–

w imieniu „Unigames” UAB – M. Rindinas, advokatas,

–

w imieniu rządu litewskiego – S. Grigonis i V. Kazlauskaitė-Švenčionienė, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu włoskiego – S. Fiorentino, w charakterze pełnomocnika, którego wspierał F. Meloncelli, avvocato dello Stato,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – M. Escobar Gómez i J. Jokubauskaitė, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 1 ust. 1 lit. f) i art. 5 ust. 1 dyrektywy (UE) 2015/1535 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 września 2015 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie przepisów technicznych oraz zasad dotyczących usług społeczeństwa informacyjnego (Dz.U. 2015, L 241, s. 1).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy „Unigames” UAB a Lošimų priežiūros tarnyba prie Lietuvos Respublikos finansų ministerijos (urzędem nadzoru nad grami hazardowymi przy ministerstwie finansów Republiki Litewskiej, zwanym dalej „urzędem nadzoru”) w przedmiocie decyzji dyrektora tego urzędu stwierdzającej, że Unigames naruszyła zakaz zachęcania do uczestnictwa w grach hazardowych i nakładającej na nią grzywnę.

3

Artykuł 1 ust. 1 dyrektywy 2015/1535 stanowi:

„Do celów niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

[…]

[…]

4

Artykuł 5 ust. 1 tej dyrektywy stanowi:

„Z zastrzeżeniem art. 7 państwa członkowskie niezwłocznie przekazują Komisji [Europejskiej] wszelkie projekty przepisów technicznych, z wyjątkiem tych, które w pełni stanowią transpozycję normy międzynarodowej lub europejskiej, w którym to przypadku wystarczająca jest informacja dotycząca odpowiedniej normy; przekazują Komisji także uzasadnienie konieczności przyjęcia takich przepisów technicznych, jeżeli uzasadnienie to nie zostało wyraźnie ujęte w projekcie.

Gdzie stosowne oraz jeżeli nie został on przekazany z wyprzedzeniem, państwa członkowskie jednocześnie przekazują Komisji tekst podstawowych przepisów prawnych lub innych regulacji, zasadniczo i bezpośrednio z tym związanych, jeżeli znajomość takiego tekstu jest niezbędna do oceny implikacji, jakie niesie ze sobą projekt przepisów technicznych.

Państwa członkowskie ponownie przekazują Komisji projekt przepisów technicznych na warunkach określonych w akapicie pierwszym i drugim niniejszego ustępu, jeżeli dokonają w projekcie jakichś zmian, które w istotny sposób wpływają na zakres jego zastosowania, skracają wyjściowo przewidziany harmonogram wdrożenia, dodają więcej specyfikacji lub wymagań lub zaostrzają wymagania.

[…]”.

5

Artykuł 10 ust. 19 Lietuvos Respublikos azartinių lošimų įstatymas Nr. IX-325 (ustawy Republiki Litewskiej nr IX-325 o grach hazardowych) z dnia 17 maja 2001 r. (Žin. 2001, nr 43–1495), w brzmieniu mającym zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym, a mianowicie w brzmieniu wynikającym z ustawy nr XIV-337 z dnia 20 maja 2021 r. (TAR, 2021, nr 2021–12786) (zwanej dalej „ustawą o grach hazardowych”), stanowi:

„Na Litwie zabrania się zachęcania do uczestnictwa w grach hazardowych, to jest rozpowszechniania informacji lub podejmowania czynności mających na celu publiczne przekonywanie, w jakiejkolwiek formie i za pomocą jakichkolwiek środków, w tym poprzez wydarzenia specjalne, gry próbne, promocje, zniżki, podarunki i podobne zachęty oferowane przez sam podmiot urządzający gry hazardowe, w celu zachęcenia do uczestnictwa w grach hazardowych lub grach hazardowych na odległość”.

6

Do czasu wejścia w życie ustawy nr XIV-337 z dnia 20 maja 2021 r. art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych, zmienionej ustawą nr XII-1734 z dnia 21 maja 2015 r. (TAR, 2015, nr 2015–8980) (zwanej dalej „dawną ustawą o grach hazardowych”), przewidywał:

„Na Litwie zakazane jest zachęcanie do uczestnictwa w grach hazardowych za pomocą następujących środków:

7

Unigames jest spółką posiadającą zezwolenie na urządzanie gier hazardowych. Świadczy ona usługi w zakresie gier hazardowych na odległość na swojej stronie internetowej.

