Prawo pierwotne Unii Europejskiej

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Prawo pierwotne UE

CO TO JEST PRAWO PIERWOTNE?

• To nadrzędne źródło prawa w UE. Tworzą je głównie traktaty założycielskie, zwłaszcza traktaty rzymskie oraz Traktat o Unii Europejskiej.
• Prawo pierwotne określa podział uprawnień i obowiązków między UE a państwa UE. Stanowi kontekst prawny, w ramach którego instytucje UE formułują i realizują politykę w różnych dziedzinach.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Prawo pierwotne, znane także jako pierwotne źródła prawa, tworzą unijne:

• 1)

  traktaty założycielskie,

• 2)

  traktaty zmieniające,

• 3)

  traktaty o przystąpieniu,

• 4)

  protokoły załączane do traktatów,

• 5)

  umowy dodatkowe zmieniające określone postanowienia traktatów założycielskich.

• Traktaty założycielskie:
  • traktat paryski (1951) ustanawiający Europejską Wspólnotę Węgla i Stali,
  • traktaty rzymskie ustanawiające Europejską Wspólnotę Gospodarczą i Euratom (1957),
  • traktat z Maastricht o Unii Europejskiej (1992).
• Traktaty zmieniające:
  • Jednolity akt europejski (1986),
  • traktat z Amsterdamu (1997),
  • traktat z Nicei (2001),
  • Traktat z Lizbony (2007).
• Traktaty o przystąpieniu:
  • Dania, Irlandia i Zjednoczone Królestwo (1972),
  • Grecja (1979),
  • Hiszpania, Portugalia (1985),
  • Austria, Finlandia, Szwecja (1994),
  • Cypr, Czechy, Estonia, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Węgry (2003),
  • Bułgaria, Rumunia (2005),
  • Chorwacja (2012).
• Umowy dodatkowe:
  • traktat o połączeniu władz wykonawczych („traktat fuzyjny”) (1965),
  • traktat zmieniający niektóre postanowienia budżetowe traktatów ustanawiających Wspólnoty (1970),
  • traktat brukselski zmieniający niektóre postanowienia finansowe traktatów ustanawiających Wspólnoty oraz ustanawiający Trybunał Obrachunkowy (1975),
  • akt ustanawiający wybory przedstawicieli do Parlamentu w powszechnych wyborach bezpośrednich (1976).

Zakres prawa pierwotnego:

• geograficzny: państwa UE, niektóre wyspy i terytoria zamorskie, takie jak francuskie departamenty zamorskie, i terytoria, za których stosunki zewnętrzne jest odpowiedzialne państwo członkowskie, tak jak w przypadku Gibraltaru i Zjednoczonego Królestwa;
• czasowy: od chwili wejścia w życie traktatu.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) może dokonywać wykładni traktatów, ale nie jest uprawniony do rozstrzygania o ich ważności.

KONTEKST

Poza prawem pierwotnym prawo UE opiera się na źródłach wtórnych i pomocniczych:

• na pierwsze składają się akty jednostronne (rozporządzenia, dyrektywy, decyzje, opinie i zalecenia) oraz umowy międzynarodowe i porozumienia międzyinstytucjonalne;
• z kolei na drugie składa się orzecznictwo TSUE i ogólne zasady prawa.

GŁÓWNY DOKUMENT

Wersje skonsolidowane Traktatu o Unii Europejskiej i Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Wersja skonsolidowana Traktatu o Unii Europejskiej – Wersja skonsolidowana Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Protokoły – Załączniki do Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej – Deklaracje dołączone do Aktu końcowego konferencji międzyrządowej, która przyjęła Traktat z Lizbony podpisany w dniu 13 grudnia 2007 r. – Tablice ekwiwalencyjne (Dz.U. C 202 z 7.6.2016, s. 1–388)

Ostatnia aktualizacja: 21.03.2018