Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62021CC0556

    Opinia rzecznika generalnego J. Richarda de la Toura przedstawiona w dniu 17 listopada 2022 r.
    Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid przeciwko E.N. i in.
    Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Raad van State.
    Odesłanie prejudycjalne – Rozporządzenie (UE) nr 604/2013 – Ustalenie państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej – Artykuł 27 – Odwołanie od wydanej wobec osoby ubiegającej się o azyl decyzji o przekazaniu – Artykuł 29 – Termin na przekazanie – Zawieszenie biegu tego terminu w postępowaniu odwoławczym – Środek tymczasowy wnioskowany przez organ administracji.
    Sprawa C-556/21.

    ECLI identifier: ECLI:EU:C:2022:901

     OPINIA RZECZNIKA GENERALNEGO

    JEANA RICHARDA DE LA TOURA

    przedstawiona w dniu 17 listopada 2022 r. ( 1 )

    Sprawa C‑556/21

    Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid,

    przy udziale

    E.N.,

    S.S.,

    J.Y.

    [wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Raad van State (radę stanu, Niderlandy)]

    Odesłanie prejudycjalne – Polityka azylowa – Rozporządzenie (UE) nr 604/2013 – Państwo członkowskie odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej – Kryteria i mechanizmy ustalania – Skarga na przyjętą wobec osoby ubiegającej się o azyl decyzję o przekazaniu do innego państwa – Termin na przekazanie – Zawieszenie biegu terminu na przeprowadzenie przekazania

    I. Wprowadzenie

    1.

    Niniejszy wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 27 ust. 3 i art. 29 rozporządzenia (UE) nr 604/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca ( 2 ).

    2.

    Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporów pomiędzy E.N., S.S. oraz J.Y., będącymi osobami ubiegającymi się o udzielenie ochrony międzynarodowej, a Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (sekretarzem stanu ds. sprawiedliwości i bezpieczeństwa , Niderlandy) (zwanym dalej „sekretarzem stanu”) w przedmiocie decyzji wydanych przez wspomniany organ o odrzuceniu bez rozpatrzenia złożonych przez nich wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej i przekazaniu ich do innych państw członkowskich. Właściwe sądy pierwszej instancji stwierdziły nieważność wspomnianych decyzji. Sekretarz stanu wniósł środek odwoławczy od powyższych orzeczeń i złożył, między innymi, tytułem środka tymczasowego, wniosek o zawieszenie biegu terminu na przekazanie osób ubiegających się o udzielenie ochrony międzynarodowej, który to wniosek został uwzględniony.

    3.

    Niniejsza sprawa daje Trybunałowi sposobność do udzielenia wyjaśnień w kwestii metod obliczania przez wnioskujące państwo członkowskie terminu na przekazanie osoby ubiegającej się o udzielenie ochrony międzynarodowej do odpowiedzialnego państwa członkowskiego.

    4.

    Sprawa ta ma wykazuje powiązanie z zawisłą przed Trybunałem sprawą Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid (Termin na przekazanie – Handel ludźmi) (C‑338/21), w której ustalenia wymaga kwestia, czy bieg terminu na przekazanie, o którym mowa w art. 29 ust. 1 rozporządzenia Dublin III (zwanego dalej „terminem na przekazanie”), ulega zawieszeniu w przypadku, gdy równolegle z wnioskiem o udzielenie ochrony międzynarodowej zainteresowana osoba złożyła wniosek o ponowne rozpoznanie decyzji dotyczący odmowy wydania czasowego dokumentu pobytowego, o którym mowa w art. 8 dyrektywy 2004/81/WE ( 3 ).

    5.

    Mimo że w obu wspomnianych sprawach pytania skierowane przez Raad van State (radę stanu, Niderlandy) dotyczą konsekwencji zawieszenia wykonania decyzji o przekazaniu dla celów obliczania terminu na przekazanie jako takiego, to jednak występujące w tych sprawach kwestie szczegółowe są odmienne. Z tej przyczyny wspomniane sprawy stanowią przedmiot odrębnych opinii przedstawionych w tym samym dniu.

    6.

    W niniejszej opinii w wyniku przeprowadzonej przeze mnie analizy zaproponuję Trybunałowi, aby orzekł, że art. 27 ust. 3 i art. 29 rozporządzenia Dublin III należy interpretować w ten sposób, iż w zakresie, w jakim wnioskujące państwo członkowskie zdecydowało o zastosowaniu art. 27 ust. 3 lit. c) wspomnianego rozporządzenia, a osoba ubiegająca się o udzielenie ochrony międzynarodowej nie złożyła wniosku o zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu na podstawie owego przepisu, sąd rozpatrujący środek odwoławczy nie jest uprawniony w toku rozpoznawania sprawy i na wniosek właściwego organu owego państwa członkowskiego do zastosowania środka tymczasowego, którego skutkiem byłoby zawieszenie biegu terminu na przekazanie.

    II. Ramy prawne

    A.   Prawo Unii

    7.

    Artykuł 1 rozporządzenia Dublin III ustanawia kryteria i mechanizmy ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca. Motywy 4, 5 i 19 wspomnianego rozporządzenia stanowią w tym względzie:

    „(4)

    W konkluzjach [Rady Europejskiej przyjętych na specjalnym posiedzeniu] z Tampere [w dniach 15 i 16 października 1999 r.] stwierdzono […], że [wspólny europejski system azylowy] powinien zostać uzupełniony, w krótkim terminie, o precyzyjną i sprawną metodę ustalania, które państwo członkowskie jest odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosku o udzielenie azylu.

