(1)

Inwestowanie w mobilność edukacyjną dla wszystkich, bez względu na pochodzenie i stan posiadania, oraz we współpracę i rozwój innowacyjnej polityki w dziedzinach kształcenia i szkolenia, młodzieży i sportu ma kluczowe znaczenie dla budowania włączających, spójnych i odpornych społeczeństw oraz utrzymywania konkurencyjności Unii, a także jest szczególnie istotne w kontekście szybkich i głębokich zmian wywołanych rewolucją technologiczną i globalizacją. Ponadto takie inwestowanie stanowi też wkład we wzmacnianie tożsamości europejskiej i europejskich wartości oraz w bardziej demokratyczną Unię.

(2)

W komunikacie z dnia 14 listopada 2017 r. pt. „Wzmocnienie tożsamości europejskiej dzięki edukacji i kulturze” Komisja przedstawiła swoją wizję działań na rzecz utworzenia do 2025 r. europejskiego obszaru edukacji, w którym granice nie są przeszkodą w uczeniu się. W komunikacie tym zawarto także wizję Unii, w której normą jest spędzanie czasu w innym państwie członkowskim w celu studiowania i uczenia się, w dowolnej formie lub dowolnym systemie, i w której normą jest znajomość dwóch języków obcych oprócz języka ojczystego i gdzie ludzie mają silne poczucie tożsamości europejskiej, europejskiego dziedzictwa kulturowego i jego różnorodności. W tym kontekście Komisja podkreśliła, że należy rozszerzyć sprawdzony już program Erasmus+ w stosunku do wszystkich obecnie objętych nim kategorii osób uczących się w celu dotarcia do osób uczących się o mniejszych szansach.

(3)

Znaczenie kształcenia, szkolenia i młodzieży dla przyszłości Unii znalazło odzwierciedlenie w komunikacie Komisji z dnia 14 lutego 2018 r. pt. „Nowe, nowoczesne wieloletnie ramy finansowe dla Unii Europejskiej, która skutecznie realizuje swoje priorytety po 2020 r.”. W tym komunikacie podkreślono potrzebę realizacji zobowiązań podjętych przez państwa członkowskie podczas Szczytu Społecznego na rzecz Sprawiedliwego Zatrudnienia i Wzrostu Gospodarczego w Göteborgu w dniu 17 listopada 2017 r., w tym poprzez pełne wdrożenie Europejskiego filaru praw socjalnych, uroczyście ogłoszonego i podpisanego dnia 17 listopada 2017 r. przez Parlament Europejski, Radę i Komisję (4) i jego zasady 1 odnoszącej się do kształcenia, szkolenia i uczenia się przez całe życie. W komunikacie tym podkreślono potrzebę zwiększenia mobilności i wymian, w tym poprzez znaczne wzmocnienie i rozszerzenie programu Erasmus+ oraz zwiększenie jego włączającego charakteru, zgodnie z apelem Rady Europejskiej zamieszczonym w konkluzjach z dnia 14 grudnia 2017 r.

(4)

Zasada 1 Europejskiego filaru praw socjalnych przewiduje, że każdy ma prawo do włączającego kształcenia, szkolenia i uczenia się przez całe życie charakteryzujących się dobrą jakością w celu utrzymania i nabywania umiejętności, które pozwolą mu w pełni uczestniczyć w życiu społeczeństwa i skutecznie radzić sobie ze zmianami na rynku pracy. Europejski filar spraw socjalnych jasno wskazuje też na znaczenie dobrej jakości wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem oraz zapewnienia wszystkim równych szans.

(5)

W Deklaracji z Bratysławy podpisanej dnia 16 września 2016 r. przywódcy 27 państw członkowskich podkreślili swoją zdecydowaną wolę zapewnienia młodzieży lepszych możliwości. W deklaracji rzymskiej podpisanej dnia 25 marca 2017 r. przywódcy 27 państw członkowskich oraz Rady Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Komisji zobowiązali się do podjęcia działań na rzecz Unii, w której osoby młode mają dostęp do kształcenia i szkolenia najwyższej jakości oraz mogą uczyć się i znajdować zatrudnienie w całej Unii, która chroni nasze dziedzictwo kulturowe i promuje różnorodność kulturową.

(6)

W swoim sprawozdaniu z dnia 31 stycznia 2018 r. dotyczącym ewaluacji śródokresowej programu Erasmus+ (2014–2020) ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1288/2013 (5) (zwanego dalej „programem na lata 2014–2020”) Komisja potwierdziła, że stworzenie jednego programu w dziedzinie kształcenia i szkolenia, młodzieży i sportu zapewniło znaczne uproszczenie, racjonalizację i synergie w zarządzaniu tym programem, ale stwierdziła, że potrzebne są kolejne usprawnienia służące dalszej konsolidacji przyrostu wydajności w ramach programu na lata 2014–2020. W trakcie konsultacji na potrzeby tej ewaluacji śródokresowej i w sprawie przyszłości programu Erasmus+ państwa członkowskie i interesariusze zdecydowanie opowiedzieli się za zachowaniem ciągłości zakresu programu Erasmus+, jego struktury i mechanizmów realizacji, a jednocześnie zaapelowali o szereg usprawnień, np. służących uczynieniu programu Erasmus+ bardziej włączającym, prostszym i łatwiejszym w zarządzaniu dla beneficjentów. Państwa członkowskie i interesariusze wyrazili również pełne poparcie dla utrzymania zintegrowanego programu Erasmus+, u którego podstaw leży paradygmat uczenia się przez całe życie. W swojej rezolucji z dnia 2 lutego 2017 r. w sprawie wdrożenia programu Erasmus+ (6) Parlament Europejski wyraził zadowolenie ze zintegrowanej struktury programu na lata 2014–2020 i wezwał Komisję, aby w pełni wykorzystała jego wymiar dotyczący uczenia się przez całe życie poprzez wspieranie i pobudzanie współpracy międzysektorowej w ramach programu Erasmus+. Państwa członkowskie i interesariusze podkreślili również potrzebę dalszego wzmacniania międzynarodowego wymiaru programu Erasmus+.

(7)

Wyniki otwartych konsultacji publicznych z 2018 r. dotyczących unijnego finansowania w obszarach wartości i mobilności potwierdziły te najważniejsze ustalenia sprawozdania z ewaluacji śródokresowej programu na lata 2014–2020 i zwróciły uwagę na to, że należy uczynić przyszły program bardziej włączającym, nadal ukierunkowywać priorytety na modernizowanie systemów kształcenia i szkolenia oraz wzmocnić priorytety dotyczące wspierania tożsamości europejskiej, aktywności obywatelskiej i uczestnictwa w życiu demokratycznym.

(8)

W swoim komunikacie z dnia 2 maja 2018 r. zatytułowanym „Nowoczesny budżet dla Unii, która chroni, wspiera i broni – wieloletnie ramy finansowe na lata 2021–2027” Komisja zaapelowała o większe inwestowanie w ludzi i o położenie silniejszego nacisku na młodzież w kolejnych wieloletnich ramach finansowych. W tym komunikacie Komisja przyznała, że program Erasmus+ jest jednym z najbardziej widocznych osiągnięć Unii. W swoim komunikacie z dnia 27 maja 2020 r. pt. „Budżet UE napędza plan odbudowy Europy” Komisja uznała rolę programu Erasmus+ w zwiększaniu odporności Unii i stawianiu czoła wyzwaniom społeczno-gospodarczym. Potwierdziła również swoje zaangażowanie na rzecz znacznego wzmocnienia programu Erasmus+. Umożliwiłoby to większej liczbie osób przeniesienie się do innego kraju, by uczyć się lub pracować oraz położenie w ramach Programu nacisku na włączenie i na docieranie do większej liczby osób o mniejszych szansach.