8

Podczas kontroli urząd nadzoru stwierdził, że na tej stronie internetowej umieszczono pewną liczbę informacji, które należy uznać za naruszenie zakazu zachęcania do uczestnictwa w grach hazardowych przewidzianego w art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych.

9

W następstwie tej kontroli dyrektor urzędu wydał w dniu 19 maja 2022 r. zarządzenie, w którym stwierdził popełnienie przez Unigames szeregu naruszeń i nałożył na nią karę pieniężną (zwane dalej „zarządzeniem z dnia 19 maja 2022 r.”). Dokładniej rzecz ujmując, z zarządzenia tego wynika, po pierwsze, że w okresie od 13 października 2021 r. do 3 lutego 2022 r. wspomniany urząd stwierdził, iż na stronie internetowej Unigames znajdowały się treści zachęcające odwiedzających tę stronę do uczestnictwa w grach hazardowych na odległość, z naruszeniem art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych. Po drugie, w dniu wydania tego zarządzenia wspomniana strona nadal zawierała treści naruszające zakaz zachęcania do uczestnictwa w grach hazardowych przewidziany w tym przepisie. Po trzecie, we wspomnianym zarządzeniu na Unigames nałożono grzywnę w wysokości 12662 EUR, poinformowano ją o możliwości zawieszenia zezwolenia na urządzanie gier hazardowych i nakazano jej położenie kresu stwierdzonemu naruszeniu najpóźniej do dnia 20 czerwca 2022 r.

10

Unigames wniosła do Vilniaus apygardos administracinis teismas (regionalnego sądu administracyjnego w Wilnie, Litwa) skargę o stwierdzenie nieważności zarządzenia z dnia 19 maja 2022 r., podnosząc niezgodność z prawem procedury uchwalenia art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych.

11

Wyrokiem z dnia 10 sierpnia 2022 r. sąd ten oddalił tę skargę na tej podstawie, że zakaz zachęcania do uczestnictwa w grach hazardowych nie jest zakazem nowo wprowadzonym do ustawy o grach hazardowych, lecz był już zawarty w art. 10 ust. 19 dawnej ustawy o grach hazardowych. Sąd ten uznał, że organy litewskie nie były zatem zobowiązane do notyfikowania Komisji Europejskiej, na podstawie dyrektywy 2015/1535, projektu zmiany art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych przed jego przyjęciem przez ustawodawcę krajowego. W związku z tym oddalił on jako bezzasadny argument Unigames, zgodnie z którym na przepis ten nie można się wobec niej powołać.

12

Unigames wniosła od tego wyroku odwołanie do Lietuvos vyriausiasis administracinis teismas (najwyższego sądu administracyjnego Litwy), czyli do sądu odsyłającego.

13

Sąd ten uważa, że zawisła przed nim sprawa dotyczy kwestii wykładni dyrektywy 2015/1535.

14

W pierwszej kolejności sąd odsyłający zastanawia się, czy zasada przewidziana w omawianym art. 10 ust. 19 stanowi „przepis techniczny” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. f) tej dyrektywy. Ten ostatni przepis wymienia cztery kategorie przepisów technicznych, wśród których znajduje się kategoria „zasady dotyczącej usług”.

15

W wyroku z dnia 4 lutego 2016 r., Ince (C‑336/14, EU:C:2016:72, pkt 75) Trybunał orzekł już, że niektóre przepisy mające zastosowanie do gier hazardowych w Niemczech można zakwalifikować jako „zasady dotyczące usług” w zakresie, w jakim dotyczą one „usługi społeczeństwa informacyjnego” w rozumieniu wspomnianej dyrektywy. Przepisy te obejmowały w szczególności zakaz oferowania gier hazardowych przez Internet oraz rozpowszechniania reklamy gier hazardowych przez Internet lub za pomocą środków telekomunikacyjnych.

16

W tym względzie sąd odsyłający podkreśla, że na Litwie zakazane jest nie oferowanie gier hazardowych przez Internet, lecz zachęcanie do uczestnictwa w grach hazardowych, czyli publikowanie informacji lub dokonywanie czynności zachęcających do uczestnictwa w takich grach, w jakiejkolwiek formie i za pomocą jakichkolwiek środków.

