zgodnie z art. 17 ust. 5 dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy („dyrektywy w sprawie czasu pracy”)

Przedłużenie okresu przejściowego w odniesieniu do wymiaru czasu pracy lekarzy stażystów na Węgrzech

Niniejsza opinia oparta jest na art. 17 ust. 5 dyrektywy 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (1) dotyczącej niektórych aspektów organizacji czasu pracy („dyrektywy w sprawie czasu pracy”). Dotyczy ona zawiadomienia przekazanego przez Węgry, na mocy przedmiotowego artykułu, o zamiarze dalszego stosowania przepisów przejściowych do dnia 31 lipca 2011 r. w odniesieniu do limitów wymiaru czasu pracy lekarzy stażystów.

Pierwsza dyrektywa w sprawie czasu pracy z 1993 r. nie obejmowała swoim zakresem lekarzy stażystów. Sytuację tę zmieniono w 2000 r. dyrektywą zmieniającą i lekarze stażyści są obecnie objęci skonsolidowaną dyrektywą w sprawie czasu pracy, na takich samych zasadach, co pozostali pracownicy (2). Zgodnie z art. 6 dyrektywy przeciętny wymiar czasu pracy ograniczony jest do maksymalnie 48 godzin tygodniowo (3), łącznie z pracą w godzinach nadliczbowych. Na mocy art. 17 ust. 5 dyrektywy w sprawie czasu pracy możliwe są jednak przejściowe odstępstwa w stosowaniu tych ograniczeń do tygodniowego czasu pracy w przypadku lekarzy stażystów.

„… W odniesieniu do art. 6 (ograniczenie przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy do 48 godzin) można pozwolić na odstępstwa (dotyczące lekarzy stażystów) w pięcioletnim okresie przejściowym rozpoczynającym się dnia 1 sierpnia 2004 r.

Państwa członkowskie mogą zachować do dwóch lat więcej (od dnia 1 sierpnia 2009 r.), jeżeli jest to niezbędne, w celu uwzględnienia trudności w spełnieniu przepisów dotyczących czasu pracy odnoszących się do ich obowiązków w zakresie organizacji i świadczenia usług zdrowotnych i opieki medycznej. Na co najmniej sześć miesięcy przed upływem okresu przejściowego zainteresowane państwo członkowskie informuje Komisję, z podaniem uzasadnienia, tak by Komisja po przeprowadzeniu stosownych konsultacji mogła wydać opinię w ciągu trzech miesięcy po otrzymaniu takiej informacji. W przypadku gdy państwo członkowskie nie postępuje zgodnie z opinią Komisji, usprawiedliwia swoją decyzję. Zawiadomienie oraz uzasadnienie państwa członkowskiego, jak również opinię Komisji, publikuje się w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej i przekazuje Parlamentowi Europejskiemu.

Państwa członkowskie mogą mieć dodatkowe okresy do jednego roku, jeżeli jest to niezbędne, w celu uwzględnienia wyjątkowych trudności w wypełnianiu obowiązków określonych w [poprzednim] akapicie. Państwa członkowskie zachowują procedurę wymienioną w tym akapicie.

Państwa członkowskie zapewniają, że w żadnym przypadku wymiar tygodniowego czasu pracy nie przekracza średnio 58 godzin w ciągu pierwszych trzech lat okresu przejściowego, średnio 56 godzin w odniesieniu do następnych dwóch lat oraz średnio 52 godzin w odniesieniu do każdego pozostałego okresu…

W odniesieniu do art. 16 lit. b) (okres rozliczeniowy dla celów obliczania przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy) odstępstwa (dotyczące lekarzy stażystów) są możliwe, pod warunkiem że okres rozliczeniowy nie przekracza 12 miesięcy, w trakcie pierwszej części okresu przejściowego (2004–2007) oraz sześciu miesięcy w częściach następnych”.

W art. 17 ust. 5 przewiduje się również konsultacje między pracodawcami a przedstawicielami pracowników w sprawie stosowania uzgodnień w odniesieniu do każdego okresu przejściowego: „pracodawca zasięga opinii przedstawicieli pracowników w odpowiednim czasie w celu osiągnięcia porozumienia, w jakimkolwiek możliwym przypadku, w sprawie uzgodnień stosowanych w odniesieniu do okresu przejściowego”. Porozumienie takie musi przestrzegać ograniczeń określonych w art. 17 ust. 5, ale może ono w szczególności określać środki, które mają zostać przyjęte, aby zmniejszyć tygodniowy wymiaru czasu pracy przeciętnie do 48 godzin do końca okresu przejściowego.

Tabela: Streszczenie przepisów przejściowych dotyczących lekarzy stażystów, na mocy art. 17 ust. 5.