(9)

W tym kontekście niezbędne jest ustanowienie unijnego programu Erasmus+ na rzecz kształcenia i szkolenia, młodzieży i sportu (zwanego dalej „Programem”) stanowiącego kontynuację programu na lata 2014–2020. Należy wzmocnić zintegrowany charakter programu na lata 2014–2020, obejmujący uczenie się we wszystkich kontekstach – formalnym, pozaformalnym lub nieformalnym – i na wszystkich etapach życia, po to by rozszerzyć elastyczne ścieżki uczenia się, a zatem umożliwić nabywanie i doskonalenie wiedzy, umiejętności i kompetencji, które są niezbędne ludziom do rozwoju osobistego oraz do stawiania czoła wyzwaniom i jak najlepszego wykorzystywania możliwości XXI wieku.

(10)

Program należy ustanowić na okres siedmiu lat w celu dostosowania jego czasu trwania do okresu obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 określonych w rozporządzeniu Rady (UE, Euratom) 2020/2093 (7).

(11)

Program powinien być zaprojektowany w taki sposób, by w jeszcze większym stopniu przyczyniał się do realizacji celów i priorytetów polityki Unii w dziedzinach kształcenia i szkolenia, młodzieży i sportu. Spójne podejście zakładające uczenie się przez całe życie ma kluczowe znaczenie dla radzenia sobie z różnymi zmianami, z którymi ludzie będą mieli do czynienia w ciągu swojego życia. Wsparciem dla takiego podejścia powinna być skuteczna współpraca międzysektorowa. Stosując takie podejście, Program powinien utrzymać ścisłe powiązanie z ogólnymi strategicznymi ramami unijnej współpracy w dziedzinach kształcenia i szkolenia oraz młodzieży, w tym agendami polityki w zakresie szkolnictwa, szkolnictwa wyższego, kształcenia i szkolenia zawodowego i uczenia się dorosłych, przy jednoczesnym wzmocnieniu i rozwijaniu nowych synergii z innymi powiązanymi unijnymi programami i dziedzinami polityki.

(12)

Program jest jednym z istotnych elementów działań na rzecz europejskiego obszaru edukacji. Nawiązując do swojego komunikatu z dnia 14 listopada 2017 r. pt. „Wzmocnienie tożsamości europejskiej dzięki edukacji i kulturze”, Komisja w swoim komunikacie z dnia 30 września 2020 r. w sprawie utworzenia europejskiego obszaru edukacji do 2025 r. przypomniała o tym, że program Erasmus+ pozostaje instrumentem o zasadniczej roli w realizacji celów dotyczących włączającego kształcenia, szkolenia i uczenia się przez całe życie o dobrej jakości oraz w przygotowaniu Unii na podjęcie wyzwań transformacji cyfrowej i ekologicznej. Program powinien być w stanie wnosić wkład w kontynuację strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia oraz w zaktualizowany europejski program na rzecz umiejętności w zakresie zrównoważonej konkurencyjności, sprawiedliwości społecznej i odporności ustanowiony w komunikacie Komisji z dnia 1 lipca 2020 r., dzieląc z nimi założenie na temat strategicznego znaczenia umiejętności, kompetencji kluczowych i wiedzy w utrzymywaniu miejsc pracy oraz wspieraniu wzrostu, konkurencyjności, innowacji i spójności społecznej, zgodnie z zaleceniem Rady z dnia 22 maja 2018 r. (8) Program powinien przyczyniać się do realizacji planu działania w dziedzinie edukacji cyfrowej ustanowionego w komunikacie Komisji z dnia 30 wrześnie 2020 r. pt. „Plan działania w dziedzinie edukacji cyfrowej na lata 2021–2027 Nowe podejście do kształcenia i szkolenia w epoce cyfrowej”. Program powinien odpowiadać na potrzebę transformacji cyfrowej w dziedzinie kształcenia i szkolenia, młodzieży i sportu. Program powinien także wspierać państwa członkowskie w osiągnięciu celów wskazanych w deklaracji paryskiej z dnia 17 marca 2015 r. w sprawie promowania – poprzez edukację – świadomości obywatelskiej oraz wspólnych wartości, którymi są wolność, tolerancja i niedyskryminacja.

(13)

Zgodnie ze strategią Unii Europejskiej na rzecz młodzieży na lata 2019-2027 (9) stanowiącą ramy europejskiej współpracy na rzecz młodzieży na lata 2019–2027, opartą na komunikacie Komisji z dnia 22 maja 2018 r. pt. „Angażowanie, łączenie i wzmacnianie pozycji osób młodych: nowa strategia UE na rzecz młodzieży”, Program powinien wspierać wysokiej jakości pracę z młodzieżą, narzędzia i systemy szkolenia osób pracujących z młodzieżą, walidację uczenia się pozaformalnego i nieformalnego oraz wysokiej jakości podejścia do wzmacniania pozycji organizacji młodzieżowych. Program powinien wspierać włączający i szeroki unijny dialog młodzieżowy, którego priorytety powinny być kształtowane stosownie do potrzeb osób młodych.

(14)

Program powinien uwzględniać odpowiedni plan prac Unii Europejskiej w dziedzinie sportu, który stanowi ramy współpracy na szczeblu unijnym w dziedzinie sportu. Należy zapewnić spójność i komplementarność odpowiedniego planu prac Unii Europejskiej w dziedzinie sportu i akcji w dziedzinie sportu wspieranych w ramach Programu. Istnieje potrzeba skupienia się w szczególności na sporcie powszechnym ze względu na znaczącą rolę, jaką sport odgrywa w promowaniu aktywności fizycznej i zdrowego stylu życia, stosunków międzyludzkich, włączenia społecznego i równości. Program powinien wspierać mobilność edukacyjną personelu sportowego, przede wszystkim w sporcie powszechnym. Również personel spoza sportu powszechnego, w tym osoby realizujące zadania w zakresie kariery dwutorowej: sportowej i pozasportowej, może zwiększać wpływ uczenia się i transfer wiedzy z korzyścią dla personelu i organizacji sportu powszechnego. Program powinien zatem mieć możliwość wspierania mobilności edukacyjnej skierowanej do personelu spoza sportu powszechnego, w przypadku gdy z uczestnictwa takiego personelu płyną korzyści dla sportu powszechnego. Program powinien przyczyniać się do promowania wspólnych wartości europejskich poprzez sport, dobrego zarządzania i uczciwości w sporcie, zrównoważonego rozwoju oraz kształcenia, szkolenia i umiejętności w sporcie i poprzez sport. Niekomercyjne imprezy sportowe wspierane w ramach Programu powinny mieć europejski wymiar i europejskie oddziaływanie.

(15)

Program powinien móc wspierać każdy obszar nauki, a w szczególności powinien przyczyniać się do wzmacniania zdolności innowacyjnych Unii poprzez wspieranie działań, które pomagają ludziom rozwijać wiedzę, umiejętności, kompetencje i postawy potrzebne w przyszłościowych dziedzinach nauki lub dyscyplinach, takich jak nauki przyrodnicze, technologia, inżynieria, sztuka i matematyka (STEAM), zmiana klimatu, ochrona środowiska, zrównoważony rozwój, czysta energia, sztuczna inteligencja, robotyka, analiza danych, projektowanie i architektura oraz umiejętności cyfrowe i umiejętności korzystania z mediów. Innowacjom można sprzyjać poprzez wszelkie działania w zakresie mobilności edukacyjnej i współpracy, zarządzane bezpośrednio lub pośrednio.

(16)

Efekt synergii z programem „Horyzont Europa” ustanowionym rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2021/695 (10) (zwanym dalej „Horyzont Europa”) powinien zapewnić, aby połączone zasoby Programu i „Horyzontu Europa” zostały wykorzystane do wspierania działań na rzecz wzmocnienia i zmodernizowania europejskich instytucji szkolnictwa wyższego. „Horyzont Europa” będzie w stosownych przypadkach uzupełniał wsparcie udzielane na mocy Programu inicjatywie Uniwersytety Europejskie, w ramach opracowywania nowych, wspólnych i zintegrowanych długoterminowych i zrównoważonych strategii na rzecz edukacji, badań naukowych i innowacji. Dzięki synergii z „Horyzontem Europa” promowana będzie integracja obszaru edukacji i badań naukowych, w szczególności w instytucjach szkolnictwa wyższego.

