10.11.2006   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 311/31

DYREKTYWA KOMISJI 2006/92/WE

z dnia 9 listopada 2006 r.

zmieniająca załączniki do dyrektyw Rady 76/895/EWG, 86/362/EWG i 90/642/EWG w odniesieniu do najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości kaptanu, dichlorfosu, etionu i folpetu

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH,

uwzględniając Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską,

uwzględniając dyrektywę Rady 76/895/EWG z dnia 23 listopada 1976 r. odnoszącą się do ustalania najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w owocach i warzywach oraz na ich powierzchni (1), w szczególności jej art. 5,

uwzględniając dyrektywę Rady 86/362/EWG z dnia 24 lipca 1986 r. w sprawie ustalania najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w zbożach i na ich powierzchni (2), w szczególności jej art. 10,

uwzględniając dyrektywę Rady 90/642/EWG z dnia 27 listopada 1990 r. w sprawie ustalania najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości pestycydów w niektórych produktach pochodzenia roślinnego, w tym owocach i warzywach oraz na ich powierzchni (3), w szczególności jej art. 7,

uwzględniając dyrektywę Rady 91/414/EWG z dnia 15 lipca 1991 r. dotyczącą wprowadzania do obrotu środków ochrony roślin (4), w szczególności jej art. 4 ust. 1 lit. f),

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)

W przypadku zbóż i produktów pochodzenia roślinnego, w tym owoców i warzyw, poziomy pozostałości odzwierciedlają użycie minimalnych ilości pestycydów niezbędnych do osiągnięcia skutecznej ochrony roślin, stosowanych w taki sposób, aby ilości pozostałości były jak najmniejsze z praktycznego i toksykologicznego punktu widzenia, uwzględniając w szczególności ochronę środowiska naturalnego i przewidywane spożycie przez konsumentów. W przypadku środków spożywczych pochodzenia zwierzęcego poziomy pozostałości odzwierciedlają spożycie przez zwierzęta zbóż i produktów pochodzenia roślinnego, wobec których stosowano pestycydy, oraz, gdy ma to znaczenie, bezpośrednie skutki stosowania leków weterynaryjnych. Wspólnotowe najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości (NDP) stanowią górne granice ilości takich pozostałości, które mogą znajdować się w środkach spożywczych, przy przestrzeganiu dobrych praktyk rolniczych.

(2)

NDP dla pestycydów są poddawane kontroli i zmieniane celem uwzględnienia nowych informacji i danych. NDP są ustalane na poziomie granicy oznaczalności, w przypadku gdy dozwolone stosowanie środków ochrony roślin nie powoduje powstania wykrywalnych poziomów pozostałości pestycydów w produktach spożywczych lub na ich powierzchni, lub gdy nie występują dozwolone przypadki stosowania, lub gdy stosowanie dozwolone przez państwa członkowskie nie zostało poparte niezbędnymi danymi, lub gdy stosowanie w państwach trzecich powodujące obecność pozostałości w produktach spożywczych lub na ich powierzchni, które mogą zostać wprowadzone do obrotu we Wspólnocie, nie zostało poparte niezbędnymi danymi.

(3)

Komisja była informowana, że w odniesieniu do wielu pestycydów obecny NDP może wymagać zmiany w świetle dostępnych nowych informacji w zakresie toksykologii i spożycia przez konsumentów. Komisja zwróciła się z prośbą do właściwego państwa członkowskiego pełniącego rolę sprawozdawcy o przygotowanie wniosków w sprawie zmian wspólnotowych NDP. Wnioski takie zostały przedłożone Komisji.

(4)

Długotrwałe i krótkotrwałe narażenie konsumentów na działanie pestycydów wymienionych w niniejszej dyrektywie za pośrednictwem produktów spożywczych zostało ponownie zbadane i ocenione zgodnie ze wspólnotowymi procedurami i praktykami, z uwzględnieniem wytycznych opublikowanych przez Światową Organizację Zdrowia (5). Na tej podstawie należy ustalić nowe NDP gwarantujące, że nie występuje niedopuszczalne narażenie konsumentów.