    (5)

    Metoda taka powinna być oparta na kryteriach obiektywnych i sprawiedliwych, zarówno dla państw członkowskich, jak i dla zainteresowanych osób. W szczególności powinna ona umożliwiać szybkie ustalenie odpowiedzialnego państwa członkowskiego, tak by zagwarantować skuteczny dostęp do procedur udzielania ochrony międzynarodowej i nie powinna zagrażać celowi, jakim jest szybkie rozpatrywanie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej.

    […]

    (19)

    W celu zapewnienia skutecznej ochrony praw zainteresowanych osób, należy określić gwarancje prawne oraz prawo do skutecznego środka zaskarżenia w odniesieniu do decyzji dotyczących przekazania do odpowiedzialnego państwa członkowskiego, zgodnie w szczególności z art. 47 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej. W celu zapewnienia przestrzegania prawa międzynarodowego skuteczny środek zaskarżenia w odniesieniu do takich decyzji powinien obejmować zbadanie zarówno stosowania niniejszego rozporządzenia, jak i sytuacji prawnej oraz faktycznej w państwie członkowskim, do którego wnioskodawca jest przekazywany”.

    8.

    Artykuł 27 ust. 3 i 4 rozporządzenia Dublin III stanowi:

    „3.   Na użytek odwołań lub wniosków o ponowne rozpoznanie dotyczących decyzji o przekazaniu, państwa członkowskie określają w swoim prawie krajowym, że:

    a)

    odwołanie lub wniosek o ponowne rozpoznanie daje zainteresowanej osobie prawo do pozostania w zainteresowanym państwie członkowskim do czasu rozstrzygnięcia odwołania lub wniosku o ponowne rozpoznanie; lub

    b)

    następuje automatyczne zawieszenie przekazania, a zawieszenie to wygasa po upływie pewnego rozsądnego okresu, w którym sąd – po dokonaniu dokładnej i wnikliwej analizy wniosku – podejmuje decyzję, czy odwołanie lub wniosek o ponowne rozpoznanie powoduje zawieszenie przekazania; lub

    c)

    zainteresowanej osobie daje się możliwość złożenia do sądu w rozsądnym terminie wniosku o zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu do czasu rozstrzygnięcia odwołania lub wniosku o ponowne rozpoznanie. Państwa członkowskie zapewniają skuteczny środek zaskarżenia, zawieszając przekazanie do czasu podjęcia decyzji w sprawie pierwszego wniosku o zawieszenie. Wszelkie decyzje w sprawie tego, czy zawiesić wykonanie decyzji o przekazaniu, są podejmowane w racjonalnym terminie, pozwalającym jednak na dokładną i wnikliwą analizę wniosku o zawieszenie wykonania. Decyzja o niezawieszaniu wykonania decyzji o przekazaniu zawiera uzasadnienie.

    4.   Państwa członkowskie mogą postanowić, że właściwe organy, działając z urzędu, mogą podjąć decyzję o zawieszeniu wykonania decyzji o przekazaniu do czasu rozstrzygnięcia odwołania lub wniosku o ponowne rozpoznanie”.

    9.

    Artykuł 29 ust. 1 akapit pierwszy i art. 29 ust. 2 wspomnianego rozporządzenia mają następujące brzmienie:

    „1.   Przekazanie osoby ubiegającej się o azyl […] z wnioskującego państwa członkowskiego do odpowiedzialnego państwa członkowskiego jest przeprowadzane zgodnie z prawem krajowym wnioskującego państwa członkowskiego, po konsultacjach między zainteresowanymi państwami członkowskimi, tak szybko, jak to jest praktycznie możliwe, a najpóźniej w ciągu sześciu miesięcy od wyrażenia zgody na złożony przez inne państwo członkowskie wniosek o przejęcie lub wtórne przejęcie zainteresowanej osoby lub od ostatecznej decyzji w sprawie odwołania się lub ponownego rozpoznania, w przypadku gdy mają one skutek zawieszający, zgodnie art. 27 ust. 3.

    […]

    2.   W przypadku gdy nie dokonano przekazania w terminie sześciomiesięcznym, odpowiedzialne państwo członkowskie zostaje zwolnione z obowiązku przejęcia lub wtórnego przejęcia zainteresowanej osoby, a odpowiedzialność zostaje przeniesiona na wnioskujące państwo członkowskie. Termin ten może być przedłużony do maksymalnie jednego roku, jeżeli przekazania nie można było przeprowadzić w związku z uwięzieniem zainteresowanej osoby lub do maksymalnie osiemnastu miesięcy, jeżeli zainteresowana osoba uciekła”.

    B.   Prawo niderlandzkie

    10.

    Artykuł 8:81 ust. 1 Algemene wet bestuursrecht (ogólnej ustawy dotyczącej prawa administracyjnego) ( 4 ) z dnia 4 czerwca 1992 r. stanowi:

    „Jeżeli na daną decyzję wniesiono skargę do sądu administracyjnego lub jeżeli przed ewentualnym wniesieniem skargi do sądu administracyjnego złożony został wniosek o ponowne rozpoznanie […], sędzia orzekający w przedmiocie środków tymczasowych sądu administracyjnego, który jest lub może stać się właściwy w sprawie głównej, może, na wniosek, orzec w przedmiocie środków tymczasowych, jeśli wymaga tego pilny charakter sprawy ze względu na związane z nią interesy”.

    11.

