1991R2568 — PL — 01.01.2014 — 025.001

Dokument ten służy wyłącznie do celów dokumentacyjnych i instytucje nie ponoszą żadnej odpowiedzialności za jego zawartość

zmienione przez:

sprostowane przez:

▼B

ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (EWG) NR 2568/91

z dnia 11 lipca 1991 r.

w sprawie właściwości oliwy z oliwek i oliwy z wytłoczyn oliwek oraz w sprawie odpowiednich metod analizy

▼M20

Artykuł 1

1.  Oleje, których właściwości pokrywają się z właściwościami określonymi w pkt 1 i 2 załącznika I do niniejszego rozporządzenia, w rozumieniu pkt 1 lit. a) i b) Załącznika do rozporządzenia nr 136/66/EWG, uznawane są za oliwę z oliwek pierwszego tłoczenia.

2.  Olej, którego właściwości pokrywają się z właściwościami określonymi w pkt 3 załącznika I do niniejszego rozporządzenia, w rozumieniu pkt 1 lit. c) Załącznika do rozporządzenia nr 136/66/EWG, uznawany jest za oliwę z oliwek typu lampante.

3.  Olej, którego właściwości pokrywają się z właściwościami określonymi w pkt 4 załącznika I do niniejszego rozporządzenia, w rozumieniu pkt 2 Załącznika do rozporządzenia nr 136/66/EWG, uznawany jest za rafinowaną oliwę z oliwek.

4.  Olej, którego właściwości pokrywają się z właściwościami określonymi w pkt 5 załącznika I do niniejszego rozporządzenia, w rozumieniu pkt 3 Załącznika do rozporządzenia nr 136/66/EWG, uznawany jest za oliwę z oliwek złożoną z rafinowanej oliwy z oliwek.

5.  Olej, którego właściwości pokrywają się z właściwościami określonymi w pkt 6 załącznika I do niniejszego rozporządzenia, w rozumieniu pkt 4 Załącznika do rozporządzenia nr 136/66/EWG, uznawany jest za surową oliwę z wytłoczyn oliwek.

6.  Olej, którego właściwości pokrywają się z właściwościami określonymi w pkt 7 załącznika I do niniejszego rozporządzenia, w rozumieniu pkt 5 rozporządzenia nr 136/66/EWG, uznawany jest za rafinowaną oliwę z wytłoczyn oliwek.

7.  Olej, którego właściwości pokrywają się z właściwościami określonymi w pkt 8 załącznika I do niniejszego rozporządzenia, w rozumieniu pkt 6 Załącznika do rozporządzenia nr 136/66/EWG, uznawany jest za oliwę z wytłoczyn oliwek.

▼B

Artykuł 2

1.  Właściwości olejów wymienione w załączniku I oznacza się określonymi poniżej metodami:

▼M19

▼B

▼M21

▼M20 —————

▼B

▼M20 —————

▼M11

▼M13

▼M19

▼M23

▼M19

2.  Verification by national authorities or their representatives of the organoleptic characteristics of virgin oils shall be effected by tasting panels approved by the Member States.

The organoleptic characteristics of an oil as referred to in the first subparagraph shall be deemed consonant with the category declared if a panel approved by the Member State confirms the grading.

Should the panel not confirm the category declared as regards the organoleptic characteristics, at the interested party's request the national authorities or their representatives shall have two counter-assessments carried out by other approved panels, at least one by a panel approved by the producer Member State concerned. The characteristics concerned shall be deemed consonant with the characteristics declared if at least two of the counter-assessments confirm the declared grade. If that is not the case, the interested party shall be responsible for the cost of the counter-assessments.

▼M17

3.  When the national authorities or their representatives verify the characteristics of the oil as provided for in paragraph 1, samples shall be taken in accordance with international standards EN ISO 661 on the preparation of test samples and EN ISO 5555 on sampling. However, notwithstanding point 6.8 of standard EN ISO 5555, in the case of batches of such oils in immediate packaging not exceeding 100 litres, the sample shall be taken in accordance with Annex Ia to this Regulation.

▼M19

Without prejudice to standard EN ISO 5555 and Chapter 6 of standard EN ISO 661, the samples taken shall be put in a dark place away from strong heat as quickly as possible and sent to the laboratory for analysis no later than:

▼M17

4.   ►M20  Do celów sprawdzenia przewidzianego w ust. 3, analizy określone w załącznikach II, III, IX, X i XII oraz, jeżeli ma zastosowanie, jakakolwiek analiza porównawcza wymagana na mocy prawa krajowego, zostają przeprowadzone przed datą ważności. Jeżeli pobieranie próbek dokonane jest więcej niż cztery miesiące przed datą ważności, analizy zostają przeprowadzone najpóźniej cztery miesiące po pobraniu próbek. Żaden termin nie ma zastosowania do innych analiz przewidzianych w tym rozporządzeniu. ◄

Unless the sample was taken less than one month before the minimum durability date, if the results of the analyses do not match the characteristics of the category of olive oil or olive-residue oil declared, the party concerned shall be notified no later than one month before the end of the period laid down in the first subparagraph.

▼M19

5.  For the purpose of determining the characteristics of olive oils by the methods provided for in paragraph 1, the analysis results shall be directly compared with the limits laid down in this Regulation.

▼M25

Artykuł 2a

1.  Do celów niniejszego artykułu „oliwa z oliwek wprowadzona do obrotu” oznacza całkowitą ilość oliwy z oliwek i oliwy z wytłoczyn z oliwek odpowiedniego państwa członkowskiego konsumowanej w tym państwie członkowskim lub wywożonej z tego państwa członkowskiego.

2.  Państwa członkowskie zapewniają selektywne przeprowadzanie opartych o analizę ryzyka i odpowiednio częstych kontroli zgodności, tak aby zagwarantować, że oliwa z oliwek wprowadzona do obrotu jest zgodna ze zgłoszoną kategorią.

3.  Kryteria oceny ryzyka mogą obejmować:

4.  Państwa członkowskie z wyprzedzeniem ustanawiają:

Rocznie przeprowadza się co najmniej jedną kontrolę zgodności na tysiąc ton oliwy z oliwek wprowadzonej do obrotu w państwie członkowskim.

5.  Państwa członkowskie sprawdzają zgodność:

▼M19 —————

▼M25

Artykuł 3

W przypadku gdy stwierdzono, że oliwa nie odpowiada opisowi jej kategorii, zainteresowane państwo członkowskie stosuje, bez uszczerbku dla wszelkich innych kar, skuteczne, proporcjonalne i odstraszające kary, które są ustalane w świetle tego, jak poważna jest stwierdzona nieprawidłowość.

W przypadku gdy w ramach kontroli ujawnione zostają istotne nieprawidłowości, państwa członkowskie zwiększają częstotliwość kontroli w odniesieniu do etapu wprowadzania do obrotu, kategorii oliwy, pochodzenia lub innych kryteriów.

▼M5

Artykuł 4

▼M19

1.  The Member States may approve assessment panels so that national authorities or their representatives can assess and verify organoleptic characteristics.

The terms of approval shall be set by Member States and ensure that:

Member States shall notify to the Commission a list of approved panels and the action taken under this paragraph.

▼M5

2.  Jeżeli Państwa Członkowskie napotykają trudności w utworzeniu na swoim terytorium zespołów degustatorów, mogą wezwać zespół degustatorów zatwierdzony w innym Państwie Członkowskim.

3.  Każde Państwo Członkowskie sporządza wykaz zespołów degustatorów utworzonych przez organizacje zawodowe lub międzybranżowe zgodnie z warunkami ustanowionymi w ust. 1 i zapewnia przestrzeganie tych warunków.

▼M19 —————

▼B

Artykuł 6

1.  Zawartość oleju w makuchu i innych wytłokach powstających przy ekstrakcji oliwy z oliwek (kody CN 2306 90 11 i 2306 90 19 ) oznaczane są metodą przedstawioną w załączniku XV.

2.  Zawartość oleju, określona w ust. 1, wyrażana jest jako procent masy oleju w stosunku do masy suchej substancji.

▼M20

Artykuł 7

Przepisy wspólnotowe dotyczące zawartości zanieczyszczeń stosuje się.

W odniesieniu do rozpuszczalników chlorowcowanych limity dla wszystkich kategorii oliwy z oliwek są następujące:

▼M25

Artykuł 7a

Osoby fizyczne lub prawne oraz grupy osób, które posiadają oliwę z oliwek lub oliwę z wytłoczyn z oliwek od etapu ekstrakcji w tłoczni do etapu butelkowania włącznie, w dowolnych celach zawodowych bądź handlowych, muszą prowadzić rejestry wprowadzania i wycofywania w odniesieniu do każdej kategorii takiej oliwy.

Państwa członkowskie zapewniają należyte przestrzeganie obowiązku określonego w akapicie pierwszym.

▼M25

Artykuł 8

1.  Państwa członkowskie powiadamiają Komisję o środkach służących wprowadzeniu w życie niniejszego rozporządzenia. Państwa członkowskie powiadamiają Komisję o wszelkich późniejszych zmianach.

▼B

2.  Państwa Członkowskie przesyłają Komisji na początku każdego półrocza oświadczenie o danych analitycznych dotyczących badań przeprowadzonych w ciągu poprzedniego półrocza.

Wyniki analizowane są przez Komitet Zarządzający ds. Olejów i Tłuszczów zgodnie z procedurą ustaloną w art. 39 rozporządzenia nr 136/66/EWG.

▼M25

3.  Powiadomienia, o których mowa w niniejszym rozporządzeniu, są dokonywane zgodnie z rozporządzeniem Komisji (WE) nr 792/2009 ( 5 ).

▼B

Artykuł 9

Niniejszym rozporządzenie (EWG) nr 1058/77 traci moc.

Artykuł 10

1.  Niniejsze rozporządzenie wchodzi w życie trzeciego dnia po jego opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich.

Jednakże metodę określoną w załączniku XII stosuje się od ►M1  dnia 1 listopada 1992 r. ◄ , z wyjątkiem działań odnoszących się do systemu interwencyjnego.

▼M5

Metody tej nie stosuje się do oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia przygotowanej na rynek przed dniem 1 listopada 1992 r.

▼B

2.  Niniejsze rozporządzenie nie stosuje się do oliwy z oliwek i oleju z wytłoczyn z oliwek pakowanych przed wejściem w życie niniejszego rozporządzenia oraz wprowadzonych do obrotu do dnia 31 października 1992 r.

Niniejsze rozporządzenie wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowane we wszystkich Państwach Członkowskich.

