że takie porozumienia wertykalne albo wchodzą w zakres art. 101 ust. 1 Traktatu, albo nie spełniają warunków zawartych w art. 101 ust. 3 Traktatu.

(10)

Gospodarka platform internetowych odgrywa coraz większą rolę w dystrybucji towarów i usług. Przedsiębiorstwa działające w gospodarce platform internetowych umożliwiają prowadzenie działalności na nowe sposoby, przy czym niektórych z nich nie da się łatwo sklasyfikować przy użyciu pojęć związanych z porozumieniami wertykalnymi w gospodarce tradycyjnej. W szczególności usługi pośrednictwa internetowego umożliwiają przedsiębiorstwom oferowanie towarów lub usług innym przedsiębiorstwom lub konsumentom końcowym, z zamiarem ułatwienia inicjowania transakcji bezpośrednich między przedsiębiorstwami lub między przedsiębiorstwami a konsumentami końcowymi. Porozumienia dotyczące świadczenia usług pośrednictwa internetowego są porozumieniami wertykalnymi i w związku z tym należy je objąć przywilejem wyłączenia grupowego ustanowionego niniejszym rozporządzeniem, z zastrzeżeniem określonych w nim warunków.

(11)

Definicję usług pośrednictwa internetowego użytą w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1150 (4) należy dostosować do celów niniejszego rozporządzenia. W szczególności, aby odzwierciedlić zakres art. 101 Traktatu, definicja użyta w niniejszym rozporządzeniu powinna odnosić się do przedsiębiorstw. Powinna ona również obejmować usługi pośrednictwa internetowego, które ułatwiają inicjowanie transakcji bezpośrednich między przedsiębiorstwami, a także te, które ułatwiają inicjowanie transakcji bezpośrednich między przedsiębiorstwami a konsumentami końcowymi.

(12)

Podwójna dystrybucja odnosi się do scenariusza, w którym dostawca sprzedaje towary lub usługi nie tylko na wyższym szczeblu, ale również na niższym szczeblu obrotu, konkurując w ten sposób ze swoimi niezależnymi dystrybutorami. W takim scenariuszu, przy braku najpoważniejszych ograniczeń konkurencji i pod warunkiem, że nabywca nie konkuruje z dostawcą na wyższym szczeblu obrotu, potencjalny negatywny wpływ porozumienia wertykalnego na stosunek konkurencji między dostawcą a nabywcą na niższym szczeblu obrotu jest mniej istotny niż potencjalny pozytywny wpływ porozumienia wertykalnego na konkurencję ogólnie na wyższym lub niższym szczeblu obrotu. Porozumienia wertykalne zawarte w takich scenariuszach podwójnej dystrybucji powinny zatem podlegać wyłączeniu na mocy niniejszego rozporządzenia.

(13)

Wymiana informacji między dostawcą a nabywcą może przyczynić się do prokonkurencyjnych skutków porozumień wertykalnych, w szczególności do optymalizacji procesów produkcji i dystrybucji. W przypadku podwójnej dystrybucji wymiana niektórych rodzajów informacji może jednak budzić obawy z punktu widzenia relacji horyzontalnych. W związku z tym niniejsze rozporządzenie powinno wyłączać wymianę informacji między dostawcą a nabywcą w scenariuszu podwójnej dystrybucji wyłącznie wtedy, gdy wymiana informacji jest zarówno bezpośrednio związana z wdrażaniem porozumienia wertykalnego, jak i konieczna do usprawnienia produkcji lub dystrybucji towarów lub usług objętych porozumieniem.

(14)

Uzasadnienie wyłączenia porozumień wertykalnych w scenariuszach podwójnej dystrybucji nie ma zastosowania do porozumień wertykalnych dotyczących świadczenia usług pośrednictwa internetowego, jeżeli dostawca usług pośrednictwa internetowego jest również przedsiębiorstwem konkurującym na rynku właściwym sprzedaży towarów lub usług będących przedmiotem pośrednictwa. Dostawcy usług pośrednictwa internetowego, którzy pełnią taką hybrydową funkcję, mogą wpływać na wynik działania sił konkurencji na właściwym rynku sprzedaży towarów lub usług będących przedmiotem pośrednictwa i takie oddziaływanie na ten wynik może leżeć w ich interesie. Niniejsze rozporządzenie nie powinno zatem wyłączać takich porozumień wertykalnych.