    Zgodnie z art. 8:108 ust. 1 wspomnianej ustawy:

    „W zakresie, w jakim przepisy niniejszego tytułu nie stanowią inaczej, do postępowania odwoławczego tytuły 8.1–8.3 mają zastosowanie mutatis mutandis […]”.

    III. Okoliczności postępowania głównego i pytanie prejudycjalne

    12.

    W dniach 12 lipca i 7 października 2019 r. oraz 22 listopada 2020 r. E.N., S.S. i J.Y. złożyli wnioski o udzielenie ochrony międzynarodowej w Niderlandach. Sekretarz stanu wystąpił do organów innych państw członkowskich o przejęcie lub wtórne przejęcie wspomnianych osób. W dniach 27 października i 20 listopada 2019 r. oraz 19 stycznia 2021 r. wspomniane organy uwzględniły w sposób wyraźny lub dorozumiany rzeczone wnioski o przejęcie lub wtórne przejęcie.

    13.

    W dniach 9 stycznia i 8 lutego 2020 r. oraz 16 lutego 2021 r. sekretarz stanu wydał decyzje o odmowie przyjęcia do rozpoznania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej na tej podstawie, że za rozpatrzenie wspomnianych wniosków są odpowiedzialne organy innych państw członkowskich oraz że E.N., S.S. i J.Y. powinni zostać przekazani wspomnianym organom. E.N., S.S. i J.Y. wnieśli skargi o stwierdzenie nieważności wspomnianych decyzji. Z oświadczeń złożonych przez zainteresowane osoby na rozprawie wynika, że nie złożyły one wniosków o zawieszenie wykonania wspomnianych decyzji w oczekiwaniu na rozstrzygnięcie wniesionych przez nie środków odwoławczych ( 5 ).

    14.

    W dniach 25 lutego i 16 września 2020 r. ( 6 ) oraz 1 kwietnia 2021 r., sądy pierwszej instancji stwierdziły nieważność decyzji o odmowie rozpatrzenia wniosków o ochronę międzynarodową, jak również decyzji o przekazaniu i zobowiązały sekretarza stanu do ponownego rozpoznania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonych przez E.N., S.S. i J.Y.

    15.

    Sekretarz stanu wniósł środek odwoławczy od powyższych orzeczeń do Raad van State (rady stanu). W ramach wspomnianych środków odwoławczych złożył on wnioski o zastosowanie środków tymczasowych zmierzające do tego, aby, po pierwsze, nie musiał wydawać nowej decyzji w przedmiocie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej do czasu rozpatrzenia wniesionego środka odwoławczego oraz, po drugie, aby bieg terminu na przekazanie został zawieszony. Sąd odsyłający uwzględnił wspomniane wnioski w dniach 17 marca i 16 listopada 2020 r. oraz 28 maja 2021 r.

    16.

    Sąd odsyłający wskazuje, że jeżeli należy uznać, że art. 27 ust. 3 i art. 29 ust. 1 rozporządzenia Dublin III stoją na przeszkodzie uwzględnieniu wniosku sekretarza stanu o zastosowanie środków tymczasowych złożonego w ramach postępowania odwoławczego w celu zawieszenia biegu terminu na przekazanie, będzie on zobowiązany orzec, że termin na przekazanie upłynął i że w związku z tym odpowiedzialne za rozpatrzenie wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonych przez E.N., S.S. i J.Y. stało się Królestwo Niderlandów.

    17.

    Sąd ten przypomina, że Królestwo Niderlandów postanowiło wdrożyć art. 27 ust. 3 lit. c) rozporządzenia Dublin III, zgodnie z którym zainteresowanej osobie daje się możliwość złożenia do sądu w rozsądnym terminie wniosku o zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu do czasu rozstrzygnięcia odwołania lub wniosku o ponowne rozpoznanie.

    18.

    Sąd odsyłający uważa, że stanowisko, zgodnie z którym art. 27 i 29 rozporządzenia Dublin III stoją na przeszkodzie uwzględnieniu w trakcie postępowania w sądzie drugiej instancji wniosku sekretarza stanu o zastosowanie środków tymczasowych w celu zawieszenia biegu terminu na przekazanie, mogłoby być uzasadnione z jednej strony poprzez odniesienie się do definicji pojęcia „zainteresowanej osoby” w rozumieniu art. 27 ust. 3 lit. c) wspomnianego rozporządzenia oraz z drugiej strony z uwagi na cel polegający na szybkim ustaleniu państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej.

    19.

    Niemniej jednak sąd ten przedstawia argumenty, które uzasadniałyby rozstrzygnięcie, że wspomniane rozporządzenie nie stoi na przeszkodzie uwzględnieniu w trakcie postępowania w sądzie drugiej instancji wniosku sekretarza stanu o zastosowanie środków tymczasowych w celu zawieszenia biegu terminu na przekazanie.

    20.

    Po pierwsze, sąd odsyłający wnioskuje z wyroku z dnia 26 września 2018 r., Staatssecretaris van Veiligheid en justitie (Skutek zawieszający apelacji) ( 7 ), że o ile dyrektywa przewiduje obowiązek zapewnienia skutecznego środka zaskarżenia do sądu pierwszej instancji, to wspomniany obowiązek nie stoi na przeszkodzie możliwości wniesienia środka zaskarżenia do sądu drugiej instancji lub w ramach postępowania apelacyjnego.

    21.

