Konwencja barcelońska o ochronie Morza Śródziemnego
STRESZCZENIE DOKUMENTÓW:
Konwencja o ochronie Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniami (konwencja barcelońska)
Konwencja o ochronie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego (zmieniona konwencja barcelońska)
Protokół w sprawie zapobiegania zanieczyszczaniu Morza Śródziemnego przez zatapianie w nim odpadów ze statków i statków powietrznych (Protokół w sprawie zatapiania odpadów)
Decyzja 77/585/EWG w sprawie zawarcia Konwencji o ochronie Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem i Protokołu o zapobieganiu zanieczyszczaniu Morza Śródziemnego przez zatapianie w nim odpadów ze statków i statków powietrznych
Protokół dotyczący ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych (Protokół dotyczący zanieczyszczeń ze źródeł lądowych)
Zmiany w Protokole dotyczącym ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych
Decyzja 1999/801/WE w sprawie przyjęcia zmian do Protokołu dotyczącego ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych
Decyzja 83/101/EWG w sprawie zawarcia Protokołu dotyczącego ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych
Protokół dotyczący obszarów szczególnie chronionych i różnorodności biologicznej w rejonie śródziemnomorskim
Decyzja 84/132/EWG w sprawie zawarcia Protokołu dotyczącego specjalnych obszarów chronionych na Morzu Śródziemnym
Decyzja 1999/800/WE w sprawie zawarcia Protokołu dotyczącego obszarów szczególnie chronionych i różnorodności biologicznej w rejonie śródziemnomorskim oraz w sprawie przyjęcia załączników do tego Protokołu (konwencja barcelońska)
Protokół dotyczący współpracy w zapobieganiu zanieczyszczeniu ze statków oraz, w przypadkach nadzwyczajnych, walki z zanieczyszczeniem Morza Śródziemnego
Decyzja 2004/575/WE w sprawie zawarcia, w imieniu Wspólnoty Europejskiej, Protokołu do konwencji barcelońskiej w celu ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem, dotyczącego współpracy w zapobieganiu zanieczyszczania ze statków oraz, w nagłych przypadkach, zwalczania zanieczyszczenia Morza Śródziemnego
Protokół w sprawie zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną Morza Śródziemnego
Decyzja 2010/631/UE w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Protokołu dotyczącego zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną Morza Śródziemnego do Konwencji o ochronie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego
Protokół dotyczący ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem powstałym w wyniku działalności poszukiwawczej i wydobywczej na szelfie kontynentalnym oraz na dnie morskim i w jego podgłębiu
Decyzja 2013/5/UE w sprawie przystąpienia Unii Europejskiej do Protokołu dotyczącego ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem powstałym w wyniku działalności poszukiwawczej i wydobywczej na szelfie kontynentalnym oraz na dnie morskim i w jego podglebiu
JAKIE SĄ CELE KONWENCJI, DECYZJI I PROTOKOŁÓW?
- Głównym celem konwencji i protokołów jest ochrona środowiska morskiego oraz regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego.
- Na mocy decyzji UE może przystąpić do konwencji i protokołów, a także – w stosownych przypadkach – wprowadzać niezbędne zmiany.
KLUCZOWE ZAGADNIENIA
Konwencja barcelońska
- Obecnie 22 kraje są umawiającymi się stronami konwencji barcelońskiej, konwencji międzynarodowej obejmującej 21 krajów graniczących z basenem Morza Śródziemnego (w tym osiem państw członkowskich – Chorwację, Cypr, Francję, Grecję, Włochy, Maltę, Słowenię i Hiszpanię) i UE.
- Strony konwencji zobowiązane są do podjęcia wszelkich działań, indywidualnie lub wspólnie, mających na celu ochronę i wzmocnienie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego, aby przyczynić się do zrównoważonego rozwoju.