(5)

Gdzie jest to właściwe, ostre narażenie konsumentów na działanie wymienionych pestycydów za pośrednictwem każdego z produktów spożywczych, które mogą zawierać ich pozostałości, zostało ocenione zgodnie ze wspólnotowymi procedurami i praktykami, z uwzględnieniem wytycznych opublikowanych przez Światową Organizację Zdrowia. Stwierdzono, że obecność pozostałości pestycydów na poziomie lub poniżej nowych NDP nie spowoduje ostrych skutków toksycznych.

(6)

Za pośrednictwem Światowej Organizacji Handlu zostały przeprowadzone konsultacje z partnerami handlowymi Wspólnoty na temat nowych NDP, a ich uwagi w tej sprawie zostały uwzględnione.

(7)

W związku z tym należy wprowadzić zmiany do załączników do dyrektyw 76/895/EWG, 86/362/EWG i 90/642/EWG.

(8)

Środki przewidziane w niniejszej dyrektywie są zgodne z opinią Stałego Komitetu ds. Łańcucha Żywnościowego i Zdrowia Zwierząt,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:

Artykuł 1

W załączniku II do dyrektywy 76/895/EWG skreśla się pozycje dotyczące kaptanu, dichlorfosu, etionu i folpetu.

Artykuł 2

W dyrektywie 86/362/EWG wprowadza się następujące zmiany:

a)

w części A załącznika II dodaje się wiersze dotyczące kaptanu, etionu i folpetu, jak określono w załączniku I do niniejszej dyrektywy;

b)

w części A załącznika II wiersz dotyczący dichlorfosu zastępuje się tekstem z załącznika II do niniejszej dyrektywy.

Artykuł 3

W dyrektywie 90/642/EWG wprowadza się następujące zmiany:

a)

w załączniku II dodaje się wiersze dotyczące kaptanu i folpetu, jak określono w załączniku III do niniejszej dyrektywy;

b)

w załączniku II wiersze dotyczące dichlorfosu i etionu zastępuje się tekstem z załącznika IV do niniejszej dyrektywy.

Artykuł 4

1.   Państwa członkowskie przyjmują i publikują najpóźniej do dnia 10 maja 2007 r. przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy. Państwa członkowskie niezwłocznie przekazują Komisji tekst tych przepisów oraz tabelę korelacji pomiędzy tymi przepisami a niniejszą dyrektywą.

Państwa członkowskie stosują te przepisy od dnia 11 maja 2007 r.

Przepisy przyjęte przez państwa członkowskie zawierają odesłanie do niniejszej dyrektywy lub odesłanie takie towarzyszy ich urzędowej publikacji. Metody dokonywania takiego odesłania określane są przez państwa członkowskie.

2.   Państwa członkowskie przekazują Komisji tekst głównych przepisów prawa krajowego dotyczących dziedziny objętej niniejszą dyrektywą.

Artykuł 5

Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.

Artykuł 6

Niniejsza dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich.

Sporządzono w Brukseli, dnia 9 listopada 2006 r.

W imieniu Komisji

Markos KYPRIANOU

Członek Komisji

(1)  Dz.U. L 340 z 9.12.1976, str. 26. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą Komisji 2006/59/WE (Dz.U. L 175 z 29.6.2006, str. 61).

(2)  Dz.U. L 221 z 7.8.1986, str. 37. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą Komisji 2006/62/WE (Dz.U. L 206 z 27.7.2006, str. 27).

(3)  Dz.U. L 350 z 14.12.1990, str. 71. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą Komisji 2006/62/WE.

(4)  Dz.U. L 230 z 19.8.1991, str. 1. Dyrektywa ostatnio zmieniona dyrektywą Komisji 2006/85/WE (Dz.U. L 293, 24.10.2006, str. 3).

(5)  Wytyczne dotyczące przewidywania spożycia w żywności pozostałości pestycydów (poprawione) opracowane przez GEMS/Program Żywnościowy we współpracy z Komitetem Kodeksu ds. Pozostałości Pestycydów, opublikowane przez Światową Organizację Zdrowia w 1997 r. (WHO/FSO/FOS/97.7).