(17)

Nowe i nowo powstające technologie oferują znaczne możliwości w zakresie uczenia się i wymiany i okazały się szczególnie ważne w czasie pandemii COVID-19. Oprócz fizycznej mobilności edukacyjnej, która nadal jest zasadniczym działaniem Programu, należy promować formy wirtualne – np. uczenie się wirtualne – w celu uzupełnienia lub wsparcia fizycznej mobilności edukacyjnej, oferowania konstruktywnych możliwości uczenia się osobom, które nie są w stanie przemieścić się fizycznie do innego państwa niż państwo zamieszkania, lub w celu wspomagania wymiany za pomocą innowacyjnych form uczenia się. W stosownych przypadkach należy w ramach Programu promować współpracę wirtualną. Tam gdzie to możliwe i stosowne, Komisja powinna zapewnić udostępnienie ogółowi społeczeństwa narzędzi do uczenia się wirtualnego opracowanych w ramach Programu.

(18)

W ramach realizacji celów Programu należy zapewnić jego bardziej włączający charakter poprzez zwiększanie uczestnictwa osób o mniejszych szansach. W zwiększeniu uczestnictwa w Programie osób o mniejszych szansach mogą pomóc różnorodne środki, w tym lepsze i bardziej ukierunkowane działania informacyjne, komunikacyjne, doradcze i pomocowe, uproszczone procedury, elastyczniejsze formy mobilności edukacyjnej oraz zwiększona współpraca z małymi organizacjami, w szczególności nowymi organizacjami i oddolnymi organizacjami społecznościowymi pracującymi bezpośrednio z osobami uczącymi się znajdującymi się w niekorzystnej sytuacji z wszystkich grup wiekowych. Ważne jest, by uznać, że niski poziom uczestnictwa wśród osób o mniejszych szansach wynika z różnych przyczyn i zależy od różnych kontekstów. W związku z tym należy opracować, jako element ogólnounijnych ram takich środków mających na celu zwiększenie uczestnictwa osób o mniejszych szansach, plany działania na rzecz włączenia, które powinny być dostosowane do potrzeb grup docelowych i do specyficznych uwarunkowań w poszczególnych państwach członkowskich.

(19)

W niektórych przypadkach osoby o mniejszych szansach rzadziej uczestniczą w Programie z powodów finansowych, czy to ze względu na swoją sytuację ekonomiczną, czy też ze względu na wyższe koszty uczestnictwa wynikające z ich szczególnej sytuacji, co dotyczy często osób z niepełnosprawnościami. W takich przypadkach ich uczestnictwo mogłoby zostać ułatwione poprzez ukierunkowane wsparcie finansowe. Komisja powinna zatem zapewnić, by wprowadzone zostały takie środki wsparcia finansowego, m.in. w postaci ewentualnego dostosowania dotacji na szczeblu krajowym. Dodatkowe koszty związane ze środkami ułatwiającymi włączenie nie powinny być podstawą odrzucenia wniosku.

(20)

W celu zwiększenia dostępności Programu dla nowych organizacji i dla organizacji o mniejszym potencjale administracyjnym oraz w celu uczynienia Programu łatwiejszym w zarządzaniu dla beneficjentów należy podjąć szereg środków służących uproszczeniu procedur Programu na szczeblu realizacji. W tym względzie systemy informatyczne Programu powinny być przyjazne dla użytkownika i powinny zapewniać łatwy dostęp do możliwości oferowanych przez Program. Podobnie procedury służące realizacji Programu powinny być spójne i proste oraz powinny im towarzyszyć wysokiej jakości środki wsparcia i informacje. W tym celu należy organizować regularne spotkania sieci agencji narodowych.

(21)

W swoim komunikacie z dnia 14 listopada 2017 r. pt. „Wzmocnienie tożsamości europejskiej dzięki edukacji i kulturze” Komisja pokreśliła kluczową rolę tej edukacji, kultury i sportu w promowaniu aktywności obywatelskiej i wspólnych wartości wśród najmłodszych pokoleń. Wzmacnianie tożsamości europejskiej i sprzyjanie aktywnemu udziałowi obywateli i społeczeństwa obywatelskiego w procesach demokratycznych ma kluczowe znaczenie dla przyszłości Europy i społeczeństw demokratycznych. Wyjazd za granicę w celu studiowania, uczenia się, szkolenia, pracy lub uczestnictwa w działaniach młodzieżowych i sportowych przyczynia się do wzmacniania tej tożsamości europejskiej w całej jej różnorodności. Zwiększa poczucie przynależności do wspólnoty kulturowej, jak również sprzyja uczeniu się międzykulturowemu, krytycznemu myśleniu i aktywności obywatelskiej osób z wszystkich grup wiekowych. By dzielić się swoimi doświadczeniami, osoby uczestniczące w działaniach w zakresie mobilności edukacyjnej powinny angażować się w swoje społeczności lokalne oraz włączać się w działania społeczności lokalnych w państwie przyjmującym. Program powinien wspierać działania, które wiążą się ze wzmacnianiem wszystkich aspektów kreatywności w dziedzinie kształcenia, szkolenia i młodzieży oraz ze wzmacnianiem poszczególnych kompetencji kluczowych.

(22)

W ramach Programu powinny być wspierane jedynie te akcje i działania, które mają potencjalną europejską wartość dodaną. Pojęcie europejskiej wartości dodanej należy rozumieć szeroko, a jej istnienie można wykazać na różne sposoby, na przykład w przypadku akcji lub działań, które mają charakter transnarodowy, w szczególności w odniesieniu do mobilności edukacyjnej i współpracy ukierunkowanej na osiągnięcie trwałego wpływu systemowego, uzupełniają lub promują synergie z innymi programami i politykami na szczeblu krajowym, unijnym i międzynarodowym lub wnoszą wkład w skuteczne wykorzystanie unijnych narzędzi przejrzystości i uznawalności.

(23)

Należy wzmocnić międzynarodowy wymiar Programu, po to by oferować więcej możliwości w zakresie mobilności edukacyjnej, współpracy i dialogu politycznego z państwami trzecimi niestowarzyszonymi z Programem. Korzystając z doświadczeń związanych ze skuteczną realizacją międzynarodowych działań w zakresie szkolnictwa wyższego i młodzieży w ramach poprzednich programów w dziedzinie kształcenia i szkolenia oraz młodzieży, należy rozszerzyć działania w zakresie międzynarodowej mobilności edukacyjnej na inne sektory, na przykład kształcenie i szkolenie zawodowe oraz sport. Aby zwiększyć efekty tych działań, ważne jest zwiększenie synergii między Programem a unijnymi instrumentami na rzecz działań zewnętrznych, takimi jak Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającym Instrument Sąsiedztwa oraz Współpracy Międzynarodowej i Rozwojowej - Globalny wymiar Europy, zmieniającym i uchylającym decyzję Parlamentu Europejskiego i Rady nr 466/2014/UE oraz uchylającym rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1601 i rozporządzenie Rady (WE, Euratom) nr 480/2009 oraz Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA III) ustanowiony rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającym Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA III). Unijne instrumenty na rzecz działań zewnętrznych powinny mieć na celu zwiększenie możliwości zwłaszcza dla osób fizycznych i organizacji z państw trzecich niestowarzyszonych z Programem i wspierać w szczególności budowanie zdolności w tych państwach, rozwój umiejętności i kontakty międzyludzkie, a jednocześnie powinny oferować więcej możliwości w zakresie współpracy, mobilności edukacyjnej i dialogu politycznego.