(15)

Niniejsze rozporządzenie nie powinno wyłączać porozumień wertykalnych zawierających ograniczenia, które najprawdopodobniej będą ograniczać konkurencję i szkodzić konsumentom lub które nie są niezbędne do osiągnięcia skutków wzmacniających efektywność. W szczególności przywilej wyłączenia grupowego ustanowionego niniejszym rozporządzeniem nie powinien mieć zastosowania do porozumień wertykalnych zawierających pewne rodzaje poważnych ograniczeń konkurencji, takich jak minimalne i sztywne ceny odsprzedaży oraz niektóre rodzaje ochrony terytorialnej, w tym uniemożliwienie skutecznego wykorzystania internetu do sprzedaży lub pewne ograniczenia w zakresie reklamy internetowej. W związku z tym ograniczenia dotyczące sprzedaży przez internet i reklamy internetowej powinny być objęte wyłączeniem grupowym ustanowionym niniejszym rozporządzeniem pod warunkiem, że nie mają one na celu – bezpośrednio lub pośrednio, niezależnie od innych kontrolowanych przez strony czynników lub w połączeniu z nimi – uniemożliwienia skutecznego wykorzystania internetu przez nabywcę lub jego klientów do sprzedaży towarów lub usług objętych porozumieniem na konkretnych terytoriach lub konkretnym klientom, ani nie mają na celu uniemożliwienia wykorzystania całego kanału reklamy internetowej, takiego jak usługi porównywania cen lub reklamy w wyszukiwarkach. Na przykład ograniczenia dotyczące sprzedaży przez internet nie powinny być objęte wyłączeniem grupowym ustanowionym niniejszym rozporządzeniem, jeżeli ich celem jest znaczne obniżenie łącznej wielkości sprzedaży przez internet towarów lub usług objętych porozumieniem na rynku właściwym lub ograniczenie klientom możliwości zakupu towarów lub usług objętych porozumieniem przez internet. Zaliczenie danego ograniczenia do kategorii najpoważniejszych ograniczeń w rozumieniu art. 4 lit. e) może uwzględniać treść i kontekst ograniczenia, ale nie powinno ono zależeć od okoliczności związanych z danym rynkiem ani od indywidualnych cech stron.

(16)

Niniejsze rozporządzenie nie powinno wyłączać ograniczeń, w przypadku których nie można z wystarczającą pewnością założyć, że spełniają one warunki, o których mowa w art. 101 ust. 3 Traktatu. W szczególności, aby zapewnić dostęp do rynku właściwego i uniemożliwić zmowę rynkową na tym rynku, wyłączenie grupowe powinno podlegać określonym warunkom. W tym celu wyłączenie zakazów konkurowania powinno być ograniczone do zakazów, których czas trwania nie przekracza pięciu lat. Zobowiązania skutkujące zakazem sprzedaży produktów określonych konkurujących dostawców przez dystrybutorów działających w systemie dystrybucji selektywnej powinny być także wykluczone z przywileju wynikającego z niniejszego rozporządzenia. Przywilej wynikający z niniejszego rozporządzenia nie powinien mieć zastosowania do zobowiązań do zapewnienia równych warunków w handlu detalicznym przewidujących, że nabywcy usług pośrednictwa internetowego nie mogą oferować, sprzedawać ani odsprzedawać użytkownikom końcowym towarów lub usług na korzystniejszych warunkach przy użyciu konkurencyjnych usług pośrednictwa internetowego.

(17)

Ograniczenie udziału w rynku, niewyłączenie niektórych porozumień wertykalnych oraz warunki przewidziane w niniejszym rozporządzeniu generalnie zapewniają, że porozumienia, do których stosuje się wyłączenie grupowe, nie pozwalają przedsiębiorstwom biorącym udział w porozumieniu na wyeliminowanie konkurencji w odniesieniu do znacznej części towarów lub usług objętych porozumieniem.

(18)

Komisja – działając na podstawie art. 29 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2003 (5) – może wycofać przywilej wynikający z niniejszego rozporządzenia, jeżeli w konkretnym przypadku uzna, że porozumienie, do którego ma zastosowanie wyłączenie grupowe ustanowione w niniejszym rozporządzeniu, wywołuje jednak skutki niezgodne z art. 101 ust. 3 Traktatu. Organ ochrony konkurencji danego państwa członkowskiego może wycofać przywilej wynikający z niniejszego rozporządzenia, jeżeli spełnione są warunki określone w art. 29 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1/2003.

(19)

Jeżeli Komisja lub organ ochrony konkurencji państwa członkowskiego wycofają przywilej wynikający z niniejszego rozporządzenia, to na nich spoczywa ciężar udowodnienia, że dane porozumienie wertykalne wchodzi w zakres art. 101 ust. 1 Traktatu oraz że porozumienie to nie spełnia co najmniej jednego z czterech warunków określonych w art. 101 ust. 3 Traktatu.