17

Sąd ten zastanawia się, czy zasada zawarta w art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych w zakresie, w jakim dotyczy ona informacji opublikowanych przez podmiot urządzający gry hazardowe na jego stronie internetowej, spełnia wszystkie przesłanki pozwalające uznać, że ma ona zastosowanie do „usługi” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535, biorąc pod uwagę fakt, że chodzi o publikację takich informacji przez sam ten podmiot. Zważywszy, że wspomniany podmiot oferuje usługi w zakresie gier hazardowych osobom odwiedzającym jego stronę internetową, jest oczywiste, że strona ta zawiera informacje dotyczące tych gier, a także informacje zachęcające odwiedzających do korzystania z tych usług. W tych okolicznościach sąd odsyłający dąży do ustalenia, czy okoliczność, że to osoba odwiedzająca uzyskuje dostęp do wspomnianej strony z zamiarem skorzystania z rozpatrywanych usług, oznacza, że usługi te są świadczone w drodze transmisji danych żądanych przez osobę odwiedzającą stronę internetową, innymi słowy, „na indywidualne żądanie odbiorcy usług” w rozumieniu tego art. 1 ust. 1 lit. b).

18

W drugiej kolejności, gdyby odpowiedź na pytanie pierwsze miała potwierdzić, że art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych stanowi „przepis techniczny” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2015/1535, istotne byłoby również ustalenie, czy przepis ten należy notyfikować Komisji na podstawie art. 5 ust. 1 tej dyrektywy.

19

W tym względzie sąd odsyłający wskazuje, że w toku procedury uchwalania ustawy nr XIV-337 z dnia 20 maja 2021 r., Komisja nie otrzymała notyfikacji projektu zmiany art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych.

20

W kontekście dyrektywy 98/34/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 czerwca 1998 r. ustanawiającej procedurę udzielania informacji w dziedzinie norm i przepisów technicznych (Dz.U. 1998, L 204, s. 37), zmienionej dyrektywą 98/48/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 lipca 1998 r. (Dz.U. 1998, L 217, s. 18), którą dyrektywa 2015/1535 uchyliła, lecz której przepisy były zasadniczo identyczne z przepisami tej dyrektywy, Trybunał orzekł w wyroku z dnia 20 grudnia 2017 r., Falbert i in. (C‑255/16, EU:C:2017:983, pkt 23), że aby nowe uregulowania krajowe zostały uznane za przepis techniczny, które należy notyfikować, nie powinny one ograniczać się do powtórzenia lub zastąpienia, bez dodania specyfikacji technicznych lub innych nowych lub dodatkowych wymagań, istniejących przepisów technicznych prawidłowo notyfikowanych Komisji.

21

W tym względzie sąd krajowy podkreśla, że zakaz przewidziany w art. 10 ust. 19 dawnej ustawy o grach hazardowych miał ograniczony zakres stosowania, który, bez zmian pod względem terytorialnym lub czasowym, został w istotny sposób sprecyzowany w art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych. Zwykłe informacje dotyczące gier hazardowych opublikowane na stronie internetowej podmiotu urządzającego te gry nie były bowiem objęte zakazem w postaci określonej w tej dawnej ustawie. W związku z tym w obecnym brzmieniu art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych ograniczył stosowanie narzędzi marketingowych, a zatem rozszerzył zakres stosowania zakazu zachęcania do uczestnictwa w grach hazardowych.

22

Powołując się na wyroki z dnia 4 lutego 2016 r., Ince (C‑336/14, EU:C:2016:72, pkt 84) i z dnia 27 października 2016 r., James Elliott Construction (C‑613/14, EU:C:2016:821, pkt 64), sąd ten przypomina również, że uchybienie przez państwo członkowskie obowiązkowi uprzedniego notyfikowania projektu przepisów technicznych pociąga za sobą niemożność powołania się na nie wobec jednostek, czy to w ramach postępowania karnego, czy też sporu między jednostkami. Sąd ten zastanawia się zatem, jakie konsekwencje władze krajowe powinny wyciągnąć z uchybienia temu obowiązkowi notyfikacji w okolicznościach takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, a mianowicie gdy zmiany wprowadzone do przepisu technicznego nie zostały notyfikowane Komisji, podczas gdy poprzednia wersja tego przepisu została zgłoszona.

