–

w imieniu rządu rumuńskiego – E. Gane, R.I. Haţieganu i A. Wellman, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – F. Moro, M. Salyková i E.A. Stamate, w charakterze pełnomocników,

1

Pytanie prejudycjalne dotyczy wykładni art. 114 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiającego unijny kodeks celny (Dz.U. 2013, L 269, s. 1, zwanego dalej „kodeksem celnym”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Network One Distribution SRL (zwaną dalej „Network One”), spółką handlową będącą podatnikiem podatku od wartości dodanej (VAT) w Rumunii, a Agenția Națională de Administrare Fiscală – Direcția Generală Regională a Finanțelor Publice București (krajową agencją administracji podatkowej – regionalną dyrekcją generalną ds. finansów publicznych w Bukareszcie, Rumunia), Agenția Națională de Administrare Fiscală – Direcția Generală de Administrare a Marilor Contribuabili (krajową agencją administracji podatkowej – dyrekcją generalną ds. dużych podatników, Rumunia), Autoritatea Vamală Română – Direcția Regională Vamală București (rumuńskim organem celnym – regionalną dyrekcją celną w Bukareszcie, Rumunia) oraz Ministerul Finanțelor – Direcția Generală de Soluționare a Contestațiilor (ministerstwem finansów – dyrekcją generalną ds. odwołań, Rumunia) w przedmiocie nałożenia na Network One odsetek za zwłokę i kar za zwłokę ze względu na to, że nie uiściła ona cła antydumpingowego w przewidzianym terminie.

3

Tytuł II rozporządzenia Rady (WE, Euratom) nr 2988/95 z dnia 18 grudnia 1995 r. w sprawie ochrony interesów finansowych Wspólnot Europejskich (Dz.U. 1995, L 312, s. 1), zatytułowany „Środki i kary administracyjne”, zawiera art. 4, który stanowi:

„1.   Każda nieprawidłowość będzie pociągała za sobą z reguły cofnięcie bezprawnie uzyskanej korzyści:

[…]

2.   Stosowanie środków wymienionych w ust. 1 ogranicza się do wycofania uzyskanej korzyści łącznie – jeśli to zostało przewidziane – z odsetkami, które mogą być ustalane w oparciu o stawkę ryczałtową.

[…]

4.   Środków przewidzianych w niniejszym artykule nie uznaje się za kary”.

4

Artykuł 5 tego rozporządzenia przewiduje:

„1.   Nieprawidłowości dokonane celowo lub będące skutkiem zaniedbania mogą prowadzić do następujących kar administracyjnych:

[…]

[…]

2.   Bez uszczerbku dla przepisów określonych w zasadach sektorowych istniejących w dniu wejścia w życie niniejszego rozporządzenia, inne nieprawidłowości mogą skutkować nałożeniem jedynie tych kar przewidzianych w ust. 1, które nie są równoważne z sankcją karną, pod warunkiem że tego rodzaju sankcje są niezbędne dla zapewnienia prawidłowego stosowania tych zasad”.

5

Artykuł 1 rozporządzenia Rady (UE) nr 502/2013 z dnia 29 maja 2013 r. zmieniającego rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) nr 990/2011 nakładające ostateczne cło antydumpingowe na przywóz rowerów pochodzących z Chińskiej Republiki Ludowej w następstwie przeglądu wygaśnięcia na podstawie art. 11 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 1225/2009 (Dz.U. 2013, L 153, s. 17) stanowił w ust. 1 i 4:

„1.   Niniejszym nakłada się ostateczne cło antydumpingowe na przywóz rowerów dwukołowych i innych rowerów (włączając trzykołowe wózki-rowery dostawcze, ale wyłączając rowery jednokołowe), bezsilnikowych, objętych kodami CN 87120030 oraz ex87120070 (kodami TARIC 8712007091 i 8712007099), pochodzących z Chińskiej Republiki Ludowej.

[…]

4.   O ile nie określono inaczej, zastosowanie mają obowiązujące przepisy dotyczące należności celnych”.

6

Artykuł 42 kodeksu celnego, zatytułowany „Stosowanie sankcji”, stanowi w ust. 1 i 2:

„1.   Każde państwo członkowskie przewiduje sankcje za nieprzestrzeganie przepisów prawa celnego. Sankcje są skuteczne, proporcjonalne i odstraszające.

