Procedury azylowe Unii Europejskiej

 

STRESZCZENIE DOKUMENTU:

Dyrektywa 2013/32/UE — wspólne procedury udzielania i cofania ochrony międzynarodowej

JAKIE SĄ CELE NINIEJSZEJ DYREKTYWY?

• Uchyla dyrektywę 2005/85/WE w sprawie ustanowienia minimalnych norm dotyczących procedur nadawania i cofania statusu uchodźcy w Unii Europejskiej (UE).
• Ustanawia wspólne procedury nadawania i cofania ochrony międzynarodowej (status ochrony i ochrona udzielane osobom niebędącym uchodźcami, ale którym groziłaby poważna krzywda w przypadku powrotu do kraju pochodzenia).
• Dzięki niej procedury dotyczące ochrony międzynarodowej stają się:
  • bardziej skuteczne, a ich realizacja szybsza;
  • bardziej przejrzyste dla wnioskodawców;
  • zgodne z normami dotyczącymi procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej obowiązującymi na terenie całej UE.

KLUCZOWE ZAGADNIENIA

Zakres działania:

Dyrektywa ma zastosowanie do wszystkich wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonych na terenie krajów UE (z wyłączeniem Danii, Irlandii i Zjednoczonego Królestwa (1)), w tym na granicy, na wodach terytorialnych lub w strefach tranzytowych.

Sposób działania:

• Dyrektywa określa bardziej przejrzyste zasady dotyczące sposobu składania wniosków o ochronę międzynarodową w celu przyspieszenia i usprawnienia podejmowania decyzji w ich sprawie. Aby pomóc wnioskodawcom w składaniu wniosków, szczególnie na granicach, potrzebne jest podjęcie szczególnych ustaleń. Co do zasady początkowy etap składania wniosków (z wyłączeniem odwołań) musi zakończyć się w ciągu sześciu miesięcy. Decydenci muszą być odpowiednio przeszkoleni w zakresie procedur, zaś wnioskodawcom należy udzielać szczególnych gwarancji proceduralnych.
• W dokładnie określonych okolicznościach, w przypadku gdy wniosek najprawdopodobniej okaże się nieuzasadniony lub gdy występują poważne obawy związane z bezpieczeństwem narodowym lub porządkiem publicznym, zastosowanie mogą mieć specjalne procedury, w tym przyspieszenie procedur lub rozpatrywanie wniosków na granicy.

Podstawowe gwarancje:

• Kraje UE muszą zapewnić wnioskodawcom:
  • aby wnioski były rozpatrywane indywidualnie, obiektywnie i bezstronnie,
  • aby uzyskiwali oni informacje dotyczące postępów procedury, przysługujących im praw oraz podjętej decyzji, w zrozumiałym dla nich języku, w razie potrzeby muszą oni mieć możliwość skorzystania z pomocy tłumacza w celu przedłożenia swojej sprawy,
  • prawo do skorzystania, na własny koszt, z usług doradcy prawnego,
  • prawo do skutecznego odwołania przed sądem lub trybunałem, co wiąże się z zapewnieniem bezpłatnej pomocy prawnej.
• Kraje UE nie mogą zatrzymywać żadnej osoby wyłącznie na podstawie faktu, że ubiega się ona o azyl. Jeśli wnioskodawca zostaje zatrzymany, stosuje się przepisy UE zgodne ze zmienioną dyrektywą ustanawiającą normy dotyczące przyjmowania osób ubiegających się o ochronę międzynarodową (dyrektywa w sprawie warunków przyjmowania).

Procedura rozpatrywania wniosku

Zanim odpowiedni organ podejmie decyzję, wnioskodawcom przysługuje możliwość stawienia się na przesłuchanie, podczas którego powinni mieć oni możliwość pełnego przedstawienia powodów złożenia wniosku. Osoba przeprowadzająca przesłuchanie musi posiadać kompetencje pozwalające uwzględnić osobiste i ogólne okoliczności towarzyszące złożeniu wniosku. Kraje UE muszą zagwarantować poufność informacji dotyczących poszczególnych wniosków.

