Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 52024IE3709

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego – Europejska strategia dotycząca paliw ciekłych na rzecz zrównoważonego, przystępnego cenowo i odpornego przejścia na gospodarkę niskoemisyjną (opinia z inicjatywy własnej)

EESC 2024/03709

Dz.U. C, C/2025/2963, 16.6.2025, ELI: http://data.europa.eu/eli/C/2025/2963/oj (BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, GA, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)

ELI: http://data.europa.eu/eli/C/2025/2963/oj

European flag

Dziennik Urzędowy
Unii Europejskiej

PL

Seria C


C/2025/2963

16.6.2025

Opinia Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

Europejska strategia dotycząca paliw ciekłych na rzecz zrównoważonego, przystępnego cenowo i odpornego przejścia na gospodarkę niskoemisyjną

(opinia z inicjatywy własnej)

(C/2025/2963)

Sprawozdawca:

Weselin MITOW (BG-II)

Współsprawozdawca:

Alessandro BARTELLONI (IT – Kat. 1)

Doradczynie i doradcy

Mihai IVAŞCU (z ramienia sprawozdawcy z Grupy II)

Emanuela SARDELLITTI (z ramienia współsprawozdawcy z Kat. 1)

Decyzja Zgromadzenia Plenarnego

18.1.2024

Podstawa prawna

Art. 52 ust. 2 regulaminu wewnętrznego

Sekcja odpowiedzialna

Komisja Konsultacyjna ds. Przemian w Przemyśle

Data przyjęcia przez sekcję

6.3.2025

Data przyjęcia na sesji plenarnej

27.3.2025

Sesja plenarna nr

595

Wynik głosowania

(za/przeciw/wstrzymało się)

163/0/1

1.   Wnioski i zalecenia

1.1.

EKES wzywa do opracowania unijnej strategii dotyczącej paliw ciekłych, która zapewniłaby przejście z paliw kopalnych na zdekarbonizowane i odnawialne alternatywy oraz uwzględniała kwestie zrównoważoności, przystępności cenowej i niezawodności we wszystkich rodzajach transportu. Taka strategia pomogłaby zdywersyfikować źródła energii, zwiększyć bezpieczeństwo dostaw, pobudzić inwestycje w odnawialne źródła energii i wzrost gospodarczy, promować praktyki gospodarki o obiegu zamkniętym, wspierać cele klimatyczne, dostosować produkcję biopaliw do zrównoważonego rozwoju, koordynować wysiłki państw członkowskich, ustandaryzować produkcję biopaliw i e-paliw na potrzeby handlu transgranicznego oraz zapewnić możliwości redukcji emisji w sytuacjach, w których elektryfikacja stanowi wyzwanie.

1.2.

EKES zaleca:

poprawę efektywności łańcuchów dostaw zdekarbonizowanych i odnawialnych paliw ciekłych poprzez poprawę pozyskiwania surowców, mieszania i magazynowania oraz optymalizację logistyki za pośrednictwem ośrodków przemysłowych;

należyte uwzględnienie w Pakcie dla czystego przemysłu konieczności ustanowienia strategii UE dotyczącej paliw ciekłych, aby zapewnić przejście z paliw kopalnych na odnawialne paliwa ciekłe, a przy tym poruszenie w tej strategii kwestii zrównoważoności, przystępności cenowej i niezawodności we wszystkich rodzajach transportu;

stosowanie zdekarbonizowanych i odnawialnych paliw ciekłych wraz z elektryfikacją w celu zminimalizowania wysokich kosztów dla społeczeństwa związanych z budową nowej infrastruktury, ponieważ istniejące rurociągi, terminale i ośrodki dystrybucji są w stanie obsługiwać zrównoważone paliwa ciekłe bez dodatkowej specjalnej infrastruktury;

zwiększenie wsparcia dla badań i rozwoju, poprawę pełnego zarządzania łańcuchami dostaw i ich pełnego rozwoju w celu uwolnienia pełnego potencjału zrównoważonej biomasy, a także zapewnienie otwartego dialogu z kluczowymi sektorami przemysłu;

