Choroba Alzheimera i pozostałe demencje: Inicjatywy UE

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Komunikat Komisji Europejskiej (KOM(2009) 380 wersja ostateczna) w sprawie europejskiej inicjatywy dotyczącej choroby Alzheimera i pozostałych demencji

STRESZCZENIE

JAKIE SĄ CELE NINIEJSZEGO KOMUNIKATU?

Określa kluczowe fazy unijnej inicjatywy dotyczącej demencji*.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Komisja Europejska wskazuje w komunikacie cztery obszary wymagające podjęcia działań w celu przeciwdziałania problemom związanym z chorobą Alzheimera i innymi formami demencji:

• 1.

  Zmniejszanie zagrożenia zachorowania na demencję oraz stawianie wczesnej diagnozy: zapobieganie zachorowaniu oraz stawianie wczesnej diagnozy może opóźnić rozwój choroby. Jednak czynniki ryzyka różnią się w zależności od typu demencji. Dla przykładu, łatwiej jest zapobiegać otępieniu naczyniopochodnemu niż chorobie Alzheimera. Dzieje się tak, ponieważ czynniki ryzyka dla otępienia naczyniopochodnego zostały już dobrze poznane, należą do nich m.in. nadciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu oraz palenie. Komisja zaleca, aby kraje UE wdrożyły następujące działania:

  • promocję profilaktyki chorób układu krążenia i aktywności fizycznej;
  • opracowanie zaleceń dla obywateli;
  • umożliwienie starszym osobom elastycznego przechodzenia na emeryturę, co pozwoli im zachować aktywność.

• 2.

  Zrozumieć demencję – poszerzanie wiedzy i koordynacja badań naukowych: wiarygodne dane dotyczące częstotliwości występowania demencji i wskaźnika zachorowalności mają zasadnicze znaczenie dla krajów UE w kontekście planowania działań służb publicznych, w sposób umożliwiający im najlepsze przeciwdziałanie demencji oraz określanie nowych kryteriów wczesnej diagnozy. Komisja, równolegle z publikacją swojego komunikatu, uruchomiła pilotażową inicjatywę mającą na celu opracowanie strategii dla badań w zakresie chorób neurodegeneracyjnych. Umożliwi ona koncentrację i koordynację wysiłków podejmowanych przez naukowców prowadzących badania podstawowe i kliniczne w tej dziedzinie. Przyczyniło się to do podjęcia wspólnego działania Alcove (Alzheimer Cooperative Valuation in Europe), które miało na celu przeciwdziałanie wszystkim wspomnianym czterem problemom. Wspólne działanie było prowadzone w latach 2011–2013, przy udziale 30 partnerów z całej Europy.

• 3.

  Wymiana dobrych praktyk: może się ona odbywać z wykorzystaniem otwartej metody koordynacji (OMK) w dziedzinie ochrony socjalnej, włączenia społecznego oraz opieki długoterminowej. OMK może pomóc w określaniu wysokiej jakości struktur i standardów w dziedzinie usług medycznych i opiekuńczych dla osób cierpiących na demencję.

• 4.

  Poszanowanie praw, samodzielności i godności pacjentów: utrata zdolności osób cierpiących na demencję do samodzielnego funkcjonowania sprawia, że jest im trudno utrzymać swoje miejsce w społeczeństwie i aktywny udział w życiu społecznym. Również opiekunowie mogą napotykać problemy związane z wykluczeniem społecznym z racji opieki nad bliskimi chorymi na demencję. Komisja zaproponowała ustanowienie ogólnoeuropejskiej sieci na rzecz praw i godności osób cierpiących na demencję. W 2009 r. stowarzyszenie pacjentów Alzheimer Europe powołało Europejską Sieć Etyki w Demencji (European Dementia Ethics Network).

W 2014 r. Komisja opublikowała sprawozdanie z wdrożenia komunikatu. Przedstawiono w nim wszystkie podjęte od 2009 r. działania oraz zaprezentowano rezultaty projektu Alcove. Na uwagę zasługuje też Europejskie partnerstwo na rzecz innowacji sprzyjającej aktywnemu starzeniu się w dobrym zdrowiu oraz fakt, że dzięki unijnej inicjatywie ponad połowa krajów UE przyjęła krajowe plany lub strategie dotyczące demencji lub rozpoczęła nad nimi prace.

W grudniu 2015 r. Rada przyjęła konkluzje, w których podkreśliła potrzebę poprawy polityk i praktyk w dziedzinie opieki nad pacjentami cierpiącymi na demencję.

KONTEKST

Jedną z konsekwencji zjawiska starzenia się populacji Europy jest wzrost występowania chorób neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera i inne formy demencji. Choroby te wiążą się z dużymi kosztami dla społeczeństwa, można je jednak zmniejszyć poprzez zastosowanie skoordynowanego ogólnounijnego działania.

Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej Komisji Europejskiej poświęconej demencji.

KLUCZOWE POJĘCIE

*Demencja: choroba neurodegeneracyjna negatywnie wpływająca na sprawność umysłową, np. na pamięć, zdolność myślenia i oceny, może ona również prowadzić do zaburzeń osobowości. Najczęściej występujące formy demencji:

• choroba Alzheimera (50–70% przypadków);
• demencja powodowana serią udarów (30% przypadków);
• otępienie czołowo-skroniowe;
• choroba Picka;
• leukoencefalopatia podkorowa (choroba Binswangera);
• otępienie z ciałami Lewy'ego.

AKT

Komunikat Komisji dla Rady i Parlamentu Europejskiego w sprawie europejskiej inicjatywy dotyczącej choroby Alzheimera i pozostałych demencji (KOM(2009) 380 wersja ostateczna z 22.7.2009)

AKTY POWIĄZANE

Dokument roboczy służb Komisji: Sprawozdanie z wdrożenia komunikatu Komisji w sprawie europejskiej inicjatywy dotyczącej choroby Alzheimera i pozostałych demencji (SWD(2014) 321 final z 16.10.2014)

Konkluzje Rady w sprawie wspierania osób cierpiących na demencję: doskonalenie polityk i praktyk w zakresie opieki (Dz.U. C 418 z 16.12.2015, s. 9–12)

Ostatnia aktualizacja: 24.05.2016