UZASADNIENIE
1.KONTEKST AKTU DELEGOWANEGO
Unia i jej państwa członkowskie są stronami Konwencji bazylejskiej o kontroli transgranicznego przemieszczania i usuwania odpadów niebezpiecznych („konwencja bazylejska”), która została przyjęta w dniu 22 marca 1989 r. i weszła w życie w 1992 r. 1 Konwencja bazylejska skupia obecnie 191 stron.
Na 15. posiedzeniu w dniu 17 czerwca 2022 r. Konferencja Stron konwencji bazylejskiej postanowiła uwzględnić wszystkie odpady elektryczne i elektroniczne w ramach mechanizmów kontroli przewidzianych w konwencji (decyzja BC-15/18). Te rodzaje odpadów zostaną uwzględnione w załącznikach II i VIII do konwencji bazylejskiej. Aktualne pozycje dotyczące takich odpadów w załącznikach VIII i IX zostaną zastąpione nowymi pozycjami. Zmiany te pozwolą poprawić kontrolę transgranicznego przemieszczania odpadów elektrycznych i elektronicznych, zachęcając tym samym do bezpiecznej dla środowiska gospodarki odpadami i przyczyniając się do ograniczenia nielegalnego transgranicznego przemieszczania odpadów.
Zmiany te wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2025 r.
2.KONSULTACJE PRZEPROWADZONE PRZED PRZYJĘCIEM AKTU
Niniejsze rozporządzenie delegowane zostało opracowane w celu wdrożenia do prawa UE powyższych zmian w załącznikach do konwencji bazylejskiej, a jego brzmienie opiera się na brzmieniu decyzji w tej sprawie przyjętej przez Konferencję Stron konwencji bazylejskiej na jej 15. posiedzeniu. Przeprowadzono pogłębione konsultacje z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami na ten temat – przy okazji określania stanowiska UE na Konferencji Stron konwencji bazylejskiej i w późniejszym okresie.
Wdrożenie odnośnych zmian do konwencji bazylejskiej w drodze niniejszego rozporządzenia delegowanego było następnie przedmiotem dyskusji z państwami członkowskimi na poświęconych konwencji bazylejskiej posiedzeniach Grupy Roboczej ds. Międzynarodowych Zagadnień Środowiska, działającej w ramach Rady, oraz podczas posiedzenia ekspertów na temat odpadów w dniu 13 maja 2024 r. 2 . W trakcie konsultacji zainteresowane strony były informowane i mogły wziąć udział w posiedzeniu grupy ekspertów. W lutym 2024 r. Komisja Europejska przeprowadziła z zainteresowanymi stronami nieformalne konsultacje w tej sprawie. Komisja omówiła projekt aktu również podczas kilku dwustronnych spotkań z zainteresowanymi stronami.
Projekt aktu został opublikowany na potrzeby konsultacji publicznych 3 i w dniach od 5 czerwca 2024 r. do 3 lipca 2024 r. Komisja otrzymała uwagi i informacje od 27 zainteresowanych stron. Wszystkie te uwagi zostały rozważone wspólnie z uwagi na fakt, że przedmiot niniejszego rozporządzenia delegowanego jest podobny do przedmiotu projektu rozporządzenia delegowanego zmieniającego rozporządzenie (UE) 2024/1157, które zostało opublikowane na potrzeby konsultacji publicznych w tym samym czasie 4 , a także ponieważ niektóre komentarze zainteresowanych stron przedłożone w odniesieniu do tego aktu są również istotne dla niniejszego rozporządzenia delegowanego
Przedstawione w ramach konsultacji publicznych komentarze pokazały szerokie poparcie dla włączenia nowych pozycji konwencji bazylejskiej dotyczących zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego do przepisów UE w odniesieniu do zasad regulujących wywóz zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego z UE do państw trzecich oraz jego przywóz z tych państw do UE. Włączenie nowej pozycji dotyczącej niebezpiecznych odpadów elektrycznych i elektronicznych uzgodnionej w ramach konwencji bazylejskiej w kontekście przemieszczania tego rodzaju odpadów między państwami członkowskimi również uzyskało szerokie poparcie.
Z drugiej strony wiele podmiotów zajmujących się recyklingiem i ich stowarzyszenia, oraz przedstawiciele z różnych sektorów przemysłu, uznali, że byłoby nieproporcjonalne zastosowanie procedury uprzedniego pisemnego zgłoszenia i zgody do przemieszczania między państwami członkowskimi odpadów elektrycznych i elektronicznych innych niż niebezpieczne, które w chwili obecnej podlegają ogólnym wymogom w zakresie informowania określonym w art. 18 rozporządzenia nr 1013/2006 (procedura dotycząca odpadów ujętych w „zielonym” wykazie). Twierdzą oni, że zasady postępowania z tego rodzaju odpadami są zharmonizowane w UE i zapewniają podobny poziom ochrony środowiska w państwach członkowskich. Duże ilości takich odpadów są przemieszczane do celów recyklingu między państwami członkowskimi. Zastosowanie procedury uprzedniego pisemnego zgłoszenia i zgody w tym przypadku spowodowałoby opóźnienia i nowe koszty tego rodzaju przemieszczeń. Zagrażałoby to celowi UE jakim jest zwiększenie recyklingu odpadów elektrycznych i elektronicznych, w szczególności surowców krytycznych.