zmniejszenie kosztów produkcji zdekarbonizowanych i odnawialnych paliw poprzez zapewnienie racjonalnego pod względem kosztów dostępu do czystej energii elektrycznej i surowców, zwiększenie zdolności produkcyjnych zakładów produkcyjnych oraz zapewnienie dostępu do rynku, a przy tym wykorzystanie inicjatyw UE w zakresie badań i rozwoju, w tym funduszu innowacyjnego unijnego systemu handlu uprawnieniami do emisji, do stymulowania innowacji i inwestycji w technologie niskoemisyjne na potrzeby produkcji zrównoważonych paliw ciekłych;

zapewnienie stabilności i przewidywalności przepisów w odniesieniu do projektów dotyczących produkcji zrównoważonych paliw ciekłych poprzez utrzymanie spójnych kryteriów kwalifikowalności i celów przez cały okres trwania projektów obejmujący 15–20 lat;

ustanowienie jednolitych norm dotyczących zdolności i właściwości mieszania paliw w celu umożliwienia porównywalności, standardowej wyceny i utowarowienia paliw;

wykorzystanie Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji do wspierania produkcji zrównoważonych paliw ciekłych poprzez finansowanie badań i rozwoju w celu obniżenia kosztów, a także poprzez modernizację infrastruktury paliwowej i przekwalifikowanie pracowników;

poczynienie postępów w realizacji bieżących projektów poprzez kompleksowe strategie ograniczania ryzyka, aby umożliwić szybkie podejmowanie decyzji dotyczących inwestycji finansowych;

opracowanie nowych instrumentów ograniczania ryzyka w celu poprawy profili ryzyka i zysku w przypadku pionierskich projektów na dużą skalę;

ustanowienie systemów kontraktów na transakcje różnicowe dotyczące dwutlenku węgla (CCD) w celu zapewnienia stabilnego sygnału cenowego dotyczącego emisji dwutlenku węgla;

opracowanie mechanizmów wsparcia publicznego w celu rozwiązania problemu zarówno podaży (zachęcanie do wczesnych inwestycji w zwiększanie zdolności produkcyjnych i obniżanie kosztów), jak i popytu (zapewnienie wystarczającej pewności odbioru w celu wsparcia zobowiązań inwestorów i zmniejszenia ryzyka rynkowego);

tworzenie programów szkoleniowych i inicjatyw edukacyjnych w ramach dialogu społecznego w celu podnoszenia umiejętności siły roboczej, zwiększenia szans na zatrudnienie i tworzenia niezbędnych dla gospodarki zielonych godnych miejsc pracy;

zapewnienie ukierunkowanego wsparcia pracownikom przechodzącym z tradycyjnego przemysłu paliw kopalnych do nowych możliwości zatrudnienia;

priorytetowe traktowanie polityk rynku pracy zwiększających szanse na zatrudnienie poprzez uczenie się przez całe życie, elastyczne ścieżki kształcenia i zatrudnienia oraz inicjatywy na rzecz podnoszenia kwalifikacji, z naciskiem na umiejętności cyfrowe i poszerzenie pracy fizycznej;

większą harmonizację przepisów między UE a głównymi rynkami światowymi oraz koordynację w ramach organizacji międzynarodowych, takich jak Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO) i Zrzeszenie Międzynarodowego Transportu Lotniczego (IATA);

dostosowanie opodatkowania paliw do wpływu poszczególnych paliw na klimat oraz wprowadzenie unijnych systemów zachęt podobnych do amerykańskiej ustawy o obniżeniu inflacji, oferujących ulgi podatkowe w oparciu o wielkość produkcji i jej zrównoważony charakter w celu przyciągnięcia inwestycji w zrównoważone paliwa ciekłe;

inicjowanie kompleksowych publicznych kampanii edukacyjnych w celu zwiększenia świadomości na temat zrównoważonych paliw ciekłych i ich akceptacji, ze szczególnym uwzględnieniem korzyści dla środowiska, bezpieczeństwa energetycznego i potencjału w zakresie tworzenia miejsc pracy;

ujednolicenie przez instytucje UE specyfikacji technicznych dotyczących biopaliw oraz zaangażowanie partnerów społecznych i społeczeństwa obywatelskiego w przejrzysty dialog, aby zapewnić szerokie poparcie społeczne i zapobiec opóźnieniom lub brakowi pewności prawa w odniesieniu do projektów dotyczących zrównoważonych paliw ciekłych.

