1.   KONTEKST I UZASADNIENIE

Organizacja ds. Zakazu Broni Chemicznej (zwana dalej „OPCW”) jest organem wdrażającym Konwencję o zakazie prowadzenia badań, produkcji, składowania i użycia broni chemicznej oraz o zniszczeniu jej zapasów (zwaną dalej „konwencją”). Konwencja weszła w życie 29 kwietnia 1997 r.; obecnie liczba państw będących jej stronami wynosi 193, co odzwierciedla niemal powszechny udział.

Zadaniem OPCW jest urzeczywistnienie świata wolnego od broni chemicznej poprzez zweryfikowane zniszczenie zadeklarowanych zapasów tej broni oraz niedopuszczanie do ponownego pojawiania się produkcji tej broni i jej stosowania. Od 1997 r. OPCW weryfikuje niszczenie wszelkiej zgromadzonej broni chemicznej zdeklarowanej przez poszczególne kraje świata, co odpowiada 72 304 tonom.

Od 2004 r. OPCW otrzymuje stałe wsparcie od Unii Europejskiej (UE) za pośrednictwem budżetu Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa (WPZiB). W protokole ustaleń między UE a OPCW z dnia 20 lutego 2024 r. jeszcze bardziej zacieśniono to niezwykle istotne partnerstwo, które jest niezbędne do propagowania i realizacji podstawowych celów OPCW, co przyczynia się do międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa. Ostatnie wydarzenia – takie jak upadek reżimu Baszara al-Assada w Syrii i trwająca wojna w Ukrainie – podkreślają znaczenie mandatów i misji OPCW.

W Syrii sekretariat działa od października 2013 r. – kiedy to Syria przystąpiła do konwencji – za pośrednictwem m.in. konkretnych misji takich jak Zespół ds. Oceny Deklaracji (DAT), misja rozpoznawcza w Syrii oraz Zespół ds. Dochodzenia i Identyfikacji. Odbywa się to zgodnie z mandatami otrzymanymi na podstawie konwencji oraz poprzez decyzje organów politycznych OPCW, a także poprzez odnośne rezolucje Rady Bezpieczeństwa ONZ. Od czasu upadku reżimu Baszara al-Assada 8 grudnia 2024 r. i utworzenia rządu tymczasowego, w przeciwieństwie do poprzednich władz skłonnego do rozmów na temat broni chemicznej w Syrii, istnieje potrzeba i jednocześnie okazja do ostatecznego uzyskania dostępu do wszelkich informacji nieprzekazanych przez poprzednie władze, a dotyczących programu broni chemicznej. Dalszym celem byłoby zabezpieczenie miejsc składowania broni chemicznej i ich zawartości, a także zniszczenie wszelkich jej części przez Syrię oraz weryfikacja tego zniszczenia przez sekretariat OPCW. Pojawia się także sposobność dalszego prowadzenia dochodzeń dotyczących stosowania broni chemicznej w Syrii, w tym identyfikacji sprawców, o czym wypowiadał się tymczasowy prezydent Syrii podczas spotkania z dyrektorem generalnym OPCW, które odbyło się w Damaszku 8 lutego 2025 r.

W Ukrainie nadal istnieje zagrożenie użycia broni chemicznej; działania OPCW, w tym pomoc techniczna na wniosek Ukrainy, są niezbędne – od zapewnienia sprzętu ochronnego i wykrywającego oraz szkolenia służb interwencyjnych, po ocenę próbek związanych z domniemanym użyciem toksycznych substancji chemicznych znalezionych na polu walki w Ukrainie.

Od 2021 r. UE zapewnia OPCW wartościowe wsparcie, przekazując produkty i usługi SatCenu. Z punktu widzenia skuteczności operacyjnej OPCW istotne jest, by po wygaśnięciu decyzji Rady (WPZiB) 2021/2073 z dnia 25 listopada 2021 r.  (1) nadal zapewniać wsparcie w postaci produktów i usług SatCenu.

Niniejszy wniosek należy zatem rozpatrywać w związku z decyzją Rady (WPZiB) 2023/1344 z dnia 26 czerwca 2023 r.  (2) i z działaniami związanymi z rezultatem 3 („Skuteczne reagowanie na domniemane użycie broni chemicznej”), a także w związku z decyzją Rady (WPZiB) 2024/1984 z dnia 15 lipca 2024 r.  (3) Działania określone w decyzji Rady (WPZiB) 2023/1344 są związane głównie z działalnością OPCW w jej siedzibie, natomiast niniejszy wniosek skupia się na działalności OPCW poza jej siedzibą (rozmieszczaniu, wizytach technicznych, szkoleniach i przekazywaniu sprzętu właściwym organom w Syrii i w Ukrainie). Działania określone w decyzji Rady (WPZiB) 2024/1984 są związane głównie z przetwarzaniem danych i transferem wiedzy w ramach OPCW, natomiast niniejszy wniosek skupia się na rozmieszczaniu misji i zapewnianiu sprzętu Syrii i Ukrainie.