23

W tych okolicznościach Lietuvos vyriausiasis administracinis teismas (najwyższy sąd administracyjny Litwy) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

24

Nie podnosząc formalnie zarzutu niedopuszczalności pytania pierwszego, Unigames twierdzi w odniesieniu do jego dopuszczalności, że zgodnie z teoriami acte clair i acte éclairé sąd odsyłający nie był zobowiązany do zwrócenia się do Trybunału z tym pytaniem.

25

Po pierwsze, Lietuvos Respublikos teisingumo ministerija (ministerstwo sprawiedliwości Republiki Litewskiej) oświadczyło w toku procedury uchwalania art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych, że przepis ten stanowi „przepis techniczny” w rozumieniu dyrektywy 2015/1535, i poinformowało Lietuvos Respublikos Seimas (parlament Republiki Litewskiej) o obowiązku notyfikowania Komisji projektu zmiany tego przepisu na podstawie tej dyrektywy. W konsekwencji wykładnia tego przepisu jest oczywista.

26

Po drugie, sąd administracyjny pierwszej instancji orzekł, że art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych stanowi taki przepis techniczny, opierając się na wykładni dokonanej przez Trybunał w podobnych sprawach prejudycjalnych.

27

W tym względzie z utrwalonego orzecznictwa wynika, że w ramach ustanowionej w art. 267 TFUE współpracy między sądami krajowymi wyłącznie do sądu krajowego, przed którym zawisł spór i który musi przyjąć na siebie odpowiedzialność za mające zapaść orzeczenie sądowe, należy – przy uwzględnieniu okoliczności konkretnej sprawy – zarówno ocena, czy do wydania wyroku jest mu niezbędne uzyskanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, jak i ocena znaczenia przedstawionych Trybunałowi pytań. W związku z tym, jeśli postawione pytania dotyczą wykładni prawa Unii, Trybunał jest co do zasady zobowiązany do wydania orzeczenia (wyrok z dnia 22 października 2024 r., Kolin Inşaat Turizm Sanayi ve Ticaret, C‑652/22, EU:C:2024:910, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo)

28

W niniejszym wypadku nic nie stoi na przeszkodzie temu, by sąd krajowy wystąpił do Trybunału z pytaniem prejudycjalnym, na które odpowiedź, zdaniem jednej ze stron w postępowaniu głównym, nie budzi żadnych racjonalnych wątpliwości. Tak więc nawet gdyby tak było, pytanie takie nie staje się przez to niedopuszczalne (zob. podobnie wyrok z dnia 9 marca 2023 r., Vapo Atlantic, C‑604/21, EU:C:2023:175, pkt 33 i przytoczone tam orzecznictwo).

29

Wobec powyższego pytanie pierwsze jest dopuszczalne.

30

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 1 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2015/1535 należy interpretować w ten sposób, że uregulowania krajowe zakazujące zachęcania do uczestnictwa w grach hazardowych na odległość poprzez publikację informacji dotyczących tych gier na stronie internetowej podmiotu urządzającego takie gry stanowią „przepisy techniczne” w rozumieniu tego przepisu.

31

W tym względzie należy przypomnieć, że pojęcie „przepisów technicznych” obejmuje cztery kategorie środków, a mianowicie, po pierwsze, „specyfikację techniczną” w rozumieniu art. 1 pkt 1 lit. c) dyrektywy 2015/1535, po drugie, „inne wymagania” zdefiniowane w art. 1 pkt 1 lit. d) tej dyrektywy, po trzecie, „zasadę dotyczącą usług”, o której mowa w art. 1 pkt 1 lit. e) wskazanej dyrektywy, oraz, po czwarte, „przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne państw członkowskich […] zakazujące produkcji, przywozu, wprowadzania do obrotu lub stosowania produktu lub zakazujące świadczenia bądź korzystania z usługi lub ustanawiania dostawcy usług” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. f) tej dyrektywy (wyrok z dnia 8 października 2020 r., Admiral Sportwetten i in., C‑711/19, EU:C:2020:812, pkt 25 i przytoczone tam orzecznictwo).