ZAŁĄCZNIK I

Streszczenie

▼M23

ZAŁĄCZNIK I

WŁAŚCIWOŚCI OLIWY Z OLIWEK

▼M20

ZAŁĄCZNIK Ia

Pobieranie próbek oliwy z oliwek lub oliwy z wytłoczyn oliwek dostarczonych w bezpośrednim opakowaniu nieprzekraczającym 100 litrów

Tę metodę pobierania próbek stosuje się do dostaw oliwy z oliwek lub oliwy z wytłoczyn oliwek nieprzekraczającej 125 000 litrów, włożonej do bezpośrednich opakowań nieprzekraczających 100 litrów.

Jeżeli dostawa przekracza 125 000 litrów, zostaje ona podzielona na partie równe 125 000 litrom lub poniżej. Jeżeli dostawa jest mniejsza niż 125 000 litrów, stanowi ona jedną partię. Metodę stosuje się więc do każdej partii.

Minimalna liczba podstawowych próbek ustalona jest według wielkości partii zgodnie z tabelą wymienioną w pkt 1.

Wielkość podstawowej próbki ustalona jest na podstawie pojemności bezpośredniego opakowania, zgodnie z tabelą wymienioną w pkt 2.1.

Przez „dostawę”, „podstawową próbkę” i „próbkę laboratoryjną” rozumie się definicje określone w normach EN ISO 5555.

Przez „partię” rozumie się zbiór jednostek sprzedaży, które są produkowane, wytwarzane i pakowane w okolicznościach takich, że oliwa zawarta w każdej jednostce sprzedaży uznawana jest jako jednorodna dla wszystkich właściwości analitycznych.

1.   LICZBA PODSTAWOWYCH PRÓBEK

Minimalna liczba podstawowych próbek będzie ustalona według wielkości partii zgodnie z następującą tabelą:

Bezpośrednie opakowania wybrane aby utworzyć podstawową próbkę muszą przylegać do każdej innej w partii.

W przypadku wątpliwości, Państwa Członkowskie zwiększają liczbę podstawowych próbek.

2.   ZAWARTOŚĆ PODSTAWOWYCH PRÓBEK

3.   ANALIZY I WYNIKI

▼M20

ZAŁĄCZNIK Ib

SCHEMAT DECYZYJNY DLA SPRAWDZENIA ZGODNOŚCI PRÓBKI OLIWY Z OLIWEK Z KATEGORIĄ ZGŁOSZONĄ

Analiza zgodności oliwy z oliwek lub oliwy z wytłoczyn oliwek z kategorią zgłoszoną może być przeprowadzona:

Analizy odnoszące się do zanieczyszczeń, niezbędne do sprawdzenia zgodności z normami Wspólnoty Europejskiej, należy przeprowadzić oddzielnie.

Schemat decyzyjny stosuje się do wszystkich kategorii oliwy z oliwek i oliwy z wytłoczyn oliwek. Składa się on z tabeli numerowanych od 1 do 11, z których nalezy korzystać, biorąc pod uwagę kategorię oliwy zgłoszonej w kolejności wymienionej w ogólnej tabeli.

Klucz od tabeli ogólnej do tabeli 11:

Dodatek 1

Tabela równoważności między załącznikami do niniejszego rozporządzenia a analizami określonymi w schemacie decyzyjnym

Dodatek 2

Tabela 1

Tabela 2

Tabela 3

Tabela 4

Tabela 7

Tabela 8

Tabela 11

▼B

ZAŁĄCZNIK II

▼M21

OZNACZANIE WOLNYCH KWASÓW TŁUSZCZOWYCH, METODA NA ZIMNO

▼B

1.   OZNACZANIE KWASOWOŚCI

Oznaczenie wolnych kwasów tłuszczowych w oliwie z oliwek. Zawartość wolnych kwasów tłuszczowych wyrażona jest w postaci kwasowości obliczonej metodami konwencjonalnymi.

1.1.   Zasada

Próbkę rozpuszcza się w mieszaninie rozpuszczalników, a obecne w niej wolne kwasy tłuszczowe miareczkuje przy użyciu roztworu wodorotlenku potasu w etanolu.

1.2.   Odczynniki

Wszystkie odczynniki powinny posiadać zatwierdzoną jakość kwalifikującą je do stosowania w laboratorium a woda stosowana powinna być destylowana lub o podobnym stopniu czystości.

1.3.   Aparatura

Normalnie stosowany sprzęt laboratoryjny, w skład którego wchodzą:

1.4.   Procedura

1.5.   Kwasowość: wyrażona w postaci procentowej części kwasu oleinowego

Kwasowość wyrażona jako procentowa część w stosunku do masy wynosi:

gdzie:

Jako wynik należy przyjąć średnią arytmetyczną ►M6  dwóch obliczeń ◄ .

ZAŁĄCZNIK III

OZNACZENIE LICZBY NADTLENKOWEJ

1.   ZAKRES

Niniejsza norma zawiera opis metody oznaczania liczby nadtlenkowej olejów i tłuszczów.

2.   ZAKRES ZASTOSOWANIA

Niniejsza norma stosuje się w odniesieniu do olejów i tłuszczów pochodzenia zwierzęcego i roślinnego.

3.   DEFINICJA

Liczba nadtlenkowa jest to wyrażona w milirównoważnikach aktywnego tlenu na kilogram zawartość w próbce tych substancji, które utleniają jodek potasu w opisanych warunkach technologicznych.

4.   ZASADA

Poddanie Badanej części próbki, w roztworze kwasu octowego i chloroformu, działaniu roztworu jodku potasu. Miareczkowanie uwolnionego jodu znormalizowanym roztworem tiosiarczanu sodu.

5.   APARATURA

W użytym sprzęcie nie mogą występować substancje redukujące lub utleniające.

Uwaga: Nie pokrywać tłuszczem powierzchni szlifowanych.

6.   ODCZYNNIKI

7.   PRÓBKA

Należy zadbać, aby próbka była pobrana i składowana w ciemnym i chłodnym miejscu w całkowicie napełnionych szklanych pojemnikach, zamkniętych hermetycznie zatyczkami szlifowanymi szklanymi lub z korka.

8.   PROCEDURA

Badanie wykonuje się w rozproszonym świetle dziennym lub w świetle sztucznym. Odważyć szklaną łyżką (5.1) lub, w przypadku jej braku, w kolbie (5.2) z dokładnością do 0,001 g masę próbki według poniższej tabeli stosownie do oczekiwanej liczby nadtlenkowej:

Wyjąć korek z kolby (5.2) i wprowadzić do niej szklaną łyżkę z badaną częścią próbki. Dodać 10 ml chloroformu (6.1). Rozpuścić szybko badaną próbkę mieszając. Dodać 15 ml kwasu octowego (6.2), a następnie 1 ml roztworu jodku potasu (6.3). Szybko zakorkować kolbę, wstrząsać przez jedną minutę i pozostawić dokładnie na pięć minut w nieoświetlonym miejscu o temperaturze od 15 do 25 °C.

Dodać około 75 ml wody destylowanej. Miareczkować uwolniony jod roztworem tiosiarczanu sodu (6.4) (roztworem 0,002 mol/l dla przewidywanych wartości poniżej 12 i roztworem 0,01 mol/l dla przewidywanych wartości powyżej 12) intensywnie wstrząsając, stosując roztwór skrobi jako wskaźnik (6.5).

Przeprowadzić dwa oznaczenia tej samej próbki.

Jednocześnie przeprowadzić ślepą próbę. Jeżeli wynik ślepej próby przekracza 0,05 ml 0,01 mol/l roztworu tiosiarczanu sodu (6.4) należy wymienić zanieczyszczone odczynniki.

9.   PRZEDSTAWIENIE WYNIKÓW

LICZBA NADTLenkowa (LN) wyrażona w milirównoważnikach aktywnego tlenu na kilogram określana jest wzorem:

gdzie:

Jako wynik przyjąć średnią arytmetyczną dwóch oznaczeń.

▼M21

ZAŁĄCZNIK IV

OZNACZANIE ZAWARTOŚCI WOSKÓW METODĄ CHROMATOGRAFII GAZOWEJ Z UŻYCIEM KOLUMNY KAPILARNEJ

1.   CEL

Niniejsza metoda stanowi opis procedury analitycznej oznaczania zawartości wosków w oliwie z oliwek. Woski rozdziela się w zależności od liczby atomów węgla. Metodę można w szczególności stosować do rozróżniania oliwy z oliwek uzyskanej z tłoczenia od oliwy z oliwek uzyskanej z ekstrakcji (oliwy z wytłoczyn).

2.   ZASADA

Dodanie odpowiedniego wzorca wewnętrznego do tłuszczu, następnie frakcjonowanie metodą chromatografii w kolumnie z uwodnionym żelem krzemionkowym, odzyskanie frakcji wymytej uprzednio w warunkach testowych (której biegunowość jest mniejsza niż w przypadku triglicerydów), następnie przeprowadzenie bezpośredniej analizy metodą chromatografii gazowej z użyciem kolumny kapilarnej.

3.   MATERIAŁY

4.   ODCZYNNIKI

5.   SPOSÓB POSTĘPOWANIA

5.1.   Przygotowanie kolumny chromatograficznej

Sporządzić zawiesinę 15 g żelu krzemionkowego (4.1) w n-heksanie (4.2) i wprowadzić do kolumny (3.2). Po spontanicznym wytrącaniu osadu zakończyć ten proces przy użyciu wytrząsarki elektrycznej (3.5), tak aby warstwa chromatograficzna była bardziej jednolita. Przesączyć 30 ml n-heksanu, aby usunąć wszelkie zanieczyszczenia. Odważyć dokładnie, przy użyciu wagi (3.8), 500 mg próbki do kolby Erlenmeyera o pojemności 25 ml (3.1) i dodać właściwą ilość wzorca wewnętrznego (4.5), zależnie od przypuszczalnej zawartości wosków. Dodać na przykład 0,1 mg arachidynianu laurylowego w przypadku oliwy z oliwek i 0,25–0,5 mg w przypadku oliwy z wytłoczyn oliwek. Do tak przygotowanej próbki dodać dwie porcje po 2 ml n-heksanu (4.2) i przenieść do kolumny chromatograficznej.

Wprowadzić próbkę, tak aby rozpuszczalnik napłynął do wysokości 1 mm powyżej górnego poziomu absorbentu, następnie przesączyć dodatkowych 70 ml n-heksanu, tak aby usunąć naturalnie obecne n-alkany. Rozpocząć wymywanie chromatograficzne, pobierając 180 ml mieszaniny n-heksanu/eteru etylowego w proporcji 99/1, przy przepływie około 15 kropli w ciągu 10 sekund. Wymywanie próbki należy prowadzić w temperaturze pokojowej 22 °C ± 4.

Uwagi:

Otrzymaną w ten sposób frakcję suszy się w wyparce rotacyjnej (3.6) aż do niemal całkowitego wyeliminowania rozpuszczalnika. Usuwa się ostatnie 2 ml rozpuszczalnika przy użyciu słabego strumienia azotu; a następnie dodaje 2–4 ml n-heptanu.