Cele niniejszej konwencji są następujące:
- ochrona środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego przez działania mające na celu zapobieganie zanieczyszczeniu i ograniczanie go oraz, o ile to możliwe, eliminowanie takiego zanieczyszczenia, bez względu na to, czy było ono spowodowane działaniami na lądzie czy na morzu,
- ocena i kontrola zanieczyszczenia,
- zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi i przybrzeżnymi,
- włączenie kwestii ochrony środowiska do strategii rozwoju gospodarczego i społecznego,
- ochrona dziedzictwa naturalnego i kulturowego,
- wzmocnienie solidarności między państwami graniczącymi z basenem Morza Śródziemnego,
- przyczynianie się do poprawy jakości życia.
Umawiające się strony konwencji zobowiązują się do:
- wprowadzenia systemu współpracy i realizacji zintegrowanego programu monitorowania i oceny wraz z informacjami i ocenami w celu ochrony środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego oraz ograniczenia lub wyeliminowania zanieczyszczenia w rejonie Morza Śródziemnego, aby osiągnąć dobry stan środowiska*,
- ustanowienia chronionych obszarów morskich oraz obszarów szczególnie chronionych mających znaczenie dla całego rejonu Morza Śródziemnego,
- wdrożenia zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną (ICZM)*,
- zapobiegania zanieczyszczeniom pochodzącym ze źródeł lądowych,
- zapobiegania zanieczyszczeniom pochodzącym ze źródeł morskich,
- planowania awaryjnego,
- współpracy w dziedzinie nauki i technologii,
- opracowania odpowiednich procedur służących ustaleniu odpowiedzialności i odszkodowania za szkody wynikłe z naruszenia postanowień konwencji.
Konwencja została zmieniona w 1995 r. Główne zmiany dotyczyły:
- rozszerzenia geograficznego zakresu stosowania konwencji do wybrzeża,
- stosowania zasady ostrożności,
- stosowania zasady „zanieczyszczający płaci” – zob. streszczenie dokumentu,
- propagowania ocen skutków,
- ochrony i zachowania bioróżnorodności,
- zwalczania zanieczyszczenia w związku z transgranicznym przemieszczaniem odpadów niebezpiecznych,
- dostępu do informacji i udziału społeczeństwa.
Do konwencji dołączonych jest siedem protokołów:
Protokół w sprawie zatapiania odpadów
- Obejmuje jedynie zanieczyszczenia regionu Morza Śródziemnego pochodzące ze statków i statków powietrznych.
- W protokole zakazuje się zatapiania niektórych rodzajów odpadów i substancji (niektórych związków toksycznych, rtęci, kadmu, tworzyw sztucznych, ropy naftowej itd.).
- W konwencji wymaga się wydania uprzednich zezwoleń krajowych w odniesieniu do innych rodzajów odpadów lub substancji, takich jak arsen, ołów, miedź, cynk, chrom, nikiel, kontenery, złom i niektóre rodzaje pestycydów.
Protokół dotyczący współpracy w zapobieganiu zanieczyszczeniu ze statków oraz, w przypadkach nadzwyczajnych, walki z zanieczyszczeniem Morza Śródziemnego
- Na mocy protokołu do konwencji barcelońskiej włącza się zasady współpracy między stronami w zakresie zapobiegania zanieczyszczeniu ze statków oraz, w przypadkach nadzwyczajnych, walki z zanieczyszczeniem Morza Śródziemnego.
- Celem protokołu jest również wspieranie opracowywania i wprowadzania w życie międzynarodowych regulacji przyjętych pod egidą Międzynarodowej Organizacji Morskiej.
- W protokole określono środki operacyjne, które każda ze stron musi przedsięwziąć w przypadku wystąpienia zanieczyszczeń pochodzących ze statków (ocena, eliminacja/ograniczenie, działania informacyjne), a także środki nadzwyczajne, które należy przedsięwziąć na pokładzie statków, na oddalonych od brzegu instalacjach oraz w portach (w szczególności posiadanie planów nadzwyczajnych i przestrzeganie zawartych w nich procedur).
Protokół dotyczący ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych
- Protokół dotyczy kwestii zanieczyszczeń w wyniku zrzutów z rzek, wylotów kanałów zrzutu, kanałów lub innych cieków wodnych lub zanieczyszczeń z innych źródeł lądowych lub działalności lądowej (w tym zanieczyszczeń powietrza o pochodzeniu lądowym) na terytorium danej strony protokołu.