32

Z uzasadnienia wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że z uwagi na to, iż spór w postępowaniu głównym nie dotyczy produktów, sąd odsyłający zastanawia się w szczególności, czy przepisy krajowe rozpatrywane w postępowaniu głównym należą do kategorii „zasady dotyczącej usług” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2015/1535, czy też do kategorii „przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich zakazujących […] świadczenia bądź korzystania z usługi lub ustanawiania dostawcy usług” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. f) tej dyrektywy.

33

Co się tyczy kategorii „zasady dotyczącej usług”, należy zauważyć, że art. 1 ust. 1 lit. e) wspomnianej dyrektywy definiuje to pojęcie jako oznaczające każdy wymóg o charakterze ogólnym odnoszący się do podejmowania i wykonywania działalności usługowej w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. b), w szczególności przepisy dotyczące dostawcy usług, usług i odbiorców usług, z wyjątkiem zasad, które nie odnoszą się szczególnie do usług określonych w tej literze.

34

Artykuł 1 ust. 1 lit. b) tej dyrektywy definiuje pojęcie „usługi” jako każdą „usługę społeczeństwa informacyjnego”, czyli każdą usługę normalnie świadczoną za wynagrodzeniem, na odległość, drogą elektroniczną i na indywidualne żądanie odbiorcy usług.

35

Z łącznej lektury art. 1 ust. 1 lit. b) i e) dyrektywy 2015/1535 wynika zatem, że kategoria „zasady dotyczącej usług” obejmuje wyłącznie zasady dotyczące usług społeczeństwa informacyjnego.

36

W tym względzie należy stwierdzić, że usługi z zakresu gier hazardowych na odległość, takie jak te, o których mowa w przepisach krajowych rozpatrywanych w postępowaniu głównym, należy uznać za „usługi społeczeństwa informacyjnego” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. b) tej dyrektywy, ponieważ takie usługi spełniają wszystkie przesłanki określone w tym przepisie, w tym przesłankę wymagającą, aby usługa była świadczona „na indywidualne żądanie odbiorcy usług”.

37

Świadczenie tych usług z zakresu gier hazardowych na odległość jest bowiem bezwzględnie uzależnione od działań ich odbiorcy, takich jak wejście na stronę internetową operatora i utworzenie konta klienta (zob. analogicznie wyrok z dnia 29 lutego 2024 r., Doctipharma, C‑606/21, EU:C:2024:179, pkt 32) lub fakt obstawiania zakładów na tej stronie.

38

Rozważań przedstawionych w pkt 36 i 37 niniejszego wyroku nie podważa okoliczność, że informacje o grach hazardowych, które operator tych gier publikuje na swojej stronie internetowej, niekoniecznie są dostarczane „na indywidualne żądanie usługobiorcy”. Taka publikacja informacji nie może bowiem, w okolicznościach takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, być uważana za usługę reklamy lub inną usługę świadczoną na rzecz odbiorców gier hazardowych na odległość, lecz stanowi pomocniczy i nierozerwalny element danych usług w zakresie gier hazardowych na odległość, na których opiera się cały jej sens ekonomiczny [zob. analogicznie wyrok z dnia 1 października 2020 r., A (Reklama i sprzedaż produktów leczniczych przez Internet), C‑649/18, EU:C:2020:764, pkt 56]. Zatem to wyłącznie same usługi w zakresie gier hazardowych muszą spełniać odpowiednie przesłanki, aby mogły wchodzić w zakres pojęcia „usługi” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2015/1535, przy czym zakaz będący przedmiotem postępowania głównego, który dotyczy takiej publikacji informacji, powinien spełniać szczególne kryteria przewidziane w art. 1 ust. 1 lit. e) tej dyrektywy, aby można go było uznać za „zasadę dotyczącą” tych usług w rozumieniu tego ostatniego przepisu.

39

W tym ostatnim względzie, o ile bezsporne jest, że zakaz rozpatrywany w postępowaniu głównym stanowi „wymóg o charakterze ogólnym” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2015/1535, o tyle należy jeszcze zbadać, po pierwsze, czy można go uznać za „odnoszący się do podejmowania i wykonywania działalności w zakresie usług społeczeństwa informacyjnego”, przy czym przepis ten uściśla, że ma to miejsce w szczególności w przypadku przepisów dotyczących usługodawcy, usług i usługobiorcy.

