—

istniejących struktur i mechanizmów współpracy na rzecz pomocy pacjentom potrzebującym intensywnej opieki poprzez oferowanie dostępnych miejsc w szpitalach, oraz

—

dostępnych pracowników medycznych, którzy stanowią podstawę naszych systemów opieki zdrowotnej, i umożliwienia im dzielenia się wiedzą fachową i umiejętnościami we współpracy transgranicznej;

—

koordynowanie potrzebnych i oferowanych miejsc intensywnej terapii dla pacjentów i odpowiednio wykwalifikowanego personelu medycznego za pośrednictwem Komitetu ds. Bezpieczeństwa Zdrowia oraz systemu wczesnego ostrzegania i reagowania (EWRS);

—

koordynowanie i współfinansowanie transgranicznego transportu ratunkowego pacjentów i odpowiednio wykwalifikowanych zespołów personelu medycznego, gdy państwa członkowskie zwracają się o pomoc za pośrednictwem Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności;

—

zapewnienie jasności w kwestii zwrotu kosztów opieki zdrowotnej poniesionych w związku z leczeniem w innym państwie członkowskim, zgodnie z przepisami w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego;

—

zapewnienie jasności w zakresie uzgodnień dotyczących transgranicznej mobilności pacjentów: przekazywanie dokumentacji pacjentów, ciągłość opieki i wzajemne uznawanie recept zgodnie z dyrektywą w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej;

—

zachęcanie lokalnych, regionalnych i krajowych organów ds. ochrony zdrowia do korzystania, w stosownych przypadkach, z dwustronnych i regionalnych porozumień i punktów kontaktowych, w celu odciążenia oddziałów intensywnej opieki medycznej nad pacjentami z COVID-19 w sąsiednim regionie;

—

zachęcanie państw członkowskich lub specjalistycznych organizacji pozarządowych do wysyłania odpowiednio wykwalifikowanych zespołów personelu medycznego za granicę.

—

Unijny Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia (2), złożony z przedstawicieli państw członkowskich i któremu przewodniczy Komisja, wspiera wymianę informacji oraz koordynację gotowości i reagowania na poważne transgraniczne zagrożenia dla zdrowia.

—

Komisja, za pośrednictwem unijnego Komitetu ds. Bezpieczeństwa Zdrowia i systemu wczesnego ostrzegania i reagowania, ułatwi koordynację wniosków dotyczących pomocy w zakresie transgranicznej opieki zdrowotnej. Wnioski o pomoc mogą dotyczyć miejsc intensywnej terapii, leczenia i transferu pacjentów oraz odpowiednio wykwalifikowanych zespołów personelu medycznego.

—

Za pośrednictwem EWRS właściwy organ państwa członkowskiego, które potrzebuje pomocy, powiadamia państwa członkowskie i Komisję Europejską. Organy krajowe określają kryteria, na podstawie których można ubiegać się o pomoc UE.

—

Państwa członkowskie, które są w stanie zaoferować pomoc, mogą odpowiedzieć na wniosek za pośrednictwem EWRS. Po przyjęciu oferty współpracujące państwa członkowskie koordynują wsparcie bezpośrednio ze sobą oraz ze szpitalami w zakresie szczegółów dotyczących wsparcia.

—

Komisja będzie regularnie aktualizować tabelę podsumowującą wnioski i oferowaną dostępną pomoc, a Komitet ds. Bezpieczeństwa Zdrowia będzie na bieżąco informowany.

—

Centrum Koordynacji Reagowania Kryzysowego (ERCC) zapewnia całodobową usługę przez siedem dni w tygodniu, która umożliwia koordynację i współfinansowanie niezbędnego transportu medycznego.

—

Gdy państwa członkowskie zwracają się o taką pomoc, ERCC uruchamia Unijny Mechanizm Ochrony Ludności zgodnie ze swoimi standardowymi procedurami (3).

—

Pokrycie kosztów opieki zdrowotnej będzie regulowane przepisami w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego (4).

—

Pacjenci, którzy muszą być przewiezieni do szpitala w sąsiednim lub innym państwie członkowskim oferującym pomoc, powinni w zwykłych okolicznościach posiadać uprzednią zgodę właściwej instytucji zabezpieczenia społecznego. Nie jest to praktyczne z uwagi na pandemię COVID-19 i sytuację nadzwyczajną.

—

W związku z sytuacją kryzysową w sektorze publicznym Komisja wzywa państwa członkowskie do przyjęcia pragmatycznego podejścia do pacjentów wymagających pilnej opieki i rozważenia udzielenia ogólnej uprzedniej zgody w celu zapewnienia pokrycia wszystkich wydatków poniesionych przez podmiot świadczący opiekę zdrowotną.