2.   Wstęp

2.1.

UE dąży do pełnej dekarbonizacji sektora transportu do 2050 r., a szereg aktów prawnych wprowadzonych lub zmienionych w ramach pakietu „Gotowi na 55” z 2021 r. (system handlu uprawnieniami do emisji w odniesieniu do sektora budynków i sektora transportu drogowego, inicjatywy ReFuelEU Aviation i FuelEU Maritime, infrastruktura paliw alternatywnych, normy emisji CO2 dla pojazdów lekkich i dla pojazdów ciężkich, transport morski w ramach systemu handlu emisjami) pomoże osiągnąć ten cel. W zmienionej dyrektywie w sprawie energii odnawialnej (RED III) określono cele w zakresie ograniczenia intensywności emisji gazów cieplarnianych w sektorze transportu o 14,5 % i zwiększenia wykorzystania energii ze źródeł odnawialnych do 29 % do 2030 r. Wprowadzono również cele w zakresie mieszania zaawansowanych biopaliw, co zwiększa popyt na zrównoważone paliwa ciekłe.

2.2.

Zrównoważone biopaliwa i e-paliwa mają kluczowe znaczenie dla dekarbonizacji transportu na całym świecie, gdyż oferują takie korzyści jak większe bezpieczeństwo energetyczne, płynna integracja z istniejącymi systemami oraz wsparcie dla gospodarki o obiegu zamkniętym i społeczności lokalnych. Osiągnięcie unijnego celu neutralności klimatycznej do 2050 r. wymaga skoordynowanej strategii w ramach unijnej polityki przemysłowej, aby stymulować inwestycje i przekształcać systemy przemysłowe, a jednocześnie zająć się „potrójnym dylematem energetycznym”, na który składają się zrównoważony rozwój, przystępność cenowa i niezawodność. Strategia w zakresie paliw ciekłych polegająca na przejściu z paliw kopalnych na niskoemisyjne i odnawialne paliwa ciekłe ma zasadnicze znaczenie dla przyspieszenia przystępnej cenowo i odpornej dekarbonizacji we wszystkich rodzajach transportu.

3.   Dlaczego konieczna jest europejska strategia przejścia na paliwa ciekłe?

3.1.

Obecnie rozwój rynku paliw alternatywnych utrudniają nieprzewidywalne i niespójne ramy regulacyjne, a także ograniczenia technologiczne i handlowe oraz niska akceptacja za strony konsumentów i nieodpowiednia infrastruktura. Chociaż niektóre przepisy unijne (takie jak dyrektywa w sprawie energii odnawialnej, inicjatywy ReFuelEU Aviation i FuelEU Maritime oraz system handlu uprawnieniami do emisji w odniesieniu do budynków i transportu drogowego) pomagają stworzyć rynek dla tych paliw, przepisy te nie są wystarczające, aby uwolnić ogromne inwestycje – do 650 mld EUR – potrzebne do pełnoskalowego przejścia UE z produkcji paliw ze źródeł konwencjonalnych na produkcję ze źródeł odnawialnych (1).

3.2.

Kompleksowe ramy wspierające stosowanie paliw odnawialnych mają zasadnicze znaczenie dla przezwyciężenia istniejących barier w łańcuchu wartości i zwiększenia produkcji. W sprawozdaniu Maria Draghiego na temat przyszłości europejskiej konkurencyjności (2) (17 września 2024 r.) podkreślono tę lukę i wezwano UE do „rozpoczęcia budowy łańcucha dostaw paliw alternatywnych” lub do pogodzenia się ze znacznymi kosztami realizacji celów.

3.3.

