(1)

Obywatelstwo Unii zapewnia każdemu obywatelowi Unii prawo do swobodnego przemieszczania się.

(2)

Zgodnie z art. 21 ust. 1 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) każdy obywatel Unii ma prawo do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich, z zastrzeżeniem ograniczeń i warunków ustanowionych w Traktatach i w środkach przyjętych w celu nadania im skuteczności. Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2004/38/WE (1) nadaje temu prawu skuteczność. Również art. 45 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „Kartą”) zawiera postanowienia zapewniające swobodę przemieszczania się i pobytu. Ponieważ działanie Unii okazuje się niezbędne do osiągnięcia celu określonego w art. 21 TFUE, a Traktaty nie przewidują uprawnień koniecznych do działania w tym celu, Rada może przyjąć przepisy z zamiarem ułatwienia korzystania z prawa do swobodnego przemieszczania się i przebywania.

(3)

Zgodnie z art. 168 ust. 1 TFUE przy określaniu i urzeczywistnianiu wszystkich polityk i działań Unii należy zapewnić wysoki poziom ochrony zdrowia ludzkiego.

(4)

W dniu 30 stycznia 2020 r. dyrektor generalny Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) ogłosił stan zagrożenia zdrowia publicznego o zasięgu międzynarodowym w związku z globalnym występowaniem nowego koronawirusa powodującego chorobę koronawirusową z 2019 r. (COVID-19). W dniu 11 marca 2020 r. WHO ogłosiło, że COVID-19 można scharakteryzować jako pandemię.

(5)

Aby ograniczyć rozprzestrzenianie się wirusa, państwa członkowskie przyjęły różne środki, z których część – np. ograniczenia dotyczące wjazdu lub wymogi odbycia kwarantanny przez osoby podróżujące przekraczające granicę – miała wpływ na prawo obywateli Unii do swobodnego przemieszczania się i przebywania na terytorium państw członkowskich.

(6)

W dniu 13 lutego 2020 r. Rada przyjęła konkluzje w sprawie COVID-19 (2), w których wezwała państwa członkowskie do wspólnego działania, we współpracy z Komisją, w sposób proporcjonalny i odpowiedni, w celu rozwijania ścisłej i wzmocnionej koordynacji między państwami członkowskimi służącej zapewnieniu skuteczności wszystkich środków, w tym, w stosownych przypadkach, środków dotyczących podróżowania, przy jednoczesnym zagwarantowaniu swobodnego przepływu w obrębie UE, by zapewnić optymalną ochronę zdrowia publicznego.

(7)

W dniu 10 marca 2020 r. szefowie państw lub rządów Unii Europejskiej podkreślili potrzebę wypracowania wspólnego europejskiego podejścia do pandemii COVID-19.

(8)

Od marca 2020 r. Komisja przyjęła szereg wytycznych i komunikatów mających na celu wsparcie wysiłków koordynacyjnych podejmowanych przez państwa członkowskie oraz zagwarantowanie swobodnego przepływu w obrębie Unii w czasie pandemii COVID-19 (3).

(9)

Ponieważ pandemia COVID-19 spowodowała bezprecedensowy stan zagrożenia zdrowia, ochrona zdrowia publicznego stała się nadrzędnym priorytetem zarówno dla Unii, jak i dla jej państw członkowskich. Powołując się na ochronę zdrowia publicznego, państwa członkowskie mogą przyjmować środki ograniczające swobodny przepływ osób w obrębie Unii. Zgodnie z art. 168 ust. 7 TFUE określanie krajowej polityki zdrowotnej, w tym organizacja i świadczenie usług zdrowotnych i opieki medycznej, należy do obowiązków państw członkowskich i w związku z tym może się różnić w poszczególnych państwach członkowskich. Chociaż państwa członkowskie posiadają kompetencje do podejmowania decyzji w sprawie najwłaściwszych środków ochrony zdrowia publicznego, obejmujących m.in. wymogi dotyczące kwarantanny lub testowania, należy zapewnić koordynację takich środków, tak by zagwarantować korzystanie z prawa do swobodnego przemieszczania się i zwalczać poważne transgraniczne zagrożenie zdrowia, jakim jest COVID-19.

(10)

Przy przyjmowaniu i stosowaniu ograniczeń swobodnego przepływu państwa członkowskie powinny przestrzegać zasad prawa UE, w szczególności zasady proporcjonalności i niedyskryminacji. Niniejsze zalecenie ma na celu ułatwienie stosowania tych zasad, w sposób skoordynowany, w wyjątkowej sytuacji spowodowanej pandemią COVID-19. Dlatego też mechanizmy ustanowione w niniejszym zaleceniu powinny ściśle stanowić pod względem zakresu i czasu ograniczenia przyjęte w odpowiedzi na tę pandemię.