    Po drugie, sąd odsyłający argumentuje, że o ile jednym z celów rozporządzenia Dublin III jest szybkie ustalenie państwa członkowskiego odpowiedzialnego za ochronę międzynarodową, to należy zagwarantować skuteczny środek zaskarżenia w odniesieniu do decyzji o przekazaniu do odpowiedzialnego państwa członkowskiego. Zainteresowana osoba może w związku z tym przyznawać pierwszeństwo uzyskaniu dodatkowej ochrony prawnej w stosunku do celu polegającego na szybkim ustaleniu odpowiedzialnego państwa członkowskiego.

    22.

    Zdaniem wspomnianego sądu taka interpretacja prowadziłaby do uniknięcia dwóch niepożądanych sytuacji, a mianowicie z jednej strony sytuacji, w której zainteresowana osoba zostaje przekazana do odpowiedzialnego państwa członkowskiego, podczas gdy toczy się postępowanie odwoławcze, a następnie zostaje ona przekazana do wnioskującego państwa członkowskiego, jeżeli środek odwoławczy okazał się zasadny, oraz z drugiej strony sytuacji, w której zainteresowana osoba nie może zostać przekazana do odpowiedzialnego państwa członkowskiego, a termin na przekazanie upłynął w trakcie postępowania odwoławczego, w związku z czym wniosek o udzielenie ochrony międzynarodowej musiałby zostać rozpatrzony przez wnioskujące państwo członkowskie, nawet jeżeli odwołanie zainteresowanej osoby zostałoby oddalone.

    23.

    Po trzecie, wspomniany sąd jest zdania, że sekretarz stanu ma również możliwość złożenia w toku postępowania odwoławczego wniosku o zawieszenie biegu terminu na przekazanie. Przeciwne rozwiązanie niosłoby ze sobą ryzyko pozbawienia sekretarza stanu jakiejkolwiek praktycznej możliwości wniesienia środka odwoławczego, ponieważ termin na przekazanie nie zawsze byłby wystarczający, tak aby umożliwić w tym czasie rozstrzygnięcie sprawy przez sąd.

    24.

    W tych okolicznościach Raad van State (rada stanu) postanowiła zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

    „Czy art. 27 ust. 3 i art. 29 rozporządzenia [Dublin III] należy interpretować w ten sposób, że nie sprzeciwiają się one temu, aby – w sytuacji, gdy system prawny państwa członkowskiego w odniesieniu do spraw takich jak będąca przedmiotem niniejszego postępowania przewiduje dwuinstancyjność postępowania – sąd drugiej instancji zastosował w toku rozpoznawania sprawy na wniosek właściwego organu tego państwa członkowskiego środek tymczasowy skutkujący zawieszeniem biegu terminu na przekazanie?”.

    25.

    E.N., S.S. i J.Y., rządy niderlandzki i niemiecki oraz Komisja Europejska przedstawili uwagi na piśmie.

    26.

    Na rozprawie w dniu 14 lipca 2022 r., wspólnej dla niniejszej sprawy oraz zawisłej przed Trybunałem sprawy C‑338/21, E.N., S.S. i J.Y., rząd niderlandzki i Komisja zostali wysłuchani i, w szczególności, poproszeni o udzielenie ustnych odpowiedzi na pytania Trybunału.

    IV. Analiza

    27.

    W swoim pytaniu prejudycjalnym sąd odsyłający zasadniczo zwraca się do Trybunału o rozstrzygnięcie, czy art. 27 ust. 3 i art. 29 ust. 1 rozporządzenia Dublin III należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie praktyce krajowej, zgodnie z którą w sytuacji, w której system prawny państwa członkowskiego przewiduje dwuinstancyjność postępowania w procedurach zaskarżania decyzji o przekazaniu lub wniosków o ponowne rozpoznanie wspomnianych decyzji, jak przewidziano w owym art. 27 ust. 3, sąd rozpatrujący środek odwoławczy może zastosować w toku rozpoznawania sprawy i na wniosek właściwego organu państwa członkowskiego środek tymczasowy skutkujący zawieszeniem biegu terminu na przekazanie.

    28.

    W celu udzielenia odpowiedzi na pytanie przedstawione przez sąd odsyłający należy przede wszystkim przypomnieć, że rozporządzenie Dublin III nie przewiduje w sposób wyraźny możliwości zawieszenia przez sąd krajowy biegu sześciomiesięcznego terminu przysługującego wnioskującemu państwu członkowskiemu na przekazanie osoby ubiegającej się o udzielenie ochrony międzynarodowej do odpowiedzialnego państwa członkowskiego.

    29.

    Artykuł 27 ust. 3 wspomnianego rozporządzenia ustanawia z kolei uprawnienie sądu krajowego do zawieszenia wykonania decyzji o przekazaniu bądź z urzędu ( 8 ), bądź na wniosek zainteresowanej osoby ( 9 ). To właśnie wspomniane zawieszenie ma konsekwencje dla obliczania terminu na przekazanie.

    30.

    Zgodnie bowiem z art. 29 ust. 1 tego rozporządzenia termin na przekazanie zaczyna biec co do zasady od dnia, w którym inne państwo członkowskie przyjmuje wniosek o przejęcie zainteresowanej osoby lub jej wtórne przejęcie. Jednakże w przypadku, gdy zainteresowana osoba złożyła odwołanie lub wniosek o ponowne rozpoznanie decyzji o przekazaniu, wspomniany termin rozpoczyna bieg począwszy od daty wydania ostatecznej decyzji w sprawie odwołania lub wniosku o ponowne rozpoznanie, jeżeli zgodnie z art. 27 ust. 3 rozporządzenia odwołanie lub wniosek o ponowne rozpoznanie wywołuje skutek zawieszający.