ZAŁĄCZNIK I

Pozostałości pestycydów

Najwyższe dopuszczalne poziomy w mg/kg

„Kaptan

0,02 (1)

Zboża

Etion

0,01 (1)

Zboża

Folpet

2 Pszenica, jęczmień

0,02 (1) Pozostałe zboża

(1)  Wskazuje granicę oznaczalności.”

ZAŁĄCZNIK II

Pozostałości pestycydów

Najwyższe dopuszczalne poziomy w mg/kg

„Dichlorfos

0,01 (1)

Zboża

(1)  Wskazuje granicę oznaczalności.”

ZAŁĄCZNIK III

Pozostałości pestycydów i najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości (mg/kg)

Grupy i przykłady poszczególnych produktów, do których odnoszą się NDP

Kaptan

Folpet
„1.   

Owoce, świeże, suszone lub niegotowane, zakonserwowane przez zamrażanie, niezawierające dodatku cukru; orzechy

i)

OWOCE CYTRUSOWE

0,02 (2)

0,02 (2)

Grejpfrut

 

 

Cytryny

 

 

Limonki

 

 

Mandarynki (łącznie z klementynkami i innymi mieszańcami)

 

 

Pomarańcze

 

 

Pomelo

 

 

Pozostałe

 

 

ii)

ORZECHY Z DRZEW ORZECHOWYCH (w łupinach lub bez)

 

0,02 (2)

Migdały

0,3

 

Orzechy brazylijskie

 

 

Orzechy nerkowca

 

 

Kasztany jadalne

 

 

Orzechy kokosowe

 

 

Orzechy laskowe

 

 

Orzechy makadamia

 

 

Orzeszki pekan

 

 

Orzeszki sosnowe

 

 

Pistacje

 

 

Orzechy włoskie

 

 

Pozostałe

0,02 (2)

 

iii)

OWOCE ZIARNKOWE

3 (1)

3 (1)

Jabłka

 

 

Gruszki

 

 

Pigwy

 

 

Pozostałe

 

 

iv)

OWOCE PESTKOWE

 

 

Morele

3

 

Wiśnie i czereśnie

5

2

Brzoskwinie (łącznie z nektarynami i innymi mieszańcami)

 

 

Śliwki

1

 

Pozostałe

0,02 (2)

0,02 (2)

v)

OWOCE JAGODOWE I DROBNE OWOCE

 

 

a)

Winogrona stołowe i do produkcji wina

0,02 (2)

 

Winogrona stołowe

 

0,02 (2)

Winogrona do produkcji wina

 

5

b)

Truskawki (inne niż dzikie)

3 (1)

3 (1)

c)

Owoce leśne (inne niż dzikie)

 

 

Jeżyny

3 (1)

3 (1)

Jeżyna popielica

 

 

Krzyżówka maliny z jeżyną

 

 

Maliny

3 (1)

3 (1)

Pozostałe

0,02 (2)

0,02 (2)

d)

Inne drobne owoce i owoce jagodowe (z wyjątkiem dziko rosnących)

 

 

Borówki czarne

 

 

Żurawina

 

 

Porzeczka (czerwona, biała i czarna)

3 (1)

3 (1)

Agrest

3 (1)

3 (1)

Pozostałe

0,02 (2)

0,02 (2)

e)

Dzikie jagody i dzikie owoce

0,02 (2)

0,02 (2)

vi)

OWOCE RÓŻNE

 

0,02 (2)

Awokado

 

 

Banany

 

 

Daktyle

 

 

Figi

 

 

Kiwi

 

 

Kumkwat

 

 

Liczi

 

 

Mango

2

 

Oliwki (stołowe)

 

 

Oliwki (do produkcji oliwy)

 

 

Papaja

 

 

Owoce męczennicy

 

 

Ananasy

 

 

Granaty

 

 

Pozostałe

0,02 (2)

 
2.   