(11)

Jednostronne środki w tej dziedzinie mogą powodować znaczne zakłócenia, ponieważ przedsiębiorstwa i obywatele stoją w obliczu szerokiego wachlarza rozbieżnych i szybko zmieniających się środków. Jest to szczególnie szkodliwe w sytuacji, w której gospodarka europejska już dotkliwie odczuwa skutki pandemii.

(12)

Niniejsze zalecenie ma na celu zapewnienie większej koordynacji między państwami członkowskimi rozważającymi przyjęcie środków ograniczających swobodny przepływ ze względu na zdrowie publiczne. Aby ograniczenia nie wykraczały poza to, co jest ściśle niezbędne, państwa członkowskie powinny w jak największym stopniu i w sposób niedyskryminujący dążyć do stosowania tych ograniczeń do osób przybywających tylko z konkretnych, szczególnie dotkniętych obszarów lub regionów, a nie z całego terytorium danego państwa członkowskiego.

(13)

Skoordynowane podejście państw członkowskich wymaga wspólnych wysiłków w następujących kluczowych kwestiach: stosowania wspólnych kryteriów i progów przy podejmowaniu decyzji o wprowadzeniu ograniczeń swobodnego przepływu, mapowania ryzyka przenoszenia COVID-19 przy użyciu uzgodnionego kodowania barwnego oraz skoordynowanego podejścia do ewentualnych środków, jakie można odpowiednio stosować wobec osób przemieszczających się między obszarami, w zależności od poziomu ryzyka przenoszenia zakażenia na tych obszarach.

(14)

Kryteria i progi przedstawione w niniejszym zaleceniu opierają się na danych udostępnionych przez państwa członkowskie. Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób powinno co tydzień publikować i aktualizować kompleksowy zestaw danych i mapy przedstawiające status spełniania wspólnych kryteriów przez regiony UE, korzystając z danych dostarczanych przez państwa członkowskie.

(15)

W związku ze zmieniającą się sytuacją epidemiologiczną Komisja, wspierana przez Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób, powinna regularnie oceniać kryteria, potrzeby w zakresie danych i progi określone w niniejszym zaleceniu, w tym rozważać możliwość uwzględnienia innych kryteriów lub dostosowania progów, i przekazywać swoje ustalenia Radzie pod rozwagę, w razie potrzeby wraz ze stosownym wnioskiem dotyczącym zmiany niniejszego zalecenia.

(16)

Niniejsze zalecenie nie powinno być interpretowane jako ułatwiające przyjęcie ograniczeń swobodnego przepływu wprowadzonych w odpowiedzi na pandemię lub zachęcające do ich przyjęcia, ma ono raczej na celu zapewnienie skoordynowanego podejścia na wypadek, gdyby państwo członkowskie miało podjąć decyzję o wprowadzeniu takich ograniczeń. Decyzja o ewentualnym wprowadzeniu ograniczeń swobodnego przepływu pozostaje w gestii państw członkowskich, które muszą stosować się do wymogów prawa Unii. Podobnie państwa członkowskie zachowują elastyczność co do niewprowadzania ograniczeń, nawet jeżeli kryteria i progi określone w niniejszym zaleceniu są spełnione.

(17)

Ograniczenia swobodnego przepływu należy rozważać wyłącznie wówczas, gdy państwa członkowskie dysponują wystarczającymi dowodami uzasadniającymi takie ograniczenia pod względem korzyści dla zdrowia publicznego oraz mają uzasadnione podstawy, by sądzić, że ograniczenia te będą skuteczne.

(18)

Aby ograniczyć zakłócenia na rynku wewnętrznym i w życiu rodzinnym w czasie pandemii, nie należy wprowadzać wymogu odbycia kwarantanny wobec osób podróżujących w związku z koniecznością lub wykonujących niezbędną funkcję, takich jak pracownicy lub osoby samozatrudnione, którzy wykonują zawody krytyczne, pracownicy transgraniczni, pracownicy sektora transportu lub dostawcy usług transportowych, marynarze oraz osoby podróżujące z nadrzędnych względów zawodowych lub rodzinnych, w tym członkowie rodzin transgranicznych podróżujący regularnie.

(19)

Jasne, terminowe i wyczerpujące informowanie pozostałych państw członkowskich oraz ogółu społeczeństwa ma zasadnicze znaczenie dla ograniczenia skutków wszelkich wprowadzanych ograniczeń swobodnego przepływu, ponieważ zapewnia przewidywalność, pewność prawa i przestrzeganie przepisów przez obywateli,