- W protokole zawarto wykaz substancji, których zrzuty są zabronione oraz czynników, które należy uwzględnić, aby wyeliminować zanieczyszczenia powodowane przez te substancje.
- Zawarto również wykaz substancji, których zrzuty podlegają zezwoleniom wydawanym przez właściwe organy krajowe.
- W protokole zakłada się współpracę w zakresie badań naukowych i informacji oraz przyjęcie odpowiednich programów, środków i norm mających na celu ograniczenie lub wyeliminowanie takich substancji.
Protokół dotyczący obszarów szczególnie chronionych i różnorodności biologicznej w rejonie śródziemnomorskim
- Protokół dotyczy:
- obszarów szczególnie chronionych w rejonie Morza Śródziemnego oraz obszarów szczególnie chronionych mających znaczenie dla całego rejonu Morza Śródziemnego,
- ochrony zasobów naturalnych w rejonie Morza Śródziemnego,
- zachowania różnorodności puli genetycznej,
- ochrony niektórych obszarów przyrody przez utworzenie licznych obszarów szczególnie chronionych.
- Na mocy protokołu strony zobowiązane są do opracowania wytycznych dotyczących utworzenia obszarów chronionych i zarządzania nimi. W protokole zawarto również wykaz pewnych właściwych środków podejmowanych przez strony, mianowicie:
- zakaz zrzutów lub rozładowywania odpadów,
- uregulowanie wprowadzania nierodzimych lub genetycznie zmodyfikowanych gatunków.
- W protokole określono krajowe i lokalne środki podejmowane przez strony w celu ochrony gatunków zwierząt i roślin w całym rejonie Morza Śródziemnego.
Protokół dotyczący ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem powstałym w wyniku działalności poszukiwawczej i wydobywczej na szelfie kontynentalnym oraz na dnie morskim i w jego podgłębiu
- Protokół obejmuje szeroki zakres działalności związanej z poszukiwaniem lub wydobyciem oraz szereg kwestii, w tym:
- wymogi dotyczące zezwoleń,
- usuwanie porzuconych lub nieużywanych instalacji,
- używanie i usuwanie szkodliwych substancji,
- wymogi dotyczące odpowiedzialności i odszkodowania,
- współpraca z pozostałymi stronami konwencji barcelońskiej na szczeblu regionalnym.
- Strony protokołu mają obowiązek podejmowania, indywidualnie lub w ramach współpracy dwustronnej bądź wielostronnej, wszelkich stosownych środków mających na celu zapobieganie zanieczyszczeniu powstałemu w wyniku działalności poszukiwawczej i wydobywczej prowadzonej na morzu, jego ograniczenie, zwalczanie i kontrolę na obszarze objętym protokołem.
- Strony zobowiązują się też do stosowania najlepszych dostępnych technik, skutecznych w kategoriach środowiskowych i odpowiednich ze względów ekonomicznych.
Protokół w sprawie zapobiegania zanieczyszczeniu Morza Śródziemnego w związku z transgranicznym przemieszczaniem i usuwaniem odpadów niebezpiecznych
- Na mocy protokołu strony zobowiązane są do podjęcia współpracy, w przypadku gdy znaczne ilości oleju lub innych szkodliwych substancji w Morzu Śródziemnym, pojedynczo lub wszystkie razem, stanowią poważne i bezpośrednie zagrożenie dla środowiska morskiego, wybrzeża lub interesów gospodarczych, zdrowotnych lub ekologicznych co najmniej jednej ze stron.
- Współpraca koncentruje się na:
- sporządzeniu planów awaryjnych,
- wspieraniu działań mających na celu zwalczanie zanieczyszczenia morza olejami,
- monitorowaniu i wymianie informacji dotyczących stanu Morza Śródziemnego,
- rozpowszechnianiu informacji dotyczących organizacji zasobów,
- nowych metodach zapobiegania zanieczyszczeniu i jego zwalczania oraz opracowywaniu programów badawczych w tym zakresie.
