–

w imieniu Bundesverband der Verbraucherzentralen und Verbraucherverbände – Verbraucherzentrale Bundesverband eV – J. Kummer i P. Wassermann, Rechtsanwälte,

–

w imieniu TC Medical Air Ambulance Agency Gmb – B. Ackermann, Rechtsanwältin,

–

w imieniu rządu niemieckiego – J. Möller i P.‑L. Krüger, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu czeskiego – J. Očková, M. Smolek i J. Vláčil, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu włoskiego – G. Palmieri, w charakterze pełnomocnika, którą wspierała F. Subrani, avvocatessa dello Stato,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – D. Triantafyllou i H. Tserepa-Lacombe, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy interpretacji art. 2 pkt 3 i 5 dyrektywy 2002/92/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego (Dz.U. 2003, L 9, s. 3), zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r., (Dz.U. 2014, L 173, s. 349), (zwanej dalej „dyrektywą 2002/92”), a także art. 2 ust. 1 pkt 1, 3 i 8 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/97 z dnia 20 stycznia 2016 r. w sprawie dystrybucji ubezpieczeń (Dz.U. 2016, L 26, s. 19), zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/411 z dnia 14 marca 2018 r. (Dz.U. 2018, L 76, s. 28) (zwanej dalej „dyrektywą 2016/97”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Bundesverband der Verbraucherzentralen und Verbraucherverbände – Verbraucherzentrale Bundesverband eV (federalnym związkiem centrali i stowarzyszeń konsumenckich, Niemcy) a TC Medical Air Ambulance Agency GmbH w przedmiocie zarzucanej działalności polegającej na pośrednictwie ubezpieczeniowym, którą ta ostatnia wykonuje bez zezwolenia.

3

W motywach 8, 9 i 11 dyrektywy 2002/92 wskazano:

[…]

4

Artykuł 1 tej dyrektywy, zatytułowany „Zakres”, przewidywał w ust. 1:

„Niniejsza dyrektywa ustanawia zasady podejmowania i prowadzenia działalności przez osoby fizyczne i prawne działające w państwie członkowskim lub osoby, które zamierzają tam podjąć działalność polegającą na pośrednictwie ubezpieczeniowym i reasekuracyjnym”.

5

Artykuł 2 wspomnianej dyrektywy, zatytułowany „Definicje”, stanowił:

„Do celów niniejszej dyrektywy:

[…]

[…]

[…]”.

6

Artykuł 3 ust. 1 akapit pierwszy tej samej dyrektywy ma następujące brzmienie:

„Pośrednicy ubezpieczeniowi i reasekuracyjni są rejestrowani we właściwym organie, określonym w art. 7 ust. 2, państwa członkowskiego pochodzenia”.

7

W motywach 5–7, 10 i 16 dyrektywy 2016/97 wskazano:

[…]

[…]

8

Artykuł 1 ust. 1 tej dyrektywy stanowi:

„Niniejsza dyrektywa ustanawia zasady podejmowania i prowadzenia działalności w zakresie dystrybucji produktów ubezpieczeń i reasekuracji w Unii”.

9

Artykuł 2 ust. 1 tej dyrektywy przewiduje:

„Na użytek niniejszej dyrektywy:

[…]

[…]

[…]”.

10

Artykuł 3 ust. 1 rzeczonej dyrektywy stanowi:

„Pośrednicy ubezpieczeniowi i reasekuracyjni oraz pośrednicy oferujący ubezpieczenia uzupełniające są rejestrowani we właściwym organie w państwie członkowskim pochodzenia.

[…]”.

11

Artykuł 44 dyrektywy 2016/97 brzmi następująco:

„Dyrektywa [2002/92], zmieniona dyrektywami wymienionymi w załączniku II część A do niniejszej dyrektywy, traci moc ze skutkiem od dnia 1 października 2018 r., bez uszczerbku dla obowiązków państw członkowskich w zakresie terminów transpozycji do prawa krajowego dyrektyw zawartych w załączniku II część B do niniejszej dyrektywy.