Strategia UE dotycząca paliw ciekłych:

pomoże w dywersyfikacji źródeł energii, zmniejszy zależność od dostawców zewnętrznych i zwiększy bezpieczeństwo energetyczne;

wesprze inwestycje w technologie energii odnawialnej, co pomoże tworzyć godne miejsca pracy i pobudzać wzrost gospodarczy, zwłaszcza na obszarach wiejskich i słabo rozwiniętych w całej UE;

rozpropaguje praktyki w zakresie gospodarki o obiegu zamkniętym i zdecentralizowanego ekosystemu przemysłowego;

wesprze realizację celów i zobowiązań klimatycznych;

zapewni dostosowanie produkcji biopaliw do celów zrównoważonego rozwoju i zapobiegnie takim negatywnym skutkom jak wylesianie i niedobory w dostawach żywności;

połączy wysiłki państw członkowskich, zapewni spójne przepisy i wyważy kwestie środowiskowe, gospodarcze i społeczne;

ustanowi wspólne normy w zakresie produkcji i wykorzystania biopaliw, wzmocni handel transgraniczny i stworzy stabilne otoczenie regulacyjne;

zapewnieni rozwiązania w zakresie redukcji emisji w przypadkach, w których trudniej jest realizować elektryfikację.

3.4.

Strategia powinna uwzględniać elementy regulacyjne i obejmować cały łańcuch dostaw, od surowców (zrównoważona biomasa, odpady, energia elektryczna ze źródeł odnawialnych i CO2 pochodzący z recyklingu) po logistykę pozyskiwania i transportu do zakładów produkcyjnych, przy jednoczesnym zapewnieniu komplementarności paliw ciekłych z alternatywnymi rozwiązaniami opartymi na elektryfikacji i wodorze. Strategia powinna również obejmować zakłady produkcyjne poprzez połączenie przekształcenia istniejących rafinerii z tworzeniem nowych wyspecjalizowanych zakładów, a także umożliwiać ocenę zastosowania paliw we wszystkich rodzajach transportu i określać warunki regulacyjne dla zachęt do inwestycji, jak również zapewniać dostęp do finansowania i chronić międzynarodową konkurencyjność przemysłu. Zapowiedziane przez Komisję zbliżające się ogłoszenie Paktu dla czystego przemysłu stanowi wyjątkową okazję do uznania potrzeby opracowania strategii dotyczącej paliw ciekłych.

4.   Konkurencyjność unijnego przemysłu i rozwój infrastruktury

4.1.

Istniejące łańcuchy dostaw paliw ciekłych są w stanie dostarczać produkty z miejsca produkcji do użytkownika końcowego. Potrzebne są jednak usprawnienia dotyczące połączeń i dostarczania surowców energetycznych, rolnych i przemysłowych do punktu produkcji zrównoważonych paliw ciekłych. EKES zaleca zajęcie się krótkoterminowymi wyzwaniami w łańcuchu dostaw poprzez poprawę zdolności w zakresie pozyskiwania, mieszania i magazynowania surowców do produkcji odnawialnych paliw ciekłych oraz optymalizację logistyki. Kluczową rolę powinny odgrywać ośrodki przemysłowe, a zainteresowane strony powinny współpracować na rzecz zabezpieczenia zrównoważonych zasobów i usprawnienia transportu do miejsc przetwarzania. Sojusz przemysłowy na rzecz łańcucha wartości paliw odnawialnych i niskoemisyjnych stanowi doskonały przykład współpracy, innowacji oraz wydajnych i zrównoważonych łańcuchów dostaw. Najważniejszą kwestią jest ograniczenie do minimum kosztów ponoszonych przez społeczeństwo.

4.2.

Opracowywanie i budowa wielkoskalowych projektów przemysłowych trwa zazwyczaj od pięciu do siedmiu lat. Zachodzi zatem pilna potrzeba przyspieszenia realizacji serii przygotowywanych projektów dotyczących zrównoważonych paliw ciekłych, aby zapewnić odpowiednie dostawy i osiągnąć cele UE w zakresie dekarbonizacji na 2030 r. Aby zwiększyć liczbę przygotowywanych projektów, należy poczynić postępy w realizacji projektów bieżących poprzez kompleksowe strategie ograniczania ryzyka służące szybkiemu podejmowaniu decyzji dotyczących inwestycji finansowych.

4.3.