(24)

Podstawowa struktura programu z lat 2014–2020, która została podzielona na trzy rozdziały, mianowicie kształcenie i szkolenie, młodzież i sport, i została uporządkowana wokół trzech akcji kluczowych, okazała się skuteczna i należy ją utrzymać. Należy wprowadzić zmiany służące usprawnieniu i racjonalizacji akcji wspieranych przez Program. Należy również zapewnić stabilność i ciągłość pod względem sposobów zarządzania i realizacji. Ogółem przynajmniej 75 % budżetu Programu powinno być realizowane w ramach zarządzania pośredniego przez agencje narodowe. Dotyczy to akcji takich jak mobilność edukacyjna we wszystkich obszarach kształcenia i szkolenia, młodzieży i sportu oraz partnerstw na rzecz współpracy, w tym partnerstw na małą skalę w obszarze kształcenia i szkolenia oraz młodzieży. W stosownych przypadkach należy wprowadzić szczególne rozwiązania dotyczące zarządzania bezpośredniego w odniesieniu do akcji angażujących sieci ogólnounijne i organizacje europejskie w ramach akcji kluczowych 2 i 3, z wyjątkiem partnerstw na małą skalę.

(25)

W ramach Programu należy realizować szereg akcji w celu wspierania mobilności edukacyjnej, współpracy organizacji i instytucji, rozwijania polityki i współpracy w zakresie polityki oraz akcje „Jean Monnet”. W niniejszym rozporządzeniu należy określić te akcje oraz ich opis, w tym działania, które mogłyby zostać zrealizowane w ich ramach w trakcie okresu programowania.

(26)

Program powinien wzmacniać istniejące możliwości w zakresie mobilności edukacyjnej, w szczególności w tych sektorach, w których może przynieść największy przyrost wydajności, co pozwoli poszerzyć zasięg takich możliwości i sprostać wysokiemu, niezaspokojonemu popytowi. Należy to czynić w szczególności poprzez zwiększenie i ułatwienie działań w zakresie mobilności edukacyjnej skierowanych do studentów, uczniów, osób uczących się w ramach edukacji dorosłych i osób uczących się w ramach kształcenia i szkolenia zawodowego, np. uczniów zawodu i stażystów, w tym w celu podnoszenia i zmiany kwalifikacji. Niedawni absolwenci i osoby, które niedawno uzyskały kwalifikację w ramach kształcenia i szkolenia zawodowego, powinny mieć możliwość uczestnictwa w mobilności edukacyjnej. Uczestnictwo niedawnych absolwentów w mobilności edukacyjnej powinno opierać się na obiektywnych kryteriach przy zapewnieniu równego traktowania. Należy również poszerzyć możliwości w zakresie mobilności edukacyjnej dla osób młodych uczestniczących w uczeniu się pozaformalnym, aby dotrzeć do większej liczby osób młodych. Ponadto należy wzmocnić mobilność edukacyjną kadry w sektorach kształcenia i szkolenia, młodzieży i sportu, mając na względzie efekt dźwigni. Możliwości w zakresie mobilności edukacyjnej powinny móc przyjmować różne formy, takie jak staże, przygotowanie zawodowe, wymiany młodzieży, wymiany szkolne, nauczanie czy uczestnictwo w doskonaleniu zawodowym, oraz powinny opierać się na specyficznych potrzebach poszczególnych sektorów. Program powinien wspierać jakość w zakresie mobilności edukacyjnej, w tym jakość w oparciu o zasady określone w zaleceniu Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. (11), oraz zaleceniach Rady z dnia 28 czerwca 2011 r. (12), z dnia 20 grudnia 2012 r. (13), z dnia 15 marca 2018 r. (14), z dnia 26 listopada 2018 r. (15) oraz z dnia 24 listopada 2020 r. (16).

(27)

Zgodnie z wizją prawdziwego europejskiego obszaru edukacji Program powinien również poszerzać mobilność edukacyjną i wymiany oraz promować uczestnictwo studentów w działaniach edukacyjnych i kulturalnych oraz sportowych poprzez wspieranie cyfryzacji procedur poprzez, na przykład, inicjatywę dotyczącą europejskiej karty studenta. W tym kontekście Komisja powinna rozwijać inicjatywę dotyczącą europejskiej karty studenta, zwłaszcza dla studentów uczestniczących w Programie. Inicjatywa dotycząca europejskiej karty studenta może być ważnym krokiem w urzeczywistnianiu mobilności edukacyjnej dla wszystkich poprzez umożliwienie instytucjom szkolnictwa wyższego wysyłania i przyjmowania większej liczby studentów w ramach wymiany, przy jednoczesnym dalszym podnoszeniu jakości mobilności edukacyjnej studentów, a także poprzez ułatwienie im dostępu do różnych usług takich jak biblioteki, transport, zakwaterowanie przed ich fizycznym przybyciem do zagranicznej instytucji.

(28)

Program powinien zachęcać osoby młode do uczestnictwa w życiu demokratycznym Europy, w tym poprzez wspieranie działań wnoszących wkład w projekty dotyczące edukacji obywatelskiej i uczestnictwa skierowane do osób młodych umożliwiające angażowanie się i uczenie się uczestnictwa w społeczeństwie obywatelskim, upowszechniając w ten sposób wiedzę o wspólnych wartościach europejskich, w tym o prawach podstawowych, a także europejskiej historii i kulturze, zacieśniając współpracę osób młodych i decydentów na szczeblach lokalnym, krajowym i unijnym oraz wnosząc wkład w proces integracji europejskiej.

(29)

Opierając się na ewaluacji i dalszym rozwijaniu inicjatywy DiscoverEU, uruchomionej w 2018 r. jako działanie przygotowawcze, Program powinien oferować osobom młodym więcej możliwości odkrywania wszystkich miejsc docelowych w Europie poprzez doświadczenia edukacyjne za granicą. Osoby młode, w szczególności te o mniejszych szansach, powinny mieć możliwość odbycia pierwszej krótkiej podróży po Europie, indywidualnie lub grupowo, w ramach nieformalnych i pozaformalnych działań edukacyjnych mających na celu pogłębienie poczucia przynależności do Unii i umożliwienie im odkrywania jej kulturowej i językowej różnorodności. Uczestnicy powinni być wybierani na podstawie jasnych i przejrzystych kryteriów. Organy wdrażające powinny promować środki służące zapewnieniu, by DiscoverEU była inicjatywą włączającą, o zrównoważonym rozkładzie geograficznym, zarówno w odniesieniu do przydzielonych biletów, jak i odwiedzanych państw członkowskich, a także wspieraniu działań o wyraźnym wymiarze edukacyjnym. W tym kontekście, poprzez ukierunkowane środki, takie jak informowanie, przedwyjazdowe sesje informacyjne oraz wydarzenia dla osób młodych, Program powinien promować dokonywanie wyboru także rzadziej odwiedzanych państw członkowskich i regionów peryferyjnych. Należy rozważyć inne środki transportu, jeżeli transport kolejowy nie jest dostępny lub jest wysoce niepraktyczny, zwłaszcza biorąc pod uwagę szczególną sytuację danego miejsca docelowego. Należy dążyć do powiązania inicjatywy DiscoverEU z odpowiednimi inicjatywami lokalnymi, regionalnymi, krajowymi i europejskimi, takimi jak unijna akcja pt. „Europejskie Stolice Kultury”, Europejskie Stolice Młodzieży, Europejskie Stolice Wolontariatu i Zielone Stolice Europy.

(30)

Nauka języków sprzyja wzajemnemu zrozumieniu i mobilności w Unii i poza nią, a kompetencje językowe są niezbędne w życiu i pracy. W związku z tym Program powinien promować uczenie się języków, w tym w stosownych przypadkach krajowych języków migowych, także poprzez szersze wykorzystanie narzędzi internetowych, ponieważ e-uczenie się może oferować dodatkowe korzyści w uczeniu się języków pod względem dostępności i elastyczności. Jednocześnie, aby zapewnić szeroki i włączający dostęp do Programu, ważne jest, aby wielojęzyczność była jedną z kluczowych zasad realizacji Programu.

(31)

Program powinien wspierać środki wzmacniające współpracę między instytucjami i organizacjami działającymi w sektorach kształcenia i szkolenia, młodzieży i sportu, uznając zasadniczą rolę instytucji i organizacji w zapewnianiu wiedzy, umiejętności i kompetencji potrzebnych ludziom w zmieniającym się świecie oraz wspomagając instytucje i organizacje w odpowiednim wykorzystywaniu ich potencjału innowacyjności, kreatywności i przedsiębiorczości, szczególnie w gospodarce cyfrowej.