Protokół w sprawie zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną Morza Śródziemnego
- Protokół ma na celu ustanowienie wspólnej podstawy zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną (ICZM) w oparciu o podejście ekosystemowe w rejonie Morza Śródziemnego. Protokół wszedł w życie 24 marca 2011 r.
- Zintegrowane zarządzanie strefą przybrzeżną zakłada osiągnięcie sześciu celów, takich jak:
- zrównoważony rozwój stref przybrzeżnych dzięki racjonalnemu planowaniu działań,
- ochrona stref przybrzeżnych,
- zrównoważone wykorzystanie zasobów naturalnych,
- ochrona ekosystemów i linii brzegowych,
- zapobieganie klęskom żywiołowym i zmianom klimatu oraz łagodzenie ich skutków,
- poprawa współpracy.
UE jest stroną wszystkich powyższych protokołów, z wyjątkiem Protokołu w sprawie zapobiegania zanieczyszczeniu Morza Śródziemnego w związku z transgranicznym przemieszczaniem i usuwaniem odpadów niebezpiecznych.
DATA WEJŚCIA W ŻYCIE
- Konwencja barcelońska – 15 kwietnia 1978 r.
- Protokół w sprawie zatapiania odpadów – 15 kwietnia 1978 r.
- Protokół dotyczący ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych – 6 listopada 1983 r.
- Protokół dotyczący obszarów szczególnie chronionych i różnorodności biologicznej w rejonie śródziemnomorskim – 12 grudnia 1999 r.
- Protokół dotyczący współpracy w zapobieganiu zanieczyszczeniu ze statków oraz, w przypadkach nadzwyczajnych, walki z zanieczyszczeniem Morza Śródziemnego – 25 czerwca 2004 r.
- Protokół w sprawie zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną Morza Śródziemnego – 24 marca 2011 r.
- Protokół dotyczący ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem powstałym w wyniku działalności poszukiwawczej i wydobywczej na szelfie kontynentalnym oraz na dnie morskim i w jego podgłębiu – 29 marca 2013 r.
KONTEKST
Więcej informacji:
KLUCZOWE POJĘCIA
Dobry stan środowiska: zdefiniowany w unijnej dyrektywie ramowej w sprawie strategii morskiej (dyrektywa
2008/56/WE – zob.
streszczenie dokumentu) stan środowiska wód morskich tworzących zróżnicowane i dynamiczne pod względem ekologicznym oceany i morza, które są czyste, zdrowe i urodzajne w odniesieniu do panujących w nich warunków, zaś wykorzystanie środowiska morskiego zachodzi na poziomie, który jest zrównoważony i gwarantuje zachowanie możliwości użytkowania i prowadzenia działań przez obecne i przyszłe pokolenia.
Zintegrowane zarządzanie strefą przybrzeżną: dynamiczny proces zrównoważonego zarządzania strefami przybrzeżnymi i wykorzystania ich, który uwzględnia jednocześnie wrażliwość przybrzeżnych ekosystemów i krajobrazów, różnorodność działań i sposobów wykorzystania, ich interakcje, morski charakter niektórych typów działalności i sposobów eksploatacji oraz wpływ na elementy morskie i lądowe.