Europa od dawna jest liderem w dziedzinie innowacji i rozwoju przemysłowego w różnych sektorach. Przemysł produkcji paliw jest głęboko zintegrowany z europejskim łańcuchem wartości i odgrywa kluczową rolę we wspieraniu konkurencyjności, siły przemysłowej i dobrobytu UE. Rafinerie wytwarzają podstawowe produkty uboczne dla innych gałęzi przemysłu, takie jak benzyna ciężka dla sektora petrochemicznego, gaz płynny (LPG) i inne produkty ciekłe do ogrzewania przemysłowego oraz rozpuszczalniki, bitum, woski i oleje bazowe stosowane w różnych procesach produkcyjnych.

4.4.

Dekarbonizacja unijnych systemów energetycznych i przemysłowych wymaga znacznych zasobów gospodarczych na rozwój infrastruktury. EKES zaleca wdrożenie zdekarbonizowanych i odnawialnych paliw ciekłych wraz z elektryfikacją w celu zmniejszenia wysokich kosztów dla społeczeństwa związanych z budową nowej infrastruktury. Wynika to z faktu, że istniejące rurociągi, terminale i ośrodki dystrybucji są w stanie obsługiwać te paliwa bez potrzeby tworzenia dodatkowej specjalnej infrastruktury.

4.5.

Dostępność zrównoważonej biomasy nie jest uważana za barierę. Wykorzystanie jej pełnego potencjału wymaga jednak dalszych badań i rozwoju, lepszego zarządzania i pełnego rozwoju łańcucha dostaw, a także działań mających na celu zajęcie się takimi czynnikami jak użytkowanie gruntów, konkurencja miedzy sektorami i zrównoważoność łańcucha wartości. EKES stwierdził już, że do stworzenia podstawowych łańcuchów wartości niezbędne jest całościowe podejście i zorganizowany dialog z różnymi gałęziami przemysłu (rolnictwo oraz sektory chemikaliów, gospodarowania odpadami i recyklingu) (3). Inwestowanie w produkcję i pozyskiwanie biomasy oznacza zaangażowanie na rzecz długoterminowego zrównoważonego rozwoju. EKES w pełni popiera zasadę kaskadowego wykorzystania biomasy i podkreśla, że przyszła strategia UE dotycząca paliw ciekłych nie może osłabiać bezpieczeństwa żywnościowego.

5.   Badania i rozwój oraz zmniejszanie kosztów produkcji

5.1.

Istnieje szereg technologii produkcji niskoemisyjnych i neutralnych dla klimatu paliw ciekłych z szerokiej gamy surowców, w tym odpadów rolniczych, leśnych i przemysłowych, wychwyconego dwutlenku węgla, czystego wodoru i odnawialnej energii elektrycznej. Rafinerie mogą służyć jako ośrodki dla wielu z tych technologii, gdy przekształci się je w biorafinerie lub rafinerie paliw syntetycznych. Chociaż technologie FAME i HEFA są dobrze ugruntowane, należy dalej rozwijać inne metody produkcji zrównoważonych paliw ciekłych i zatwierdzać je na poziomie handlowym.

5.2.

Kluczem do obniżenia kosztów produkcji zdekarbonizowanych i odnawialnych paliw są przede wszystkim:

zapewnienie racjonalnego pod względem kosztów dostępu do czystej energii elektrycznej, zrównoważonej biomasy i innych surowców;

zwiększenie mocy produkcyjnych zakładów produkcyjnych w celu osiągnięcia korzyści skali;

zapewnienie całej produkcji (w tym wszystkim paliwom i produktom ubocznym przemysłowego łańcucha wartości) dostępu do rynku;

zwiększenie efektywności energetycznej produkcji biopaliw i e-paliw.

5.3.

EKES wzywa do wyjaśnienia, czy rygorystyczne ramy regulacyjne, w szczególności zwiększające się wymogi w zakresie mieszania zrównoważonych paliw lotniczych, pozostaną w mocy, jeżeli dostawy zrównoważonych paliw ciekłych staną się niewystarczające ze względu na niedoinwestowanie zdolności produkcyjnych. Mogłoby to skutkować niskimi cenami odbioru i powstaniem aktywów osieroconych dla wczesnych użytkowników.

6.   Finansowanie i inwestycje – przyspieszenie transformacji

6.1.