(32)

W swoich konkluzjach z dnia 14 grudnia 2017 r. Rada Europejska wezwała państwa członkowskie, Radę i Komisję do dalszego prowadzenia szeregu inicjatyw służących wyniesieniu współpracy europejskiej w zakresie kształcenia i szkolenia na nowy poziom, w tym poprzez zachęcanie do ustanowienia do 2024 r. „Uniwersytetów Europejskich”, inicjatywy opartej na oddolnych sieciach uczelni z całej Unii. W swoich konkluzjach z dnia 28 czerwca 2018 r. Rada Europejska zaapelowała o zachęcanie do współpracy między sektorami badań naukowych, innowacji i edukacji, także poprzez inicjatywę „Uniwersytetów Europejskich”. Program powinien wspierać te „Uniwersytety Europejskie” w opracowywaniu wspólnych długoterminowych strategii na rzecz wysokiej jakości edukacji, badań naukowych i innowacji oraz usług dla społeczeństwa.

(33)

W komunikacie z Brugii z dnia 7 grudnia 2010 r. w sprawie zwiększonej współpracy europejskiej w dziedzinie kształcenia zawodowego i szkolenia w latach 2011–2020 wezwano do wspierania doskonałości zawodowej na rzecz inteligentnego i zrównoważonego wzrostu. W swoim komunikacie z dnia 18 lipca 2017 r. pt. „Zwiększanie innowacyjności europejskich regionów: Strategie na rzecz trwałego, zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu” Komisja wezwała państwa członkowskie do łączenia kształcenia i szkolenia zawodowego z systemami innowacji, jako elementu strategii inteligentnej specjalizacji na szczeblu regionalnym. Program powinien zapewnić środki pozwalające zareagować na te apele i wesprzeć rozwój transnarodowych platform centrów doskonałości zawodowej, włączonych w lokalne i regionalne strategie na rzecz zrównoważonego wzrostu, innowacyjności i konkurencyjności. Te centra doskonałości powinny stymulować umiejętności zawodowe wysokiej jakości, w kontekście wyzwań sektorowych, wspierając jednocześnie ogólne zmiany strukturalne i politykę społeczno-gospodarczą w Unii.

(34)

Przyjazne dla użytkownika internetowe platformy i narzędzia do współpracy wirtualnej mogą odgrywać istotną rolę we wspieraniu realizacji polityki kształcenia i szkolenia oraz polityki młodzieżowej w Unii. Aby zwiększyć współpracę wirtualną, Program powinien wspierać bardziej systematyczne i spójne korzystanie z platform internetowych, takich jak eTwinning, europejska platforma internetowa dla szkół „School Education Gateway”, elektroniczna platforma na rzecz uczenia się dorosłych w Europie, Europejski Portal Młodzieżowy i internetowa platforma szkolnictwa wyższego oraz, w razie konieczności, kolejne platformy internetowe, które mogą powstać w obszarze kształcenia i szkolenia oraz młodzieży.

(35)

Zgodnie z odpowiednimi unijnymi ramami i narzędziami Program powinien przyczynić się do zwiększenia przejrzystości oraz uznawalności kompetencji, umiejętności i kwalifikacji oraz transferu punktów lub jednostek efektów uczenia się, po to by sprzyjać zapewnianiu jakości, oraz wspierać walidację uczenia się pozaformalnego i nieformalnego, zarządzanie umiejętnościami i doradztwo. W tym kontekście Program powinien również zapewniać wsparcie punktom kontaktowym i sieciom na szczeblu krajowym i unijnym, które ułatwiają ogólnoeuropejską wymianę oraz rozwój elastycznych ścieżek uczenia się między różnymi dziedzinami kształcenia i szkolenia oraz młodzieży, a także między systemami formalnymi i pozaformalnymi. Program powinien również zapewnić wsparcie procesowi bolońskiemu.

(36)

Program powinien wykorzystać potencjał byłych uczestników programu Erasmus+ i wspierać powiązaną działalność, w szczególności sieci absolwentów Erasmus+, ambasadorów Erasmus+ i uczestników projektu EuroPeers, przez zachęcanie ich do promowania Programu w celu zwiększenia uczestnictwa w nim.

(37)

Jako sposób zagwarantowania współpracy z innymi unijnymi instrumentami i wsparcia innych unijnych polityk należy zaoferować możliwości w zakresie mobilności edukacyjnej osobom w różnych sektorach działalności, na przykład sektorze publicznym i prywatnym, w sektorze rolnictwa i przedsiębiorstw, aby pozwolić na zdobycie doświadczeń edukacyjnych za granicą, umożliwiających – na każdym etapie życia – zarówno wzrost, jak i rozwój osobisty, w szczególności dzięki większej świadomości tożsamości europejskiej i lepszemu rozumieniu europejskiej różnorodności kulturowej, ale również wzrost i rozwój zawodowy, w tym dzięki zdobyciu umiejętności przydatnych na rynku pracy. Program powinien stanowić punkt wejściowy do unijnych systemów mobilności transnarodowej o silnym wymiarze edukacyjnym i uprościć ofertę takich systemów z punktu widzenia beneficjentów i osób uczestniczących w tych działaniach. Należy ułatwić rozszerzenie zasięgu projektów Programu; należy wprowadzić konkretne środki, aby pomóc promotorom projektów Programu w ubieganiu się o dotacje lub w uzyskaniu efektu synergii dzięki wsparciu w ramach funduszy polityki spójności oraz programów związanych z migracją, bezpieczeństwem, sprawiedliwością i obywatelstwem, zdrowiem, mediami i kulturą, a także wolontariatem. Powinno być możliwe przyznawanie znaku „pieczęci doskonałości” wysokiej jakości propozycjom projektów, które nie mogą być finansowane w ramach Programu ze względu na ograniczenia budżetowe, po spełnieniu ograniczonego zestawu kryteriów. Znak „pieczęć doskonałości” stanowi wyraz uznania dla jakości proponowanego projektu i ułatwia poszukiwanie alternatywnego finansowania w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i Funduszu Spójności (zwanego dalej „Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego”) lub Europejskiego Funduszu Społecznego Plus ustanowionego rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego w sprawie Europejskiego Funduszu Społecznego Plus (EFS+) (zwanego dalej „Europejskim Funduszem Społecznym Plus”).

(38)

Duże znaczenie ma stymulowanie nauczania, uczenia się i badań na temat integracji europejskiej oraz przyszłych wyzwań i szans dla Unii, a także promowanie debaty dotyczącej tych zagadnień poprzez wsparcie w ramach akcji „Jean Monnet” w dziedzinie szkolnictwa wyższego, ale również w innych dziedzinach kształcenia i szkolenia, w szczególności poprzez szkolenie nauczycieli i kadry. Wzmacnianie poczucia przynależności europejskiej i zaangażowania europejskiego ma szczególne znaczenie, biorąc pod uwagę wyzwania dotyczące wspólnych wartości, na których opiera się Unia i które stanowią element wspólnej tożsamości europejskiej, a także mając na względzie fakt, że obywatele wykazują niski poziom zaangażowania. Program powinien nadal przyczyniać się do rozwoju doskonałości w obszarze studiów z zakresu integracji europejskiej. Postępy w realizacji celów Programu przez instytucje finansowane w ramach akcji „Jean Monnet” należy monitorować i regularnie poddawać ewaluacji. Należy zachęcać do wymian pomiędzy tymi instytucjami i innymi instytucjami na szczeblu krajowym i transnarodowym, z pełnym poszanowaniem ich wolności akademickiej.