5.2.   Analiza metodą chromatografii gazowej

5.2.1.   Procedura wstępna

Umieścić kolumnę w chromatografie gazowym (3.3), łącząc szczelinę wlotową z systemem kolumnowym, a wylotową z detektorem. Wykonać ogólne kontrole aparatury do chromatografii gazowej (działanie pętli gazowych, sprawność detektora i systemu rejestracyjnego itp.).

Jeżeli kolumna używana jest po raz pierwszy, zaleca się jej kondycjonowanie. Przepuścić przez kolumnę gaz o małym natężeniu przepływu, następnie uruchomić aparaturę do chromatografii gazowej. Stopniowo podgrzewać do uzyskania, po około 4 godzinach, temperatury 350 °C. Utrzymać tę temperaturę przez co najmniej 2 godziny, a następnie ustawić aparaturę według zadanych warunków pracy (zadać natężenie przepływu gazu, zapalić płomień, podłączyć do elektronicznego przyrządu rejestrującego (3.3.4), ustawić temperaturę komory kolumny, detektora itd.) oraz rejestrować sygnał z czułością co najmniej dwukrotnie wyższą niż czułość przewidziana do przeprowadzenia analizy. Przebieg linii podstawowej powinien mieć charakter liniowy, bez jakichkolwiek pików, i linia ta nie powinna wykazywać nachylenia.

Prostoliniowe, ujemne nachylenie linii wskazuje na to, że połączenia kolumn są nieprawidłowe; nachylenie dodatnie oznacza, że kolumna nie została poddana wystarczającemu kondycjonowaniu.

5.2.2.   Dobór warunków roboczych

Ogólnie należy przestrzegać następujących warunków roboczych:

Warunki te mogą być modyfikowane w sposób dostosowany do charakterystyk kolumn i aparatów do chromatografii gazowej, tak aby uzyskano oddzielenie wszystkich wosków i zadowalającą rozdzielczość pików (patrz: rysunek), przy czym czas retencji wzorca wewnętrznego C32 powinien wynosić 18 ± 3 minut. Pik najbardziej reprezentatywny dla wosków musi mierzyć co najmniej 60 % od dołu skali.

Ustalić parametry całkowania pików w taki sposób, by uzyskać dokładną wartość pól powierzchni rozpatrywanych pików.

Uwaga: Ze względu na wysoką temperaturę końcową przyjmuje się dodatnie nachylenie, które nie może przekraczać 10 % od dołu skali.

5.3.   Przeprowadzenie analizy

Pobrać 1 μl roztworu za pomocą mikrostrzykawki o pojemności 10 μl; odciągnąć tłoczek, aż igła zostanie całkowicie opróżniona. Wprowadzić igłę do układu nastrzykowego i szybko wstrzyknąć po upływie jednej do dwóch sekund. Po upływie około 5 sekund powoli wyciągnąć igłę.

Przeprowadzić rejestrację danych aż do momentu całkowitego wymycia wosków.

Linia podstawowa musi przez cały czas spełniać ustalone wymagania.

5.4.   Identyfikacja pików

Zidentyfikować piki po czasach retencji, porównując je z mieszaninami wosków o znanych czasach retencji, analizowanymi w takich samych warunkach.

Rysunek przedstawia chromatogram wosków oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia.

5.5.   Analiza ilościowa

Ustalić za pomocą integratora pola powierzchni pików odpowiadające wzorcowi wewnętrznemu i estrom alifatycznym od C40 do C46.

Obliczyć zawartość wosków każdego z estrów, w mg/kg tłuszczu, zgodnie ze wzorem:

gdzie:

6.   PREZENTACJA WYNIKÓW

Podać zawartość poszczególnych wosków od C40 do C46, w mg/kg tłuszczu (ppm).

Uwaga:Oznaczane składniki odpowiadają pikom o liczbie par węglowych zawartych pomiędzy estrami C40 a C46, zgodnie z przykładowym chromatogramem wosków oliwy z oliwek przedstawionym na rysunku poniżej. Jeżeli ester C46 pojawi się podwójnie, w celu jego identyfikacji zaleca się analizę frakcji wosków oliwy z wytłoczyn oliwek, gdzie C46 łatwo jest zidentyfikować, ponieważ wykazuje wyraźną przewagę ilościową.

Wynik należy podać z dokładnością do jednego miejsca po przecinku.

Rysunek

Chromatogram wosków oliwy z oliwek ( 6 )

Objaśnienie:

Dodatek

Oznaczenie prędkości liniowej gazu

Do chromatografu gazowego ustawionego na normalne warunki robocze wprowadzić 1–3 μl metanu (lub propanu). Mierzyć chronometrem czas potrzebny na przejście gazu przez kolumnę, począwszy od momentu wstrzyknięcia do spadku wartości szczytowej (tM).

Prędkość liniowa, w cm/s, jest określona na podstawie wzoru L/tM, gdzie L jest długością kolumny w centymetrach, a tM – czasem zmierzonym w sekundach.

▼B

ZAŁĄCZNIK V

OZNACZENIE SKADU I ZAWARTOŚCI STEROLI METODĄ KAPILARNEJ CHROMATOGRAFII GAZOWEJ

1.   ZAKRES

metoda opisuje sposoby oznaczania zawartości prostych i łącznych steroli w substancjach tłuszczowych.

2.   PODSTAWOWA ZASADA METODY

Substancja tluszczowa, do której został dodany β-cholesterol w charakterze wewnętrznego mianowanego roztworu, jest zmydlana przy użyciu roztworu wodorotlenku potasu w etanolu, następnie część nieulegająca zmydleniu jest ekstrahowana eterem dietylowym.

Frakcja sterolowa jest oddzielana od nieulegającego zmydleniu ekstraktu metodą chromatograficzną na podstawowej płytce z żelu krzemionkowego; sterole uzyskane z żelu krzemionkowego przekształcane są w trimetylsilyletery i analizowane w chromatografie gazowym z kolumną kapilarną.

3.   APARATURA

4.   ODCZYNNIKI

5.   PROCEDURA

6.   PRZEDSTAWIENIE WYNIKÓW

DODATEK

Oznaczenie prędkości liniowej gazu

Do chromatografu gazowego ustawionego na normalne warunki robocze wprowadzić 1 do 3 μl metanu lub propanu i mierzyć chronometrem czas, którego gaz potrzebuje, aby przejść przez kolumnę począwszy od momentu wstrzyknięcia do spadku wartości szczytowej (tM).

Prędkość liniowa w cm/s określona jest jako L/tM, gdzie L jest długością kolumny w centymetrach, a tMczasem zmierzonym w sekundach.

Rysunek 1 Chromatografia gazowa frakcji steroli nierafinowanej oliwy z oliwek

Rysunek 2 Chromatografia gazowa frakcji steroli nierafinowanej oliwy z oliwek

ZAŁĄCZNIK VI

OZNACZANIE ERYTRODIOLU I UVAOLU

WSTĘP

Erytrodiol (ogólna nazwa stosowana powszechnie w odniesieniu do glikoli; erytrodiolu i uvaolu) jest składnikiem substancji nie zmydlającej się, która występuje w pewnych substancjach tłuszczowych. Jego oznaczanie może służyć do sprawdzenia obecności ekstraktu oliwy z oliwek, przy czym jego stężenie jest w niej zdecydowanie większe niż w innych rodzajach oliwy (oliwa tłoczona z oliwek, oliwa z nasion winogron).

1.   ZAKRES

przedstawiona tu metoda opisuje sposób oznaczania zawartości erytrodiolu w substancjach tłuszczowych.

2.   PODSTAWOWA ZASADA METODY

substancja tłuszczowa zmydlana Jest roztworem wodorotlenku potasu w etanolu. Frakcja niezmydlająca się jest następnie ekstrahowana eterem dietylowym, czyszczona w kolumnie siarczanu glinu i rozdzielana metodą chromatografii cienkowarstwowej na płytkach z żelu krzemionkowego.

Następnie rozdzielane są pasma frakcji sterolowej i erytrodiolowej. Oddzielone na płytkach sterole i erytrodiol są przekształcane w trimetylsilyletery i analizowane metodą chromatografii gazowej.

Wyniki podaje się w procentach erytrodiolu w mieszaninie erytrodiolu i steroli.

3.   APARATURA

4.   ODCZYNNIKI

5.   PROCEDURA

5.1.   Przygotowanie substancji nieulegającej zmydleniu.

Zgodnie z opisem podanym w pkt. 5.1.2 załącznika V.

5.2.   Oddzielanie erytrodiolu i steroli.

5.3.   Przygotowanie trimetylsilyloeterów

Postępować zgodnie z pkt. 5.3 metody opisanej w załączniku V.

5.4.   Analiza metodą chromatografii gazowej.

Postępować zgodnie z pkt. 5.4 tej samej metody. Analiza metodą chromatografii gazowej powinna być prowadzona w warunkach umożliwiających przestrzeganie wymogów analizy steroli i rozdzielania TMSE erytrodiolu i uvaolu.

Po wstrzyknięciu próbki pozostawić papier tak, aby rozwijał się aż do całkowitej elucji występujących w niej steroli — erytrodiolu i uvaolu. Następnie określić położenie wartości szczytowych (względne wartości czasu zatrzymania erytrodiolu i uvaolu w stosunku do B-sitosterolu wynoszą odpowiednio około 1,45 i 1,55). Następnie obliczyć powierzchnie według zasady podanej dla steroli.

6.   PRZEDSTAWIENIE WYNIKÓW

gdzie:

Wynik jest podawany do jednego miejsca po przecinku.

▼M21

ZAŁĄCZNIK VII

OZNACZANIE ZAWARTOŚCI PROCENTOWEJ 2-MONOPALMITYNIANU GLICEROLU

1.   CEL I ZAKRES STOSOWANIA

Niniejsza metoda stanowi opis procedury analitycznej oznaczania zawartości procentowej kwasu palmitynowego w pozycji 2 triglicerydów metodą oznaczania 2-monopalmitynianu glicerolu.

Niniejsza metoda dotyczy olejów roślinnych płynnych w temperaturze pokojowej (20 °C).

2.   ZASADA

Po przygotowaniu próbkę oleju poddaje się działaniu lipazy trzustkowej: częściowa i swoista hydroliza w pozycjach 1 i 3 cząsteczki triglicerydu powoduje pojawienie się monoglicerydów w pozycji 2. Zawartość procentowa 2-monopalmitynianu glicerolu we frakcji monoglicerydów jest oznaczana, po sililowaniu, metodą chromatografii gazowej na kolumnie kapilarnej.