Do 2035 r. na nowe zakłady produkcji biopaliw i e-paliw potrzebne będzie ponad 50 mld EUR. Ponadto inwestycje w produkcję wodoru, wychwytywanie dwutlenku węgla i odnawialną energię elektryczną na potrzeby e-paliw zwiększą łączne wymagane inwestycje do poziomu od 200 do 300 mld EUR do 2035 r (4). Ponieważ projekty dotyczące produkcji zrównoważonych paliw ciekłych są zazwyczaj przewidziane na okres od 15 do 20 lat, EKES apeluje o stabilność legislacyjną dla inwestorów uzasadniającą inwestycje w nową technologię.

6.2.

Inicjatywy unijne w zakresie badań i rozwoju, w tym nowo utworzony Fundusz Innowacyjny UE, powinny stymulować postępy i inwestycje w technologie niskoemisyjne. Ponadto Komitet zaleca wykorzystanie Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji do propagowania niskoemisyjnej produkcji paliw ciekłych poprzez wspieranie badań i rozwoju w celu zmniejszenia kosztów, modernizacji infrastruktury paliwowej i przekwalifikowania pracowników. Zebranie doświadczeń UE związanych z wdrażaniem Funduszu na rzecz Sprawiedliwej Transformacji i stworzenie bazy najlepszych praktyk będą miały kluczowe znaczenie dla zapewnienia skutecznej i wydajnej transformacji we wszystkich regionach.

6.3.

Z uwagi na obecny profil ryzyka projektów dotyczących zrównoważonych paliw ciekłych kompleksowe ramy ograniczania ryzyka mają zasadnicze znaczenie dla przyciągnięcia kredytodawców komercyjnych. Inwestorzy finansowi podkreślają, że mechanizmy wsparcia jakości kredytowej mają zasadnicze znaczenie dla poprawy profili ryzyka i zysku w przypadku pionierskich projektów na dużą skalę. W związku z tym EKES zaleca opracowanie nowych instrumentów ograniczania ryzyka, takich jak gwarancja z tytułu pierwszej straty i podporządkowane pożyczki, które EBI mógłby przyznawać przy wsparciu Komisji Europejskiej w celu pobudzenia prywatnego finansowania.

6.4.

Na przykład należy ustanowić systemy kontraktów na transakcje różnicowe dotyczące dwutlenku węgla (CCD), aby zapewnić silny i stabilny sygnał cenowy dotyczący emisji dwutlenku węgla dla inwestycji w technologie niskoemisyjne, co wesprze zwiększanie zrównoważonej produkcji paliw ciekłych. Jak zauważono w raporcie Draghiego, UE powinna ograniczyć ryzyko inwestycji w zrównoważone paliwa odnawialne i niskoemisyjne za pośrednictwem systemów – opartych na kontraktach różnicowych i aukcjach jako usłudze – podobnych do tych opracowanych dla Banku Wodoru.

6.5.

Mechanizmy wsparcia publicznego mające na celu zmniejszenie różnic w kosztach pomagają promotorom zrównoważonych paliw ciekłych uzyskać dostęp do finansowania poprzez zapewnienie długoterminowej widoczności i zachęt finansowych do podejmowania decyzji inwestycyjnych, przy jednoczesnym ograniczeniu ryzyka rynkowego dla kredytodawców. EKES uważa, że mechanizmy te powinny dotyczyć zarówno podaży, jak i popytu: środki po stronie podaży są niezbędne do zachęcania do inwestycji na wczesnym etapie w zwiększanie skali i obniżanie kosztów, a mechanizmy po stronie popytu są potrzebne do zaoferowania inwestorom pewności odbioru na potrzeby zobowiązań związanych z projektami.

6.6.

Równie ważne jest, aby inwestorzy prywatni otrzymywali jasne sygnały dotyczące trwałej roli zdekarbonizowanych i odnawialnych paliw ciekłych w unijnej gospodarce. Europejska strategia dotycząca paliw ciekłych może tu dostarczyć niezbędnych wytycznych. Ponadto EKES proponuje dostosowanie opodatkowania do wpływu poszczególnych paliw na klimat i popiera ogólnoeuropejską propozycję dotyczącą solidnych mechanizmów zachęt, w tym bardzo niskiego lub zerowego opodatkowania paliw niskoemisyjnych (5).