—

Zaleca się, aby wystarczyło upewnienie się przez właściwe państwo członkowskie, że pacjent posiada dokument poświadczający, że jest ubezpieczony w momencie przyjęcia do szpitala, lub dowolne inne praktyczne ustalenia uzgodnione przez zainteresowane państwa członkowskie. Niniejsze wytyczne mają zastosowanie do opieki zdrowotnej w nagłych wypadkach tylko w kontekście pandemii COVID-19.

—

W przypadku pacjentów, którzy nadal mają dostęp do niewymagającej pilnego działania planowej opieki zdrowotnej, zasadniczo stosuje się zwykłe procedury leczenia w innym państwie członkowskim (5).

—

Państwa członkowskie powinny udostępniać kartoteki pacjentów i e-recepty za pośrednictwem MyHealth@EU, w przypadku korzystania z tych usług (6). Ponadto pacjenci powinni otrzymać kopię swojej dokumentacji medycznej, aby ułatwić ich leczenie w innym państwie członkowskim oraz dalsze leczenie w kraju zamieszkania.

—

Organy ds. ochrony zdrowia mogą wymagać podjęcia dodatkowych kroków w celu zapewnienia ciągłości opieki, biorąc pod uwagę możliwe różnice w protokołach leczenia po obu stronach granicy.

—

Ogólna zasada wzajemnego uznawania recept ma zastosowanie zgodnie z dyrektywą w sprawie transgranicznej opieki zdrowotnej (7).

—

Krajowe punkty kontaktowe ds. transgranicznej opieki zdrowotnej mogą udzielać ogólnych informacji pacjentom transgranicznym (8).

—

W przypadku obywateli UE nadal obowiązują zasady określone w dyrektywie w sprawie swobodnego przemieszczania się (9). Pacjentom wymagającym pilnej opieki w placówce opieki zdrowotnej w innym państwie członkowskim nie należy odmawiać wjazdu, jeżeli istnieją tymczasowe kontrole na granicach wewnętrznych. Pacjenci udający się do innego państwa członkowskiego w celu leczenia w przypadkach nienagłych powinni sprawdzić, czy kontrole graniczne umożliwią im podróż.

—

Usługi transportu ratunkowego powinny mieć pierwszeństwo w ramach systemu transportowego (poprzez „uprzywilejowane korytarze” (10) zgodnie z wytycznymi w zakresie COVID-19 dotyczącymi środków zarządzania granicami).

—

Należy wprowadzić odpowiednie środki bezpieczeństwa w stosunku do osób, które zidentyfikowano jako stwarzające zagrożenie dla zdrowia publicznego w związku z COVID-19.

—

UE wspiera współpracę i integrację systemów opieki zdrowotnej w regionach przygranicznych za pomocą programów Interreg (np. wzdłuż granicy francusko-belgijskiej utworzono siedem stref zorganizowanego dostępu do transgranicznej opieki zdrowotnej; centra kontroli kryzysowej w Dolnej Austrii, kraju południowoczeskim i południowomorawskim są powiązane w czasie rzeczywistym, aby umożliwić transgraniczne wysyłanie karetek pogotowia ratunkowego w ramach inicjatywy „Healthacross”; w górnym biegu Renu w ramach współpracy między przygranicznymi regionami Francji, Niemiec i Szwajcarii projekt TRISAN koordynuje działania służące nawiązywaniu kontaktów w celu podnoszenia kwalifikacji specjalistów w sektorze opieki zdrowotnej).

—

Kilka projektów realizowanych w regionach Interreg przyczynia się obecnie do bardziej skoordynowanego podejścia do pandemii. W euroregionie Moza-Ren (NL/BE/D) w obszarze Maastricht–Akwizgran–Liège–Hasselt ustanowiono trójstronne centrum zarządzania kryzysowego (Task Force Corona). Transgraniczny szpital Cerdanya (ES) między Francją i Hiszpanią współpracuje z francuskimi szpitalami, aby dzielić się potencjałem i personelem w zakresie intensywnej terapii, współpracując z policją graniczną w celu zapewnienia dostępu pacjentom i pracownikom służby zdrowia.

—

Państwa członkowskie oraz władze regionalne i lokalne powinny w maksymalnym stopniu wykorzystywać elastyczność oferowaną przez programy Interreg, aby stawić czoła wyzwaniom związanym z pandemią. Wiele regionów przygranicznych ma już historię i struktury współpracy, w tym w dziedzinie zdrowia, co należy teraz w pełni wykorzystać, aby pomóc sobie nawzajem w duchu solidarności europejskiej.

—

Pracownicy o krytycznym znaczeniu muszą mieć możliwość docierania do miejsca pracy bez zbędnej zwłoki. Państwa członkowskie powinny ułatwiać bezproblemowe przekraczanie granicy pracownikom służby zdrowia i umożliwiać im swobodny dostęp do pracy w placówce opieki zdrowotnej w innym państwie członkowskim (11).