    31.

    Ten ostatni przepis ustanawia trzy sposoby pozwalające na zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu. Państwa członkowskie powinny określić, po pierwsze, że wniesienie odwołania od tej decyzji daje zainteresowanej osobie prawo do pozostania w państwie członkowskim, które wydało tę decyzję, do czasu rozstrzygnięcia odwołania ( 10 ), co skutkuje tym, że nie można dokonać przekazania, albo, po drugie, że w następstwie wniesienia odwołania od decyzji o przekazaniu następuje automatyczne zawieszenie przekazania na rozsądny okres, w którym sąd podejmuje decyzję, czy odwołanie powoduje zawieszenie przekazania ( 11 ), albo, po trzecie, że zainteresowana osoba ma możliwość wniesienia środka prawnego mającego na celu uzyskanie zawieszenia wykonania decyzji o przekazaniu do czasu rozstrzygnięcia odwołania od tej decyzji ( 12 ). Z art. 27 ust. 3 w związku z art. 29 ust. 1 rozporządzenia Dublin III wynika, że tylko wtedy, gdy zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu zostało dokonane zgodnie z jednym z trzech sposobów określonych w art. 27 ust. 3 wspomnianego rozporządzenia, rozpoczęcie biegu terminu na przekazanie może zostać odroczone na podstawie art. 29 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia.

    32.

    Należy zaś przypomnieć, że z jednej strony art. 27 ust. 3 rozporządzenia Dublin III nie przewiduje, że właściwy organ wnioskującego państwa członkowskiego może wystąpić o zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu, oraz z drugiej strony że spośród trzech alternatywnych sposobów zawieszenia, o których mowa we wspomnianym przepisie, Królestwo Niderlandów zdecydowało o zastosowaniu tego, zgodnie z którym osoba ubiegająca się o udzielenie ochrony międzynarodowej może wnieść środek prawny mający na celu uzyskanie wspomnianego zawieszenia ( 13 ).

    33.

    Jednakże jak wskazano w uregulowaniu niderlandzkim będącym przedmiotem postępowania głównego, po stwierdzeniu nieważności decyzji o przekazaniu w pierwszej instancji właściwy organ administracyjny może wystąpić do sędziego orzekającego w przedmiocie środków tymczasowych w toku postępowania odwoławczego, aby stwierdził, że wspomniany organ nie jest zobowiązany do wydania nowej decyzji w przedmiocie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej w oczekiwaniu na rozstrzygnięcie odwołania oraz że bieg terminu na przekazanie ulega zawieszeniu do czasu rozstrzygnięcia odwołania przez sąd odwoławczy, mimo że osoba ubiegająca się o udzielenie ochrony międzynarodowej nie złożyła wniosku o zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu w pierwszej instancji ani nie wydano w stosunku do niego decyzji o zawieszeniu.

    34.

    Należy zatem ustalić, czy w zakresie, w jakim Królestwo Niderlandów zdecydowało o zastosowaniu art. 27 ust. 3 lit. c) rozporządzenia Dublin III, a osoba ubiegająca się o udzielenie ochrony międzynarodowej nie złożyła wniosku o zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu w pierwszej instancji, art. 27 ust. 3 i art. 29 ust. 1 wspomnianego rozporządzenia stoją na przeszkodzie takiej praktyce prawnej.

    35.

    W tym zakresie należy przypomnieć, że postanowienia art. 27 ust. 3 i art. 29 rozporządzenia Dublin III realizują swój własny cel.

    36.

    Po pierwsze, postępowania w sprawie przejęcia i wtórnego przejęcia osób ubiegających się o udzielenie ochrony międzynarodowej należy prowadzić z poszanowaniem szeregu wiążących terminów, w tym sześciomiesięcznego terminu przysługującego wnioskującemu państwu członkowskiemu na przekazanie zainteresowanej osoby odpowiedzialnemu państwu członkowskiemu na podstawie art. 29 ust. 1 rozporządzenia Dublin III ( 14 ).

    37.

    Wspomniane terminy w sposób decydujący przyczyniają się do osiągnięcia wskazanego w motywie 5 rozporządzenia Dublin III celu polegającego na szybkości rozpatrywania wniosków o udzielenie ochrony międzynarodowej poprzez zagwarantowanie, że procedury te będą przeprowadzane bez nieuzasadnionego opóźnienia ( 15 ).

    38.

    Po drugie, przyjmując art. 27 ust. 3 wspomnianego rozporządzenia, prawodawca Unii zmierzał do wzmocnienia gwarancji proceduralnych przyznanych osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową ( 16 ), a w szczególności skutecznej ochrony sądowej przysługującej im zgodnie z art. 47 karty praw podstawowych ( 17 ).

    39.

    Innymi słowy, aby zapewnić zainteresowanej osobie wystarczającą ochronę sądową, art. 27 ust. 3 rozporządzenia Dublin III daje jej możliwość uzyskania gwarancji, że właściwe organy wnioskującego państwa członkowskiego nie przystąpią do jej przekazania do innego państwa członkowskiego.

    40.

    Jak orzekł Trybunał w wyroku z dnia 29 stycznia 2009 r., Petrosian ( 18 ), z relacji między wspomnianymi celami wynika, że aby pogodzić gwarancję skutecznej ochrony sądowej przysługującej zainteresowanym osobom z poszanowaniem wiążących terminów nałożonych na państwa członkowskie, należy dopuścić możliwość odroczenia momentu rozpoczęcia biegu terminu na przekazanie, a mianowicie począwszy od wydania orzeczenia sądowego rozstrzygającego co do istoty sprawy, które nie może już stanowić przeszkody dla wykonania decyzji o przekazaniu.