7.   Wpływ na miejsca pracy (pracownice i pracowników, transformację, podnoszenie kwalifikacji)

7.1.

Rozwój i rozbudowa nowych zakładów produkcji paliw ciekłych mogą doprowadzić do powstania znacznej liczby miejsc pracy. Potrzebna będzie wykwalifikowana siła robocza w takich dziedzinach jak inżynieria chemiczna i procesowa, technologia procesowa i konserwacja sprzętu. EKES uważa, że należy w ramach dialogu społecznego stworzyć programy szkoleniowe i inicjatywy edukacyjne, aby zwiększyć umiejętności siły roboczej i szanse na zatrudnienie, a także przyczynić się do tworzenia zielonych godnych miejsc pracy, które będą miały zasadnicze znaczenie dla gospodarki i dla osiągnięcia celów UE w zakresie ochrony środowiska.

7.2.

Chociaż przewiduje się, że w nowym sektorze paliw ciekłych powstaną miejsca pracy, część miejsc pracy w tradycyjnych branżach paliw kopalnych może zostać utracona. Transformacja wymaga ukierunkowanego wsparcia na rzecz płynnego przejścia do nowych możliwości zatrudnienia. Pozytywnym przykładem jest tutaj przekształcenie konwencjonalnych rafinerii w biorafinerie, jak pokazuje pionierska konwersja rafinerii w Wenecji we Włoszech. Ocalono dzięki niej wiele bezpośrednich, pośrednich i pochodnych miejsc pracy, co zapobiegło osłabieniu lokalnej gospodarki, które ma zwykle miejsce w przypadku zamknięcia lub przekształcenia rafinerii w terminal.

7.3.

Polityka rynku pracy powinna priorytetowo traktować zwiększanie zdolności siły roboczej do zatrudnienia poprzez uczenie się przez całe życie oraz ustanowienie elastycznych ścieżek łączących kształcenie i zatrudnienie, takich jak systemy kształcenia dualnego i skuteczne programy przygotowania zawodowego. Ponadto zasadnicze znaczenie dla przygotowania pracowników do przyszłych wyzwań ma promowanie mobilności wewnętrznej w przedsiębiorstwach poprzez inicjatywy w zakresie podnoszenia kwalifikacji i przekwalifikowania – przy jednoczesnym prowadzeniu dialogu społecznego, który jest ważnym elementem w tym procesie. Wiąże się to z poszerzeniem pracy fizycznej poprzez znaczne zwiększenie umiejętności cyfrowych w ramach organizacji ukierunkowanej na człowieka.

8.   Zapewnienie przewidywalnych zasad i równych warunków działania pod względem technologicznym w celu odblokowania inwestycji

8.1.

Procedury ustawodawcze UE są skomplikowane i powolne. Brakuje jasnych ram czasowych na przyjęcie podstawowych przepisów, a kryteria kwalifikowalności dotyczące biosurowców w ramach inicjatywy ReFuelEU Aviation, inicjatywy FuelEU Maritime i dyrektywy w sprawie energii odnawialnej RED III są niespójne. Chociaż istnieją długoterminowe cele dla obu wspomnianych inicjatyw, w dyrektywie w sprawie energii odnawialnej nie określono celów na okres po 2030 r. Ponadto przepisy dotyczące norm emisji CO2 dla pojazdów lekkich i ciężkich opierają się na podejściu „od zbiornika paliwa do koła pojazdu”. To ograniczone podejście sprawia, że nie jest możliwe, by zrównoważone biopaliwa i e-paliwa przyczyniały się do dekarbonizacji transportu drogowego.

8.2.

Obecne projekty są niekonkurencyjne pod względem gospodarczym ze względu na surowe przeszkody regulacyjne, wysokie stopy procentowe i niepewne perspektywy gospodarcze. Opóźniło to większość decyzji inwestycyjnych. W związku z tym EKES zaleca usprawnienie przepisów i wzmocnienie mechanizmów wsparcia w celu poprawy rentowności projektów i przyciągnięcia inwestycji.

8.3.