Odesłania do uchylonej dyrektywy odczytuje się jako odesłania do niniejszej dyrektywy oraz odczytuje zgodnie z tabelą korelacji w załączniku III”.

12

Paragraf 34d ust. 1 Gewerbeordnung (kodeksu organizacji zawodów przemysłowych, handlowych i rzemieślniczych, zwanego dalej „GewO”), w brzmieniu mającym zastosowanie do okoliczności faktycznych w postępowaniu głównym, stanowił, że każdy, kto zamierza działać jako profesjonalny pośrednik w charakterze brokera ubezpieczeniowego lub agenta ubezpieczeniowego w zakresie zawierania umów ubezpieczenia (pośrednik ubezpieczeniowy), powinien uzyskać zezwolenie właściwej izby przemysłowo-handlowej, które powinno wskazywać, czy zostało ono wydane brokerowi ubezpieczeniowemu czy agentowi ubezpieczeniowemu.

13

Zgodnie z § 34d ust. 1 zdanie pierwsze GewO, w wersji mającej zastosowanie od dnia 23 lutego 2018 r., „każdy, kto zamierza działać jako profesjonalny pośrednik w zakresie zawierania umów ubezpieczenia lub reasekuracji (pośrednik ubezpieczeniowy), musi uzyskać zezwolenie właściwej izby przemysłowo-handlowej”.

14

Paragraf 34d ust. 1 zdanie drugie pkt 1 i 2 GewO, w wersji mającej zastosowanie od dnia 23 lutego 2018 r., stanowi, że pośrednikiem ubezpieczeniowym jest „każda osoba, która działając w charakterze agenta ubezpieczeniowego jednego lub więcej zakładów ubezpieczeń lub agenta ubezpieczeniowego, jest odpowiedzialna za pośrednictwo lub zawieranie umów ubezpieczeniowych lub która jako broker ubezpieczeniowy pośredniczy lub zawiera umowy ubezpieczeniowe w imieniu zleceniodawcy, przy czym nie otrzymuje zlecenia od zakładu ubezpieczeń lub agenta ubezpieczeniowego”.

15

Na mocy tego samego § 34d, w wersji obowiązującej zarówno przed, jak i od dnia 23 lutego 2018 r., osoba, która uzyskała zezwolenie zgodnie z art. 34d § 1 GewO, powinna zostać wpisana do rejestru pośredników.

16

Pozwana w postępowaniu głównym zleca przedsiębiorstwom świadczącym usługi reklamowe oferowanie konsumentom, w drodze reklamy domokrążnej, możliwości odpłatnego przystąpienia do systemu ubezpieczeń grupowych.

17

W tym celu zawarła ona z W. Versicherungs-AG umowę ubezpieczenia grupowego obejmującą ochronę w ramach ubezpieczenia ryzyka choroby lub wypadku podczas podróży zagranicznej oraz ubezpieczenie kosztów krajowego i międzynarodowego transportu do miejsca zamieszkania.

18

Pozwana w postępowaniu głównym, o której wiadomo, że działa jako ubezpieczający, płaci składki należne zakładowi ubezpieczeń.

19

Ponadto jest ona powiązana umownie ze spółką F. r. AG, która przy pomocy swojego personelu medycznego i z wykorzystaniem samolotu świadczy za wynagrodzeniem usługi polegające, po pierwsze, na organizowaniu i wykonywaniu transportu do miejsca zamieszkania w przypadku choroby lub wypadku, który zdarzył się za granicą, a po drugie, na organizacji całodobowego centrum alarmowego.

20

Klienci pozwanej w postępowaniu głównym, którzy przystąpili do wykupionego przez nią ubezpieczenia grupowego, uiszczają na jej rzecz wynagrodzenie i w zamian otrzymują prawo do różnych świadczeń w przypadku choroby lub wypadku za granicą, które obejmują zwrot kosztów związanych z opieką medyczną, transportem ratowniczym, organizacją i wykonywaniem stosownych transportów, a także zarządzaniem centrum alarmowym.