    41.

    Od czasu wydania owego wyroku w orzecznictwie utrwaliło się stanowisko, że prawodawca Unii nie zamierzał poświęcić ochrony sądowej osób ubiegających się o udzielenie ochrony międzynarodowej na rzecz wymogu szybkości rozpatrywania ich wniosku ( 19 ).

    42.

    W świetle powyższych rozważań uważam za stosowne przypomnieć, że cel, jakim jest szybkie rozpatrywanie wniosków o ochronę międzynarodową, może zostać naruszony jedynie poprzez odroczenie momentu rozpoczęcia biegu terminu na przekazanie w sytuacji, gdy wykonanie decyzji o przekazaniu zostało zawieszone zgodnie z warunkami określonymi w art. 27 ust. 3 rozporządzenia Dublin III, w celu zagwarantowania wystarczającej ochrony sądowej osobie ubiegającej się o udzielenie ochrony międzynarodowej. W związku z tym środki odwoławcze od decyzji o przekazaniu oraz możliwość zarządzenia zawieszenia wykonania wspomnianych decyzji, co skutkuje zawieszeniem biegu terminu na przekazanie, przysługują jedynie na korzyść owego wnioskodawcy.

    43.

    Jestem zatem zdania, że zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu przez sąd rozpatrujący środek odwoławczy na wniosek właściwego organu wnioskującego państwa członkowskiego nie zapewnia osobom ubiegającym się o udzielenie ochrony międzynarodowej skutecznej ochrony sądowej.

    44.

    W postępowaniu głównym sąd pierwszej instancji stwierdził bowiem nieważność decyzji o przekazaniu wydanych wobec E.N., S.S. i J.Y., przy czym nie wnieśli oni o zawieszenie wykonania owych decyzji.

    45.

    Można poczynić w tym zakresie dwie uwagi.

    46.

    Z jednej strony, jeśli chodzi o stwierdzenie nieważności decyzji o przekazaniu, należy przypomnieć, że zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu zgodnie z art. 27 ust. 3 rozporządzenia Dublin III jest nieodłącznie związane, choć niekoniecznie automatycznie, ze złożeniem odwołania od tej decyzji. To właśnie ze względu na istnienie decyzji o przekazaniu można zawiesić jej wykonanie, tak aby umożliwić osobie ubiegającej się o udzielenie ochrony międzynarodowej skuteczne zaskarżenie wspomnianej decyzji.

    47.

    Ponadto wszelkie odroczenie momentu rozpoczęcia biegu sześciomiesięcznego terminu na dokonanie przekazania może być uzasadnione jedynie interesem osoby zainteresowanej w tym, aby sąd rozstrzygnął w przedmiocie zgodności z prawem decyzji o przekazaniu ( 20 ).

    48.

    I tak, ponieważ sądy pierwszej instancji stwierdziły nieważność decyzji o przekazaniu wydanych wobec E.N., S.S. i J.Y., nie są już oni narażeni na ryzyko przekazania do odpowiedzialnego państwa członkowskiego w trakcie całego postępowania odwoławczego. Nie istnieje żadne ryzyko osłabienia przysługującej im ochrony sądowej, ponieważ będą oni mogli pozostać na terytorium wnioskującego państwa członkowskiego i skutecznie bronić swoich praw przed sądem rozpatrującym środek odwoławczy.

    49.

    Z drugiej strony, jeśli chodzi o brak skutku zawieszającego środka odwoławczego, Trybunał orzekł już, że przyjmując art. 27 ust. 3 rozporządzenia Dublin III, prawodawca Unii uznał, że państwa członkowskie mogą zdecydować, iż wniesienie odwołania od decyzji o przekazaniu samo w sobie nie wystarcza do zawieszenia przekazania, które może przy tym nastąpić bez oczekiwania na rozpatrzenie tego środka zaskarżenia, pod warunkiem że nie wniesiono o zawieszenie lub że wniosek o zawieszenie został oddalony ( 21 ).

    50.

    Z oświadczeń pełnomocników E.N., J.Y i S.S. złożonych na rozprawie wynika zaś, że w ramach środków odwoławczych wniesionych w pierwszej instancji od wydanych wobec nich decyzji o przekazaniu E.N., J.Y. i S.S. nie wnieśli o nadanie wspomnianym środkom odwoławczym skutku zawieszającego ( 22 ).

    51.

    W tym zakresie można wnioskować, że E.N., J.Y. i S.S. zamierzali przyznać pierwszeństwo celowi polegającemu na szybkości rozpatrzenia ich wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej i że zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu, o które wnioskował w ramach środka odwoławczego sekretarz stanu, leżało raczej w interesie tego organu administracyjnego, celem utrzymania w mocy wspomnianych decyzji o przekazaniu, których nieważność została stwierdzona w pierwszej instancji, oraz celem uzyskania zawieszenia wykonania wspomnianych decyzji o przekazaniu, a w rezultacie odroczenia momentu rozpoczęcia biegu terminu.

    52.

    Zauważam bowiem, że z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym wynika, iż środki tymczasowe, zarządzone na etapie postępowania odwoławczego i na wniosek właściwego organu krajowego, mają zasadniczo na celu zapobieżenie upływowi terminu na przekazanie przed rozpatrzeniem środka odwoławczego. Środki te zostały zatem zarządzone na korzyść tego organu.