GŁÓWNE DOKUMENTY
Konwencja o ochronie Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniami (konwencja barcelońska) (Dz.U. L 240 z 19.9.1977, s. 3–11)
Konwencja o ochronie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego (zmieniona konwencja barcelońska)
Protokół w sprawie zapobiegania zanieczyszczaniu Morza Śródziemnego przez zatapianie w nim odpadów ze statków i statków powietrznych (Dz.U. L 240 z 19.9.1977, s. 12–34)
Decyzja Rady 77/585/EWG z dnia 25 lipca 1977 r. w sprawie zawarcia Konwencji o ochronie Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem i Protokołu o zapobieganiu zanieczyszczaniu Morza Śródziemnego przez zatapianie w nim odpadów ze statków i statków powietrznych (Dz.U. L 240 z 19.9.1977, s. 1–2)
Protokół dotyczący ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych (Dz.U. L 67 z 12.3.1983, s. 3–18)
Zmiany w Protokole dotyczącym ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych (Dz.U. L 322 z 14.12.1999, s. 20–31)
Decyzja Rady 1999/801/WE z dnia 22 października 1999 r. w sprawie przyjęcia zmian do Protokołu dotyczącego ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych (konwencja z Barcelony) (Dz.U. L 322 z 14.12.1999, s. 18–31)
Decyzja Rady 83/101/EWG z dnia 28 lutego 1983 r. w sprawie zawarcia Protokołu dotyczącego ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem ze źródeł lądowych (Dz.U. L 67 z 12.3.1983, s. 1–2)
Protokół dotyczący obszarów szczególnie chronionych i różnorodności biologicznej w rejonie śródziemnomorskim (Dz.U. L 322 z 14.12.1999, s. 3–17)
Decyzja Rady 84/132/EWG z dnia 1 marca 1984 r. w sprawie zawarcia Protokołu dotyczącego specjalnych obszarów chronionych na Morzu Śródziemnym (Dz.U. L 68 z 10.3.1984, s. 36–37)
Decyzja Rady 1999/800/WE z dnia 22 października 1999 r. w sprawie zawarcia Protokołu dotyczącego obszarów szczególnie chronionych i różnorodności biologicznej w rejonie śródziemnomorskim oraz w sprawie przyjęcia załączników do tego Protokołu (Konwencja barcelońska) (Dz.U. L 322 z 14.12.1999, s. 1–2)
Protokół dotyczący współpracy w zapobieganiu zanieczyszczeniu ze statków oraz, w przypadkach nadzwyczajnych, walki z zanieczyszczeniem Morza Śródziemnego (Dz.U. L 261 z 6.8.2004, s. 41–46)
Decyzja Rady 2004/575/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie zawarcia, w imieniu Wspólnoty Europejskiej, Protokołu do konwencji barcelońskiej w celu ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem, dotyczącego współpracy w zapobieganiu zanieczyszczania ze statków oraz, w nagłych przypadkach, zwalczania zanieczyszczenia Morza Śródziemnego (Dz.U. L 261 z 6.8.2004, s. 40)
Protokół w sprawie zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną Morza Śródziemnego (Dz.U. L 34 z 4.2.2009, s. 19–28)
Decyzja Rady 2010/631/UE z dnia 13 września 2010 r. w sprawie zawarcia, w imieniu Unii Europejskiej, Protokołu dotyczącego zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną Morza Śródziemnego do Konwencji o ochronie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego (Dz.U. L 279 z 23.10.2010, s. 1–2)
Protokół dotyczący ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem powstałym w wyniku działalności poszukiwawczej i wydobywczej na szelfie kontynentalnym oraz na dnie morskim i w jego podgłębiu (Dz.U. L 4 z 9.1.2013, s. 15–33)
Decyzja Rady 2013/5/UE z dnia 17 grudnia 2012 r. w sprawie przystąpienia Unii Europejskiej do Protokołu dotyczącego ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem powstałym w wyniku działalności poszukiwawczej i wydobywczej na szelfie kontynentalnym oraz na dnie morskim i w jego podgłębiu (Dz.U. L 4 z 9.1.2013, s. 13–14)
DOKUMENTY POWIĄZANE
Nota w sprawie wejścia w życie Protokołu dotyczącego ochrony Morza Śródziemnego przed zanieczyszczeniem powstałym w wyniku działalności poszukiwawczej i wydobywczej na szelfie kontynentalnym oraz na dnie morskim i w jego podglebiu do Konwencji o ochronie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego (Dz.U. L 187 z 6.7.2013, s. 1)
Powiadomienie dotyczące wejścia w życie Protokołu dotyczącego zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną Morza Śródziemnego do Konwencji o ochronie środowiska morskiego i regionu przybrzeżnego Morza Śródziemnego (Dz.U. L 242 z 20.9.2011, s. 1)
Ostatnia aktualizacja: 30.06.2020