21

Usługi ubezpieczenia gwarantowane na rzecz klientów pozwanej w postępowaniu głównym są świadczone w szczególności za pomocą wierzytelności, które pozwana ta przenosi na swoich klientów.

22

Jak wynika z postanowienia odsyłającego, działalność pozwanej w postępowaniu głównym nie ma na celu zawarcia umowy ubezpieczenia, lecz umożliwienie konsumentom przystąpienia do ubezpieczenia grupowego, które wykupiła, oraz zapewnienie im możliwości korzystania ze świadczeń objętych tym ubezpieczeniem.

23

Ani pozwana w postępowaniu głównym, ani przedsiębiorstwa świadczące usługi reklamowe, z których ona korzysta, nie posiadają przewidzianego w prawie krajowym zezwolenia na wykonywanie działalności polegającej na pośrednictwie ubezpieczeniowym.

24

Uznawszy, że działalność pozwanej w postępowaniu głównym odpowiada działalności pośrednika ubezpieczeniowego i z tego tytułu może być wykonywana po uzyskaniu takiego zezwolenia, skarżący w postępowaniu głównym wniósł do Landgericht Koblenz (sądu krajowego w Koblencji, Niemcy) powództwo z żądaniem nakazania pozwanej zaniechania wykonywania tej działalności.

25

Sąd ten uwzględnił to powództwo.

26

Pozwana w postępowaniu głównym wniosła środek odwoławczy od orzeczenia Landgericht Koblenz (sądu krajowego w Koblencji) do Oberlandesgericht Koblenz (wyższego sądu krajowego w Koblencji, Niemcy), który uchylił owo orzeczenie, uznawszy, że nie można pozwanej zakwalifikować jako „pośrednika ubezpieczeniowego” w rozumieniu § 34d ust. 1 GewO, w wersjach mających zastosowanie do okoliczności faktycznych w postępowaniu głównym.

27

Rozpatrujący skargę rewizyjną Bundesgerichtshof (federalny trybunał sprawiedliwości, Niemcy), będący sądem odsyłającym, uważa, że rozstrzygnięcie sporu w postępowaniu głównym zależy od tego, czy pozwaną w postępowaniu głównym należy zakwalifikować jako „pośrednika ubezpieczeniowego” w rozumieniu dyrektyw 2002/92 i 2016/97.

28

W tych okolicznościach Bundesgerichtshof (federalny trybunał sprawiedliwości) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy przedsiębiorstwo, które w charakterze ubezpieczającego w ramach ubezpieczenia grupowego ubezpiecza dla swoich klientów ryzyko choroby lub wypadku podczas podróży zagranicznej oraz koszty krajowego i międzynarodowego transportu do miejsca zamieszkania, przyznaje konsumentom członkostwo uprawniające do korzystania ze świadczeń ubezpieczeniowych w przypadku choroby lub wypadku za granicą, i od pozyskanych członków otrzymuje wynagrodzenie za uzyskaną ochronę ubezpieczeniową, jest pośrednikiem ubezpieczeniowym w rozumieniu art. 2 pkt 3 i 5 dyrektywy 2002/92 i art. 2 ust. 1 pkt 1, 3 i 8 dyrektywy 2016/97?”.

29

Poprzez pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 2 pkt 3 i 5 dyrektywy 2002/92 i art. 2 ust. 1 pkt 1, 3 i 8 dyrektywy 2016/97 należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „pośrednika ubezpieczeniowego”, a tym samym pojęcie „dystrybutora ubezpieczeń” w rozumieniu tych przepisów obejmuje osobę prawną, której działalność polega na oferowaniu swoim klientom dobrowolnego przystąpienia, za wynagrodzeniem, które od nich otrzymuje, do umowy ubezpieczenia grupowego, którą wcześniej zawarła z zakładem ubezpieczeń, przy czym przystąpienie to uprawnia tych klientów do korzystania ze świadczeń ubezpieczeniowych w szczególności w przypadku choroby lub wypadku za granicą.