    53.

    Jednakże jak stwierdził rząd niderlandzki na rozprawie, w zakresie, w jakim środkowi odwoławczemu wniesionemu przez osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową w pierwszej instancji nie towarzyszą środki tymczasowe zawieszające wykonanie decyzji o przekazaniu, nic nie stoi na przeszkodzie temu, aby właściwe organy krajowe przekazały wspomnianą osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową do odpowiedzialnego państwa członkowskiego w trakcie całego postępowania w pierwszej instancji ( 23 ).

    54.

    Prawdą jest, że taki scenariusz mógłby doprowadzić do tego, że wnioskujące państwo członkowskie przekazałoby osobę ubiegającą się o ochronę międzynarodową do państwa członkowskiego, które wyraziło zgodę na jej przejęcie lub wtórnie przejęcie, nawet jeśli właściwe sądy wnioskującego państwa członkowskiego stwierdziłyby następnie nieważność decyzji o przekazaniu.

    55.

    Należy jednak podnieść, że art. 29 ust. 3 rozporządzenia Dublin III stanowi w takim przypadku, że „państwo członkowskie, które przeprowadziło przekazanie, szybko przyjmuje tę osobę z powrotem” ( 24 ).

    56.

    Skoro zatem wnioskujące państwo członkowskie zdecydowało o zastosowaniu art. 27 ust. 3 lit. c) rozporządzenia Dublin III, a zainteresowana osoba nie złożyła w pierwszej instancji wniosku o zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu, to w konsekwencji żadna przeszkoda w wykonaniu tej decyzji nie uzasadniała konieczności zawieszenia biegu terminu na przekazanie.

    57.

    Wnioskuję z tego, że nie istnieje żaden powód, aby wnioskujące państwo członkowskie mogło odstąpić od sześciomiesięcznego terminu określonego w art. 29 ust. 1 rozporządzenia Dublin III od momentu, gdy odpowiedzialne państwo członkowskie wyraziło zgodę na wniosek o przejęcie lub wtórne przejęcie zainteresowanej osoby, jeżeli wspomniana osoba nie złożyła w postępowaniu w pierwszej instancji wniosku o zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu.

    58.

    W związku z tym środek odwoławczy wniesiony przez właściwe organy krajowe nie może skutkować ani zawieszeniem wykonania decyzji o przekazaniu, o co może wystąpić jedynie osoba zainteresowana, ani zawieszeniem biegu terminu na przekazanie.

    59.

    Sytuacja byłaby inna, gdyby E.N., J.Y. i S.S. wystąpili o zawieszenie decyzji o przekazaniu i zostałaby ona zawieszona w postępowaniu w pierwszej instancji. W przypadku bowiem, gdyby środek odwoławczy miał skutek zawieszający, czego ustalenie należy do sądu krajowego, wspomniana decyzja o zawieszeniu obowiązywałaby do czasu wydania orzeczenia przez sąd rozpatrujący środek odwoławczy i do czasu rozstrzygnięcia w przedmiocie środka odwoławczego, niezależnie od liczby instancji odwoławczych przewidzianych w prawie krajowym. Tylko w takim przypadku termin na przekazanie mógłby zacząć biec od momentu, w którym odwołanie lub wniosek o ponowne rozpoznanie decyzji o przekazaniu przestałyby mieć skutek zawieszający.

    60.

    Za taką wykładnią przemawia art. 27 ust. 3 rozporządzenia Dublin III, który stanowi, że osoba ubiegająca się o udzielenie ochrony międzynarodowej może wystąpić o zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu „do czasu rozstrzygnięcia odwołania lub wniosku o ponowne rozpoznanie”, oraz art. 29 ust. 1 akapit pierwszy wspomnianego rozporządzenia, który stanowi, że termin na przekazanie rozpoczyna swój bieg począwszy od „od ostatecznej decyzji w sprawie odwołania się lub ponownego rozpoznania”, w przypadku gdy wykonanie decyzji o przekazaniu zostało zawieszone na podstawie art. 27 ust. 3.

    61.

    W świetle powyższych rozważań proponuję, aby Trybunał orzekł, że w zakresie, w jakim wnioskujące państwo członkowskie zdecydowało o zastosowaniu art. 27 ust. 3 lit. c) rozporządzenia Dublin III, a osoba ubiegająca się o udzielenie ochrony międzynarodowej nie złożyła wniosku o zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu na podstawie wspomnianego przepisu, sąd rozpatrujący środek odwoławczy nie jest uprawniony do zastosowania w toku rozpoznawania sprawy i jedynie na wniosek właściwego organu owego państwa członkowskiego środka tymczasowego skutkującego zawieszeniem biegu terminu na przekazanie.

    V. Wnioski

    62.

    Mając na względzie całość powyższych rozważań, proponuję Trybunałowi, by na pytanie prejudycjalne przedstawione przez Raad van State (radę stanu, Niderlandy) odpowiedział następująco:

    Artykuł 27 ust. 3 i art. 29 rozporządzenia (UE) nr 604/2013 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 26 czerwca 2013 r. w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego lub bezpaństwowca

    należy interpretować w ten sposób, że:

    w zakresie, w jakim wnioskujące państwo członkowskie zdecydowało o zastosowaniu art. 27 ust. 3 lit. c) tego rozporządzenia, a osoba ubiegająca się o udzielenie ochrony międzynarodowej nie złożyła wniosku o zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu na podstawie wspomnianego przepisu, stoją na przeszkodzie temu, aby sąd rozpatrujący środek odwoławczy zastosował w toku rozpoznawania sprawy i jedynie na wniosek właściwego organu owego państwa członkowskiego środek tymczasowy skutkujący zawieszeniem biegu terminu na przekazanie przewidzianego w art. 29 ust. 1 rzeczonego rozporządzenia.