3.   APARATURA I MATERIAŁY EKSPLOATACYJNE

4.   ODCZYNNIKI

5.   PROCEDURA

5.1.   Przygotowanie próbki

5.2.   Hydroliza przez lipazę trzustkową

5.3.   Przygotowanie pochodnych silanizowanych i chromatografii gazowej

5.4.   Chromatografia gazowa

Warunki robocze są następujące:

5.4.1.   Identyfikacja pików

Poszczególne monoglicerydy są identyfikowane według czasów retencji oraz przez porównanie z pikami uzyskanymi ze standardowymi mieszaninami monoglicerydów analizowanymi w tych samych warunkach.

5.4.2.   Ocena ilościowa

Oblicza się pole pod każdym pikiem przy użyciu elektronicznego integratora.

6.   PREZENTACJA WYNIKÓW

Zawartość procentową monopalmitynianu glicerolu oblicza się na podstawie stosunku pola pod odpowiednim pikiem do sumy pól pod pikami wszystkich monoglicerydów (patrz: rysunek 2), na podstawie wzoru:

Glyceril monopalmitate (%):

gdzie:

Wynik należy podać z dokładnością do jednego miejsca po przecinku.

7.   SPRAWOZDANIE Z ANALAIZY

Sprawozdanie z testu powinno zawierać:

Rysunek 1

Chromatogram produktów reakcji sililowania uzyskanych po zadziałaniu lipazą na rafinowaną oliwę z oliwek, do której dodano 20 % zestryfikowanego oleju (100 %)

Objaśnienie: „Acides gras libres” = Wolne kwasy tłuszczowe; „Huile d’olive raffinée” = Rafinowana oliwa z oliwek – „+ 20 % huile estérifiée” = + 20 % oliwa z oliwek estryfikowana; „1-2 monopalmitine” = 1-2 monopalmityn – „1-2 monopalmitoléine” = 1-2 monopalmitoleina; „1-2 mono C18 insat.” = 1-2 mono C18 nenasyc.; Squalène = Skwalen

Rysunek 2

Chromatogram:

A)

nie estryfikowanej oliwy z oliwek, po zadziałaniu na nią lipazą; po sililowaniu; w podanych warunkach (kolumna kapilarna 8–12 m) frakcja wosków ulega elucji równocześnie z frakcją diglicerydów lub nieco później. Po zadziałaniu lipazą zawartość triglicerydów nie powinna przekraczać 15 %. Objaśnienie: 1 = Wolne kwasy tłuszczowe 2 = Monoglicerydy 3 = Diglicerydy 4 = Triglicerydy * = 2-monopalmityn ** = Trigliceryd C54

Chromatogram:

B)

oliwy estryfikowanej po zadziałaniu lipazą; po sililowaniu; w tych warunkach (kolumna kapilarna 8–12 m) frakcja wosków ulega elucji równocześnie z frakcją diglicerydów lub nieco później. Po zadziałaniu lipazą zawartość triglicerydów nie powinna przekraczać 15 %. Objaśnienie: 1 = Wolne kwasy tłuszczowe 2 = Monoglicerydy 3 = Diglicerydy 4 = Triglicerydy * = 2-monopalmityn ** = Trigliceryd C54

8.   UWAGI

PRZYGOTOWANIE LIPAZY

W handlu dostępne są lipazy o zadowalającej aktywności. Możliwe jest również ich przygotowanie w laboratorium w następujący sposób:

Schłodzić w 0 °C 5 kg świeżej trzustki wieprzowej. Usunąć tłuszcz stały i otaczającą go tkankę łączną i utrzeć w młynku do uzyskania płynnej pasty. Wymieszać tę pastę z 2,5 litra bezwodnego acetonu w czasie od 4 do 6 godzin, następnie odwirować. Poddać pozostałość jeszcze trzykrotnej ekstrakcji taką samą objętością bezwodnego acetonu, a następnie dwukrotnej ekstrakcji mieszaniną acetonu i eteru dietylowego w stosunku 1 do 1 (V/V) i dwukrotnej ekstrakcji eterem dietylowym.

Suszyć pozostałość w próżni przez 48 godzin w celu uzyskania stabilnego proszku nadającego się do przechowywania przez dłuższy czas w lodówce, w miejscu chronionym przed wilgocią.

KONTROLA DZIAŁANIA LIPAZY

Przygotować emulsję oliwy z oliwek w następujący sposób:

Wstrząsać przez 10 minut w mieszadle mieszaninę składającą się ze 165 ml roztworu gumy arabskiej o stężeniu 100 g/l, 15 g skruszonego lodu i 20 ml wcześniej zobojętnionej oliwy z oliwek.

Do zlewki o pojemności 50 ml wlać 10 ml tej emulsji, a następnie 0,3 ml roztworu cholanu sodu o stężeniu 0,2 g/ml i 20 ml wody destylowanej.

Umieścić zlewkę w termostacie, którego temperatura utrzymywana jest na poziomie 37 °C; umieścić w nim elektrody pH-metru i mieszadło spiralne.

Za pomocą biurety dodawać kroplami 0,1 N roztwór wodorotlenku sodu, aż pH osiągnie wartość 8,3.

Dodać dostateczną objętość wodnej zawiesiny lipazy w proszku (0,1 g/ml lipazy). Z chwilą gdy pH-metr wskaże 8,3, włączyć stoper i rozpocząć wkraplanie roztworu wodorotlenku sodu z prędkością umożliwiającą utrzymanie pH na poziomie 8,3. Co minutę zapisywać objętość zużytego roztworu.

Nanieść zanotowane wartości na diagram, zaznaczając na osi odciętych czas, a na osi rzędnych liczby mililitrów 0,1 N roztworu zasadowego zużytego w celu utrzymania stałego pH. W wyniku tego powinno się otrzymać linię prostą.

Aktywność lipazy wyrażoną w jednostkach lipazowych na mg oblicza się według następującego wzoru:

gdzie:

Jednostkę lipazową definiuje się jako ilość enzymu uwalniającą 10 mikroekwiwalentów kwasu na minutę.

▼M20 —————

▼M25

ZAŁĄCZNIK IX

BADANIE SPEKTROFOTOMETRYCZNE W ULTRAFIOLECIE

WPROWADZENIE

Dzięki badaniu spektrofotometrycznemu w ultrafiolecie można uzyskać informacje o jakości substancji tłuszczowej, jej stanie zachowania i zmianach wywołanych procesami technologicznymi.

Efekty absorpcji fal o długości określonej w tej metodzie są wywołane obecnością sprzężonych systemów dienowych i trienowych. Wielkość takiej absorpcji jest wyrażana jako właściwa gęstość optyczna E 1 % 1 cm (gęstość optyczna 1 % roztworu substancji tłuszczowej w określonym rozpuszczalniku, dla warstwy o grubości 1 cm) oznaczona zgodnie z konwencją jako K (zwana również „współczynnikiem ekstynkcji”).

1.   ZAKRES

W ramach metody opisuje się procedurę przeprowadzania badania spektrofotometrycznego oliwy z oliwek (opisanej w dodatku) w ultrafiolecie.

2.   PODSTAWOWA ZASADA METODY

Badana substancja tłuszczowa jest rozpuszczana w wymaganym rozpuszczalniku, a następnie dokonywane jest oznaczenie gęstości optycznej roztworu dla określonych długości fal w porównaniu z czystym rozpuszczalnikiem. Na podstawie odczytów spektrofotometrycznych oblicza się właściwe gęstości optyczne. Oblicza się absorbancję właściwą przy 232 nm i 268 nm w izooktanie lub przy 232 nm i 270 nm w cykloheksanie dla stężenia 1 g na 100 ml w ogniwie 10 mm.

3.   URZĄDZENIA

4.   ODCZYNNIKI

Jeżeli nie ma innych wskazań, należy używać wyłącznie odczynników o uznanej klasie analitycznej.

Rozpuszczalnik: izooktan (2,2,4-trimetylopentan) do pomiaru przy 232 nm i 268 nm lub cykloheksan do pomiaru przy 232 nm i 270 nm, przy czym absorbancja wynosi mniej niż 0,12 przy 232 nm i mniej niż 0,05 przy 250 nm w stosunku do wody destylowanej; pomiar w ogniwie 10 mm.

5.   PROCEDURA

6.   PRZEDSTAWIENIE WYNIKÓW

Dodatek

▼B

ZAŁĄCZNIK X A

ANALIZA METODĄ CHROMATOGRAFII GAZOWEJ ESTRÓW METYLOWYCH KWASÓW TŁUSZCZOWYCH

1.   ZAKRES

Niniejsza metoda zawiera ogólne wytyczne stosowania chromatografii gazowej, z wykorzystaniem wypełnionych lub kapilarnych kolumn, do oznaczania składu jakościowego i ilościowego mieszaniny estrów metanowych kwasów tłuszczowych według sposobu podanego w załączniku X B.

Metoda nie znajduje zastosowania w przypadku spolimeryzowanych kwasów tłuszczowych.

2.   ODCZYNNIKI

2.1.   Gaz nośny

Gaz obojętny (azot, hel, argon, wodór itp.) dokładnie wysuszony i zawierający mniej niż 10 mg/kg tlenu.

Uwaga 1:

Wodór wykorzystywany w charakterze gazu nośnego wyłącznie w kolumnach kapilarnych pozwala podwoić prędkość analizy, ale stwarza zagrożenia. Istnieją jednak urządzenia zabezpieczające.

2.2.   Gazy pomocnicze

2.3.   Produkty wzorcowania

Mieszanina czystych estrów metylowych kwasów tłuszczowych lub estrów metylowych substancji tłuszczowej o znanym składzie, o ile to możliwe jak najbardziej zbliżonym do składu substancji tłuszczowej poddawanej analizie.

Przedsięwziąć wszelkie środki ostrożności, aby uniknąć utlenienia nienasyconych polikwasów tłuszczowych.

3.   APARATURA

Podane zalacenia dotycza powszechnie stosowanego sprzętu do chromatografii gazowej z wykorzystaniem napełnionych kolumn i/lub kapilar i płomieniowego detektora jonizacyjnego. Odpowiednia jest każda aparatura charakteryzująca się taką samą efektywnością i rozdzielczością jak aparatura wymieniona w pkt. 4.1.2.

3.1.   Chromatograf gazowy

Chromatograf gazowy składa się z następujących składników:

3.1.1.   System wtryskowy.

Stosować system wtryskowy:

Uwaga 2:

W razie braku substancji tłuszczowej zawierającej kwasy tłuszczowe o mniejszej ilości atomów węgla niż 16, można zastosować iniektor igłowy.

3.1.2.   Piec

Piec musi być w stanie nagrzać kolumnę do temperatury co najmniej 260 °C i utrzymać określoną temperaturę z dokładnością do 1 °C w przypadku kolumny z wypełnieniem i z dokładnością do 0,1 °C w przypadku kolumny kapilarnej. Ta ostatnia właściwość jest szczególnie istotna w razie stosowania rury z topionej krzemionki.