30

Na wstępie należy przypomnieć, że jak wynika z art. 44 akapit pierwszy dyrektywy 2016/97, dyrektywa 2002/92 została uchylona ze skutkiem od dnia 1 października 2018 r. Niemniej jednak z postanowienia odsyłającego wynika, że aby orzec w przedmiocie żądania zaniechania wykonywania działalności przez pozwaną w postępowaniu głównym, sąd odsyłający powinien zbadać tę działalność w świetle zarówno przepisów prawa Unii obowiązujących w chwili zaistnienia okoliczności faktycznych w postępowaniu głównym, jak i przepisów obowiązujących w chwili orzekania przez ten sąd w przedmiocie tego żądania. Z powyższego wynika, że na przedłożone pytanie należy odpowiedzieć w świetle owych dwóch dyrektyw.

31

Jak wynika z art. 1 ust. 1 dyrektywy 2002/92 i z art. 1 ust. 1 dyrektywy 2016/97, dyrektywy te ustanawiają zasady dotyczące dostępu, odpowiednio, do działalności polegającej na pośrednictwie ubezpieczeniowym i reasekuracji oraz do działalności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń i reasekuracji, a także ich wykonywania w Unii.

32

Pojęcie działalności polegającej na „pośrednictwie ubezpieczeniowym” zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 3 akapit pierwszy dyrektywy 2002/92 jako działalność polegająca na wprowadzaniu, proponowaniu lub przeprowadzaniu innych prac przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia lub zawieraniu takich umów, lub udzielaniu pomocy w administrowaniu i wykonywaniu takich umów, w szczególności w przypadku roszczenia.

33

Ponadto art. 2 pkt 5 dyrektywy 2002/92 definiuje pośrednika ubezpieczeniowego jako dowolną osobę fizyczną lub prawną, która podejmuje lub prowadzi pośrednictwo ubezpieczeniowe za wynagrodzeniem.

34

Zgodnie z motywem 11 tej dyrektywy wynagrodzenie to może mieć charakter świadczeń pieniężnych lub przybierać inne formy uzgodnionych korzyści ekonomicznych związanych z jej prowadzeniem.

35

Natomiast w art. 2 ust. 1 pkt 1 dyrektywy 2016/97 zdefiniowano pojęcie „dystrybucji ubezpieczeń” jako działalność polegającą na doradzaniu, proponowaniu lub przeprowadzaniu innych prac przygotowawczych do zawarcia umów ubezpieczenia, na zawieraniu takich umów lub udzielaniu pomocy w administrowaniu takimi umowami i wykonywaniu ich, w szczególności w przypadku roszczenia.

36

Pojęcie „pośrednika ubezpieczeniowego” zostało zdefiniowane w art. 2 ust. 1 pkt 3 tej dyrektywy jako oznaczające każdą osobę fizyczną lub prawną, inną niż przedsiębiorstwo świadczące usługi reklamowe lub reasekuracji albo jego pracowników i inną niż pośrednik oferujący ubezpieczenia uzupełniające, który podejmuje lub prowadzi działalność z zakresu dystrybucji ubezpieczeń za wynagrodzeniem.

37

„Dystrybutor ubezpieczeń” został natomiast zdefiniowany w art. 2 ust. 1 pkt 8 tej dyrektywy jako „każdy pośrednik ubezpieczeniowy, pośrednik oferujący ubezpieczenia uzupełniające lub zakład ubezpieczeń”.

38

Jeśli chodzi o pojęcie „wynagrodzenia”, to zostało ono zdefiniowane w art. 2 ust. 1 pkt 9 dyrektywy 2016/97 jako odnoszące się do każdej prowizji, honorarium, opłaty lub innej płatności, w tym korzyści ekonomicznej jakiegokolwiek rodzaju lub każdej innej korzyści lub zachęty finansowej lub niefinansowej, oferowanych lub przekazywanych w związku z działalnością w zakresie dystrybucji ubezpieczeń.