Komitet jest zaniepokojony brakiem harmonizacji przepisów z przepisami obowiązującymi na głównych rynkach światowych poza UE, zwłaszcza w sektorach o zasięgu międzynarodowym, takich jak lotnictwo i transport wodny. Ta rozbieżność mogłaby stawiać europejskie przedsiębiorstwa w niekorzystnej sytuacji gospodarczej w porównaniu z ich światowymi konkurentami. Niezbędna jest większa koordynacja europejskich przepisów i strategii politycznych z kluczowymi jurysdykcjami, takimi jak Stany Zjednoczone, a także z organizacjami międzynarodowymi, takimi jak IMO i IATA.

8.4.

Amerykańska ustawa o obniżeniu inflacji zwiększyła konkurencyjność kosztową paliw odnawialnych, gdyż zapewniła obniżki podatków w zależności od wielkości produkcji i zrównoważoności. Skłoniło to wielu producentów zrównoważonych paliw ciekłych do rozwijania projektów w USA, a nie w Europie. Aby przeciwdziałać tej tendencji, UE powinna wdrożyć podobne systemy zachęt, które przyciągną promotorów projektów i zachęcą do inwestowania w projekty w zakresie zrównoważonych paliw ciekłych.

9.   Świadomość konsumentów

9.1.

Akceptację biopaliw przez konsumentów utrudniają nieskoordynowane wysiłki państw członkowskich na rzecz wprowadzenia nowych mieszanek paliw, brak znormalizowanych specyfikacji technicznych i niewystarczające informacje dotyczące kompatybilności tych paliw z danym pojazdem. EKES uważa, że społeczna akceptacja paliw ciekłych w UE jest kluczowa, ponieważ poparcie obywateli dla polityki dotyczącej udostępnianych im źródeł energii jest niezbędne.

9.2.

Instytucje unijne, w tym Komisja Europejska i EBI, zdobyły znaczną wiedzę fachową w zakresie technicznych i ekonomicznych aspektów zrównoważonych paliw ciekłych oraz opracowywania projektów. EKES wzywa do przeprowadzenia kompleksowych kampanii edukacyjnych dla obywateli na temat korzyści płynących ze zrównoważonych paliw ciekłych, w tym ich wpływu na środowisko, bezpieczeństwo energetyczne i potencjał w zakresie tworzenia godnych miejsc pracy.

9.3.

Niektórzy uważają, że zrównoważone paliwa ciekłe są niezgodne z neutralnością klimatyczną. Należy zająć się tym uprzedzeniem i pokazać, że zdekarbonizowane i odnawialne paliwa nie prowadzą do wzrostu netto stężenia CO2 w atmosferze i są równie zrównoważone jak inne rozwiązania, a mogą być pod tym względem nawet korzystniejsze. Akceptacja społeczna wymaga zaangażowania partnerów społecznych i społeczeństwa obywatelskiego w szeroki, otwarty i przejrzysty dialog. Zapobiegnie to potencjalnym opóźnieniom, niepewności prawa i kosztom, a jednocześnie zagwarantuje zaakceptowanie przez społeczeństwo projektów dotyczących zrównoważonych paliw.

Bruksela, dnia 27 marca 2025 r.

Przewodniczący

Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego

Oliver RÖPKE


(1)   FuelsEurope, „Clean Fuels for all”: https://cleanfuelsforall.eu/wp-content/uploads/2023/06/2021_DEF_EN_CFFA_Narrative_digital-1.pdf.

(2)   „The future of European competitiveness”, sprawozdanie Maria Draghiego: https://commission.europa.eu/topics/eu-competitiveness/draghi-report_en.

(3)   Dz.U. C, C/2024/6019, 23.10.2024, ELI: http://data.europa.eu/eli/C/2024/6019/oj.

(4)   EBI, „Financing sustainable liquid fuel projects in Europe”: https://www.eib.org/en/publications/20240101-financing-sustainable-liquid-fuel-projects-in-europe.

(5)   Dz.U. C, C/2024/6019, 23.10.2024, ELI: http://data.europa.eu/eli/C/2024/6019/oj.


ELI: http://data.europa.eu/eli/C/2025/2963/oj

ISSN 1977-1002 (electronic edition)


Top