Stosowanie urządzenia wyposażonego w programator temperatury jest zalecane we wszystkich przypadkach, w szczególności w przypadku występowania kwasów tłuszczowych zawierających poniżej 16 atomów węgla.

3.1.3.   Kolumna wypełniona

3.1.4.   Kolumna kapilarna

3.2.   Strzykawka

Strzykawka powinna mieć pojemność najwyżej 10 μl i być wyskalowana co 0,1 μl.

3.3.   Rejestrator

Gdy zarejestrowana krzywa jest wykorzystywana do obliczania składu analizowanej mieszaniny, należy stosować urządzenie elektroniczne o dużej dokładności, kompatybilne ze stosowaną aparaturą i charakteryzujące się następującymi parametrami:

3.4.   Integrator

Zastosowanie integratora elektronicznego umożliwia szybkie i dokładne obliczenia. Reaguje on liniowo przy dostatecznej czułości, a korekta odchylenia linii podstawowej jest zadawalająca.

4.   PROCEDURA

Szczegółowe zasady postĘpowania podane w pkt. 4.1 do 4.3 odnoszą się do stosowania płomieniowego detektora jonizacyjnego.

W rozwiązaniu zamiennym można stosować aparat do chromatografii gazowej z detektorem termokonduktometrycznym (działającym na zasadzie termicznych zmian przewodzenia). Warunki pracy powinny być w takiej sytuacji zmienione zgodnie z opisem zamieszczonym w pkt. 6.

4.1.   Warunki badania

4.2.   Pobranie próbki

Za pomocą strzykawki (3.2) pobrać 0,1 do 2 ml roztworu estrów metylowych uzyskanego metodą opisaną w załączniku X B i wstrzyknąć do kolumny.

W przypadku estrów bez rozpuszczalników przygotować roztwór ze 100 mg/ml w heptanie przeznaczonym do chromatografii gazowej i wstrzyknąć 0,1 do 1 ml tego roztworu.

W celu zbadania obecności składników występujących w ilościach śladowych można zwiększyć wielkość próbki (nawet 10-krotnie).

4.3.   Analiza

W zwykłych przypadkach prowadzić analizę w warunkach określonych w pkt. 4.1.1.

Można jednak pracować przy niższej temperaturze kolumny, w przypadku, w którym zachodzi konieczność dozowania kwasów tłuszczowych, których liczba atomów węgla jest mniejsza niż 12, lub wyższej w przypadku, w którym zachodzi konieczność dozowania kwasów tłuszczowych, których liczba atomów węgla jest większa niż 20. W obu przypadkach istnieje ewentualnie możliwość pracy w temperaturze zaprogramowanej. Jeżeli na przykład próbka zawiera estry metylowe kwasów tłuszczowych zawierające co najmniej 12 atomów węgla, wstrzyknąć próbkę o temperaturze 100 °C (lub 50-60oC, jeżeli występuje w niej kwas masłowy) i bezzwłocznie zaprogramować na wzrost od 4 do 8 °C/min, aż do osiągnięcia optymalnej temperatury. W niektórych przypadkach oba procesy mogą być łączone.

Po okresie programowania temperatury kontynuować elucję w stałej temperaturze aż do elucji wszystkich składników. Jeżeli aparat nie może funkcjonować w zaprogramowanej temperaturze prowadzić proces w dwóch temperaturach ustalonych w przedziale między 100 i 195 °C.

W razie potrzeby zaleca się przeprowadzanie analizy na dwóch stałych fazach o różnych biegunowościach w celu sprawdzenia, czy nie występują zamaskowane wartości szczytowe, na przykład w przypadku jednoczesnej obecności C18:3 i C20:0 lub łącznie C18:3 i C18:2

4.4.   Przygotowanie chromatogramu wzorcowego i krzywych wzorcowych

Przeprowadzić analizę mieszaniny wzorcowej (patrz pkt. 2.3), w identycznych warunkach roboczych jak w przypadku próby i oznaczyć długości czasu retencji lub odległości retencyjnych dla kwasów tłuszczowych wchodzących w jej skład. Dla każdej wartości nasycenia wykreślić na papierze półlogarytmicznym krzywe wyznaczające logarytm czasu retencji lub odległości retencyjnej w zależności od liczby atomów węgla. W warunkach izotermicznych i w przypadku estrów z prostym łańcuchem i ustalonym wskaźnikiem nienasycenia krzywe te powinny być liniami prostymi. Proste te powinny być praktycznie równoległe.

Unikać warunków roboczych sprzyjających występowaniu „zamaskowanych wartości szczytowych” tzn. nie wstępował brak możliwości odróżnienia dwóch składników w wyniku niedostatecznej rozdzielczości.

5.   PRZEDSTAWIENIE WYNIKÓW

5.1.   Analiza jakościowa

Do celów próby określić szczytowe wartości estru metylowego nawiązując do krzywych opracowanych w pkt. 4.4 w razie potrzeby interpolując.

5.2   Analiza ilościowa

5.2.1.   Oznaczanie składu

Za wyjątkiem szczególnych przypadków, zastosować metodę standaryzacji wewnętrznej, tzn. założyć, że wszystkie składniki występujące w próbce są uwzględnione na chromatogramie, a więc suma powierzchni wartości szczytowych reprezentuje 100 % składników (elucja totalna).

Jeżeli sprzęt jest wyposażony w integrator, należy wykorzystać uzyskane dzięki niemu wartości liczbowe. W innym przypadku określić powierzchnię każdej wartości szczytowej mnożąc wysokość wartości szczytowej przez jej szerokość w połowie wysokości, uwzględniając różne wygaszenia ewentualnie zastosowane w trakcie rejestracji.

5.2.2.   Metoda obliczenia

▼M2

6.   PRZYPADEK SZCZEGÓLNY — OZNACZANIE IZOMERÓW TRANS

Ustalenie zawartości izomerów trans w kwasach tłuszczowych o ilości atomów węgla między 10 i 24 jest możliwe na drodze rozdzielenia estrów metylowych za pomocą chromatografii gazowej z użyciem kolumn kapilarnych o określonej biegunowości.

▼M21

▼M2

▼B

7.   SZCZEGÓLNY PRZYPADEK — STOSOWANIE DETEKTORA TERMOKONDUKTOMETRYCZNEGO (KATAROMETRU)

Aparat do chromatografii gazowej z detektorem termokonduktometrycznym (katarometrem) może być również wykorzystywany do określania składu jakościowego i ilościowego mieszaniny estrów metylowych kwasów tłuszczowych. W takim przypadku należy zmienić warunki określone w pkt. 3 i 4 zgodnie z tabelą 3.

Jeżeli chodzi o analizę ilościową należy stosować współczynniki korygujące określone w pkt. 5.2.2.2.

8.   SPRAWOZDANIE Z TESTU

Sprawozdanie z testu powinno podawać metody zastosowane do przygotowania estrów metylowych i do analizy za pomocą chromatografii gazowej, jak też uzyskane wyniki. Musi ponadto podawać wszystkie szczegóły operacyjne nieujęte w niniejszej międzynarodowej normie lub mające charakter fakultatywny, jak również ewentualne wydarzenia, które mogły mieć wpływ na wyniki.

Sprawozdanie z testu powinno podawać wszystkie informacje niezbędne do pełnej identyfikacji próbki.

▼M19

ZAŁĄCZNIK X B

PREPARATION OF THE FATTY ACID METHYL ESTERS FROM OLIVE OIL AND OLIVE-POMACE OIL

The following two methods are recommended for preparing the fatty acid methyl esters from olive oils and olive-pomace oils:

Each method will be applied according to the analytical parameter to be determined and the oil category as indicated below:

PURIFICATION OF OIL SAMPLES

When necessary, the samples will be purified by passing the oil through a silica gel column, eluting with hexane/diethyl ether (87:13, v/v) as described in IUPAC method 2.507.

Alternatively, solid-phase extraction on silica gel phase cartridges can be used. A silica gel cartridge (1 g, 6 ml) is placed in a vacuum elution apparatus and washed with 6 ml of hexane. The vacuum is released to prevent the column from becoming dry and then a solution of the oil (0,12 g approximately) in 0,5 ml of hexane is loaded into the column and vacuum is applied. The solution is pulled down and then eluted with 10 ml of hexane/diethyl ether (87:13 v/v) under vacuum. The combined eluates are homogenised and divided in two similar volumes. An aliquot is evaporated to dryness in a rotary evaporator under reduced pressure at room temperature. The pomace is dissolved in 1 ml of heptane and the solution is ready for fatty acid analysis by GC. The second aliquot is evaporated and the pomace is dissolved in 1 ml of acetone for triglyceride analysis by HPLC, if necessary.

METHODS FOR PREPARING THE FATTY ACID METHYL ESTERS

1.   Method A: Trans-esterification with cold methanolic solution of potassium hydroxide

1.1.   Purpose

This rapid method is applicable to olive oils and olive-pomace oils with a free fatty acid content of less than 3,3 %. Free fatty acids are not esterified by potassium hydroxide. Fatty acid ethyl esters are trans-esterified at a lower rate than glyceridic esters and may be only partially methylated.

1.2.   Principle

Methyl esters are formed by trans-esterification with methanolic potassium hydroxide as an intermediate stage before saponification takes place (title 5 in ISO-5509:2000, title 5 in IUPAC method 2.301).

1.3.   Reagents

Methanol containing not more than 0,5 % (m/m) water.

Heptane, chromatographic quality.

Potassium hydroxide, approximately 2 N methanolic solution: dissolve 11,2 g of potassium hydroxide in 100 ml of methanol.

1.4.   Apparatus

Screw-top test tubes (5 ml volume) with cap fitted with a PTFE joint.

Graduated or automatic pipettes, 2 ml and 0,2 ml

1.5.   Procedure

In a 5 ml screw-top test tube weigh approximately 0,1 g of the oil sample. Add 2 ml of heptane, and shake. Add 0,2 ml of 2 N methanolic potassium hydroxide solution, put on the cap fitted with a PTFE joint, tighten the cap, and shake vigorously for 30 seconds. Leave to stratify until the upper solution becomes clear. Decant the upper layer containing the methyl esters. The heptane solution is suitable for injection into the gas chromatograph. It is advisable to keep the solution in the refrigerator until gas chromatographic analysis. Storage of the solution for more than 12 hours is not recommended.

2.   Method B: Methylation by heating with sodium methylate in methanol followed by esterification in acid medium

2.1.   Purpose

This method is applicable to olive oils and olive-pomace oils with a free fatty acid content of more than 3,3 %.