39

W celu ustalenia, czy osoba prawna taka jak pozwana w postępowaniu głównym wchodzi w zakres pojęcia pośrednika ubezpieczeniowego, a tym samym pojęcia „dystrybutora ubezpieczeń” w rozumieniu art. 2 pkt 5 dyrektywy 2002/92 i art. 2 ust. 1 pkt 3 i 8 dyrektywy 2016/97, w zakresie, w jakim prowadzi ona działalność wymienioną w art. 2 pkt 3 akapit pierwszy pierwszej dyrektywy i w art. 2 ust. 1 pkt 1 drugiej dyrektywy, należy uwzględnić nie tylko brzmienie tych przepisów, lecz także ich kontekst oraz cele regulacji, której część te przepisy stanowią (zob. podobnie wyrok z dnia 31 maja 2018 r., Länsförsäkringar Sak Försäkringsaktiebolag i in., C‑542/16, EU:C:2018:369, pkt 39).

40

Co się tyczy przede wszystkim brzmienia art. 2 pkt 5 dyrektywy 2002/92 i art. 2 ust. 1 pkt 3 dyrektywy 2016/97, należy zauważyć, po pierwsze, że pośrednik ubezpieczeniowy jest zdefiniowany jako osoba, która „za wynagrodzeniem” podejmuje lub prowadzi działalność z zakresu dystrybucji ubezpieczeń lub ją wykonuje, a po drugie, że pojęcie działalności „pośrednictwa ubezpieczeniowego” jest zdefiniowane poprzez odniesienie do działalności w zakresie, odpowiednio, pośrednictwa ubezpieczeniowego i dystrybucji ubezpieczeń, określonych w art. 2 pkt 3 dyrektywy 2002/92 i art. 2 ust. 1 pkt 1 dyrektywy 2016/97.

41

W sytuacji takiej jak rozpatrywana w postępowaniu głównym warunek dotyczący istnienia wynagrodzenia należy uznać za spełniony, jeżeli każde przystąpienie klienta osoby prawnej, która zawarła umowę ubezpieczenia grupowego z zakładem ubezpieczeń i która uiszcza na tej podstawie składki ubezpieczeniowe na rzecz tego zakładu ubezpieczeń, powoduje dokonanie płatności na rzecz owej osoby prawnej. W niniejszej sprawie pozwana w postępowaniu głównym w zamian za takie wynagrodzenie przyczynia się do uzyskania przez osoby trzecie, czyli jej klientów, ochrony ubezpieczeniowej przewidzianej w umowie zawartej przez nią z zakładem ubezpieczeń. Perspektywa tego wynagrodzenia dla osoby prawnej takiej jak pozwana w postępowaniu głównym stanowi własny interes gospodarczy, odrębny od interesu przystępujących członków w uzyskaniu ochrony ubezpieczeniowej wynikającej ze spornej umowy, który może zachęcać dużą liczbę nowych członków, biorąc pod uwagę fakultatywny charakter przystąpienia do tej umowy, do przystąpienia do niej, co potwierdza zresztą w niniejszej sprawie skorzystanie przez pozwaną w postępowaniu głównym z usług przedsiębiorstw świadczących usługi reklamowe oferujących w ramach reklamy domokrążnej możliwość przystąpienia do takiej umowy.

42

Uwzględniając szerokie rozumienie pojęcia „wynagrodzenia”, które wynika zarówno z motywu 11 dyrektywy 2002/92, jak i z art. 2 ust. 1 pkt 9 dyrektywy 2016/97, bez znaczenia jest to, że zapłata przy każdym przystąpieniu do umowy ubezpieczenia grupowego na rzecz osoby prawnej, która zawarła tę umowę z zakładem ubezpieczeń, jest dokonywana przez przystępujących członków w zamian za prawa do świadczeń ubezpieczeniowych, które są im przyznane przez tę osobę, a nie przez ubezpieczyciela, na przykład w formie prowizji. Ponadto taka okoliczność nie podważa własnego interesu gospodarczego tej osoby w jak najszerszym przystąpieniu jej klientów do tej umowy, tak aby te różne płatności finansowały, a nawet przekraczały kwotę składek płaconych przez nią na rzecz ubezpieczyciela z tytułu tej samej umowy.