2.   CEL OGÓLNY

Ogólnym celem tego działania jest przyczynienie się do międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, zaufania i przejrzystości, a także wspomaganie realizacji strategii UE przeciw rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia. Obejmuje to wspieranie misji dotyczących Syrii i Ukrainy, aby za pośrednictwem OPCW zapewniać skuteczne reagowanie na ryzyko stwarzane przez rozprzestrzenianie i stosowanie broni chemicznej, oraz umożliwiać państwom stronom, na podstawie prac i sprawozdań OPCW, zapewnianie rozliczalności w przypadkach stosowania broni chemicznej. Przekazywanie produktów i usług SatCenu rozszerza możliwości działań objętych mandatem OPCW, jak również zwiększa bezpieczeństwo i dokładność weryfikacji.

3.   CELE SZCZEGÓŁOWE

Cele szczegółowe niniejszego działania są następujące:

a.	udział w pełnej, zweryfikowanej na forum międzynarodowym likwidacji syryjskiego programu broni chemicznej oraz ustalenie faktów i identyfikacja sprawców w związku ze stosowaniem broni chemicznej, zgodnie z odpowiednimi decyzjami organów politycznych OPCW;

b.

zapewnienie, zgodnie z konwencją, pomocy umożliwiającej Ukrainie posiadanie cywilnych zdolności technicznych, by mogła ona skutecznie reagować na incydenty zastosowania bojowych środków trujących i toksycznych przemysłowych substancji chemicznych. Obejmowałoby to także ocenę próbek związanych z domniemanym zastosowaniem toksycznych substancji chemicznych znalezionych na polu walki w Ukrainie;

c.	rozszerzenie zdolności operacyjnych OPCW przez przekazywanie produktów i usług SatCenu, co wspierałoby objęte mandatem działania OPCW;

4.   DZIAŁANIA I REZULTATY

a.

Syria: i. Działanie: Rozmieszczanie zespołów technicznych (na okres jednego miesiąca każdy) przez okres dwóch lat, by wspomóc władze syryjskie przy: — sporządzeniu szczegółowego spisu broni chemicznej, miejsc jej składowania (4), sprzętu, amunicji i innych części syryjskiego programu broni chemicznej. Szacuje się, że zespoły będą musiały zwizytować i ocenić ponad 100 lokalizacji w całej Syrii, aby zgromadzić, przetłumaczyć, zweryfikować i przeanalizować dokumenty, a także aby odbyć rozmowy z odnośnym personelem, który brał udział w programie broni chemicznej prowadzonym przez dawny reżim syryjski. Zespół techniczny OPCW będzie w miarę potrzeby wydawał sprawozdania, które posłużą do kształtowania decyzji podejmowanych przez organy polityczne OPCW; — opracowaniu planów, metod działania i szczegółowych spisów dotyczących zweryfikowanego zniszczenia pozostającej w Syrii broni chemicznej, a także identyfikacji związanego z tą bronią sprzętu i obiektów; — ustaleniu stosowania toksycznych substancji chemicznych jako broni i identyfikacji sprawców. Zespół techniczny OPCW będzie wydawał sprawozdania służące kształtowaniu decyzji i działań organów politycznych OPCW, a także władz Syrii i innych podmiotów międzynarodowych (takich jak Międzynarodowy Mechanizm (IIIM)). Rezultaty: — totalne i kompletne zgłoszenie syryjskiego programu broni chemicznej, zgodnie z zobowiązaniem przejętym przez syryjskie władze tymczasowe na podstawie CWC; — wykonalne plany zniszczenia broni chemicznej przedstawione Radzie Wykonawczej OPCW do oficjalnego rozpatrzenia; — utworzenie baz dowodów dotyczących użycia broni chemicznej w Syrii, tak aby ofiary mogły uzyskać sprawiedliwość, a sprawcy mogli zostać pociągnięci do odpowiedzialności. Uwagi: Aby zapewnić uzyskanie przewidywanych wyników w odpowiednim czasie i w sposób efektywny pod względem kosztów, wymagane będzie utworzenie niezbędnych obiektów operacyjnych (zabezpieczonych pomieszczeń biurowych i magazynowych wraz ze sprzętem komunikacyjnym), aby zwiększyć bezpieczeństwo i skuteczność długotrwałych prac zespołów technicznych OPCW oraz personelu pomocniczego, których zadaniem będzie realizacja części tego projektu dotyczącej Syrii. W budżecie zostanie przewidziana maksymalna liczba dni pracy ekspertów, diety dzienne i koszty transportu, które należy przydzielić do działań zespołów. Część budżetu pokryje także usługi i sprzęt – w tym odpowiednie koszty biura projektu – potrzebne do wykonywania tych działań.