2.2.   Principle

Neutralisation of the free fatty acids and alkaline methanolysis of the glycerides, followed by esterification of the fatty acids in acid medium (title 4.2. in IUPAC method 2.301).

2.3.   Reagents

2.4.   Apparatus

2.5.   Procedure

Transfer about 0,25 g of the oil sample into a 50 ml ground-necked volumetric flask. With the aid of a funnel, add 10 ml of 0,2 N sodium methylate in methanol and the boiling chips. Fit a reflux condenser, shake, and bring to the boil. The solution should become clear, which usually occurs in about 10 minutes. The reaction is complete after 15 minutes. Remove the flask from the source of heat, wait until the reflux stops, remove the condenser, and add two drops of phenolphthalein solution. Add a few ml of 1 N sulphuric acid in methanol solution until the solution becomes colourless and then add 1 ml in excess. Fit the condenser and boil again for 20 minutes. Withdraw from the source of heat and cool the flask under running water. Remove the condenser, add 20 ml of saturated sodium chloride solution, and shake. Add 5 ml of heptane, plug the flask, and shake vigorously for 15 seconds.

Leave to settle until the two phases have separated. Add saturated sodium chloride solution again until the aqueous layer reaches the lower end of the flask neck. The upper layer containing the methyl esters fills the flask neck. This solution is ready to be injected in the GC.

Caution: Methylation by method B must be done under a hood.

2.6.   Alternatives to methylation Method B

2.6.1.   Method C

2.6.1.1.   Principle

The fatty matter undergoing analysis is treated with methanol-hydrochloric acid, in a sealed vial, at 100 °C.

2.6.1.2.   Apparatus

2.6.1.3.   Reagents

Solution of hydrochloric acid in 2 % methanol. This is prepared from gaseous hydrochloric acid and anhydrous methanol (Note 1).

Hexane, chromatographic quality.

Commercial solutions of hydrogen chloride in methanol can be used. Small amounts of gaseous hydrochloric acid can easily be prepared in the laboratory by simple displacement from the commercial solution (p = 1,18) by dripping concentrated sulphuric acid. Since hydrochloric acid is very rapidly absorbed by methanol, it is advisable to take the usual precautions when dissolving it, e.g. introduce the gas through a small inverted funnel with the rim just touching the surface of the liquid. Large quantities of methanolic hydrochloric acid solution can be prepared in advance, as it keeps perfectly in glass-stoppered bottles stored in the dark. Alternatively, this reagent can be prepared by dissolution of acetyl chloride in anhydrous methanol.

2.6.1.4.   Procedure

2.6.2.   Method D

2.6.2.1.   Principle

The fatty matter undergoing analysis is heated under reflux with methanol-hexane-sulphuric acid. The methyl esters obtained are extracted with petroleum ether.

2.6.2.2.   Apparatus

2.6.2.3.   Reagents

2.6.2.4.   Procedure

Place 0,1 g of oil in the 20 ml test tube and add 5 ml of methylation reagent.

Fit the reflux condenser and heat for 30 minutes in a boiling water bath (Note 2).

Transfer quantitatively the mixture into a 50 ml separating funnel, with the aid of 10 ml distilled water and 10 ml petroleum ether. Shake vigorously, and allow the phases to separate, remove the aqueous phase and wash the ether layer twice with 20 ml distilled water. Add to the separating funnel a small quantity of anhydrous sodium sulphate, shake, allow to settle for a few minutes and filter, collecting the filtrate in a 15 ml test tube with a conical base.

Evaporate the solvent over a water bath in a current of nitrogen.

Note 2: To control boiling, insert a glass rod into the test tube and limit the temperature of the water bath to 90 °C.

3.   Precision parameters

The statistical evaluation of the precision of methods A and B was published by the International Olive Oil Council in its method COI/T.20/CO. No 24.

RECOMMENDATIONS FOR GAS CHROMATOGRAPHIC ANALYSIS OF THE FATTY ACID ESTERS FROM OLIVE OIL AND OLIVE-POMACE OIL

1.   Procedure

The gas chromatographic analysis of solutions of fatty esters in heptane is to be carried out according to standard ISO-5508 using a capillary column (50 m length x 0,25 or 0,32 mm i.d.) impregnated with cyanopropylsilicone phase as indicated for the determination of fatty acid trans-isomers (COI/T.20/Doc. no. 17).

Figure 1 gives the typical gas chromatographic profile of an olive-pomace oil containing methyl and ethyl esters of fatty acids, and trans-isomers of methyl esters.

2.   Calculations

▼B

ZAŁĄCZNIK XI

OZNACZANIE LOTNYCH FLUOROWCOWANYCH ROZPUSZCZALNIKÓW OLIWY Z OLIWEK

1.   METODA

Analiza metodą chromatografii gazowej przeprowadzana techniką Analizy fazy gazowej nad roztworem.

2.   SPRZĘT

3.   ODCZYNNIKI

Standard: lotne rozpuszczalniki chlorowcowane charakteryzujące się stopniem czystości kwalifikującym je do chromatografii gazowej.

4.   PROCEDURA

▼M22

ZAŁĄCZNIK XII

METODA MIĘDZYNARODOWEJ RADY DS. OLIWY Z OLIWEK SŁUŻĄCA DO OCENY ORGANOLEPTYCZNEJ OLIWY Z OLIWEK Z PIERWSZEGO TŁOCZENIA

1.   CEL I ZAKRES STOSOWANIA

Niniejsza metoda opiera się na decyzji Międzynarodowej Rady ds. Oliwy z Oliwek nr DEC-21/95-V/2007 z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie zrewidowanej metody oceny organoleptycznej oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia. Ma ona na celu określenie procedury oceny właściwości organoleptycznych oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia, w rozumieniu pkt 1 załącznika XVI do rozporządzenia (WE) nr 1234/2007, oraz ustanowienie metody jej ich klasyfikacji na podstawie wspomnianych właściwości. Metoda ta zawiera również wskazania w zakresie nieobowiązkowego umieszczania określonych informacji na etykietach.

Opisywaną metodę stosuje się jedynie do oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia oraz jej klasyfikacji lub etykietowania, uwzględniając intensywność wad, oraz charakter owocowy i inne pozytywne cechy, określane przez grupę wybranych, przeszkolonych i sprawdzonych degustatorów tworzących zespół.

2.   WYMAGANIA OGÓLNE

W odniesieniu do ogólnego słownictwa podstawowego, pomieszczenia, w którym odbywa się degustacja, szklanki do degustacji oliwy z oliwek i wszelkich innych kwestii związanych z niniejszą metodą zaleca się przestrzegać wytycznych przewidzianych przez Międzynarodową Radę ds. Oliwy z Oliwek, a w szczególności decyzji nr DEC-21/95-V/2007 z dnia 16 listopada 2007 r. w sprawie zrewidowanej metody oceny organoleptycznej oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia.

3.   SPECJALNE SŁOWNICTWO

3.1.   Cechy pozytywne

Owocowy :

ogół doznań zapachowych, zależnych od odmiany oliwek, właściwych dla oliwy z oliwek uzyskanej z owoców zdrowych i świeżych, zielonych lub dojrzałych, odebranych bezpośrednio i/lub poprzez jamę nosowo-gardłową.

Cecha Owoc niedojrzały odnosi się do oliwy z oliwek, której zapach przypomina owoce niedojrzałe i jest charakterystyczny dla oliwy pochodzącej z owoców niedojrzałych.

Cecha Owoc dojrzały odnosi się do oliwy z oliwek, której zapach przypomina dojrzałe owoce i jest charakterystyczny dla oliwy pochodzącej z dojrzałych owoców.

Gorzki : podstawowy smak oliwy uzyskanej z oliwek zielonych lub będących na etapie dojrzewania, odebrany za pomocą brodawek okolonych układających się w tylnej części języka w kształt litery V.

Ostry : wrażenie szczypania, cecha charakterystyczna dla oliwy wyprodukowanej na początku roku gospodarczego, w szczególności z oliwek jeszcze zielonych, dające się odczuć w całej jamie ustnej, a szczególnie w gardle.

3.2.   Cechy negatywne

Zleżały/Osady : charakterystyczny zapach oliwy uzyskanej z oliwek ułożonych w stosach lub przechowywanych w takich warunkach, jakie panują w zaawansowanym stadium fermentacji beztlenowej, lub z oliwy uzyskanej ze zdekantowanych osadów – które również przeszły proces fermentacji beztlenowej – z kadzi i podziemnych zbiorników.

Stęchło-wilgotny : charakterystyczny zapach oliwy pozyskanej z oliwek zaatakowanych przez grzybice i drożdże na skutek przechowywania owoców przez szereg dni w wilgoci.

Winno-octowy/Kwaśno-cierpki : charakterystyczny zapach niektórych rodzajów oliwy przypominający wino lub ocet. Zapach ten jest głównie efektem procesu fermentacji tlenowej oliwek lub resztek pulpy z oliwek pozostałych w niedokładnie oczyszczonych włóknach, na skutek czego powstał kwas octowy, octan etylu i etanol.

Metaliczny : zapach przypominający metale. Jest charakterystyczny dla oliwy, która zbyt długo stykała się z powierzchniami z metalu w trakcie procesu rozdrabniania, ugniatania, tłoczenia lub magazynowania.

Zjełczały : charakterystyczny zapach oliwy, która uległa intensywnemu samoutlenieniu.

Zapach gotowania lub spalenizny : zapach charakterystyczny dla rodzajów oliwy uzyskanej w wyniku przegrzania i/lub przedłużonego ogrzewania podczas ich wytwarzania, w szczególności podczas termougniatania masy, jeżeli proces ten jest prowadzony w niewłaściwych warunkach.

Zapach siana i drewna : charakterystyczny zapach niektórych rodzajów oliwy uzyskanych z oliwek wysuszonych.

Szorstki : charakterystyczne wrażenie niektórych rodzajów starszej oliwy, których degustacja daje w ustach uczucie gęstości i maziowatości.

Smary : zapach oliwy z oliwek przypominający ropę naftową, smar lub olej mineralny.

Woda pochodzenia roślinnego : charakterystyczny zapach, którego oliwa nabrała na skutek zbyt długiego kontaktu z wodami pochodzenia roślinnego, które przeszły proces fermentacji.

Solanka : charakterystyczny smak oliwy uzyskanej z oliwek konserwowanych w zalewie solnej.

Esparto : charakterystyczny zapach oliwy z oliwek tłoczonych w nowych włóknach esparto. Zapach ten może różnić się w zależności od tego, czy chodzi o włókna wykonane z esparto świeżego czy wysuszonego.

Ziemny : charakterystyczny smak oliwy pozyskanej z oliwek zebranych z ziemi, nią zabrudzonych i nieumytych.

Larwy muszki oliwnej : charakterystyczny zapach oliwy uzyskanej z oliwek, które zostały zaatakowane przez larwy muszki oliwnej (Bactrocera Oleae).