Warzywa świeże lub niegotowane, mrożone lub suszone

i)

WARZYWA KORZENIOWE I BULWIASTE

 

0,02 (2)

Buraki

 

 

Marchew

0,1

 

Maniok

 

 

Seler

0,1

 

Chrzan

 

 

Karczoch jerozolimski

 

 

Pasternak

 

 

Pietruszka – korzeń

 

 

Rzodkiewka

 

 

Salsefia

 

 

Słodkie ziemniaki

 

 

Brukiew

 

 

Rzepa

 

 

Pochrzyn

 

 

Pozostałe

0,02 (2)

 

ii)

WARZYWA CEBULOWE

0,02 (2)

 

Czosnek

 

 

Cebula

 

0,1

Szalotka

 

 

Dymka

 

 

Pozostałe

 

0,02 (2)

iii)

WARZYWA OWOCOWE

 

 

a)

Rośliny psiankowate

 

0,02 (2)

Pomidory

2 (1)

2 (1)

Papryka

0,1

 

Bakłażan

 

 

Ketmia jadalna

 

 

Pozostałe

0,02 (2)

 

b)

Dyniowate – z jadalną skórką

0,02 (2)

0,02 (2)

Ogórek

 

 

Korniszon

 

 

Cukinia

 

 

Pozostałe

 

 

c)

Dyniowate – z niejadalną skórką

 

1

Melony

0,1

 

Dynie

 

 

Arbuzy

 

 

Pozostałe

0,02 (2)

 

d)

Kukurydza cukrowa

0,02 (2)

0,02 (2)

iv)

WARZYWA KAPUSTNE

0,02 (2)

 

a)

Kapustne kwitnące

 

0,02 (2)

Brokuły

 

 

Kalafior

 

 

Pozostałe

 

 

b)

Kapustne głowiaste

 

0,02 (2)

Brukselka

 

 

Kapusta głowiasta

 

 

Pozostałe

 

 

c)

Kapustne liściowe

 

0,02 (2)

Kapusta pekińska

 

 

Jarmuż

 

 

Pozostałe

 

 

d)

Kalarepa

 

0,05

v)

WARZYWA LIŚCIOWE I ŚWIEŻE ZIOŁA

 

 

a)

Sałata i podobne

 

 

Rzeżucha

 

 

Roszpunka jadalna

 

 

Sałata

 

2

Endywia (cykoria endywia)

2

 

Rokietta siewna (rukola)

 

 

Liście i pędy kapustnych

 

 

Pozostałe

0,02 (2)

0,02 (2)

b)

Szpinak i podobne

 

0,02 (2)

Szpinak

0,1

 

Boćwina

 

 

Pozostałe

0,02 (2)

 

c)

Rukiew wodna

0,02 (2)

0,02 (2)

d)

Cykoria warzywna

0,02 (2)

0,02 (2)

e)

Zioła

 

0,02 (2)

Trybulka

 

 

Szczypiorek

 

 

Pietruszka – nać

0,1

 

Liście selera

 

 

Pozostałe

0,02 (2)

 

vi)

WARZYWA STRĄCZKOWE (świeże)

 

 

Fasola (w strąkach)

2 (1)

2 (1)

Fasola (bez strąków)

2 (1)

2 (1)

Groch (w strąkach)

 

 

Groch (bez strąków)

 

 

Pozostałe

0,02 (2)

0,02 (2)

vii)

WARZYWA ŁODYGOWE (świeże)

 

 

Szparagi

 

 

Karczochy

 

 

Seler

0,1

 

Koper włoski

 

 

Karczochy kuliste

 

 

Por

2

 

Rabarbar

 

 

Pozostałe

0,02 (2)

0,02 (2)

viii)

GRZYBY

0,02 (2)

0,02 (2)

a)

Grzyby uprawne

 

 

b)

Grzyby dziko rosnące

 

 

3.

 Jadalne nasiona roślin strączkowych

0,02 (2)

0,02 (2)

Fasola

 

 

Soczewica

 

 

Groch

 

 

Łubin

 

 

Pozostałe

 

 

4.

 Nasiona oleiste

0,02 (2)

0,02 (2)

Siemię lnu

 

 

Orzeszki ziemne

 

 

Mak

 

 

Ziarna sezamu

 

 

Ziarna słonecznika

 

 

Nasiona rzepaku

 

 

Ziarna soi

 

 

Nasiona gorczycy

 

 

Nasiona bawełny

 

 

Nasiona konopi

 

 

Pozostałe

 

 

5.