40

W tym względzie należy stwierdzić, że art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych może wchodzić w zakres pojęcia „zasady dotyczącej usług”, ponieważ zakazuje on zachęcania między innymi do uczestnictwa w grach hazardowych na odległość, a w szczególności publikowania na stronie internetowej podmiotu urządzającego takie gry informacji o nich lub dokonywania czynności zachęcających do uprawniania takich gier (zob. podobnie wyrok z dnia 22 października 2020 r., Sportingbet i Internet Opportunity Entertainment, C‑275/19, EU:C:2020:856, pkt 48 i przytoczone tam orzecznictwo).

41

Po drugie, jak wynika z samego brzmienia art. 1 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2015/1535, aby rozpatrywany w postępowaniu głównym zakaz mógł zostać uznany za „zasadę dotyczącą usług”, musi on dotyczyć „szczególnie” usług społeczeństwa informacyjnego (zob. podobnie wyrok z dnia 12 września 2019 r., VG Media, C‑299/17, EU:C:2019:716, pkt 31).

42

W tym względzie z art. 1 ust. 1 lit. e) akapit drugi ppkt (i) dyrektywy 2015/1535 wynika, że weryfikacji, czy dana zasada dotyczy konkretnie usług społeczeństwa informacyjnego, należy dokonywać w świetle zarówno brzmienia tej zasady, jak i realizowanego przez nią celu. Ponadto zgodnie z tym przepisem nie jest wymagane, aby „celem szczególnym” lub przedmiotem danej zasady było uregulowanie usług społeczeństwa informacyjnego, lecz wystarczy, aby realizowała ona ten cel lub ten przedmiot poprzez niektóre z jej postanowień (zob. podobnie wyrok z dnia 12 września 2019 r., VG Media, C‑299/17, EU:C:2019:716, pkt 32). Wreszcie zgodnie z art. 1 ust. 1 lit. e) akapit drugi ppkt (ii) tej dyrektywy zasada nie jest traktowana jako szczególnie odnosząca się do usług społeczeństwa informacyjnego, jeżeli odnosi się do tych usług wyłącznie w sposób dorozumiany lub marginalny.

43

W niniejszym przypadku, jak podkreślają Unigames, rząd litewski i Komisja w swoich uwagach na piśmie, należy stwierdzić, że art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych dotyczy szczególnie usług społeczeństwa informacyjnego. Z samego brzmienia tego przepisu wynika bowiem, że dotyczy on wyraźnie, poza grami hazardowymi w klasycznym znaczeniu, gier hazardowych na odległość oraz podmiotów świadczących usługi w zakresie takich gier.

44

Ponadto wbrew temu, co twierdzi rząd włoski w swoich uwagach na piśmie, okoliczność, że art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych przewiduje ogólny zakaz zachęcania do uczestnictwa w tych grach w jakikolwiek sposób, a nie wyłącznie przez Internet, nie może oznaczać, że przepis ten dotyczy usług społeczeństwa informacyjnego w sposób dorozumiany lub marginalny w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. e) akapit drugi ppkt (ii) dyrektywy 2015/1535 (zob. podobnie wyrok z dnia 12 września 2019 r., VG Media, C‑299/17, EU:C:2019:716, pkt 37).

45

W konsekwencji należy stwierdzić, że ów art. 10 ust. 19 stanowi „zasadę dotyczącą usług” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. e) dyrektywy 2015/1535.

46

Niemniej jednak, aby dany przepis krajowy mógł zostać uznany za „przepis techniczny” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. f) tej dyrektywy, musi on odpowiadać definicji zawartej w tej lit. f), a zatem musi być obowiązkowy de iure lub de facto, w szczególności w odniesieniu do świadczenia danej usługi lub korzystania z niej w państwie członkowskim lub na przeważającej jego części (zob. podobnie wyrok z dnia 03 grudnia 2020 r., Star Taxi App, C‑62/19, EU:C:2020:980, pkt 61).

47

W tym względzie z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, że art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych ustanawia zasadę, której przestrzeganie jest obowiązkowe w przypadku świadczenia usług w zakresie gier hazardowych na odległość na Litwie.

48

To bowiem podnoszone przez Unigames naruszenie tego art. 10 ust. 19 ze względu na opublikowanie na jego stronie internetowej niektórych informacji dotyczących gier hazardowych na odległość oferowanych przez tę spółkę stanowiło podstawę zarządzenia z dnia 19 maja 2022 r., w którym urząd nadzoru poinformował w szczególności tę spółkę o możliwości zawieszenia zezwolenia na urządzanie gier hazardowych.