2.   Stosowane sankcje administracyjne mogą przybrać, między innymi, jedną z następujących form lub obie z nich:

7

Artykuł 114 tego kodeksu, zatytułowany „Odsetki za zwłokę”, stanowi w ust. 1 i 2:

„1.   Odsetki za zwłokę naliczane są od kwoty należności celnych przywozowych lub wywozowych począwszy od dnia, w którym upłynął wyznaczony termin, aż do dnia zapłaty należności.

W przypadku państw członkowskich, których walutą jest euro, stawka odsetek za zwłokę jest równa stopie procentowej opublikowanej w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, seria C, którą Europejski Bank Centralny stosował do swoich głównych operacji refinansowania w pierwszym dniu miesiąca, w którym przypadał termin płatności, powiększonej o dwa punkty procentowe.

W przypadku państw członkowskich, których walutą nie jest euro, stawka odsetek za zwłokę jest równa stopie procentowej stosowanej w pierwszym dniu danego miesiąca przez krajowy bank centralny do jego głównych operacji refinansowania, powiększonej o dwa punkty procentowe, lub, w przypadku państw członkowskich, dla których stopa procentowa krajowego banku centralnego nie jest dostępna, najbardziej zbliżonej stopie procentowej stosowanej w pierwszym dniu danego miesiąca na rynku pieniężnym danego państwa członkowskiego, powiększonej o dwa punkty procentowe.

2.   Jeżeli dług celny powstał na podstawie art. 79 lub 82 lub jeżeli powiadomienie o długu celnym jest wynikiem kontroli po zwolnieniu towarów, odsetki za zwłokę nalicza się od kwoty należności celnych przywozowych lub wywozowych, od dnia powstania długu celnego do dnia powiadomienia o tym długu.

Stopa procentowa odsetek za zwłokę ustalana jest zgodnie z ust. 1”.

8

Artykuł 1 legea nr. 207/2015 privind Codul de procedură fiscală (ustawy nr 207/2015 – kodeks postępowania podatkowego) z dnia 20 lipca 2015 r. (Monitorul Oficial al României, cz. I, nr 547 z dnia 23 lipca 2015 r.) (zwanej dalej „kodeksem postępowania podatkowego”) stanowi w pkt 20 i 33:

„20.   odsetki – podatkowa należność uboczna stanowiąca równowartość szkody wyrządzonej osobie, której przysługuje wierzytelność główna, w wyniku niezapłacenia przez dłużnika głównych zobowiązań podatkowych w terminie ich wymagalności.

[…]

33.   kara za zwłokę – podatkowa należność uboczna stanowiąca sankcję za niezapłacenie przez dłużnika głównych zobowiązań podatkowych w terminie ich wymagalności”.

9

Artykuł 173 ust. 1 tego kodeksu przewiduje:

„Odsetki i kary za zwłokę są należne po upływie terminu płatności przez dłużnika głównego zobowiązania podatkowego”.

10

Artykuł 174 ust. 1 i 5 tego kodeksu przewiduje:

„1.   Odsetki nalicza się za każdy dzień zwłoki, począwszy od dnia następującego bezpośrednio po terminie wymagalności do dnia zapłaty należnej kwoty włącznie.

[…]

5.   Stopa procentowa wynosi 0,02 % za każdy dzień zwłoki”.

11

Artykuł 176 tego kodeksu stanowi w ust. 1–3:

„1.   Kary za zwłokę nalicza się za każdy dzień zwłoki, począwszy od dnia następującego bezpośrednio po terminie wymagalności do dnia zapłaty należnej kwoty włącznie. Przepisy art. 174 ust. 2–4 oraz art. 175 stosuje się odpowiednio.

2.   Stawka kar za zwłokę wynosi 0,01 % za każdy dzień zwłoki.

3.   Kara za zwłokę nie zwalnia z obowiązku zapłaty odsetek”.

12

W okresie od 18 marca 2016 r. do 28 września 2017 r. Network One dokonywała przywozu do Rumunii rowerów tradycyjnych, rowerów elektrycznych i części zamiennych, w odniesieniu do których złożyła do rumuńskich organów celnych różne zgłoszenia o dopuszczeniu do swobodnego obrotu w okresie od 30 marca 2016 r. do 28 września 2017 r. Zgłoszenia te wskazywały, że krajem pochodzenia przywożonych towarów jest Tajlandia.

13

Po przeprowadzeniu w dniu 30 lipca 2018 r. kontroli celnej dotyczącej rzeczywistego pochodzenia tych towarów Direcția Generală Regională a Finanțelor Publice București – Direcția Regională Vamală București (regionalna dyrekcja generalna ds. finansów publicznych w Bukareszcie – regionalna dyrekcja celna w Bukareszcie) stwierdziła, że towary te pochodzą z Chin, a nie z Tajlandii.