(39)

Odzwierciedlając znaczenie przeciwdziałania zmianie klimatu zgodnie z zobowiązaniami Unii na rzecz realizacji porozumienia paryskiego przyjętego w ramach Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (17) i celów Organizacji Narodów Zjednoczonych dotyczących zrównoważonego rozwoju, Program ma przyczynić się do włączenia działań w dziedzinie klimatu w główny nurt i do osiągnięcia celu ogólnego zakładającego, że 30 % wydatków budżetowych Unii zostanie przeznaczonych na wspieranie celów klimatycznych. W myśl Europejskiego Zielonego Ładu jako planu działania na rzecz zrównoważonego wzrostu akcje realizowane na mocy niniejszego rozporządzenia powinny być zgodne z zasadą „nie szkodzić” bez zmiany podstawowego charakteru Programu. Stosowne akcje zostaną określone i wprowadzone na etapie realizacji Programu oraz ponownie ocenione w kontekście odpowiedniego procesu ewaluacji i przeglądu. Istotne jest także, by odpowiednie akcje przyczyniające się do realizacji celów klimatycznych, w tym akcje służące zmniejszeniu wpływu Programu na środowisko, podlegały pomiarom.

(40)

Niniejsze rozporządzenie określa pulę środków finansowych na Program, która ma – dla Parlamentu Europejskiego i Rady podczas rocznej procedury budżetowej – stanowić główną kwotę odniesienia w rozumieniu pkt 18 Porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 16 grudnia 2020 r. pomiędzy Parlamentem Europejskim, Radą Unii Europejskiej i Komisją Europejską w sprawie dyscypliny budżetowej, współpracy w kwestiach budżetowych i należytego zarządzania finansami, a także nowych zasobów własnych, w tym harmonogramu wprowadzania nowych zasobów własnych (18). Ta pula środków finansowych obejmuje kwotę 0,5 mld EUR w cenach stałych z 2018 r. zgodnie ze wspólnym oświadczeniem Parlamentu Europejskiego, Rady i Komisji z dnia 16 grudnia 2020 r. w sprawie zwiększenia środków na poszczególne programy i dostosowania aktów podstawowych (19).

(41)

W ramach podstawowej puli środków na akcje, którymi zarządzają agencje narodowe w dziedzinie kształcenia i szkolenia, należy określić podział na minimalne alokacje według sektora dla następujących sektorów, aby zagwarantować masę krytyczną środków na realizację zakładanego produktu i rezultatów w każdym z tych sektorów: szkolnictwo wyższe, kształcenie i szkolenie zawodowe, edukacja szkolna oraz edukacja dorosłych.

(42)

Do Programu stosuje się rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) 2018/1046 (20) (zwane dalej „rozporządzeniem finansowym”). Rozporządzenie finansowe określa zasady wykonania budżetu Unii, w tym zasady dotyczące dotacji, nagród, zamówień, zarządzania pośredniego, instrumentów finansowych, gwarancji budżetowych, pomocy finansowej oraz zwrotu kosztów poniesionych przez ekspertów zewnętrznych.

(43)

Rodzaje finansowania i metody wykonywania na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny być wybierane w zależności od stopnia, w jakim umożliwiają osiągnięcie szczegółowych celów akcji i uzyskanie rezultatów, biorąc pod uwagę w szczególności koszty kontroli, obciążenie administracyjne oraz przewidywane ryzyko nieprzestrzegania przepisów. Przy tym wyborze pod uwagę należy wziąć korzystanie z płatności ryczałtowych, finansowanie według kosztów jednostkowych i stawek zryczałtowanych, a także finansowanie niepowiązane z kosztami, o którym mowa w art. 125 ust. 1 rozporządzenia finansowego. Przydziałom budżetowym na wdrażanie akcji zarządzanych przez agencje narodowe powinno towarzyszyć stosowne wsparcie na koszty operacyjne agencji narodowych, w formie opłaty za zarządzanie, aby zapewnić skuteczne i zrównoważone wdrażanie delegowanych zadań dotyczących zarządzania. Przy realizacji Programu należy przestrzegać zasad przejrzystości, równego traktowania i niedyskryminacji, określonych w rozporządzeniu finansowym.

(44)

Państwa trzecie będące członkami Europejskiego Obszaru Gospodarczego mogą uczestniczyć w programach unijnych w ramach współpracy ustanowionej na mocy Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym (21), które przewiduje realizację programów na podstawie decyzji przyjętej na mocy tego porozumienia. Państwa trzecie mogą również uczestniczyć w tych programach na podstawie innych instrumentów prawnych. W niniejszym rozporządzeniu należy wprowadzić przepis szczególny zobowiązujący państwa trzecie do przyznania właściwemu urzędnikowi zatwierdzającemu, Europejskiemu Urzędowi ds. Zwalczania Nadużyć Finansowych (OLAF) oraz Trybunałowi Obrachunkowemu praw i dostępu niezbędnych do wykonywania w pełni ich odpowiednich kompetencji. Pełne uczestnictwo państw trzecich w Programie powinno podlegać warunkom ustanowionym w umowach szczegółowych obejmujących kwestię uczestnictwa zainteresowanego państwa trzeciego w Programie. Ponadto pełne uczestnictwo wymaga ustanowienia agencji narodowej i poddania niektórych akcji Programu pod zarządzanie pośrednie. Podmioty prawne z państw trzecich, które nie są stowarzyszone z Programem, powinny mieć możliwość uczestnictwa w niektórych akcjach Programu, jak określono w programach prac i opublikowanych przez Komisję zaproszeniach do składania wniosków. Przy realizacji Programu można wziąć pod uwagę szczególne ustalenia dotyczące uczestnictwa podmiotów prawnych z minipaństw europejskich.

(45)

W związku z art. 349 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) i zgodnie z komunikatem Komisji z dnia 24 października 2017 r. pt. „Silniejsze i odnowione partnerstwo strategiczne z regionami najbardziej oddalonymi UE”, w Programie należy uwzględnić szczególną sytuację regionów najbardziej oddalonych, o których mowa w tym artykule. Powinny zostać podjęte środki w celu zwiększenia udziału regionów najbardziej oddalonych we wszystkich akcjach, w tym w stosownych przypadkach poprzez wsparcie finansowe na mobilność edukacyjną. Należy sprzyjać wymianom i współpracy w zakresie mobilności między osobami i organizacjami z tych regionów i państw trzecich, w szczególności państw sąsiadujących. Takie środki powinny być monitorowane i regularnie poddawane ewaluacji.

(46)

Zgodnie z decyzją Rady 2013/755/UE (22) osoby fizyczne i podmioty z siedzibą w krajach i terytoriach zamorskich kwalifikują się do finansowania z zastrzeżeniem zasad i celów Programu oraz ewentualnych uzgodnień mających zastosowanie do państwa członkowskiego, z którym dany kraj lub terytorium zamorskie są powiązane. Przy realizacji Programu należy wziąć pod uwagę ograniczenia wynikające z oddalenia tych państw lub terytoriów. Uczestnictwo tych państw lub terytoriów w Programie powinno być monitorowane i regularnie poddawane ewaluacji.

(47)

Zgodnie z rozporządzeniem finansowym Komisja powinna przyjmować programy prac i informować o nich Parlament Europejski i Radę. Programy prac powinny określać środki niezbędne do jego wdrożenia zgodnie z celami ogólnymi i szczegółowymi Programu, kryteria wyboru i przyznania dotacji oraz inne wymagane elementy. Programy prac i wszelkie ich zmiany powinny zostać przyjęte w drodze aktów wykonawczych zgodnie z procedurą sprawdzającą.

(48)

Aby ocenić postępy w realizacji Programu i ewentualnie ją udoskonalić, Komisja powinna przeprowadzić śródokresową ewaluację Programu. Ewaluacji śródokresowej powinna towarzyszyć ewaluacja końcowa programu z lat 2014–2020, a odpowiednie wnioski wyciągnięte z tej ewaluacji powinny zostać włączone do ewaluacji śródokresowej. Oprócz dokonania oceny skuteczności i ogólnego wykonania Programu szczególnie ważne jest, aby w ramach ewaluacji śródokresowej dokonać gruntownej oceny realizacji nowych inicjatyw oraz wprowadzonych środków na rzecz włączenia i uproszczenia. W stosownych przypadkach na podstawie ewaluacji śródokresowej Komisja powinna przedstawić wniosek ustawodawczy w celu zmiany niniejszego rozporządzenia. Komisja powinna przekazać wszelkie ewaluacje Parlamentowi Europejskiemu, Radzie, Europejskiemu Komitetowi Ekonomiczno-Społecznemu i Komitetowi Regionów.