43

Co się tyczy działalności, do której odsyłają definicje pojęcia „pośrednika ubezpieczeniowego” zawarte w art. 2 pkt 5 dyrektywy 2002/92 i w art. 2 ust. 1 pkt 3 dyrektywy 2016/97, Trybunał orzekł już, że z tego, iż wymienione w owym przepisie rodzaje działalności zostały przedstawione jako alternatywy, wynika, iż każda z nich stanowi sama w sobie działalność polegającą na pośrednictwie ubezpieczeniowym. Ponadto Trybunał wyjaśnił, że działalności te zostały określone w sposób szeroki i że w szczególności polegają one nie tylko na przedstawianiu i proponowaniu umów ubezpieczenia, lecz także na przeprowadzaniu innych prac przygotowawczych do zawarcia tych umów, przy czym charakter wskazanych prac przygotowawczych nie jest w żaden sposób ograniczony (zob. podobnie wyrok z dnia 31 maja 2018 r., Länsförsäkringar Sak Försäkringsaktiebolag i in., C‑542/16, EU:C:2018:369, pkt 37, 53).

44

Chociaż art. 2 pkt 3 i 5 dyrektywy 2002/92 oraz art. 2 ust. 1 pkt 1 i 3 dyrektywy 2016/97 nie wymieniają wyraźnie działalności takiej jak ta, o której mowa w przedłożonym pytaniu, to definicje zawarte w tych przepisach należy rozumieć jako obejmujące taką działalność.

45

W tym względzie nie ma znaczenia, jak podkreśliły w szczególności rząd niemiecki i Komisja Europejska, że osoba prawna prowadząca działalność taką jak rozpatrywana w postępowaniu głównym nie ma na celu zawarcia umów ubezpieczenia, na podstawie których ubezpieczający zamierzają uzyskać od ubezpieczyciela ochronę ubezpieczeniową, w zamian za zapłatę składek, lecz dobrowolne przystąpienie jej własnych klientów, w zamian za wynagrodzenie, które od nich otrzymuje, do umowy ubezpieczenia grupowego, którą wcześniej zawarła ona z ubezpieczycielem w celu zapewnienia tym klientom takiej ochrony. Działalność taka jest bowiem porównywalna z odpłatną działalnością pośrednika ubezpieczeniowego lub dystrybutora ubezpieczeń, która zmierza do zawarcia przez ubezpieczających umów ubezpieczenia z ubezpieczycielem, których przedmiotem jest objęcie ubezpieczeniem niektórych rodzajów ryzyka w zamian za zapłatę składki ubezpieczeniowej.

46

Podobnie okoliczność, że osoba prawna prowadząca działalność taką jak rozpatrywana w postępowaniu głównym sama jest stroną, jako ubezpieczający, umowy ubezpieczenia grupowego, do której przystąpienia zamierza zachęcić swoich klientów, nie jest decydująca. Podobnie bowiem jak status dystrybutora ubezpieczeń nie jest, zgodnie z art. 2 ust. 1 pkt 8 dyrektywy 2016/97, niezgodny ze statusem ubezpieczyciela, status pośrednika ubezpieczeniowego, a zatem status dystrybutora ubezpieczeń nie jest niezgodny ze statusem ubezpieczającego [zob. podobnie wyrok z dnia 24 lutego 2022 r., A i in. (Umowy ubezpieczenia unit-linked), C‑143/20 i C‑213/20, EU:C:2022:118, pkt 87, 88].