—

W odpowiedzi na wnioski o pomoc państwa członkowskie lub wyspecjalizowane organizacje pozarządowe mogą wysyłać za granicę odpowiednio wykwalifikowane zespoły personelu medycznego.

—

Osiem europejskich zespołów ratownictwa medycznego jest już akredytowanych przez WHO lub jest w trakcie takiej akredytacji w zakresie międzynarodowej pomocy w zarządzaniu kryzysowym, którą można stosować w odpowiedzi na wniosek za pośrednictwem Unijnego Mechanizmu Ochrony Ludności. Istniejący potencjał jest obecnie ograniczony, ponieważ w większości przypadków personel może być już w pełni zatrudniony w kraju pochodzenia. Europejskie zespoły medyczne można by jednak rozszerzyć poprzez uruchomienie dodatkowego wsparcia finansowego UE.

—

Wiele zawodów medycznych, takich jak lekarze posiadający podstawowe wykształcenie medyczne, szereg specjalizacji medycznych, np. w zakresie chorób układu oddechowego, immunologii lub chorób zakaźnych, a także pielęgniarki odpowiedzialne za opiekę ogólną, opiera się na minimalnej harmonizacji na mocy dyrektywy w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych (12). W przypadku tymczasowego i okazjonalnego świadczenia usług może być wymagane jedynie zwykłe oświadczenie dotyczące tych specjalistów bez konieczności oczekiwania na decyzję organów przyjmującego państwa członkowskiego. W przypadku innych pracowników służby zdrowia może mieć miejsce procedura wzajemnego uznawania, jeżeli właściwe organy uznają za konieczne porównanie treści szkolenia.

—

Dyrektywa w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych określa maksymalne wymogi w odniesieniu do pracowników służby zdrowia pragnących przemieszczać się w obrębie UE; nie zobowiązuje ona państw członkowskich do nakładania ograniczeń w odniesieniu do procedur uznawania i w związku z tym nie uniemożliwia państwom członkowskim stosowania bardziej liberalnego podejścia do traktowania pracowników służby zdrowia przybywających w celu świadczenia usług lub podejmowania działalności gospodarczej, na przykład poprzez zniesienie wymogu złożenia uprzedniego oświadczenia i wstępnego sprawdzenia kwalifikacji lub stosowanie krótszych terminów rozpatrywania wniosków, wymaganie mniejszej liczby dokumentów niż zwykle, niewymaganie uwierzytelnionych tłumaczeń ani nienaleganie na stosowanie środka wyrównawczego w przypadku, gdy przyjmujące państwo członkowskie uzna, że nie istnieje żadne poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa pacjentów.

—

Można zapewnić dalsze wytyczne Komisji dotyczące aspektów istotnych dla transgranicznej mobilności pracowników służby zdrowia.

—

Zachęca się właściwe organy państw członkowskich i pracowników służby zdrowia do korzystania z systemu wsparcia zarządzania klinicznego (COVID19 CMSS) w celu zapewnienia szybkiej wymiany wiedzy i doświadczenia między klinicystami z UE i EOG na temat sposobów zarządzania pacjentami z poważnymi symptomami COVID-19. Każdy klinicysta pracujący w szpitalu leczącym złożone przypadki COVID-19 może mieć dostęp do tego systemu konferencji internetowych i może uzyskać wsparcie specjalnego działu pomocy technicznej, wysyłając e-mail na adres SANTE-COVID-CLINICIANS-NETWORK@ec.europa.eu.

—

UE oferuje pomoc finansową za pośrednictwem Funduszu Solidarności państwom członkowskim dotkniętym zagrożeniem zdrowia publicznego (13).

—

Wydatki na opiekę zdrowotną są również wydatkami kwalifikowalnymi w ramach funduszy strukturalnych na rzecz krajów i regionów, a w ramach skoordynowanej reakcji gospodarczej na epidemię Covid-19 zapewniono dalszą elastyczność w zakresie przenoszenia środków.

—

Prawdopodobnie wkrótce zostaną udostępnione dodatkowe środki finansowe z budżetu UE za pośrednictwem instrumentu na rzecz wsparcia w sytuacjach nadzwyczajnych (ESI) pod warunkiem zatwierdzenia przez władze budżetowe. Oczekuje się, że fundusze przekazywane za pośrednictwem ESI będą obejmować współpracę transgraniczną w celu złagodzenia presji na systemy opieki zdrowotnej w najbardziej dotkniętych regionach UE. W szczególności transport pacjentów w potrzebie do szpitali transgranicznych, które mogą oferować wolny potencjał, wymianę pracowników medycznych, przyjmowanie pacjentów zagranicznych lub inne rodzaje wzajemnego wsparcia oraz tworzenie tymczasowych placówek opieki zdrowotnej.