    ( 1 ) Język oryginału: francuski.

    ( 2 ) Dz.U. 2013, L 180, s. 31, zwane dalej „rozporządzeniem Dublin III”.

    ( 3 ) Dyrektywa Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentu pobytowego wydawanego obywatelom państw trzecich, którzy są ofiarami handlu ludźmi lub wcześniej byli przedmiotem działań ułatwiających nielegalną imigrację, którzy współpracują z właściwymi organami (Dz.U. 2004, L 261, s. 19).

    ( 4 ) Stb. 1992, nr 315.

    ( 5 ) S.S. złożył wniosek o zawieszenie w stosunku do niego wykonania decyzji o przekazaniu, ale następnie cofnął ten wniosek, w związku z czym wykonanie żadnej z wydanych decyzji w przedmiocie przekazania nie zostało w sposób skuteczny zawieszone.

    ( 6 ) W wyroku w sprawie dotyczącej S.S., który jest również stroną postępowania w zawisłej przed Trybunałem sprawie C‑338/21, sąd pierwszej instancji stwierdził, że termin, jaki przysługiwał Królestwu Niderlandów na przekazanie tej osoby, już upłynął.

    ( 7 ) Wyrok C‑180/17, EU:C:2018:775.

    ( 8 ) Na podstawie art. 27 ust. 3 lit. a) i b) rozporządzenia Dublin III.

    ( 9 ) Na podstawie art. 27 ust. 3 lit. c) rozporządzenia Dublin III.

    ( 10 ) Na podstawie art. 27 ust. 3 lit. a) rozporządzenia Dublin III.

    ( 11 ) Na podstawie art. 27 ust. 3 lit. b) rozporządzenia Dublin III.

    ( 12 ) Na podstawie art. 27 ust. 3 lit. c) rozporządzenia Dublin III.

    ( 13 ) Na podstawie art. 27 ust. 3 lit. c) rozporządzenia Dublin III.

    ( 14 ) Zobacz wyrok z dnia 13 listopada 2018 r., X i X (C‑47/17 i C‑48/17, EU:C:2018:900, pkt 57).

    ( 15 ) Zobacz wyrok z dnia 13 listopada 2018 r., X i X (C‑47/17 i C‑48/17, EU:C:2018:900, pkt 69).

    ( 16 ) Zobacz w tym zakresie wyrok z dnia 7 czerwca 2016 r., Ghezelbash (C‑63/15, EU:C:2016:409, pkt 57). Zobacz również projekt rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ustanowienia kryteriów i mechanizmów ustalania państwa członkowskiego odpowiedzialnego za rozpatrzenie wniosku o udzielenie ochrony międzynarodowej złożonego w jednym państwie członkowskim przez obywatela państwa członkowskiego lub bezpaństwowca [COM(2008) 820 wersja ostateczna], przedstawionego przez Komisję w dniu 3 grudnia 2008 r., a w szczególności pkt 3, s. 6, 8, 12.

    ( 17 ) Zobacz w tym zakresie wyrok z dnia 31 maja 2018 r., Hassan (C‑647/16, EU:C:2018:368, pkt 57, 58).

    ( 18 ) Wyrok C‑19/08, EU:C:2009:41. Wspomniany wyrok dotyczy wykładni rozporządzenia (WE) nr 343/2003 Rady z dnia 18 lutego 2003 r., ustanawiającego kryteria i mechanizmy określania państwa członkowskiego właściwego dla rozpatrywania wniosku o azyl, wniesionego w jednym z państw członkowskich przez obywatela państwa trzeciego (Dz.U. 2003, L 50, s. 1), które zostało uchylone przez rozporządzenie Dublin III (zobacz art. 48 tego ostatniego rozporządzenia).

    ( 19 ) Zobacz wyrok z dnia 14 stycznia 2021 r., The International Protection Appeals Tribunal i in. (C‑322/19 i C‑385/19, EU:C:2021:11, pkt 88 i przytoczone tam orzecznictwo).

    ( 20 ) Zobacz opinia rzecznika generalnego P. Pikamäe w sprawach połączonych Bundesrepublik Deutschland (Zawieszenie administracyjne decyzji o przekazaniu) (C‑245/21 i C‑248/21, EU:C:2022:433, pkt 58).

    ( 21 ) Zobacz wyrok z dnia 7 czerwca 2016 r., Ghezelbash (C‑63/15, EU:C:2016:409, pkt 59).

    ( 22 ) Zobacz przypis 5 do niniejszej opinii.

    ( 23 ) Z wyjątkiem S.S., który jest również uczestnikiem postępowania w zawisłej przed Trybunałem sprawie C‑338/21. Zawieszenie wykonania decyzji o przekazaniu w jego sprawie nastąpiło bowiem w ramach wniosku o ponowne rozpatrzenie decyzji o odmowie wydania czasowego dokumentu pobytowego, o którym mowa w art. 8 dyrektywy 2004/81.

    ( 24 ) Choć zgadzam się ze stanowiskiem rzecznik generalnej E. Sharpston wyrażonym w jej opinii w sprawie Shiri (C‑201/16, EU:C:2017:579, przypis, s. 47), że wspomniany przepis powinien być stosowany raczej jako wyjątek aniżeli zasada.

    Top