(49)

Zgodnie z pkt 22 i 23 porozumienia międzyinstytucjonalnego z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa (23) Program powinien być przedmiotem ewaluacji na podstawie informacji zgromadzonych zgodnie ze szczególnymi wymogami dotyczącymi monitorowania, przy czym należy unikać obciążeń administracyjnych, w szczególności dla państw członkowskich, a także nadmiernej regulacji. W związku z tym przepisy przyjęte w drodze odnośnych aktów delegowanych nie powinny skutkować znacznym dodatkowym obciążeniem dla państw członkowskich. Wymogi dotyczące monitorowania powinny obejmować konkretne mierzalne i realistyczne wskaźniki, które można poddać pomiarom w czasie i wykorzystać do oceny efektów Programu w terenie.

(50)

Należy zapewnić odpowiednie informowanie, promocję i upowszechnianie na szczeblu lokalnym, krajowym i europejskim dotyczące możliwości i rezultatów akcji wspieranych przez Program i powinny one uwzględnić główne grupy docelowe w dziedzinach kształcenia i szkolenia, młodzieży i sportu oraz, w stosownych przypadkach, szeroki zakres innych grup docelowych, takich jak służby doradztwa zawodowego i zatrudnienia oraz organizacje, przedsiębiorstwa i fundacja kulturalne. Informowanie, promocja i upowszechnianie powinny być realizowane przez wszystkie organy wdrażające Program oraz, w stosownych przypadkach, powinny uzyskać wsparcie ze strony innych odpowiednich interesariuszy. Ponadto Komisja powinna regularnie współpracować z szerokim gronem interesariuszy, w tym z organizacjami uczestniczącymi w Programie, w całym cyklu obowiązywania Programu, aby ułatwić wymianę dobrych praktyk i rezultatów projektów oraz zebrać informacje zwrotne na temat Programu. Agencje narodowe powinny zostać zaproszone do udziału w tym procesie.

(51)

W celu zapewnienia większej skuteczności informowania ogółu społeczeństwa oraz w celu wzmocnienia efektu synergii między działaniami w zakresie komunikacji podejmowanymi z inicjatywy Komisji zasoby finansowe przydzielone na komunikację na podstawie niniejszego rozporządzenia powinny przyczyniać się również do komunikacji instytucjonalnej dotyczącej priorytetów politycznych Unii, o ile te priorytety są związane z celami Programu.

(52)

Aby zapewnić skuteczne i sprawne wdrożenie niniejszego rozporządzenia, Program powinien w jak największym stopniu wykorzystywać już istniejące mechanizmy realizacji. Należy zatem powierzyć realizację Programu Komisji oraz agencjom narodowym. Gdy jest to możliwe i aby zmaksymalizować efektywność, agencja narodowa powinna być tym samym podmiotem, który wyznaczono do zarządzania programem na lata 2014–2020. Zakres oceny zgodności ex ante powinien być ograniczony do wymogów, które są nowe i specyficzne dla Programu, chyba że uzasadnione jest odmienne podejście, np. w przypadku poważnych braków lub gorszego niż spodziewane wykonania ze strony właściwej agencji narodowej.

(53)

Aby zapewnić należyte zarządzanie finansami oraz pewność prawa w każdym państwie członkowskim lub państwie trzecim stowarzyszonym z Programem, każda władza krajowa powinna wyznaczyć niezależną instytucję audytową. Gdy jest to możliwe i aby zmaksymalizować efektywność, niezależne instytucje audytowe powinny być tymi samymi podmiotami, które wyznaczono w ramach programu na lata 2014–2020.

(54)

Państwa członkowskie powinny dążyć do podejmowania wszelkich odpowiednich środków w celu usunięcia prawnych i administracyjnych przeszkód, które mogłyby uniemożliwić dostęp do Programu lub prawidłowe funkcjonowanie Programu. Obejmuje to rozwiązanie – tam, gdzie to możliwe i bez uszczerbku dla prawa Unii w zakresie wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich – kwestii powodujących trudności z uzyskaniem wiz i dokumentów pobytowych.

(55)

System sprawozdawczości dotyczącej wykonania powinien zapewniać efektywne, skuteczne i terminowe gromadzenie danych na odpowiednim poziomie szczegółowości na potrzeby monitorowania realizacji i ewaluacji Programu. Takie dane powinny być przekazywane Komisji w sposób zgodny z właściwymi przepisami o ochronie danych.

(56)

W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszego rozporządzenia należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 (24).

(57)

Aby uprościć wymagania wobec beneficjentów, należy w możliwie najszerszym zakresie stosować uproszczone wsparcie finansowe w formie płatności ryczałtowych, finansowania według kosztów jednostkowych i stawek zryczałtowanych. W uproszczonym wsparciu finansowym w zakresie mobilności edukacyjnej w ramach Programu, którego wysokość określa Komisja, należy uwzględnić koszty życia i utrzymania w państwie przyjmującym. Komisja i agencje narodowe państw wysyłających powinny mieć możliwość dostosowania tego wsparcia finansowego na podstawie obiektywnych kryteriów, w szczególności celem zapewnienia dostępu osobom o mniejszych szansach. Należy też zachęcać państwa członkowskie, aby zgodnie z prawem krajowym zwalniały to wsparcie finansowe z podatku i kosztów socjalnych; w taki sam sposób traktowane powinno być wsparcie finansowe udzielane przez publiczne lub prywatne podmioty prawne.

(58)

Zgodnie z rozporządzeniem finansowym, rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 883/2013 (25) i rozporządzeniami Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 (26), (Euratom, WE) nr 2185/96 (27) i (UE) 2017/1939 (28) interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków, w tym środków w zakresie zapobiegania nieprawidłowościom – w tym nadużyciom finansowym – ich wykrywania, korygowania i prowadzenia w ich sprawie postępowań, odzyskiwania środków utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieodpowiednio wykorzystanych oraz w stosownych przypadkach, nakładania kar administracyjnych. W szczególności, zgodnie z rozporządzeniami (Euratom, WE) nr 2185/96 i (UE, Euratom) nr 883/2013, OLAF jest uprawniony do prowadzenia dochodzeń administracyjnych, w tym kontroli na miejscu i inspekcji, w celu ustalenia, czy miały miejsce nadużycia finansowe, korupcja lub wszelka inna nielegalna działalność na szkodę interesów finansowych Unii. Zgodnie z rozporządzeniem (UE) 2017/1939 Prokuratura Europejska (EPPO) jest uprawniona do prowadzenia postępowań przygotowawczych oraz wnoszenia i popierania oskarżeń w sprawie przestępstw naruszających interesy finansowe Unii, jak przewidziano w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/1371 (29). Zgodnie z rozporządzeniem finansowym każda osoba lub podmiot, które otrzymują środki finansowe Unii, mają w pełni współpracować w celu ochrony interesów finansowych Unii, przyznać Komisji, OLAF, Trybunałowi Obrachunkowemu oraz, w przypadku państw członkowskich, które uczestniczą we wzmocnionej współpracy na podstawie rozporządzenia (UE) 2017/1939, EPPO niezbędne prawa i dostęp, a także zapewniać, aby wszelkie osoby trzecie uczestniczące w wykonywaniu środków finansowych Unii przyznały tym organom równoważne prawa.