Ogórek : smak oliwy powstający w wyniku zbyt długiego przechowywania w szczelnie zamkniętym opakowaniu, w szczególności w pojemnikach z blachy cynowanej, przypisywany powstawaniu 2,6 nonadienalu.

Wilgotne drewno : charakterystyczny zapach oliwy pozyskanej z oliwek, które przemarzły na drzewie.

3.3.   Nieobowiązkowa terminologia stosowana na etykietach

Na żądanie kierownik zespołu degustatorów może potwierdzić, że oceniana oliwa z oliwek jest zgodna z definicjami i przedziałami odpowiadającymi następującym wyrażeniom i przymiotnikom, w zależności od stopnia intensywności i percepcji cech oliwy:

4.   ZESPÓŁ DEGUSTATORÓW

Zespół degustatorów składa się z kierownika zespołu i ośmiu do dwunastu degustatorów.

Kierownik zespołu musi być starannie wyszkolony oraz być koneserem i wytrawnym ekspertem w zakresie różnych rodzajów oliwy. Kierownik jest odpowiedzialny za zespół, jego organizację i funkcjonowanie, za przygotowanie, oznaczenie kodowe i podanie próbek degustatorom, zbieranie danych i ich statystyczne przetwarzanie.

Kierownik zespołu ma za zadanie wybierać degustatorów, dbać o ich przeszkolenie i kontrolować sprawność, tak aby mieć pewność, że utrzymują oni odpowiedni poziom umiejętności.

Degustatorzy przeprowadzający kontrole właściwości organoleptycznych oliwy z oliwek powinni być wybrani i przeszkoleni na podstawie ich zdolności do rozróżniania podobnych próbek, zgodnie z wytycznymi Międzynarodowej Rady ds. Oliwy z Oliwek w sprawie selekcji, szkolenia i kontroli kwalifikowanych degustatorów oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia.

Zespół degustatorów musi zobowiązać się do uczestniczenia w ocenach właściwości organoleptycznych organizowanych na szczeblu krajowym, wspólnotowym lub międzynarodowym, w celu przeprowadzania kontroli okresowych oraz harmonizacji kryteriów percepcji. Ponadto zespoły degustatorów zatwierdzone zgodnie z przepisami art. 4 ust. 1 niniejszego rozporządzenia muszą corocznie dostarczać zainteresowanemu państwu członkowskiemu wszelkich informacji dotyczących swojego składu oraz liczby ocen, które przeprowadziły jako zatwierdzone zespoły.

5.   PROCEDURA OCENY ORGANOLEPTYCZNEJ I KLASYFIKACJA

5.1.   Korzystanie z formularza oceny przez degustatora

Model formularza oceny znajduje się w dodatku A do niniejszej metody.

Każdy degustator wchodzący w skład zespołu musi powąchać oliwę będącą przedmiotem badania, a następnie dokonać jej degustacji. Następnie musi zanotować na dziesięciocentymetrowej skali formularza intensywność wrażeń doznanych w odniesieniu do cech negatywnych i pozytywnych ( 7 ). W przypadku percepcji cechy owocu niedojrzałego lub owocu dojrzałego degustator zaznacza odpowiednią rubrykę w formularzu.

Jeżeli doznane wrażenie odnosi się do cechy negatywnej niewystępującej w formularzu, powinno zostać odnotowane w rubryce „inne” przy użyciu terminów opisujących je z jak największą precyzją, wybranych spośród zdefiniowanych terminów.

5.2.   Wykorzystanie danych przez kierownika zespołu degustatorów

Kierownik zespołu degustatorów musi zebrać formularze wypełnione przez każdego z degustatorów; musi skontrolować stopnie intensywności przypisane do różnych cech; w razie stwierdzenia anomalii kierownik zwraca się do degustatora z prośbą o wprowadzanie poprawek w jego formularzu oceny oraz, w razie potrzeby, o powtórzenie badania.

Kierownik zespołu degustatorów może wprowadzić dane dostarczone przez każdego z degustatorów do programu komputerowego zgodnego z metodą obliczania statystycznego mediany znajdującą się w dodatku B. Wprowadzenie danych dotyczących jednej próbki odbywa się przy pomocy matrycy składającej się z 10 kolumn odpowiadających 10 cechom sensorycznym i liczbie linijek „n” odpowiadającej liczbie „n” degustatorów.

Jeżeli co najmniej 50 % członków zespołu odbierze daną cechę negatywną i odnotuje ją w rubryce „inne”, mediana takiej wady zostanie obliczona, a oliwa odpowiednio sklasyfikowana.

Kierownik zespołu degustatorów może potwierdzić, że oceniana oliwa spełnia warunki określone w pkt 3.3.a w odniesieniu do terminów „niedojrzały” i „dojrzały” tylko wtedy, gdy co najmniej 50 % członków zespołu odnotuje percepcję cechy owocu niedojrzałego lub owocu dojrzałego.

W przypadku analiz przeprowadzonych w ramach kontroli zgodności przeprowadza się test. W przypadku analiz o sprzecznych wynikach kierownik zespołu musi wykonać analizę powtórnie. W przypadku analiz rozstrzygających ocenę należy wykonać trzy razy. W takim wypadku mediana cech zostanie obliczona na podstawie średniej median. Wszystkie analizy należy powtarzać w trakcie oddzielnych sesji.

5.3.   Klasyfikacja oliwy

Oliwa klasyfikowana jest zgodnie z wymienionymi poniżej kategoriami, w zależności od mediany wad i mediany charakteru owocowego. Medianę wad określa się jako medianę wady odebranej z największą intensywnością. Mediana wad i mediana charakteru owocowego przedstawiane są z dokładnością do jednego miejsca po przecinku, a wartość określającego je odpornego współczynnika zmienności będzie musiała być niższa lub równa 20 %.

Klasyfikacji oliwy dokonuje się poprzez porównanie wartości mediany wad i mediany charakteru owocowego z przedstawionymi poniżej przedziałami odniesienia. Ponieważ przy ustalaniu poziomów przedziałów wzięto pod uwagę ewentualny błąd metody, uznaje się, iż poziomy te są ostateczne. Oprogramowanie pozwala na przedstawienie klasyfikacji w formie tabeli danych statystycznych lub w formie wykresu.

5.4.   Przypadki szczególne

Jeżeli mediana cechy pozytywnej innej niż charakter owocowy jest wyższa niż 5,0, kierownik zespołu degustatorów zaznacza to na świadectwie analizy oliwy z oliwek.

Dodatek A

Formularz oceny oliwy z oliwek z pierwszego tłoczenia

Dodatek B

METODA OBLICZANIA MEDIANY I PRZEDZIAŁÓW UFNOŚCI

Mediana

Medianę określa się jako liczbę rzeczywistą Xm, scharakteryzowaną w ten sposób, że prawdopodobieństwo (P) przyjęcia przez zmienną losową o rozkładzie (X) wartości poniżej tej liczby (Xm) jest mniejsze lub równe 0,5 i jednocześnie prawdopodobieństwo (P) przyjęcia przez zmienną losową o rozkładzie (X) wartości mniejszej lub równej Xm jest równe lub większe niż 0,5. Inna definicja określa medianę jako 50. percentyl rozkładu zestawu liczb uszeregowanych w porządku rosnącym. Innymi słowy mediana określa wartość środkową w uporządkowanym ciągu liczb o nieparzystej ilości elementów lub wartość średnią dwóch wartości środkowych w uporządkowanym ciągu liczb o parzystej ilości elementów.

Odporne odchylenie standardowe

Aby uzyskać wiarygodne oszacowanie zmienności wokół mediany, należy zastosować metodę estymacji odpornego odchylenia standardowego Stuarta i Kendalla. Niżej wymieniona formuła wskazuje asymptotyczne odchylenie standardowe z próby, a więc odporne oszacowanie zmienności rozważanych danych, gdzie N jest liczbą obserwacji, a IQR przedziałem międzykwartylowym, który pokrywa dokładnie 50 % przypadków losowania z dowolnego rozkładu prawdopodobieństwa.

Przedział międzykwartylowy oblicza się jako wielkość różnicy pomiędzy 75. a 25. percentylem.

IQR = 75. percentyl – 25. percentyl

Percentyl to wartość Xpc określona w taki sposób, że prawdopodobieństwo (P) przyjęcia przez zmienną losową o rozkładzie (X) wartości poniżej Xpc jest nie większe niż określona setna część i jednocześnie prawdopodobieństwo (P) przyjęcia przez zmienną losową o rozkładzie (X) wartości niższej lub równej Xpc jest większe lub równe danej setnej części. Setna określa przyjętą ułamkową wartość prawdopodobieństwa. Dla mediany jest to 50/100.

W praktyce percentyl jest wartością rozkładu odpowiadającą określonej powierzchni pod wykresem rozkładu lub jego funkcji gęstości. Na przykład 25. percentyl reprezentuje wartość rozkładu odpowiadającą polu równemu 0,25 lub 25/100.

Odporny współczynnik zmienności

Odporny współczynnik zmienności jest wielkością niemianowaną, to znaczy bezwymiarową, wskazującą procentową zmienność ciągu analizowanych liczb. Dlatego jest wielkością bardzo użyteczną przy weryfikacji wiarygodności członków zespołu degustatorów.

Przedziały ufności na poziomie 95 % mediany

Przedziały ufności na poziomie 95 % (wartość błędu pierwszego rodzaju równa jest 0,05 lub 5 %) odpowiadają zakresowi, w którym wartość mediany mogłaby się zmieniać, gdyby było możliwe powtarzanie doświadczenia nieskończoną liczbę razy. W praktyce przedział oznacza zakres zmienności testu w wybranych warunkach operacyjnych, gdyby było możliwe powtarzanie testu wielokrotnie. Przedział ufności pomaga ocenić wiarygodność testu, tak jak w przypadku odpornego współczynnika zmienności.

ICsup = Me + (c.S)

ICinf = Me – (c.S)

Gdzie c, w przypadku przedziału ufności na poziomie 0,95, jest równe 1,96.

▼M20 —————

▼M19 —————

▼B

ZAŁĄCZNIK XV

ZAWARTOŚĆ OLEJU W POZOSTALOŚCI Z OLIWEK

1.   ZAWARTOŚĆ OLIWY W WYTŁOCZKACH OLIWKOWYCH

1.1.   Aparatura

1.2.   Odczynnik

Normalny heksan, czystości technicznej, po którym zostaje mniej niż 0,002 g pozostałości na 100 ml po pełnym odparowaniu.

2.   PROCEDURA

2.1.   Przygotowanie próbki do badania

W razie potrzeby wykorzystać młynek mechaniczny, który został uprzednio odpowiednio oczyszczony, do zmielenia próbki laboratoryjnej w celu rozdrobnienia jej do cząstek, które mogą całkowicie przejść przez sito.