 Ziemniaki

0,05

0,1

Ziemniaki wczesne

 

 

Ziemniaki przechowalnicze

 

 

6.

 Herbata (liście i łodygi suszone, fermentowane lub w inny sposób przetwarzane z Camellia sinensis)

0,05 (2)

0,05 (2)

7.

 Chmiel (suszony), w tym szyszki chmielu i niezagęszczony proszek

0,05 (2)

150

(1)  Suma kaptanu i folpetu.

(2)  Wskazuje granicę oznaczalności.”

ZAŁĄCZNIK IV

Pozostałości pestycydów i najwyższe dopuszczalne poziomy pozostałości (mg/kg)

Grupy i przykłady poszczególnych produktów, do których odnoszą się NDP

Dichlorfos

Etion

„1.

 Owoce, świeże, suszone lub niegotowane, zakonserwowane przez zamrażanie, niezawierające dodatku cukru; orzechy

0,01 (1)

0,01 (1)

i)

OWOCE CYTRUSOWE

 

 

Grejpfrut

 

 

Cytryny

 

 

Limonki

 

 

Mandarynki (łącznie z klementynkami i innymi mieszańcami)

 

 

Pomarańcze

 

 

Pomelo

 

 

Pozostałe

 

 

ii)

ORZECHY Z DRZEW ORZECHOWYCH (w łupinach lub bez)

 

 

Migdały

 

 

Orzechy brazylijskie

 

 

Orzechy nerkowca

 

 

Kasztany jadalne

 

 

Orzechy kokosowe

 

 

Orzechy laskowe

 

 

Orzechy makadamia

 

 

Orzeszki pekan

 

 

Orzeszki sosnowe

 

 

Pistacje

 

 

Orzechy włoskie

 

 

Pozostałe

 

 

iii)

OWOCE ZIARNKOWE

 

 

Jabłka

 

 

Gruszki

 

 

Pigwy

 

 

Pozostałe

 

 

iv)

OWOCE PESTKOWE

 

 

Morele

 

 

Wiśnie i czereśnie

 

 

Brzoskwinie (łącznie z nektarynami i innymi mieszańcami)

 

 

Śliwki

 

 

Pozostałe

 

 

v)

OWOCE JAGODOWE I DROBNE OWOCE

 

 

a)

Winogrona stołowe i do produkcji wina

 

 

Winogrona stołowe

 

 

Winogrona do produkcji wina

 

 

b)

Truskawki (inne niż dzikie)

 

 

c)

Owoce leśne (inne niż dzikie)

 

 

Jeżyny

 

 

Jeżyna popielica

 

 

Krzyżówka maliny z jeżyną

 

 

Maliny

 

 

Pozostałe

 

 

d)

Inne drobne owoce i owoce jagodowe (z wyjątkiem dziko rosnących)

 

 

Borówki czarne

 

 

Żurawina

 

 

Porzeczka (czerwona, biała i czarna)

 

 

Agrest

 

 

Pozostałe

 

 

e)

Dzikie jagody i dzikie owoce

 

 

vi)

OWOCE RÓŻNE

 

 

Awokado

 

 

Banany

 

 

Daktyle

 

 

Figi

 

 

Kiwi

 

 

Kumkwat

 

 

Liczi

 

 

Mango

 

 

Oliwki (stołowe)

 

 

Oliwki (do produkcji oliwy)

 

 

Papaja

 

 

Owoce męczennicy

 

 

Ananasy

 

 

Granaty

 

 

Pozostałe

 

 

2.