14

W dniu 25 września 2019 r. organ ten przyjął protokół kontroli oraz decyzję w sprawie uregulowania sytuacji (zwaną dalej „decyzją korygującą”), z których wynika, że na Network One zostało nałożone cło antydumpingowe na podstawie rozporządzenia nr 502/2013 w wysokości 1739090 lei rumuńskich (RON) (około 366896 EUR). Ponadto organ ten stwierdził, że Network One była zobowiązana do zapłaty podatkowej należności ubocznej obejmującej, po pierwsze, odsetki za zwłokę związane z cłem antydumpingowym w łącznej kwocie 183209 RON (około 38652 EUR) na podstawie art. 114 kodeksu celnego, a po drugie, karę za zwłokę w łącznej kwocie 158312 RON (około 33399 EUR) na podstawie art. 176 kodeksu postępowania podatkowego.

15

W dniu 7 października 2019 r. Network One uiściła kwoty odpowiadające cłu antydumpingowemu przewidzianemu w rozporządzeniu nr 502/2013 oraz karom.

16

Następnie spółka ta wniosła odwołanie od wspomnianego protokołu kontroli i decyzji korygującej, które zostało oddalone decyzją administracyjną Direcția Generală de Administrare a Marilor Contribuabili – Serviciul soluționare contestații (dyrekcji generalnej ds. dużych podatników – działu ds. odwołań, Rumunia) z dnia 25 czerwca 2020 r.

17

W dniu 7 grudnia 2020 r. Network One wniosła do Tribunalul București (sądu okręgowego w Bukareszcie, Rumunia) skargę na tę decyzję oraz na decyzję korygującą. W tym względzie spółka ta podniosła w szczególności, że art. 114 kodeksu celnego połączył odsetki i kary w ramach jednolitej stawki, i zakwestionowała dodatkowe zastosowanie kar przewidzianych w kodeksie postępowania podatkowego, ponieważ jej zdaniem kary te były związane z tym samym głównym zobowiązaniem podatkowym. W tym względzie Network One podniosła, że praktyka ta naruszała wspomniany art. 114 kodeksu celnego, ponieważ prowadziła do nieuzasadnionego podwyższenia nałożonych kar. Orzeczeniem z dnia 6 kwietnia 2021 r. skarga ta została oddalona.

18

Network One wniosła od tego wyroku skargę do Curtea de Apel București (sądu apelacyjnego w Bukareszcie, Rumunia), który jest sądem odsyłającym.

19

Sąd ten zastanawia się nad kwestią, czy art. 114 kodeksu celnego pozwala krajowemu organowi celnemu żądać od dłużnika, który nie uiścił długu celnego w wymaganym terminie, zapłaty, poza odsetkami za zwłokę, kary za zwłokę na podstawie prawa krajowego.

20

W tym względzie sąd odsyłający zauważył w pierwszej kolejności, że kodeks postępowania podatkowego, który ma zastosowanie jako uzupełnienie kodeksu celnego, pozwala nałożyć na podatnika, który nie uiścił długu podatkowego w przewidzianym terminie, odsetki za zwłokę i kary za zwłokę, których cele są różne. O ile bowiem odsetki zapewniają naprawienie szkody wyrządzonej budżetowi państwa przez dłużnika, który nie spłacił długu podatkowego w terminie, o tyle kary te stanowią sankcję nałożoną na tego dłużnika. Takie odrębne cele umożliwiają, jak w niniejszej sprawie, łączne nałożenie odsetek za zwłokę i kar za zwłokę.

21

W drugiej kolejności sąd ten przypomniał, że zgodnie z orzecznictwem Trybunału, gdy uregulowanie Unii nie przewiduje szczególnych sankcji w razie naruszenia jego przepisów lub odsyła w tej kwestii do przepisów krajowych, państwa członkowskie są zobowiązane do podjęcia wszelkich właściwych środków w celu zapewnienia pełnego stosowania i skuteczności prawa Unii.

22

O ile rozporządzenie nr 502/2013 nie przewiduje żadnej sankcji w przypadku naruszenia jego przepisów, o tyle stanowi ono w art. 1 ust. 4, że co do zasady stosuje się przepisy dotyczące należności celnych, co pozwoliłoby w niniejszym przypadku na stosowanie art. 114 kodeksu celnego. Zresztą to właśnie na podstawie tego artykułu organy celne nałożyły „karę za zwłokę” poza cłem antydumpingowym, począwszy od dnia powstania długu celnego do dnia powiadomienia o nim.