(20)

Szczególne znaczenie dla oceny, czy przywilej wynikający z niniejszego rozporządzenia powinien być wycofany na podstawie art. 29 rozporządzenia (WE) nr 1/2003, mają skutki antykonkurencyjne, które mogą wynikać z istnienia równoległych sieci porozumień wertykalnych wywołujących podobne skutki, znacznie ograniczających dostęp do właściwego rynku lub konkurencję na nim. Takie skumulowane skutki mogą w szczególności powstać w przypadku dystrybucji wyłącznej, dostawy wyłącznej, dystrybucji selektywnej, zobowiązań do zapewnienia równych warunków handlowych lub zakazu konkurowania.

(21)

W celu wzmocnienia nadzoru nad równoległymi sieciami porozumień wertykalnych, które wywołują podobne skutki antykonkurencyjne i obejmują więcej niż 50 % danego rynku, Komisja może w drodze rozporządzenia uznać, że niniejszego rozporządzenia nie stosuje się do porozumień wertykalnych zawierających określone ograniczenia dotyczące danego rynku, tym samym przywracając pełne zastosowanie art. 101 Traktatu do takich porozumień,

a)

ograniczenie możliwości ustalania przez nabywcę ceny sprzedaży, bez uszczerbku dla możliwości narzucenia przez dostawcę maksymalnej ceny sprzedaży lub zalecenia ceny sprzedaży, pod warunkiem że nie skutkują one sztywną lub minimalną ceną sprzedaży w wyniku presji lub zachęt którejkolwiek ze stron;

b)

w przypadku gdy dostawca prowadzi system dystrybucji wyłącznej, ograniczenie terytorium, na którym dystrybutor wyłączny może czynnie lub biernie sprzedawać towary lub usługi objęte porozumieniem, lub klientów, którym dystrybutor wyłączny może czynnie lub biernie sprzedawać takie towary lub usługi, z wyjątkiem:

c)

w przypadku gdy dostawca stosuje system dystrybucji selektywnej,

d)

w przypadku gdy dostawca nie prowadzi ani systemu dystrybucji wyłącznej, ani systemu dystrybucji selektywnej, ograniczenie terytorium, na którym nabywca może czynnie lub biernie sprzedawać towary lub usługi objęte porozumieniem, lub klientów, którym nabywca może czynnie lub biernie sprzedawać takie towary lub usługi, z wyjątkiem:

e)

uniemożliwienie skutecznego wykorzystania internetu przez nabywcę lub jego klientów do sprzedaży towarów lub usług objętych porozumieniem, ponieważ ogranicza ono terytorium, na którym towary lub usługi objęte porozumieniem mogą być sprzedawane, lub klientów, którym te towary lub usługi mogą być sprzedawane, w rozumieniu lit. b), c) lub d), bez uszczerbku dla możliwości nałożenia na nabywcę:

f)

ograniczenie, uzgodnione między dostawcą komponentów a nabywcą, który je wbudowuje, możliwości prowadzenia przez dostawcę sprzedaży komponentów jako części zamiennych użytkownikom końcowym, zakładom naprawczym, hurtownikom lub innym usługodawcom, którym nabywca nie powierzył napraw lub serwisowania swoich towarów.

a)

udział dostawcy w rynku wylicza się na podstawie danych dotyczących wartości sprzedaży rynkowej, a udział nabywcy w rynku – na podstawie danych dotyczących wartości zakupów rynkowych. Jeżeli dane dotyczące wartości sprzedaży rynkowej lub wartości zakupów rynkowych są niedostępne, udział przedmiotowych przedsiębiorstw w rynku można ustalić na podstawie szacunków opartych na innych wiarygodnych informacjach rynkowych, w tym dotyczących wielkości sprzedaży i zakupów rynkowych;

b)

udziały w rynku oblicza się na podstawie danych dotyczących poprzedniego roku kalendarzowego;

c)

udział dostawcy w rynku obejmuje wszelkie towary lub usługi dostarczone na potrzeby sprzedaży dystrybutorom zintegrowanym wertykalnie;

d)

jeżeli początkowo udział w rynku nie przekracza 30 %, ale później wzrasta powyżej tej wielkości, wyłączenie przewidziane w art. 2 stosuje się również przez okres dwóch lat kalendarzowych następujących po upływie roku, w którym próg 30 % został przekroczony po raz pierwszy;

e)

udział w rynku przedsiębiorstw, o których mowa w art. 1 ust. 2 akapit drugi lit. e), jest zaliczany w równych częściach każdemu przedsiębiorstwu mającemu prawa lub uprawnienia wymienione w lit. a) tego akapitu.