 Warzywa świeże lub niegotowane, mrożone lub suszone

0,01 (1)

 

i)

WARZYWA KORZENIOWE I BULWIASTE

 

0,01 (1)

Buraki

 

 

Marchew

 

 

Maniok

 

 

Seler

 

 

Chrzan

 

 

Karczoch jerozolimski

 

 

Pasternak

 

 

Pietruszka – korzeń

 

 

Rzodkiewka

 

 

Salsefia

 

 

Słodkie ziemniaki

 

 

Brukiew

 

 

Rzepa

 

 

Pochrzyn

 

 

Pozostałe

 

 

ii)

WARZYWA CEBULOWE

 

0,01 (1)

Czosnek

 

 

Cebula

 

 

Szalotka

 

 

Dymka

 

 

Pozostałe

 

 

iii)

WARZYWA OWOCOWE

 

0,01 (1)

a)

Rośliny psiankowate

 

 

Pomidory

 

 

Papryka

 

 

Bakłażan

 

 

Ketmia jadalna

 

 

Pozostałe

 

 

b)

Dyniowate – z jadalną skórką

 

 

Ogórek

 

 

Korniszon

 

 

Cukinia

 

 

Pozostałe

 

 

c)

Dyniowate – z niejadalną skórką

 

 

Melony

 

 

Dynie

 

 

Arbuzy

 

 

Pozostałe

 

 

d)

Kukurydza cukrowa

 

 

iv)

WARZYWA KAPUSTNE

 

0,01 (1)

a)

Kapustne kwitnące

 

 

Brokuły

 

 

Kalafior

 

 

Pozostałe

 

 

b)

Kapustne głowiaste

 

 

Brukselka

 

 

Kapusta głowiasta

 

 

Pozostałe

 

 

c)

Kapustne liściowe

 

 

Kapusta pekińska

 

 

Jarmuż

 

 

Pozostałe

 

 

d)

Kalarepa

 

 

v)

WARZYWA LIŚCIOWE I ŚWIEŻE ZIOŁA

 

 

a)

Sałata i podobne

 

0,01 (1)

Rzeżucha

 

 

Roszpunka jadalna

 

 

Sałata

 

 

Endywia (cykoria endywia)

 

 

Rokietta siewna (rukola)

 

 

Liście i pędy kapustnych

 

 

Pozostałe

 

 

b)

Szpinak i podobne

 

0,01 (1)

Szpinak

 

 

Boćwina

 

 

Pozostałe

 

 

c)

Rukiew wodna

 

0,01 (1)

d)

Cykoria warzywna

 

0,01 (1)

e)

Zioła

 

 

Trybulka

 

 

Szczypiorek

 

 

Pietruszka – nać

 

2

Liście selera

 

 

Pozostałe

 

0,01 (1)

vi)

WARZYWA STRĄCZKOWE (świeże)

 

0,01 (1)

Fasola (w strąkach)

 

 

Fasola (bez strąków)

 

 

Groch (w strąkach)

 

 

Groch (bez strąków)

 

 

Pozostałe

 

 

vii)

WARZYWA ŁODYGOWE (świeże)

 

 

Szparagi

 

 

Karczochy

 

 

Seler

 

0,1

Koper włoski

 

 

Karczochy kuliste

 

 

Por

 

 

Rabarbar

 

 

Pozostałe

 

0,01 (1)

viii)

GRZYBY

 

0,01 (1)

a)

Grzyby uprawne

 

 

b)

Grzyby dziko rosnące

 

 

3.

 Jadalne nasiona roślin strączkowych

0,01 (1)

0,01 (1)

Fasola

 

 

Soczewica

 

 

Groch

 

 

Łubin

 

 

Pozostałe

 

 

4.

 Nasiona oleiste

0,01 (1)

0,02 (1)

Siemię lnu

 

 

Orzeszki ziemne

 

 

Mak

 

 

Ziarna sezamu

 

 

Ziarna słonecznika

 

 

Nasiona rzepaku

 

 

Ziarna soi

 

 

Nasiona gorczycy

 

 

Nasiona bawełny

 

 

Nasiona konopi

 

 

Pozostałe

 

 

5.

 Ziemniaki

0,01 (1)

0,01 (1)

Ziemniaki wczesne

 

 

Ziemniaki przechowalnicze

 

 

6.

 Herbata (liście i łodygi suszone, fermentowane lub w inny sposób przetwarzane z Camellia sinensis)

0,02 (1)

3

7.

 Chmiel (suszony), w tym szyszki chmielu i niezagęszczony proszek

0,02 (1)

0,02 (1)

(1)  Wskazuje granicę oznaczalności.”