47

Następnie, jeśli chodzi o kontekst, w jaki wpisują się przepisy podlegające wykładni, z motywu 9 dyrektywy 2002/92 i z motywu 5 dyrektywy 2016/97 wynika, że dystrybucję produktów ubezpieczeniowych mogą prowadzić różne rodzaje osób lub instytucji oraz że w celu zagwarantowania równego traktowania podmiotów gospodarczych i ochrony konsumentów niezbędne jest, aby wszystkie te osoby lub podmioty były objęte tymi dyrektywami.

48

Ponadto, jak wskazano w motywie 7 dyrektywy 2016/97, wobec niejasności szeregu przepisów dyrektywy 2002/92, dyrektywa ta rozszerzyła zakres stosowania tej ostatniej dyrektywy na wszystkie transakcje sprzedaży produktów ubezpieczeniowych.

49

Jak wskazano w motywach 6 i 16 dyrektywy 2016/97, konsumenci powinni korzystać z ochrony na jednakowym poziomie niezależnie od różnic między kanałami dystrybucji. Jak o tym świadczy również motyw 16 tej dyrektywy, dla konsumenta korzystne jest, jeżeli produkty ubezpieczeniowe są dystrybuowane różnymi kanałami i poprzez pośredników współpracujących w różnych formach z zakładami ubezpieczeń, pod warunkiem że są oni zobowiązani stosować podobne zasady dotyczące ochrony konsumenta, również ze względów związanych z koniecznością zapewnienia równych warunków konkurencji pomiędzy wszystkimi pośrednikami ubezpieczeniowymi i dystrybutorami ubezpieczeń.

50

W tym kontekście i w świetle tego, co zostało stwierdzone w pkt 41, 42, 45 i 46 niniejszego wyroku, pojęcia zawarte w art. 2 pkt 3 i 5 dyrektywy 2002/92 oraz w art. 2 ust. 1 pkt 1, 3 i 8 dyrektywy 2016/97 należy interpretować w ten sposób, że obejmują one osobę prawną, która prowadzi działalność taką jak rozpatrywana w postępowaniu głównym.

51

Wreszcie taka wykładnia jest zgodna z celami realizowanymi przez te dyrektywy.

52

W tym względzie, jak zostało zasadniczo odzwierciedlone w motywach 8 i 9 dyrektywy 2002/92, jej celem jest w szczególności zapewnienie równego traktowania wszystkich kategorii osób trudniących się pośrednictwem, a także dążenie do poprawy ochrony konsumentów w dziedzinie ubezpieczeń (zob. podobnie wyrok z dnia 17 października 2013 r., EEAE i in., C‑555/11, EU:C:2013:668, pkt 27, 29). Cele te są realizowane w sposób wzmocniony przez dyrektywę 2016/97, jak wynika to w szczególności z jej motywów 5, 7, 10 i 16.

53

Otóż włączenie do zakresu stosowania tych dyrektyw osób prowadzących działalność na rynku ubezpieczeń na podstawie modelu gospodarczego takiego jak ten, którego dotyczy przedstawione pytanie, może sprzyjać realizacji tych dwóch celów.

54

Z jednej strony bowiem włączenie do tego zakresu stosowania takich osób, których działalność jest podobna, jak wynika z pkt 41, 42 i 45 niniejszego wyroku, do działalności polegającej na pośrednictwie ubezpieczeniowym lub działalności w zakresie dystrybucji ubezpieczeń w rozumieniu wspomnianych dyrektyw, pozwala uniknąć naruszenia celu polegającego na zapewnieniu równego traktowania wszystkich kategorii osób trudniących się pośrednictwem i dystrybutorów ubezpieczeń, o którym mowa w motywach tych dyrektyw wymienionych w pkt 52 niniejszego wyroku.

55

Zatem w zakresie, w jakim rodzaje działalności, o których mowa w poprzednim punkcie, są porównywalne, obowiązki uzyskania zezwolenia i rejestracji przewidziane w dyrektywie 2002/92 oraz w dyrektywie 2016/97, które mają na celu w szczególności zagwarantowanie, że pośrednicy ubezpieczeniowi będą wiarygodni oraz że będą dysponować niezbędną wiedzą w dziedzinie pośrednictwa i doradztwa ubezpieczeniowego, powinny być stosowane w ten sam sposób do podmiotów gospodarczych prowadzących tę działalność.