b.

Ukraina: i. Działanie 1: Zapewnienie dostosowanych szkoleń technicznych i powiązanego sprzętu ochronnego i analitycznego w Ukrainie i poza nią, w wyspecjalizowanych obiektach (takich jak Centrum Chemii i Technologii OPCW), ukraińskim służbom interwencyjnym, osobom prowadzącym dochodzenia i innym ekspertom w dziedzinach reagowania na incydenty, gromadzenia dowodów oraz analizy: — szkolenia: w okresie działania UE planowane są cztery sesje szkoleniowe dla 20 uczestników z Ukrainy. Szkolenia będą obejmować wiedzę fachową z dziedziny broni chemicznej oraz wykrywania czynników chemicznych, ochrony, dekontaminacji, a także pobierania próbek i analizy; — rodzaje sprzętu: zostanie zapewniony sprzęt uzupełniający szkolenia, taki jak „FirstDefender” oraz powiązane materiały/urządzenia do wykrywania broni chemicznej, kombinezony ochronne, maski ochronne, zestawy testowe do sprawdzania dopasowania masek, zestawy do dekontaminacji, zestawy do pobierania próbek i analizy, oraz zestawy narzędzi pomocniczych do prac w terenie (np. GPS). Rezultat: Posiadając lepszą wiedzę fachową i lepsze przygotowanie, ukraińskie służby interwencyjne, osoby prowadzące dochodzenia oraz eksperci mogą skuteczniej radzić sobie z przypadkami faktycznego i domniemanego zastosowania toksycznych substancji chemicznych, zapobiegać ofiarom w ludziach i obrażeniom oraz propagować przejrzystość i rozliczalność. ii. Działanie 2: Na wniosek Ukrainy, wizyty służące udzielaniu pomocy technicznej w celu otrzymania i analizy – za pośrednictwem niezależnej i posiadającej międzynarodowe atesty sieci laboratoriów wyznaczonych przez OPCW – próbek zebranych przez członków ukraińskich zespołów dochodzeniowych i związanych z domniemanym użyciem toksycznych substancji chemicznych jako broni, także w związku z domniemanym zastosowaniem na linii frontu środków rozpraszania tłumu. Rezultaty: Przekazywanie władzom ukraińskim sprawozdań, które władze te mogą wykorzystać według uznania w krajowych dochodzeniach dotyczących użycia toksycznych substancji chemicznych jako broni. Sprawozdania te obejmują również ocenę próbek związanych z domniemanym użyciem toksycznych substancji chemicznych znalezionych na polach walki w Ukrainie. Sprawozdania te będą także przeznaczone dla społeczności międzynarodowej i będą służyły wspieraniu CWC i rozliczalności.

c.

SatCen (5): i. Działanie: Zapewnianie produktów i usług SatCenu (6), w celu wspierania bezpiecznego i skutecznego planowania operacyjnego, zespołom technicznym OPCW przygotowującym się do rozmieszczenia w ramach wszelkich operacji awaryjnych, do prowadzenia dochodzeń, szkoleń lub innych działań podejmowanych na podstawie konwencji z upoważnienia organów politycznych OPCW lub na wniosek państw stron. Rezultat: Rozmieszczenie zespołów technicznych OPCW prowadzone jest w sposób maksymalnie sprawny i bezpieczny, zaś produkty i usługi dają przydatne wskazówki dotyczące dowodów potwierdzających ustalenia zespołów technicznych OPCW.

5.   BENEFICJENCI KOŃCOWI

a.	Państwa strony CWC;

b.	urzędnicy rządowi i eksperci w Syrii i w Ukrainie;

c.	ofiary broni chemicznej w Syrii i w Ukrainie;

d.	personel OPCW na misjach awaryjnych.

6.   CZAS TRWANIA

Szacowany całkowity czas trwania działania wynosi 24 miesiące.