Określone gwarancje dla osób szczególnej troski

• Osoby posiadające specyficzne potrzeby proceduralne, np. ze względu na wiek, niepełnosprawność, choroby, orientację seksualną, traumatyczne przeżycia lub z innych powodów, muszą uzyskać odpowiednie wsparcie, w tym wystarczająco dużo czasu, w celu ułatwienia im przejścia procedury składania wniosku.
• Dzieci bez opieki objęte są szczegółowymi wymogami, w tym obowiązkiem wyznaczenia uprawnionego przedstawiciela. Stosowanie dyrektywy ma na celu zapewnienie najlepszego zabezpieczenia interesów wszystkich dzieci.

Zapobieganie powtórnemu składaniu wniosków

Kraje UE zyskały nowe sposoby postępowania w przypadku powtórnego złożenia wniosku przez tę samą osobę. Osoby, które nie wymagają ochrony, nie mogą już unikać deportacji do kraju pochodzenia poprzez ciągłe składanie nowych wniosków.

OD KIEDY DYREKTYWA MA ZASTOSOWANIE?

• Dyrektywa weszła w życie 19 lipca 2013 r., z wyjątkiem artykułów 47 (możliwość odwołania się przez organy publiczne od decyzji administracyjnych i/lub orzeczeń sądowych zgodnie z ustawodawstwem krajowym) i 48 (zobowiązanie organów wdrażających do przestrzegania zasady poufności w odniesieniu do wszelkich informacji, które uzyskują w trakcie swojej pracy). Mają one zastosowanie od 21 lipca 2015 r.
• Kraje UE miały obowiązek wdrożenia zapisów dyrektywy do prawa krajowego do 20 lipca 2015 r., z wyjątkiem niektórych aspektów artykułu 31 dotyczącego procedury rozpatrywania, który będzie miał zastosowanie od 20 lipca 2018 r.

KONTEKST

• UE pracuje nad stworzeniem wspólnego europejskiego systemu azylowego od 1999 r. W latach 1999–2005 przyjęto kilka środków legislacyjnych. Kolejne akty prawne przyjęto w 2011 r. (dyrektywa kwalifikacyjna) oraz w 2013 r. (wspomniana powyżej dyrektywa w sprawie warunków przyjmowania, a także rozporządzenie Eurodac oraz rozporządzenie w sprawie ulepszonego systemu ustalania, który kraj UE jest odpowiedzialny za rozpatrywanie wniosków) w celu usprawnienia działania systemu.
• Więcej informacji:
  • „Wspólny europejski system azylowy” na stronie internetowej Komisji Europejskiej.
• W związku z wybuchem epidemii COVID-19 i wprowadzeniem środków w celu łagodzenia skutków kryzysu Komisja Europejska przyjęła:
  • Komunikat Komisji COVID-19: Wskazówki dotyczące wdrażania odpowiednich przepisów UE w dziedzinie azylu, procedur powrotu oraz przesiedleń

GŁÓWNY DOKUMENT

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/32/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie wspólnych procedur udzielania i cofania ochrony międzynarodowej Dz.U. L 180, 29.6.2013, s. 60-95)

DOKUMENTY POWIĄZANE

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2011/95/UE z dnia 13 grudnia 2011 r. w sprawie norm dotyczących kwalifikowania obywateli państw trzecich lub bezpaństwowców jako beneficjentów ochrony międzynarodowej, jednolitego statusu uchodźców lub osób kwalifikujących się do otrzymania ochrony uzupełniającej oraz zakresu udzielanej ochrony (Dz.U. L 337, 20.12.2011, s. 9–26)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 603/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia systemu Eurodac do porównywania odcisków palców w celu skutecznego stosowania rozporządzenia (UE) nr 604/2013 w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca oraz w sprawie występowania o porównanie z danymi Eurodac przez organy ścigania państw członkowskich i Europol na potrzeby ochrony porządku publicznego, oraz zmieniające rozporządzenie (UE) nr 1077/2011 ustanawiające Europejską Agencję ds. Zarządzania Operacyjnego Wielkoskalowymi Systemami Informatycznymi w Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości (Dz.U. L 180, 29.6.2013, s. 1–30)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 604/2013 z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca (wersja przekształcona) (Dz.U. L 180, 29.6.2013, s. 31–59)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/33/UE z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia norm dotyczących przyjmowania wnioskodawców ubiegających się o ochronę międzynarodową (Dz.U. L 180, 29.6.2013, s. 96–116)

Ostatnia aktualizacja: 25.05.2020

---

(1) Wielka Brytania występuje z Unii Europejskiej i z dniem 1 lutego 2020 r. staje się państwem trzecim (państwem spoza UE).