Wiele zainteresowanych stron, które wyraziły te obawy, zaproponowało utrzymanie obecnych przepisów dotyczących przemieszczania e-odpadów na terenie UE, w tym klasyfikację e-odpadów innych niż niebezpieczne w ramach pozycji GC010 i GC020 do dnia 1 stycznia 2027 r. Do tego czasu system służący obowiązkowej elektronicznej wymianie informacji i dokumentów dotyczących przemieszczania odpadów ustanowiony rozporządzeniem (UE) 2024/1157 będzie w pełni operacyjny i umożliwi pełne i skuteczne wdrożenie kontroli na mocy konwencji bazylejskiej po dniu 1 stycznia 2027 r. Oznacza to, że ogólne wymogi w zakresie informowania określone w art. 18 rozporządzenia (WE) 1013/2006 miałyby nadal zastosowanie do e-odpadów innych niż niebezpieczne aż do momentu, gdy art. 18 tego rozporządzenia nie miałby już zastosowania.
Komisja rozważyła wszystkie argumenty, w tym nowe dane dostarczone przez zainteresowanie strony a dotyczące ilości odpadów elektrycznych i elektronicznych innych niż niebezpieczne przemieszczanych między państwami członkowskimi zgodnie z ogólnymi wymogami w zakresie informowania określonymi w art. 18 rozporządzenia (WE) 1013/2006. W rezultacie wprowadzono zmiany do aktu delegowanego, które były przedmiotem konsultacji z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami przeprowadzonych we wrześniu 2024 r. Zmiana odnosi się do systemu, który miałby zastosowanie do przemieszczania e-odpadów innych niż niebezpieczne na terenie UE, które podlegałyby takim samym przepisom jak obowiązujące obecnie.
Nowe pozycje z konwencji bazylejskiej dotyczące zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2025 r. na poziomie światowym. Do tego dnia należy włączyć nowe pozycje do przepisów UE. Różne terminy wprowadzenia w życie przepisów dotyczących wywozu tego rodzaju odpadów poza UE i przemieszczania takich odpadów między państwami członkowskimi mogą mieć negatywny wpływ na jasność prawa i skomplikować działania w zakresie egzekwowania prawa. Z drugiej strony przewidzenie okresu przejściowego, w którym obecne przepisy dotyczące przemieszczania e-odpadów ujętych w „zielonym” wykazie będą miały zastosowanie aż do czasu gdy cyfrowe procedury zmniejszą obciążenie administracyjne przy objęciu odpadów procedurą zgłaszania, ułatwi przemieszczanie tego rodzaju odpadów do odpowiednich zakładów recyklingu zgodnie z celami gospodarki o obiegu zamkniętym i przy zapewnieniu wystarczającego poziomu kontroli. Przemieszczanie e-odpadów ujętych w „zielonym” wykazie jest monitorowane zgodnie z ogólnymi wymogami w zakresie informowania określonymi w art. 18 rozporządzenia (WE) 1013/2006 Oznacza to, że każdemu przemieszczeniu muszą towarzyszyć informacje przewidziane w załączniku VII do tego rozporządzenia. Procedura ta jest szczególnym środkiem przewidzianym w przepisach UE, który ma zastosowanie do wszystkich odpadów ujętych w „zielonym” wykazie i zapewnia identyfikowalność i zrównoważoność przemieszczania tego rodzaju odpadów i zarządzania nim.
3.ASPEKTY PRAWNE AKTU DELEGOWANEGO
Komisja jest uprawniona do przyjmowania aktów delegowanych na podstawie art. 58 rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 w sprawie przemieszczania odpadów, aby zmieniać załączniki do rozporządzenia w celu uwzględnienia zmian i decyzji uzgodnionych w ramach konwencji bazylejskiej.
Niniejszy akt delegowany przewiduje zmiany w załącznikach III, IV i V do rozporządzenia (WE) nr 1013/2006, z uwzględnieniem decyzji Rady (UE) 2020/1829 z dnia 24 listopada 2020 r. 5
Zmiany te mają na celu:
·włączenie do rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 (załącznik V) nowej pozycji dotyczącej niebezpiecznych odpadów elektrycznych i elektronicznych (A1181) uzgodnionej w ramach konwencji bazylejskiej,