23

W trzeciej kolejności sąd odsyłający uważa, że jego wątpliwości co do możliwości łącznego nałożenia, na podstawie art. 114 kodeksu celnego, odsetek za zwłokę i kar za zwłokę, w przypadku gdy dług celny nie został zapłacony w wyznaczonym terminie, nie zostały rozwiane przez orzecznictwo Trybunału dotyczące rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny (Dz.U. 1992, L 302, s. 1), które zostało uchylone i zastąpione przez kodeks celny.

24

W tych okolicznościach Curtea de Apel București (sąd apelacyjny w Bukareszcie) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy prawo Unii, w szczególności art. 114 [kodeksu celnego], należy interpretować w ten sposób, że stoi ono na przeszkodzie praktyce administracyjnej, zgodnie z którą w okolicznościach takich jak okoliczności rozpatrywane w postępowaniu głównym w odniesieniu do kwoty cła antydumpingowego nakłada się na podatnika, oprócz przewidzianych w art. 114 tego [kodeksu] kar za zwłokę, również karę za zwłokę przewidzianą w uregulowaniu krajowym (kodeksie postępowania podatkowego)?”.

25

Poprzez swoje pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 114 kodeksu celnego należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwia się on krajowej praktyce administracyjnej, w ramach której przewidziana w przepisach krajowych kara za zwłokę może zostać nałożona oprócz odsetek za zwłokę przewidzianych w tym artykule.

26

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że sąd odsyłający odnosi się w treści pytania prejudycjalnego do „kary za zwłokę”, która miałaby być przewidziana w art. 114 kodeksu celnego, a nie do „odsetek za zwłokę”. Jednakże nawet jeśli rumuńska wersja językowa tego artykułu wymienia wielokrotnie wyrażenie „kara za zwłokę” („penalitățile de întârziere”), to z tytułu tego artykułu („Dobânda la arierate”) wyraźnie wynika, że środek przewidziany w tym artykule polega na pobieraniu „odsetek za zwłokę”, a nie na nałożeniu kary.

27

W tym względzie, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, sformułowania użytego w niektórych wersjach językowych przepisu prawa Unii nie można traktować jako jedynej podstawy jego wykładni lub przyznawać mu w tym zakresie pierwszeństwa względem pozostałych wersji językowych. Konieczność jednolitego stosowania i, co za tym idzie, jednolitej wykładni aktu Unii wyklucza bowiem jego rozpatrywanie w jednej, w oderwaniu od innych, wersji językowej, wymaga zaś interpretowania go z uwzględnieniem ogólnej systematyki i celu uregulowania, którego przepis ten stanowi część, a zwłaszcza w świetle wszystkich wersji językowych [wyrok z dnia 21 marca 2024 r., CBR (Hemianopsja), C‑703/22, EU:C:2024:261, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo].

28

Tymczasem, po pierwsze, jeśli chodzi o ogólną systematykę i cel kodeksu celnego, należy zauważyć, że celem tego aktu nie jest ustanowienie sankcji lub kar w przypadku naruszenia przepisów celnych. Z art. 42 ust. 1 tego kodeksu wynika bowiem, że do państw członkowskich należy ustanowienie takich sankcji.

29

Po drugie, w każdym razie w wielu wersjach językowych art. 114 kodeksu celnego odnosi się raczej do pojęcia „odsetki za zwłokę” niż do pojęcia „kary za zwłokę”, jak w szczególności w wersjach językowych hiszpańskiej („Intereses de demora”), niemieckiej („Verzugszinsen”), angielskiej („Interest on arrears”), francuskiej („Intérêts de retard”), włoskiej („Interesse di mora”), niderlandzkiej („Vertragingsrente”), polskiej („Odsetki za zwłokę”), portugalskiej („Juros de mora”), fińskiej („Viivästyskorko”) lub szwedzkiej („Dröjsmålsränta”) tego artykułu.

30

W świetle powyższego ze sformułowania „kara za zwłokę” w rumuńskiej wersji językowej art. 114 kodeksu celnego nie można wywieść, że środkiem przewidzianym w tym artykule jest raczej zastosowanie kary za zwłokę niż pobranie odsetek za zwłokę.