Pismem z dnia 28 stycznia 2009 r., zarejestrowanym w dniu 3 lutego 2009 r., władze Węgier zawiadomiły służby Komisji, że pragną skorzystać z określonej w art. 17 ust. 5 możliwości dalszego stosowania szczególnych przepisów przejściowych, zgodnie z którymi przeciętny tygodniowy wymiar czasu pracy lekarzy stażystów nie może przekraczać 52 godzin, przez okres dwóch lat, począwszy od dnia 1 sierpnia 2009 r.

Po przyjęciu art. 17 ust. 5 Komisja oświadczyła, że będzie interpretować zawarte w drugim akapicie tego przepisu wyrażenie „po przeprowadzeniu stosownych konsultacji” w sposób zakładający, że przed wydaniem opinii w sprawie przedłużenia okresu przejściowego w odniesieniu do wymiaru czasu pracy lekarzy stażystów Komisja powinna „zasięgnąć opinii partnerów społecznych na szczeblu europejskim i przedstawicieli państw członkowskich”. (7)

Służby Komisji przeprowadziły należyte konsultacje z wszystkimi państwami członkowskimi i europejskimi partnerami społecznymi w sprawie otrzymanego od Węgier zawiadomienia.

Odpowiedzi wpłynęły z ośmiu państw członkowskich (Bułgarii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Litwy, Luksemburga, Niderlandów i Szwecji). Żadne państwo członkowskie nie wyraziło sprzeciwu wobec przyznania Węgrom przedłużonego okresu przejściowego.

Nie otrzymano żadnej odpowiedzi w sprawie Węgier od europejskich partnerów społecznych reprezentujących kadry zarządzające.

W ramach konsultacji odpowiedź nadesłała ETUC, wskazując, że właściwy węgierski związek zawodowy lekarzy i lekarzy stażystów (Węgierskie Stowarzyszenie Medyczne) zaakceptował potrzebę przedłużenia okresu przejściowego o kolejne dwa lata, o co wnioskują władze krajowe. Związek zgodził się także, że niezbędne zmiany w organizacji stażu lekarskiego wymagają czasu. Związek uznał jednak, że władze krajowe nie poinformowały w wystarczający sposób ani jego, ani Węgierskiej Izby Lekarskiej o rozwiązaniach w przedłużonym okresie przejściowym i o przeglądzie systemu stażu lekarskiego, ani też nie przeprowadziły z tymi podmiotami dostatecznych konsultacji w tej sprawie.

Dyrektywa w sprawie czasu pracy została przyjęta przez Parlament Europejski i Radę na podstawie art. 137 ust. 2 Traktatu WE, przewidującego środki Wspólnoty polepszające środowisko pracy poprzez ochronę zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. Głównym celem dyrektywy jest ustalenie minimalnych wymagań w zakresie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w odniesieniu do organizacji czasu pracy.

Według informacji, które posiada Komisja, sytuacja na gruncie prawa krajowego na Węgrzech wygląda następująco:

Zdaniem Komisji zalecane byłoby umożliwienie władzom krajowym elastycznego dostosowania ogólnych systemów szkolenia i pracy, o ile może to ograniczyć zależność od długich godzin pracy lekarzy, który wyrażą zgodę na zastosowanie prawa wyboru.

Wobec odpowiedzi otrzymanych w ramach konsultacji, w szczególności od zainteresowanych partnerów społecznych, Komisja uważa, że można zaakceptować uzasadnienie przedstawione przez władze krajowe.

(1) Dyrektywa 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 listopada 2003 r. dotycząca niektórych aspektów organizacji czasu pracy. Dz.U. L 299 z 18.11.2003, s. 9. Dyrektywa ta konsoliduje i uchyla dwie wcześniejsze dyrektywy, 93/104/WE i 2000/34/WE.

(2) Dyrektywa 2000/34/WE miała zostać transponowana do prawodawstwa krajowego, odnośnie do lekarzy stażystów, do dnia 1 sierpnia 2004 r.

(3) Zgodnie z art. 16, 17, 18 i 19 dyrektywy średnia ta może być obliczana w „okresach rozliczeniowych” nieprzekraczających 4 miesięcy (podstawowa reguła), 6 miesięcy (okres określony w drodze przepisów ustawowych, wykonawczych lub administracyjnych lub w drodze układów zbiorowych i dotyczący danej działalności zawodowej, w tym działalności lekarzy stażystów), lub 12 miesięcy (jedynie w drodze układów zbiorowych).

(4) Okres rozliczeniowy jest maksymalnym okresem, dla którego można obliczać przeciętny tygodniowy wymiar czasu pracy.

(5) Artykuł 28 ust. 6 ustawy LXXXIV z 2003 r. o pewnych aspektach działalności w dziedzinie opieki zdrowotnej.

(6) Odniesiono się do wyroków Trybunału Sprawiedliwości w sprawach SIMAP (C-303/98), Jaeger (C-151/02) i Dellas (C-14/04).

(10) Dział 13 ustawy o opiece zdrowotnej z 2003 r., z późniejszymi zmianami w 2004 i 2007 r.