56

Po drugie, objęcie zakresem stosowania dyrektyw 2002/92 i 2016/97 osób prawnych, których działalność odpowiada działalności, o której mowa w przedłożonym pytaniu, poprzez nałożenie na nie obowiązku przestrzegania zasad przewidzianych w tych dyrektywach, przyczynia się do poprawy ochrony konsumentów w dziedzinie ubezpieczeń.

57

Jak bowiem zauważył rzecznik generalny w pkt 83 i 84 opinii, aby zapewnić, by działalność pośrednika ubezpieczeniowego zapewniała odpowiedni poziom ochrony konsumentów, pośrednik ten jest zobowiązany, zgodnie ze wspomnianymi dyrektywami, do przestrzegania w szczególności wszystkich wymogów o charakterze zawodowym, finansowym i organizacyjnym oraz zasad dotyczących prowadzenia działalności, takich jak te mające na celu zapobieżenie ryzyku konfliktu interesów wynikającemu z ewentualnych powiązań między tym pośrednikiem a danym ubezpieczycielem, oraz obowiązków w zakresie udzielania informacji i doradztwa względem tych konsumentów.

58

Tymczasem, jak podkreślił skarżący w postępowaniu głównym, owa potrzeba ochrony konsumentów jest równie istotna w odniesieniu do osoby prawnej, która za pomocą modelu gospodarczego takiego jak rozpatrywany w postępowaniu głównym zachęca konsumentów do przystąpienia do umowy ubezpieczenia grupowego, którą zawarła ona z ubezpieczycielem, jak wobec pośrednika ubezpieczeniowego lub dystrybutora ubezpieczeń, których działalność zarobkowa ma na celu bezpośrednie zawieranie umów ubezpieczenia przez takich konsumentów.

59

Mając na względzie całość powyższych rozważań, na przedłożone pytanie należy odpowiedzieć, że art. 2 pkt 3 i 5 dyrektywy 2002/92 i art. 2 ust. 1 pkt 1, 3 i 8 dyrektywy 2016/97 należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „pośrednika ubezpieczeniowego”, a tym samym pojęcie „dystrybutora ubezpieczeń” w rozumieniu tych przepisów obejmuje osobę prawną, której działalność polega na oferowaniu swoim klientom dobrowolnego przystąpienia, za wynagrodzeniem, które od nich otrzymuje, do umowy ubezpieczenia grupowego, którą wcześniej zawarła z zakładem ubezpieczeń, przy czym przystąpienie to uprawnia tych klientów do korzystania ze świadczeń ubezpieczeniowych w szczególności w przypadku choroby lub wypadku za granicą.

60

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 2 pkt 3 i 5 dyrektywy 2002/92/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie pośrednictwa ubezpieczeniowego, zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/65/UE z dnia 15 maja 2014 r. oraz art. 2 ust. 1 pkt 1, 3 i 8 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/97 z dnia 20 stycznia 2016 r. w sprawie dystrybucji ubezpieczeń, zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2018/411 z dnia 14 marca 2018 r.

należy interpretować w ten sposób, że:

pojęcie „pośrednika ubezpieczeniowego”, a tym samym pojęcie „dystrybutora ubezpieczeń” w rozumieniu tych przepisów obejmuje osobę prawną, której działalność polega na oferowaniu swoim klientom dobrowolnego przystąpienia, za wynagrodzeniem, które od nich otrzymuje, do umowy ubezpieczenia grupowego, którą wcześniej zawarła z zakładem ubezpieczeń, przy czym przystąpienie to uprawnia tych klientów do korzystania ze świadczeń ubezpieczeniowych w szczególności w przypadku choroby lub wypadku za granicą.