49

W świetle całości powyższych rozważań odpowiedź na pytanie pierwsze powinna brzmieć następująco: art. 1 ust. 1 lit. f) dyrektywy 2015/1535 należy interpretować w ten sposób, że uregulowania krajowe zakazujące zachęcania do uczestnictwa w grach hazardowych na odległość poprzez publikację informacji dotyczących tych gier na stronie internetowej podmiotu urządzającego takie gry stanowią „przepisy techniczne” w rozumieniu tego przepisu.

50

Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 5 ust. 1 dyrektywy 2015/1535 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku uregulowań krajowych stanowiących „przepis techniczny” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. f) tej dyrektywy, notyfikowanych Komisji zgodnie z tym art. 5 ust. 1, na zmianę tych uregulowań nie można powoływać się wobec podmiotów gospodarczych, jeżeli zmiana ta nie została notyfikowana.

51

Z art. 5 ust. 1 akapit pierwszy wspomnianej dyrektywy wynika, że państwa członkowskie niezwłocznie przekazują Komisji wszelkie projekty przepisów technicznych, z wyjątkiem tych, które w pełni stanowią transpozycję normy międzynarodowej lub normy unijnej, oraz przekazują Komisji również uzasadnienie konieczności przyjęcia takich przepisów technicznych, chyba że powody te zostały wyraźnie ujęte w projekcie.

52

W tym względzie należy przypomnieć, że – jak zauważa sąd odsyłający – Trybunał orzekł, iż aby nowe uregulowania krajowe zostały uznane za przepisy techniczne, które należy notyfikować na podstawie dyrektywy 2015/1535, nie mogą one ograniczać się do powtórzenia lub zastąpienia, bez dodania do nich specyfikacji technicznych ani innych nowych lub dodatkowych wymagań, istniejących przepisów technicznych prawidłowo notyfikowanych Komisji (zob. podobnie wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Falbert i in., C‑255/16, EU:C:2017:983, pkt 23 i przytoczone tam orzecznictwo).

53

W ten sposób Trybunał orzekł, że nowe uregulowania zawierające specyfikacje techniczne bardziej surowe niż specyfikacje zawarte we wcześniejszych uregulowaniach, które zostały notyfikowane, powinny zostać ze swej strony notyfikowane (zob. podobnie wyrok z dnia 21 grudnia 2023 r., Papier Mettler Italia, C‑86/22, EU:C:2023:1023, pkt 50).

54

W związku z tym nowe uregulowania podlegają obowiązkowi notyfikacji na podstawie dyrektywy 2015/1535, w szczególności gdy zwiększają zakres stosowania wcześniejszych uregulowań. Natomiast nie podlegają one temu obowiązkowi, jeżeli ograniczają się do uściślenia lub wyjaśnienia tych wcześniejszych uregulowań (zob. podobnie wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Falbert i in., C‑255/16, EU:C:2017:983, pkt 20 i 22).

55

W niniejszej sprawie rząd litewski utrzymuje, że art. 10 ust. 19 dawnej ustawy o grach hazardowych, który został prawidłowo notyfikowany Komisji, przewidywał już zakaz zachęcania do uczestnictwa w grach hazardowych, w tym również na odległość. Zdaniem tego rządu zmiany wprowadzone do tej ustawy nie są istotne, ponieważ nie zmieniają notyfikowanych już przepisów ani ich zakresu stosowania, w związku z czym zachowanie zarzucane Unigames byłoby traktowane w podobny sposób na podstawie dawnej ustawy o grach hazardowych.

56

W tym względzie należy przypomnieć, że ocena zakresu takiej zmiany przepisów stanowi kwestię prawa krajowego, która należy do właściwości sądu odsyłającego (zob. podobnie wyrok z dnia 20 grudnia 2017 r., Falbert i in., C‑255/16, EU:C:2017:983, pkt 21 i przytoczone tam orzecznictwo).

57

Z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika zaś, że art. 10 ust. 19 ustawy o grach losowych „w istotny sposób sprecyzował” zakaz zachęcania do uczestnictwa w grach hazardowych. W szczególności sąd odsyłający wskazuje, że zachowanie zarzucane Unigames na podstawie obecnie obowiązującej ustawy, polegające na opublikowaniu na stronie internetowej tej spółki informacji dotyczących oferowanych przez nią gier hazardowych, nie było karane na podstawie dawnej ustawy o grach hazardowych. W związku z tym ów art. 10 ust. 19 rozszerzył zakres stosowania tego zakazu.