31

W drugiej kolejności należy przypomnieć, że Trybunał uznał w odniesieniu do art. 232 ust. 1 rozporządzenia nr 2913/92, które ustanowiło Wspólnotowy kodeks celny, uchylony i zastąpiony kodeksem celnym, że „odsetki za zwłokę mają […] złagodzić skutki wynikające z przekroczenia terminu zapłaty i w szczególności zapobiegać temu, aby dłużnik celny nie osiągał w nieuzasadniony sposób korzyści z faktu, że kwoty należne z tytułu tego długu pozostają w jego dyspozycji po terminie wyznaczonym na jego uiszczenie” (wyrok z dnia 31 marca 2011 r., Aurubis Balgaria, C‑546/09, EU:C:2011:199, pkt 29).

32

Tak więc odsetki za zwłokę służą złagodzeniu skutków wynikających z przekroczenia terminu zapłaty i zrekompensowaniu korzyści, jakie przedsiębiorca czerpie nienależnie z opóźnienia w spłacie długu podatkowego, lecz nie mają na celu ukarania takiego opóźnienia.

33

Ponadto, jak przypomniano w pkt 28 niniejszego wyroku, art. 42 ust. 1 kodeksu celnego przewiduje zasadniczo, że do państw członkowskich należy karanie naruszeń przepisów prawa celnego i że nakładane sankcje muszą być skuteczne, proporcjonalne i odstraszające. Ustęp 2 tego artykułu uściśla ponadto, że sankcje te mogą w szczególności, jak w niniejszym przypadku, przyjąć formę kary pieniężnej pobieranej przez organy celne.

34

W tym zakresie Trybunał przypomniał ponadto, że w braku harmonizacji przepisów Unii w dziedzinie sankcji mających zastosowanie w przypadku niedochowania warunków przewidzianych w ramach systemu wprowadzonego przez te przepisy państwa członkowskie mają kompetencję do dokonania wyboru sankcji, które uznają za odpowiednie. Niemniej jednak mają one obowiązek wykonywania tej kompetencji z przestrzeganiem prawa Unii i jego zasad ogólnych, a w konsekwencji przy poszanowaniu zasady proporcjonalności (wyrok z dnia 4 marca 2020 r., Schenker, C‑655/18, EU:C:2020:157, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo).

35

W szczególności Trybunał wyjaśnił, że środki administracyjne lub karne dozwolone przez ustawodawstwo krajowe nie powinny wykraczać poza to, co jest konieczne do realizacji uzasadnionych celów zamierzonych przez to ustawodawstwo, a ponadto nie mogą być nieproporcjonalne w stosunku do tych celów (wyrok z dnia 4 marca 2020 r., Schenker, C‑655/18, EU:C:2020:157, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo).

36

Ponadto art. 4 rozporządzenia nr 2988/95 stanowi zasadniczo, że nieprawidłowość pociąga za sobą co do zasady cofnięcie bezprawnie uzyskanej korzyści i że to cofnięcie może być powiększone o odsetki, które mogą być ustalane w oparciu o stawkę ryczałtową. Wyjaśnia on, że środków, które przewiduje, nie uznaje się za kary. Natomiast art. 5 tego rozporządzenia stanowi, że nieprawidłowości dokonane celowo lub będące skutkiem zaniedbania mogą prowadzić do kar administracyjnych, a mianowicie w szczególności do zapłaty kwoty większej od bezprawnie uzyskanej lub od zapłaty której uchyliła się dana osoba, w danym przypadku, łącznie z odsetkami.

37

W niniejszej sprawie z postanowienia odsyłającego wynika, że kary za zwłokę przewidziane w art. 176 kodeksu postępowania podatkowego stanowią sankcję pieniężną nałożoną na dłużnika, który nie spłacił zobowiązania podatkowego w przewidzianym terminie.

38

W świetle całości powyższych rozważań należy zatem stwierdzić, że taka przewidziana w prawie krajowym sankcja nie jest co do zasady niezgodna z prawem Unii, z zastrzeżeniem ustaleń, których powinien dokonać sąd odsyłający w odniesieniu do proporcjonalności tej sankcji.

39

Z uwagi na ogół powyższych rozważań na zadane pytanie należy odpowiedzieć, iż art. 114 kodeksu celnego należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwia się on krajowej praktyce administracyjnej, w ramach której przewidziana w przepisach krajowych kara za zwłokę może zostać nałożona oprócz odsetek za zwłokę przewidzianych w tym artykule.

40

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 114 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 952/2013 z dnia 9 października 2013 r. ustanawiającego unijny kodeks celny

należy interpretować w ten sposób, że:

nie sprzeciwia się on krajowej praktyce administracyjnej, w ramach której przewidziana w przepisach krajowych kara za zwłokę może zostać nałożona oprócz odsetek za zwłokę przewidzianych w tym artykule.