(59)

Konieczne jest zapewnienie komplementarności i spójności akcji prowadzonych w ramach Programu, także tych niemających charakteru transnarodowego lub międzynarodowego, z akcjami podejmowanymi przez państwa członkowskie oraz z innymi działaniami unijnymi, zwłaszcza odnoszących się do kształcenia i szkolenia, kultury i mediów, młodzieży i solidarności, zatrudnienia i włączenia społecznego, badań naukowych i innowacji, przemysłu i przedsiębiorczości, polityki cyfrowej, rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, ze szczególnym uwzględnieniem młodych rolników, środowiska i klimatu, polityki spójności, polityki regionalnej, migracji, bezpieczeństwa oraz współpracy międzynarodowej i rozwoju.

(60)

Podczas gdy ramy regulacyjne w ramach programu na lata 2014–2020 umożliwiały państwom członkowskim i regionom stworzenie już w okresie programowania 2014–2020 synergii między tym programem a innymi instrumentami unijnymi, na przykład europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi, które również wspierają jakościowy rozwój systemów kształcenia, szkolenia i młodzieży w Unii, ten potencjał był dotychczas niedostatecznie wykorzystywany, co ograniczało systemowe skutki projektów i wpływ na politykę. Na szczeblu krajowym należy zapewnić skuteczną komunikację i współpracę między instytucjami krajowymi odpowiedzialnymi za zarządzanie tymi różnymi instrumentami, aby zmaksymalizować ich odnośny wpływ. Program powinien umożliwiać aktywną współpracę z tymi instrumentami, w szczególności by zapewnić wprowadzenie, w stosownych przypadkach, odpowiednich środków wsparcia finansowego na rzecz wparcia osób o mniejszych szansach.

(61)

Aby zoptymalizować wartość dodaną inwestycji finansowanych w całości lub w części z budżetu Unii, należy dążyć do synergii, w szczególności między Programem i innymi programami unijnymi, w tymi realizowanymi w ramach zarządzania dzielonego. Aby zmaksymalizować te synergie, należy zapewnić kluczowe mechanizmy wspomagające, w tym finansowanie skumulowane w ramach danej akcji z Programu i innego programu unijnego, o ile takie finansowanie skumulowane nie przekracza łącznych kosztów kwalifikowalnych danej akcji. W tym celu w niniejszym rozporządzeniu należy ustanowić odpowiednie zasady, w szczególności dotyczące możliwości proporcjonalnego deklarowania tych samych kosztów lub wydatków w ramach Programu i innego programu unijnego.

(62)

W celu dostosowania, w razie potrzeby, do zmian w odnośnych dziedzinach i w celu zapewnienia skutecznej oceny postępów w realizacji celów Programu należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjmowania aktów zgodnie z art. 290 TFUE w celu wprowadzenia zmian w załączniku I do niniejszego rozporządzenia poprzez dodanie opisu akcji w ramach Programu oraz w celu wprowadzenia zmian w załączniku II do niniejszego rozporządzenia w odniesieniu do wskaźników wykonania Programu, oraz w celu uzupełnienia niniejszego rozporządzenia o uregulowania dotyczące monitorowania i ewaluacji. Szczególnie ważne jest, aby w czasie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym na poziomie ekspertów, oraz aby konsultacje te prowadzone były zgodnie z zasadami określonymi w Porozumieniu międzyinstytucjonalnym z dnia 13 kwietnia 2016 r. w sprawie lepszego stanowienia prawa. W szczególności, aby zapewnić Parlamentowi Europejskiemu i Radzie udział na równych zasadach w przygotowaniu aktów delegowanych, instytucje te otrzymują wszelkie dokumenty w tym samym czasie co eksperci państw członkowskich, a eksperci tych instytucji mogą systematycznie brać udział w posiedzeniach grup eksperckich Komisji zajmujących się przygotowaniem aktów delegowanych.

(63)

Należy zapewnić prawidłowe zamknięcie programu na lata 2014–2020, w szczególności w odniesieniu do kontynuowania wieloletnich ustaleń w zakresie zarządzania nim, takich jak finansowanie pomocy technicznej i administracyjnej. Od dnia 1 stycznia 2021 r. pomoc techniczna i administracyjna powinna zapewnić, w stosownych przypadkach, zarządzanie akcjami, które nie zostały zakończone w ramach programu na lata 2014–2020 do dnia 31 grudnia 2020 r.

(64)

Niniejsze rozporządzenie nie narusza praw podstawowych i jest zgodne z zasadami uznanymi w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”). W szczególności, celem niniejszego rozporządzenia jest zapewnienie pełnego przestrzegania prawa do równości kobiet i mężczyzn oraz prawa do niedyskryminacji ze względu na płeć, rasę lub pochodzenie etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną, a także wspieranie stosowania art. 21 i 23 Karty. Zgodnie z art. 13 Karty należy również zapewnić poszanowanie wolności akademickiej przez państwa otrzymujące środki w ramach Programu.

(65)

Do niniejszego rozporządzenia zastosowanie mają horyzontalne zasady finansowe przyjęte przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 322 TFUE. Zasady te zostały ustanowione w rozporządzeniu finansowym i określają w szczególności procedurę uchwalania i wykonywania budżetu w drodze dotacji, zamówień, nagród i wykonania pośredniego oraz przewidują kontrolę odpowiedzialności podmiotów upoważnionych do działań finansowych. W przypadku gdy wkład Unii przyjmuje formę płatności ryczałtowych, finansowania według kosztów jednostkowych lub stawek zryczałtowanych, poziomy wsparcia finansowego powinny być regularnie poddawane przeglądowi i w razie potrzeby dostosowywane zgodnie z rozporządzeniem finansowym, z uwzględnieniem, w stosownych przypadkach, wysokości kosztów życia i utrzymania w państwie przyjmującym oraz kosztów podróży. Zasady przyjęte na podstawie art. 322 TFUE obejmują również ogólny system warunkowości służący ochronie budżetu Unii.

(66)

Zgodnie z art. 193 ust. 2 rozporządzenia finansowego dotacji można udzielić na akcję, która już się rozpoczęła, pod warunkiem że wnioskodawca może wykazać potrzebę rozpoczęcia akcji przed podpisaniem umowy o udzielenie dotacji. Jednakże, poza należycie uzasadnionymi wyjątkowymi przypadkami, koszty poniesione przed dniem złożenia wniosku o udzielenie dotacji nie kwalifikują się do finansowania unijnego. Zgodnie z art. 193 ust. 4 wspomnianego rozporządzenia w przypadku dotacji na działalność koszty poniesione przed dniem złożenia wniosku o udzielenie dotacji także nie kwalifikują się do finansowania unijnego, a umowę o udzielenie dotacji podpisuje się w takim przypadku w terminie czterech miesięcy od rozpoczęcia roku budżetowego beneficjenta. Aby uniknąć zakłóceń w zakresie unijnego wsparcia, które mogłyby zaszkodzić interesom Unii, należy przewidzieć możliwość, by w decyzji w sprawie finansowania – w ograniczonym czasie na początku wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 i wyłącznie w należycie uzasadnionych przypadkach – dopuścić kwalifikowalność działań i kosztów od dnia 1 stycznia 2021 r., nawet jeżeli działania te zostały zrealizowane, a koszty te – poniesione przed złożeniem wniosku o udzielenie dotacji.

(67)

Ponieważ cele niniejszego rozporządzenia nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na transnarodowy charakter Programu, duże rozmiary i szeroki zasięg geograficzny finansowanych działań w zakresie mobilności edukacyjnej i współpracy, jego wpływ na dostęp do mobilności edukacyjnej i szerzej ujmując – na integrację europejską oraz wzmocniony wymiar międzynarodowy Programu możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule niniejsze rozporządzenie nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów.

(68)

Należy zatem uchylić rozporządzenie (UE) nr 1288/2013 ze skutkiem od dnia 1 stycznia 2021 r.

(69)

W celu zapewnienia ciągłości udzielania wsparcia w odnośnej dziedzinie polityki i w celu umożliwienia rozpoczęcia wdrażania wraz z rozpoczęciem obowiązywania wieloletnich ram finansowych na lata 2021–2027 niniejsze rozporządzenie powinno wejść w życie w trybie pilnym i być stosowane z mocą wsteczną od dnia 1 stycznia 2021 r.,