Wykorzystać około jednej dwudziestej próbki, aby dokończyć proces czyszczenia młynka, odrzucić zmielony materiał, zemleć pozostałość i zebrać ją, starannie wymieszać i niezwłocznie poddać analizie.

2.2.   Badana porcja

Natychmiast po zakończeniu operacji mielenia odważyć około 10 g próbki do zbadania z dokładnością do 0,01 g.

2.3.   Przygotowanie gilzy do ekstrakcji

Umieścić porcję badaną w gilzie i zatkać tę ostatnią bawełną. W razie stosowania bibuły filtracyjnej owinąć nią porcję badaną.

2.4.   Wstępne suszenie

W przypadku, gdy wytłoczki oliwkowe są bardzo wilgotne (tj. ilość zawartej w nich wilgoci i substancji lotnych przekracza 10 %), przeprowadzić wstępne suszenie przez umieszczenie napełnionej gilzy do ekstrakcji (lub bibuły filtracyjnej) w piecu podgrzewanym przez odpowiedni czas do nie więcej niż 80 °C w celu zmniejszenia zawartości wilgoci i substancji lotnych do mniej niż 10 %.

2.5.   Przygotowanie kolby stożkowej z okrągłym dnem

Odważyć z dokładnością do 1 mg kolbę stożkową zawierającą jedną lub dwie cząstki pumeksu, wcześniej wysuszoną w piecu w temperaturze 103 ± 2 °C i schłodzoną w suszarce laboratoryjnej przez nie mniej niż jedną godzinę.

2.6.   Wstępna ekstrakcja

Do aparatury ekstrakcyjnej wprowadzić gilzę (lub bibułę filtracyjną) zawierającą porcję badaną. Wlać do kolby stożkowej wymaganą ilość heksanu. Podłączyć kolbę do aparatury ekstrakcyjnej i umieścić całość na elektrycznie podgrzewanej łaźni. Wyregulować szybkość podgrzewania w taki sposób, aby szybkość odcieku nie była niższa od trzech kropli na sekundę (umiarkowane, nie gwałtowne podgrzewanie). Po ekstrakcji przez cztery godziny pozostawić całość do schłodzenia. Usunąć gilzę z aparatury ekstrakcyjnej i umieścić ją w strumieniu powietrza, aby odprowadzić większość impregnującego rozpuszczalnika.

2.7.   Druga ekstrakcja

Wsypać zawartość gilzy do mikromłynka i zemleć jak najdrobniej. Zwrócić zmieloną mieszaninę do gilzy bez straty i umieścić ją z powrotem w aparaturze ekstrakcyjnej.

Kontynuować ekstrakcję przez następne dwie godziny przy użyciu tej samej okrągłodennej kolby stożkowej zawierającej wstępny ekstrakt.

Roztwór powstały w kolbie ekstrakcyjnej musi się sklarować. Jeżeli tak się nie stanie, należy go kilka razy przefiltrować przez bibułę filtracyjną i kilka razy wymyć pierwotną kolbę i bibułę filtracyjną kilka razy przy pomocy heksanu. Zebrać filtrat i rozpuszczalnik zastosowany do przemywania do drugiej okrągłodennej kolby stożkowej, która została uprzednio wysuszona i wytarowana z dokładnością do 1 mg.

2.8.   Usunięcie rozpuszczalnika i odważenie ekstraktu

Usunąć większą część rozpuszczalnika przez destylację na elektrycznie podgrzewanej łaźni. Usunąć ostatnie ślady rozpuszczalnika przez podgrzewanie kolby stożkowej w piecu w temperaturze 103 ± 2 °C przez 20 minut. Pomóc procesowi eliminacji przez wdmuchiwanie w pewnych odstępach czasu albo powietrza albo — w najkorzystniejszej sytuacji — gazu obojętnego, bądź też przy użyciu obniżonego ciśnienia.

Pozostawić kolbę stożkową w suszarce laboratoryjnej do schłodzenia, przez co najmniej jedną godzinę i zważyć z dokładnością do 1 mg.

Ponownie podgrzewać przez 10 minut na takich samych zasadach, schłodzić w suszarce laboratoryjnej i zważyć jeszcze raz.

Różnica między dwoma ważeniami nie może przekroczyć 10 mg. W razie takiego przekroczenia podgrzewać substancję ponownie przez okresy do 10 minut, po czym należy ją schłodzić i zważyć do uzyskania różnicy masy 10 mg lub mniejszej. Odnotować ostatnią masę kolby stożkowej.

Przeprowadzić dwa oznaczenia próbki badanej.

3.   PRZEDSTAWIENIE WYNIKÓW

3.1.   Metoda obliczeń i wzór

3.2.   Powtarzalność

Różnica między dwoma oznaczeniami wykonanymi równocześnie lub szybko jedno po drugim przez tego samego analityka nie może przekraczać 0,2 g ekstraktu heksanu na 100 g próbki.

W razie niespełnienia tego warunku powtórzyć analizę na dwóch innych porcjach badanych. Jeżeli także w tym przypadku różnica przekracza 0,2 g, przyjąć wynik jako średnią arytmetyczną z czterech wykonanych oznaczeń.

ZAŁĄCZNIK XVI

OZNACZENIE LICZBY JODOWEJ

1.   ZAKRES

Niniejsza norma międzynarodowa określa metodę oznaczania liczby jodowej tłuszczów i olejów zwierzęcych i roślinnych, zwanych dalej tłuszczami.

2.   DEFINICJA

Do celów niniejszej normy międzynarodowej ma zastosowanie następująca definicja:

3.   ZASADA

Rozpuszczanie porcji badanej w rozpuszczalniku i dodanie odczynnika Wijsa. Po określonym czasie dodanie roztworu jodku potasu i wody oraz miareczkowanie uwolnionego jodu przy użyciu roztworu tiosiarczanu sodu.

4.   ODCZYNNIKI

Wszystkie odczynniki muszą być odczynnikami o uznanej czystości do analiz:

5.   APARATURA

Zwykła aparatura laboratoryjna, w szczególności następująca:

6.   PRZYGOTOWANIE PRÓBKI BADANEJ

Homogenizowaną próbkę suszy się nad siarczanem sodowym i filtruje.

7.   PROCEDURA

8.   Wyrażanie wyników

Liczbę jodową podaje się za pomocą wzoru

gdzie:

Wynik będzie średnią arytmetyczną z dwóch oznaczeń, pod warunkiem spełnienia wymogu w zakresie powtarzalności (9.2).

▼M11

ZAŁĄCZNIK XVII

METODA OZNACZANIA STIGMASTADIENÓW W OLEJACH ROŚLINNYCH

1.   CEL

oznaczanie stigmastadienów w olejach roślinnych o niskim stężeniu tych węglowodorów, w szczególności w oliwie z oliwek pierwszego tłoczenia i surowej oliwie z wytłoczyn oliwek.

2.   ZAKRES

norma może być stosowana do wszystkich olejów roślinnych, chociaż wyniki pomiarów są pewne tylko przy zawartości tych węglowodorów między 0.01 i 4.0 mg/kg. Metoda ta jest szczególnie przydatna do wykrywania obecności rafinowanych olejów roślinnych (z oliwek, wytłoczyn oliwek, słonecznika, palmy itd.) w oliwie z oliwek pierwszego tłoczenia, ponieważ oleje rafinowane zawierają stigmastadieny, a oliwy z pierwszego tłoczenia ich nie zawierają.

3.   ZASADA

wyodrębnienie substancji niezmydlających się. Oddzielenie steroidowej frakcji węglowodorowej przez chromatografię kolumnową na żelu krzemionkowym i analiza przez kapilarną chromatografię gazową.

4.   APARATURA

5.   ODCZYNNIKI

Wszystkie odczynniki muszą być jakości analitycznej, chyba że określono inaczej. Używana woda musi być wodą destylowaną lub wodą o porównywalnym stopniu czystości.

6.   PROCEDURA

6.1.   Przygotowanie substancji niezmydlającej się

6.2.   Oddzielenie sterydowej frakcji węglowodorowej

6.3.   Chromatografia gazowa

Rysunek 1

Chromatogramy gazowe otrzymane z próbek oliwy z oliwek analizowanych na kapilarnej kolumnie ze stopionej krzemionki (o średnicy wewnętrznej 0.25 mm na 25 m długości) pokrytej 5 % fenylometylosilikonem, o grubości filmu 0,25 μm.

Rysunek 2

Chromatogram gazowy otrzymany z próbki rafinowanej oliwy z oliwek analizowanej w kolumnie DB-5, wykazujący obecność izomeru 3,5-stigmastadienu.

▼M25

ZAŁĄCZNIK XVIII

OZNACZENIE RÓŻNICY MIĘDZY RZECZYWISTĄ A TEORETYCZNĄ ZAWARTOŚCIĄ TRIGLICERYDÓW Z ECN 42

1.   ZAKRES

Oznaczenie różnicy bezwzględnej między wartościami doświadczalnymi triglicerydów (TAG) z równoważną liczbą atomów węgla 42 (ECN42HPLC) uzyskanymi poprzez oznaczenie ich zawartości w oliwie metodą wysokowydajnej chromatografii cieczowej (HPLC) a wartością teoretyczną TAG z równoważną liczbą atomów węgla 42 (ECN 42teoretyczny) obliczoną na podstawie składu kwasu tłuszczowego.

2.   DZIEDZINA ZASTOSOWANIA

Metoda ma zastosowanie do oliwy z oliwek. Metodę stosuje się do wykrywania obecności małych ilości olejów z nasion (zawierających dużo kwasu linolowego) we wszystkich klasach oliwy z oliwek.

3.   ZASADA

W przypadku czystej oliwy z oliwek zawartość triglicerydów z ECN 42 oznaczona metodą analizy HPLC oraz teoretyczna zawartość triglicerydów z ECN 42 (obliczona na podstawie oznaczenia składu kwasów tłuszczowych metodą chromatografii gazowo-cieczowej (GLC)) są sobie równie w pewnych granicach. Różnice większe niż wartości przyjęte dla każdego rodzaju oliwy świadczą, że oliwa zawiera oleje z nasion.

4.   METODA

Metoda obliczania teoretycznej zawartości triglicerydów z ECN 42 oraz różnicy w stosunku do danych uzyskanych metodą HPLC polega w zasadzie na koordynacji danych analitycznych uzyskanych innymi metodami. Można wyróżnić trzy fazy: oznaczenie składu kwasów tłuszczowych metodą kapilarnej chromatografii gazowej, obliczenie teoretycznego składu triglicerydów z ECN 42, oznaczenie triglicerydów z ECN 42 metodą HPLC.

4.1.    Aparatura