58

Z informacji zawartych we wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika zatem, że art. 10 ust. 19 ustawy o grach hazardowych dodał nowe lub dodatkowe wymogi w rozumieniu orzecznictwa, o którym mowa w pkt 52 niniejszego wyroku, w stosunku do art. 10 ust. 19 dawnej ustawy o grach hazardowych. Wynika z tego, że z zastrzeżeniem ewentualnych ustaleń, których dokonanie należy do sądu odsyłającego, zmiana, która doprowadziła do przyjęcia obecnie obowiązującej ustawy, powinna była zostać notyfikowana na podstawie art. 5 ust. 1 akapit pierwszy dyrektywy 2015/1535.

59

Wniosek ten znajduje potwierdzenie w art. 5 ust. 1 akapit trzeci, który przewiduje obowiązek dokonania „ponownego przekazania” projektu przepisów technicznych, w przypadku gdy państwo członkowskie wprowadza w takim projekcie istotne zmiany skutkujące zmianą jego zakresu stosowania, skróceniem pierwotnie przewidzianego harmonogramu wdrożenia, dodaniem specyfikacji lub wymogów lub zaostrzeniem ich.

60

To prawda, że art. 5 ust. 1 akapit trzeci dyrektywy 2015/1535 jako taki nie ma zastosowania do sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym, ponieważ dotyczy on wyłącznie sytuacji, w której w trakcie krajowego procesu legislacyjnego wprowadza się istotne zmiany do projektu przepisu technicznego po notyfikowaniu tego projektu Komisji (zob. podobnie wyrok z dnia 4 lutego 2016 r., Ince, C‑336/14, EU:C:2016:72, pkt 79), a zatem przed ostatecznym przyjęciem wspomnianego projektu.

61

Jednakże wspomniany art. 5 ust. 1 akapit trzeci potwierdza, że w przypadku gdy – jak w niniejszej sprawie – istotna zmiana została wprowadzona nie przed ostatecznym przyjęciem projektu przepisu technicznego, lecz w obowiązującym już przepisie technicznym, taka zmiana, w szczególności gdy skutkuje rozszerzeniem zakresu stosowania tego przepisu technicznego, powinna być przedmiotem odrębnej notyfikacji (zob. podobnie wyrok z dnia 8 listopada 2007 r., Schwibbert, C‑20/05, EU:C:2007:652, pkt 42).

62

Wreszcie zgodnie z utrwalonym orzecznictwem naruszenie obowiązku notyfikacji przewidzianego w art. 5 ust. 1 akapit pierwszy dyrektywy 2015/1535 stanowi istotne uchybienie proceduralne przy przyjmowaniu danych przepisów technicznych, podlegające sankcji polegającej na braku możliwości stosowania tych przepisów, w związku z czym nie można się na nie powoływać wobec jednostek. Mogą one podnieść to przed sądem krajowym, na którym spoczywa obowiązek odmowy zastosowania krajowego przepisu technicznego, który nie został notyfikowany zgodnie z tą dyrektywą (zob. podobnie wyrok z dnia 22 października 2020 r., Sportingbet i Internet Opportunity Entertainment, C‑275/19, EU:C:2020:856, pkt 53 i przytoczone tam orzecznictwo).

63

W świetle całości powyższych rozważań odpowiedź na pytanie drugie powinna brzmieć następująco: art. 5 ust. 1 dyrektywy 2015/1535 należy interpretować w ten sposób, że w przypadku uregulowań krajowych stanowiących „przepisy techniczne” w rozumieniu art. 1 ust. 1 lit. f) tej dyrektywy, notyfikowanych Komisji zgodnie z tym art. 5 ust. 1, na zmianę tych uregulowań nie można powoływać się wobec podmiotów gospodarczych, jeżeli zmiana ta nie została notyfikowana, a skutkuje rozszerzeniem zakresu stosowania tych uregulowań, w związku z czym stanowi „przepis techniczny” podlegający obowiązkowi notyfikowania przewidzianemu w tym ostatnim przepisie.

64

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (piąta izba) orzeka, co następuje: