1.

W drodze niniejszego odesłania prejudycjalnego zwrócono się do Trybunału o rozstrzygnięcie w istocie, czy – a jeśli tak, to pod jakimi warunkami – na mocy art. 97 ust. 5 rozporządzenia (WE) nr 207/2009 ( 2 ) sprawca zarzucanego mu naruszenia polegającego na reklamowaniu i oferowaniu do sprzedaży za pośrednictwem strony internetowej towarów opatrzonych oznaczeniem identycznym z unijnym znakiem towarowym może zostać pozwany przed sądy państwa członkowskiego, na którego terytorium znajdują się przedsiębiorcy i konsumenci, będący będący adresatami rzeczonej strony internetowej.

2.

Zaproponuję Trybunałowi zasadniczo rozwiązanie wypośrodkowane, pozwalające sprostać wyzwaniom stawianym przez cechy charakterystyczne systemu znaków towarowych Unii Europejskiej, ustanowionego rozporządzeniem nr 207/2009, i dostosowane do specyfiki handlu online. Dokładniej rzecz ujmując, moja analiza doprowadzi mnie do stwierdzenia, iż na ustalenie jurysdykcji sądów właściwych w sprawach unijnych znaków towarowych na podstawie art. 97 ust. 5 tego rozporządzenia pozwala fakt, że strona internetowa jest skierowana w sposób konkretny do konsumentów i przedsiębiorców w określonym państwie członkowskim.

3.

We wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym sąd odsyłający powołuje się, po pierwsze, na przepisy rozporządzenia nr 207/2009, zmienionego rozporządzeniem (UE) 2015/2424 ( 3 ), a po drugie, na przepisy rozporządzenia (UE) nr 1215/2012 ( 4 ), które zastąpiło rozporządzenie (WE) nr 44/2001 ( 5 ).

4.

Skarżący w postępowaniu głównym wnieśli powództwa w sprawie naruszenia w dniu 15 października 2015 r. O ile przepisy rozporządzenia nr 1215/2012 miały zastosowanie od dnia 10 stycznia 2015 r., o tyle przepisy rozporządzenia 2015/2424 co do zasady zaczęły stosować się dopiero od dnia 1 października 2017 r. Dlatego w niniejszej opinii odwołuję się do przepisów rozporządzeń nr 207/2009 i nr 1215/2012. Ponadto, jak wynika z art. 80 tego ostatniego rozporządzenia, wszystkie odniesienia w rozporządzeniu nr 207/2009 do rozporządzenia nr 44/2001 interpretuje się jako odniesienia do rozporządzenia nr 1215/2012.

5.

Artykuł 94 ust. 1 i ust. 2 lit. a) rozporządzenia nr 207/2009 stanowi:

„1.   Jeżeli niniejsze rozporządzenie nie stanowi inaczej, postanowienia rozporządzenia [nr 1215/2012] stosują się do postępowań odnoszących się do [unijnych] znaków towarowych oraz zgłoszeń [unijnych] znaków towarowych, jak również do postępowań odnoszących się do jednoczesnych i kolejnych powództw na podstawie [unijnych] znaków towarowych i krajowych znaków towarowych.

2.   W przypadku postępowań w odniesieniu do powództw i roszczeń określonych w art. 96:

6.

Zgodnie z brzmieniem art. 95 ust. 1 tego rozporządzenia:

„Państwa członkowskie wyznaczają na swoich terytoriach możliwie jak najmniejszą liczbę krajowych sądów i trybunałów działających jako sądy pierwszej i drugiej instancji, zwanych dalej »sądami w sprawach [unijnych] znaków towarowych«, które pełnią funkcje powierzone im na mocy niniejszego rozporządzenia”.

7.

Artykuł 96 wspomnianego rozporządzenia stanowi:

„Sądy w sprawach [unijnych] znaków towarowych mają wyłączną właściwość:

[…]”.

8.

Artykuł 97 ust. 1 i 5 tego rozporządzenia stanowi:

„1.   Z zastrzeżeniem przepisów niniejszego rozporządzenia, jak również wszelkich przepisów rozporządzenia [nr 1215/2012] mających zastosowanie na mocy art. 94, postępowania w odniesieniu do powództw i roszczeń określonych w art. 96 toczą się przed sądami tego państwa członkowskiego, w którym pozwany ma miejsce zamieszkania/siedzibę, lub jeżeli nie ma on miejsca zamieszkania/siedziby w żadnym z państw członkowskich, w tym, w którym ma przedsiębiorstwo.

[…]

5.   Postępowania w odniesieniu do powództw i roszczeń określonych w art. 96, z wyjątkiem powództw o stwierdzenie braku naruszenia [unijnego] znaku towarowego, mogą również toczyć się przed sądami państwa członkowskiego, w którym miało miejsce naruszenie lub wystąpiła groźba naruszenia […]”.

9.

Artykuł 98 rozporządzenia nr 207/2009 stanowi:

„1.   Sąd w sprawach [unijnych] znaków towarowych, którego właściwość wynika z art. 97 ust. 1–4, ma właściwość w sprawach, których przedmiotem są:

[…]

2.   Sąd w sprawach [unijnych] znaków towarowych, którego właściwość wynika z art. 97 ust. 5, ma właściwość wyłącznie w sprawach, których przedmiotem są czynności dokonane lub groźba ich dokonania na terytorium państwa członkowskiego, w którym ten sąd ma swoją siedzibę”.

10.

AMS Neve Ltd jest spółką z siedzibą w Zjednoczonym Królestwie, która produkuje i sprzedaje sprzęt audiofoniczny. Mark Crabtree jest dyrektorem AMS Neve. Mark Crabtree wespół z Barnett Waddingham Trustees (zwaną dalej „BW Trustees”), spółką również z siedzibą w Zjednoczonym Królestwie, są właścicielami unijnego znaku towarowego oraz dwóch innych krajowych znaków towarowych zarejestrowanych w Zjednoczonym Królestwie. AMS Neve jest posiadaczem wyłącznych licencji na te trzy znaki towarowe.

11.

Heritage Audio SL jest spółką z siedzibą w Hiszpanii, która prowadzi handel sprzętem audiofonicznym. Pedro Rodríguez Arribas, zamieszkały w Hiszpanii, jest jedynym członkiem zarządu Heritage Audio.

12.

W dniu 15 października 2015 r. AMS Neve, BW Trustees i M. Crabtree (zwani dalej „powodami w postępowaniu głównym”) pozwali Heritage Audio i P. Rodrígueza Arribasa (zwanych dalej „pozwanymi w postępowaniu głównym”) przed Intellectual Property and Enterprise Court (sąd ds. własności intelektualnej i przedsiębiorczości, Zjednoczone Królestwo, zwany dalej „IPEC”), wnosząc powództwa w sprawie naruszenia unijnego znaku towarowego i dwóch krajowych znaków towarowych zarejestrowanych w Zjednoczonym Królestwie.

13.

W ramach tego postępowania powodowie w postępowaniu głównym zarzucają pozwanym w postępowaniu głównym oferowanie do sprzedaży konsumentom w Zjednoczonym Królestwie imitacji produktów AMS Neve noszących oznaczenia lub odnoszących się do oznaczeń, które są identyczne z odnośnymi znakami unijnym i krajowymi lub do nich podobne. Powodowie w postępowaniu głównym powołali się w tym względzie na treść strony internetowej spółki Heritage Audio i jej kont na Facebooku i Twitterze, na fakturę wystawioną przez Heritage Audio osobie fizycznej zamieszkałej w Zjednoczonym Królestwie, na korespondencję elektroniczną między Heritage Audio i sklepem w Zjednoczonym Królestwie w sprawie ewentualnych dostaw sprzętu audiofonicznego oraz na treść rozmowy pomiędzy adwokatem powodów w postępowaniu głównym i przedstawicielem SX Pro, który był w Zjednoczonym Królestwie dystrybutorem produktów pozwanych w postępowaniu głównym.

14.

Co się tyczy strony internetowej Heritage Audio, powodowie w postępowaniu głównym przedłożyli wydruki zrzutów ekranu pokazujące ofertę sprzedaży sprzętu audiofonicznego noszącego oznaczenia identyczne z rozpatrywanym unijnym znakiem towarowym lub do niego podobne. Zwrócili oni również uwagę na fakt, że treści zamieszczone na tej stronie sformułowane są w języku angielskim, a rubryka tej strony zatytułowana „Where to buy” („Gdzie kupić”) wymienia dystrybutorów w różnych krajach, w tym SX Pro w Zjednoczonym Królestwie. Ponadto zgodnie z warunkami sprzedaży zamieszczonymi na tej witrynie Heritage Audio akceptuje zamówienia z dowolnego państwa członkowskiego Unii.

15.

Pozwani w postępowaniu głównym zakwestionowali twierdzenie, że reklamowali, oferowali na sprzedaż, sprzedawali lub dostarczali jakiekolwiek towary w Zjednoczonym Królestwie, i stwierdzili, że elementy strony internetowej wskazane przez powodów w postępowaniu głównym były „nieaktualne”.

16.

Następnie IPEC stwierdził swoją jurysdykcję do rozpoznania powództw odnoszących się do krajowych znaków towarowych zarejestrowanych w Zjednoczonym Królestwie. Sąd ten stwierdził, że chociaż pozwani w postępowaniu głównym prowadzą działalność w Hiszpanii, mogli zostać pozwani na podstawie art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 przed sąd miejsca, gdzie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę, ze względu na popełnione przez nich czyny niedozwolone, a jeśli chodzi o krajowe prawa własności intelektualnej, miejscem, gdzie nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę, jest miejsce, gdzie prawa te istniały.

17.

IPEC stwierdził natomiast, że nie posiada jurysdykcji do rozpoznania powództwa w sprawie naruszenia unijnego znaku towarowego. Skupiwszy uwagę na stronie internetowej Heritage Audio i na art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 1215/2012, na które powołują się powodowie w postępowaniu głównym, IPEC stwierdził, że wyłącznie sądy państwa członkowskiego, na którego terytorium pozwani w postępowaniu głównym podjęli działania zmierzające do umieszczenia rozpatrywanych oznaczeń na stronie internetowej lub podjęli decyzje w tym zakresie, posiadają jurysdykcję do rozpatrzenia powództwa o naruszenie unijnego znaku towarowego.

18.

Powodowie w postępowaniu głównym wnieśli odwołanie od rozstrzygnięcia IPEC przed Court of Appeal (England & Wales) (Civil Division) [sąd apelacyjny (Anglia i Walia) (wydział cywilny), Zjednoczone Królestwo].

19.

W tych okolicznościach Court of Appeal (England & Wales) (Civil Division) [sąd apelacyjny (Anglia i Walia) (wydział cywilny)] postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„W sytuacji gdy przedsiębiorstwo prowadzi działalność i ma siedzibę w państwie członkowskim A oraz podjęło działania na tym terytorium w celu reklamowania i oferowania do sprzedaży towarów oznaczonych oznaczeniem identycznym z unijnym znakiem towarowym na stronie internetowej skierowanej do przedsiębiorców i konsumentów w państwie członkowskim B:

20.

Uwagi na piśmie zostały przedstawione przez strony w postępowaniu głównym, rząd niemiecki oraz Komisję Europejską. Strony w postępowaniu głównym oraz Komisja wzięły udział w rozprawie, która odbyła się w dniu 17 stycznia 2019 r.

21.

W pierwszym pytaniu sąd odsyłający zmierza do ustalenia, czy okoliczność, że pozwany, zarejestrowany i mający siedzibę w państwie członkowskim A, podjął działania na terytorium tego państwa członkowskiego w celu reklamowania i oferowania do sprzedaży towarów opatrzonych oznaczeniem identycznym z unijnym znakiem towarowym za pośrednictwem strony internetowej skierowanej do przedsiębiorców i konsumentów w państwie członkowskim B, wystarcza do ustalenia jurysdykcji sądów państwa członkowskiego B do rozpoznania powództwa w sprawie naruszenia na podstawie art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009. Poprzez swoje pytania drugie i trzecie, zadane przy założeniu, że odpowiedź na pierwsze pytanie będzie przecząca, sąd odsyłający zmierza do określenia kryteriów pozwalających ustalić jurysdykcję sądów państwa członkowskiego B w opisanej powyżej sytuacji. Rozważę te trzy pytania łącznie. Na podstawie mojej analizy pierwszego pytania dojdę do wniosku, że bez dodatkowych zastrzeżeń kryteria wymienione przez sąd odsyłający w tym pytaniu nie są wystarczające do ustalenia jurysdykcji na podstawie art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009.

22.

Jak wynika z wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym, sąd odsyłający wyraża wątpliwości przede wszystkim co do tego, czy niektóre ze stwierdzeń sformułowanych w wyrokach Coty Germany ( 6 ) i Wintersteiger ( 7 ) zostały poprawnie zastosowane przez IPEC do sytuacji omawianej w jego postanowieniu.

23.

Sąd odsyłający uważa, że z orzecznictwa Trybunału wynika, iż miejsce, do którego odnosi się art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, to miejsce czynnego zachowania sprawcy naruszenia. Sąd odsyłający nie podważa zatem ani stwierdzeń sformułowanych przez Trybunał w wyroku Coty Germany ( 8 ), ani faktu, że mają one zastosowanie do okoliczności takich jak te występujące w niniejszej sprawie. Natomiast sąd odsyłający twierdzi, że – jak wynika w szczególności z wyroków Pammer i Hotel Alpenhof ( 9 ) oraz L’Oréal i in. ( 10 ) – oferowanie w środowisku internetowym sprzedaży towarów opatrzonych oznaczeniami identycznymi z unijnym znakiem towarowym lub do niego podobnymi na stronie internetowej skierowanej do konsumentów w jednym z państw członkowskich stanowi używanie tego oznaczenia w tym państwie członkowskim w rozumieniu art. 9 rozporządzenia nr 207/2009 i czynne zachowanie na jego terytorium w rozumieniu art. 97 ust. 5 tego rozporządzenia.

24.

Ponadto sąd odsyłający wskazuje, że Bundesgerichtshof (federalny trybunał sprawiedliwości, Niemcy) orzekł w niedawnym wyroku ( 11 ), że wykładnię rozporządzenia (WE) nr 864/2007 ( 12 ) dokonaną przez Trybunał w wyroku Nintendo ( 13 ) można zastosować także do art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009. Tymczasem sąd odsyłający powziął wątpliwość także co do możliwości zastosowania stwierdzeń sformułowanych w tym wyroku do okoliczności faktycznych sprawy w postępowaniu głównym.

25.

Dyskusja pomiędzy stronami koncentruje się na zastosowaniu rozważań zawartych w ww. wyrokach do okoliczności faktycznych niniejszej sprawy. Powodowie w postępowaniu głównym i rząd niemiecki są zdania, że na pytanie pierwsze należy udzielić odpowiedzi twierdzącej, natomiast pozwani w postępowaniu głównym oraz Komisja, którzy opowiadają się za wykładnią art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 w świetle wyroków Nintendo ( 14 ) i Wintersteiger ( 15 ), uważają, że fakt skierowania reklamy i oferty sprzedaży za pośrednictwem strony internetowej do konsumentów i przedsiębiorców w danym państwie członkowskim nie uzasadnia sam w sobie jurysdykcji sądów tego państwa członkowskiego na podstawie art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009.

26.

Mając na uwadze wątpliwości sądu odsyłającego oraz argumenty stron, rozpocznę analizę od kilku uwag ogólnych na temat art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 i jego wykładni językowej, systemowej i celowościowej. Następnie w świetle tych rozważań ogólnych udzielę odpowiedzi na pytanie, czy przy wykładni tego przepisu należy uwzględnić wyrok Nintendo ( 16 ). W dalszej kolejności udzielę odpowiedzi na analogiczne pytanie w odniesieniu do wyroku Wintersteiger ( 17 ). Wreszcie, ponieważ na oba te pytania należy udzielić odpowiedzi przeczącej, zaproponuję wykładnię łącznika przewidzianego w art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 właściwą dla tego rozporządzenia.

27.

W dziedzinie unijnych znaków towarowych, jak pokazuje w szczególności art. 96 rozporządzenia nr 207/2009, istnieje kilka rodzajów postępowań sądowych. Niemniej jednak obecny wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wyłącznie powództw w sprawie naruszenia, w drodze których właściciel znaku towarowego wnosi o ustalenie, że osoba trzecia bez jego zgody używała w obrocie handlowym oznaczenia identycznego z jego znakiem towarowym lub do niego podobnego w odniesieniu do towarów lub usług identycznych lub podobnych do tych, dla których znak ten został zarejestrowany.

28.

W przypadku powództw w sprawie naruszenia z przepisów jurysdykcyjnych zawartych w rozporządzeniu nr 207/2009 wynika, że prawodawca Unii postanowił częściowo odstąpić od norm jurysdykcyjnych rozporządzenia nr 1215/2012, które jednak znajdują w pełni zastosowanie do powództw odnoszących się do krajowych znaków towarowych.

29.

W związku z tym prawodawca Unii przewidział w art. 97 ust. 1–3 rozporządzenia nr 207/2009 kaskadę łączników, z których pierwszym jest miejsce zamieszkania/siedziby pozwanego na terytorium Unii, a drugim miejsce, w którym pozwany ma przedsiębiorstwo na terytorium Unii. W przypadku gdy pozwany nie ma miejsca zamieszkania ani przedsiębiorstwa na terytorium Unii, rozporządzenie nr 207/2009 przewiduje właściwość forum actoris, co oznacza, że łącznikami trzecim i czwartym w tej kaskadzie są, odpowiednio, miejsce zamieszkania/siedziby powoda na terytorium Unii i miejsce, w którym ma on przedsiębiorstwo na tym terytorium. Wreszcie w ostateczności powództwa w sprawie naruszenia można wnosić przed sądy miejsca siedziby Urzędu Unii Europejskiej ds. Własności Intelektualnej (EUIPO) ( 18 ).

30.

Tak więc nawet jeżeli ani właściciel znaku towarowego, ani domniemany sprawca naruszenia nie mają miejsca zamieszkania/siedziby ani przedsiębiorstwa na terytorium Unii, sprawca tego naruszenia może zostać pozwany przed sądy państwa członkowskiego na mocy art. 97 ust. 1–3 rozporządzenia nr 207/2009, pod warunkiem oczywiście, że rozporządzenie to ma zastosowanie i że zarzucane czyny stanowią naruszenie na gruncie tego rozporządzenia.

31.

Ponadto zgodnie z art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 powództwo w sprawie naruszenia można również wnieść przed sądy państwa członkowskiego, w którym miało miejsce naruszenie lub wystąpiła groźba naruszenia. Dzięki zatem łącznikowi miejsca naruszenia przepis ten przewiduje alternatywną jurysdykcję dla powództw w sprawie naruszenia. Powództwa o ustalenie braku naruszenia nie wchodzą jednak w zakres stosowania tego przepisu.

32.

Co więcej, w przeciwieństwie do norm jurysdykcyjnych zamieszczonych w art. 97 pkt 1–4 rozporządzenia nr 207/2009 norma przewidziana w art. 97 ust. 5 tego rozporządzenia ustanawia, jak wynika z art. 98 ust. 2 tego rozporządzenia, jurysdykcję wyłącznie w sprawach, których przedmiotem są czynności dokonane lub groźba ich dokonania na terytorium państwa członkowskiego, gdzie ma siedzibę sąd rozpatrujący sprawę.

33.

Jak wynika z debaty pomiędzy stronami, wykładnia językowa art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 pozwala jedynie stwierdzić, że łącznik przewidziany w tym przepisie, czyli miejsce naruszenia, odnosi się do czynnego zachowania sprawcy. Z lektury tego przepisu wynika zatem, że przepis ten przyznaje jurysdykcję sądom właściwym w sprawach unijnych znaków towarowych państwa członkowskiego, na którego terytorium pozwany popełnił zarzucany czyn niedozwolony.

34.

Jest to wniosek, do którego doszedł Trybunał w wyroku Coty Germany ( 19 ). Dla przypomnienia, Trybunał uznał w tym wyroku, że w art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 prawodawca Unii pragnął odstąpić od normy jurysdykcyjnej przewidzianej w art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012, przyznającej w świetle wyroku Bier ( 20 ) jurysdykcję zarówno sądom miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące powstanie szkody („Handlungsort” według doktryny niemieckiej), jak i sądom miejsca, w którym szkoda się urzeczywistniła („Erfolgsort” według doktryny niemieckiej). W związku z tym Trybunał uznał, że łącznik miejsca naruszenia, zapisany w art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, dotyczy nie tyle terytorium państwa członkowskiego, w którym naruszenie wywołuje skutki, co państwa, w którym nastąpiło lub mogło nastąpić zdarzenie powodujące wspomniane naruszenie ( 21 ).

35.

Poza tym wykładnia językowa art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 nie pozwala rozstrzygnąć kwestii tego, na jakim terytorium miało miejsce naruszenie, jeżeli naruszenie zostało popełnione za pośrednictwem strony internetowej. Należy zatem przeanalizować pytania prejudycjalne za pomocą innych metod wykładni ( 22 ).

36.

Na wstępie należy wskazać, że brzmienie art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 w zakresie, w jakim przepis ten dotyczy państwa, w którym miało miejsce naruszenie lub wystąpiła groźba naruszenia, odpowiada art. 98 ust. 2 tego rozporządzenia, który odnosi się do czynności naruszenia dokonanych lub groźby ich dokonania na terytorium któregokolwiek z państw członkowskich. Przepisy te, odczytywane łącznie, ustanawiają na rzecz sądów państwa członkowskiego, na którego terytorium nastąpiło naruszenie lub wystąpiła groźba naruszenia, jurysdykcję ograniczoną do terytorium państwa członkowskiego, do którego sądy te należą ( 23 ).

37.

Z powodu wzajemnego powiązania pomiędzy art. 97 ust. 5 i art. 98 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009 jest oczywiste, że przepisy te należy interpretować w sposób spójny – przynajmniej w zakresie, w jakim dotyczą one czynności naruszenia lub groźby naruszenia.

38.

Prawdą jest, że art. 98 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009 nie odnosi się do problematyki dotyczącej wyznaczenia sądów właściwych do orzekania w przedmiocie powództw w sprawie naruszenia. Przepis ten określa bowiem zakres terytorialny jurysdykcji sądów właściwych w sprawach unijnych znaków towarowych, o których mowa w art. 97 ust. 5 tego rozporządzenia ( 24 ). Jednak zarówno art. 98 ust. 2, jak i art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 dotyczą tych samych czynności dokonanych (lub groźby ich dokonania) w tym samym miejscu.

39.

Następnie należy zauważyć, że art. 98 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 207/2009, który odsyła do art. 97 ust. 1–4 tego rozporządzenia, odnosi się również do czynności naruszenia lub groźby naruszenia. Z łącznej lektury tych przepisów wynika, że w przypadku gdy sąd rozpoznający sprawę orzeka w charakterze sądu właściwego w sprawach unijnych znaków towarowych w przedmiocie pozwu wniesionego na podstawie art. 97 ust. 1–4 rozporządzenia nr 207/2009, sąd ten jest zgodnie z art. 98 ust. 1 tego rozporządzenia właściwy do zbadania istnienia czynności naruszenia lub groźby naruszenia na terytorium któregokolwiek z państw członkowskich ( 25 ).

40.

Nic nie wskazuje na to, że odniesienie do czynności dokonanych lub groźby ich dokonania, zamieszczone w art. 98 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009, należy interpretować w sposób odmienny niż odniesienie znajdujące się w art. 98 ust. 1 lit. a) w związku z art. 97 ust. 5 tego rozporządzenia.

41.

Jedyną różnicą między użyciem tych odniesień w powyższych przepisach jest fakt, że art. 98 ust. 1 lit. a) rozporządzenia nr 207/2009 odnosi się do naruszeń dokonanych (lub gróźb naruszenia) na terytorium któregokolwiek z państw członkowskich, czyli Unii, podczas gdy art. 98 ust. 2 tego rozporządzenia odnosi się do czynności dokonanych (lub gróźb ich dokonania) na terytorium państwa członkowskiego, w którym ma swoją siedzibę sąd rozpoznający sprawę na podstawie art. 97 ust. 5 tego rozporządzenia. Wynika to jednak nie z rozbieżności dotyczących identyfikacji miejsca popełnienia naruszenia, ale z różnic w odniesieniu do zakresu właściwości odnośnych sądów. Zawsze chodzi o czynności o tym samym charakterze, których miejsce wystąpienia należy oceniać w ten sam sposób.

42.

Z powyższych rozważań wynika, po pierwsze, że miejsce, gdzie czynności te zostały dokonane, musi być zidentyfikowane w ten sam sposób niezależnie od tego, czy w grę wchodzi art. 98 ust. 2 w związku z art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, czy art. 98 ust. 1 akapit pierwszy lit. a) tego rozporządzenia.

43.

Po drugie, art. 97 pkt 1–4 rozporządzenia nr 207/2009 przyznaje sądom jurysdykcję ogólną, która rozciąga się na naruszenia lub groźby naruszenia mające miejsce na terytorium Unii. Tak więc, jeżeli naruszenie zostało popełnione poza terytorium Unii, sądy właściwe w sprawach unijnych znaków towarowych nie mogą, z uwagi na ograniczenia zakresu ich jurysdykcji ogólnej, orzekać w sprawie tego naruszenia, przy czym ograniczenie to wynika z art. 98 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009 ( 26 ).

44.

Po trzecie, istnienie ograniczeń zakresu jurysdykcji ogólnej sądów właściwych w sprawach unijnych znaków towarowych powinno zostać uwzględnione przy wykładni art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009. Zgodnie z art. 98 ust. 1 lit. a) tego rozporządzenia zakres jurysdykcji ogólnej tych sądów określa się za pomocą terytorium, na którym miała miejsce czynność naruszenia. Określenie właściwych sądów na podstawie art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 odbywa się za pomocą podobnego kryterium, a mianowicie miejsca naruszenia. Określanie miejsca dokonania czynności, o których mowa w art. 98 ust. 1, lit. a) i art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, następuje w ten sam sposób. W konsekwencji wykładnia łącznika miejsca naruszenia w rozumieniu art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 może oddziaływać na zakres jurysdykcji ogólnej sądów właściwych w sprawach unijnych znaków towarowych.

45.

Jeśli chodzi o określenie miejsca naruszenia w rozumieniu art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 w okolicznościach takich jak te w niniejszej sprawie, pozwani w postępowaniu głównym i Komisja proponują, aby przyjąć rozumowanie zgodne z wnioskiem, do którego Trybunał doszedł w wyroku Nintendo ( 27 ) w odniesieniu do art. 8 ust. 2 rozporządzenia nr 864/2007.

46.

Ponadto strony te uważają, że wykładni art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 należy również dokonywać zgodnie z wnioskiem, do którego Trybunał doszedł w wyroku Wintersteiger ( 28 ) w odniesieniu do art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 i jurysdykcji w oparciu o miejsce, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące powstanie szkody („Handlungsort”).

47.

Stoję na stanowisku, że propozycje te są dyskusyjne, przynajmniej w trzech aspektach: po pierwsze, z punktu widzenia ich wpływu na zakres jurysdykcji ogólnej sądów właściwych w sprawach unijnych znaków towarowych; po drugie, jeżeli chodzi o alternatywny charakter łącznika przewidzianego w art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009; i po trzecie, w kwestii autonomiczności tego łącznika, właściwego dla rzeczonego rozporządzenia, w stosunku do łączników z rozporządzeń nr 864/2007 i 1215/2012.

48.

Dla przypomnienia, w wyroku Nintendo ( 29 ) Trybunał orzekł, że art. 8 ust. 2 rozporządzenia nr 864/2007 należy interpretować w ten sposób, że pojęcie „państwa, w którym naruszenie to miało miejsce”, dotyczy państwa, w którym wystąpiło zdarzenie powodujące szkodę. Trybunał stwierdził, że jeśli chodzi o zachowanie podmiotu, poprzez które wykorzystuje on handel elektroniczny i oferuje na swojej stronie internetowej, skierowanej do konsumentów w szeregu państw członkowskich, do sprzedaży towary naruszające prawa do wzorów wspólnotowych, miejscem, gdzie wystąpiło zdarzenie powodujące szkodę, w rozumieniu art. 8 ust. 2 rozporządzenia nr 864/2007 jest miejsce uruchomienia procesu umieszczenia online oferty sprzedaży przez ten podmiot na należącej do niego stronie ( 30 ).

49.

Ponadto w wyroku Wintersteiger ( 31 ) Trybunał orzekł, że spór dotyczący naruszenia praw do krajowego znaku towarowego zarejestrowanego w państwie członkowskim z powodu stosowania przez reklamodawcę słowa kluczowego identycznego z tym znakiem towarowym na stronie internetowej wyszukiwarki działającej pod domeną krajową najwyższego poziomu innego państwa członkowskiego może zostać wniesiony, zgodnie z art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 1215/2012, bądź przed sądy państwa członkowskiego, w którym znak towarowy jest zarejestrowany (jurysdykcja z tytułu miejsca urzeczywistnienia się szkody, „Erfolgsort”), bądź przed sądy państwa członkowskiego, w którym zapadła decyzja o uruchomieniu technicznego procesu wyświetlania, pod warunkiem że chodzi o miejsce pewne i możliwe do zidentyfikowania (jurysdykcja z tytułu miejsca zdarzenia powodującego szkodę, „Handlungsort”).

50.

W tym względzie należy wziąć pod uwagę fakt, że bez względu na szczególne okoliczności rozważanego przypadku wykładnia art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 przyjęta w niniejszej sprawie niewątpliwie wywrze znaczący wpływ na praktykę sądów właściwych w sprawach unijnych znaków towarowych w zakresie stosowania tego rozporządzenia w innych sytuacjach. Ponieważ zasady jurysdykcji wynikające z tego rozporządzenia stosuje się również w przypadku, gdy ani właściciel, ani sprawca podnoszonego naruszenia nie mają miejsca zamieszkania/siedziby ani przedsiębiorstwa na terytorium państw członkowskich, przy dokonywaniu wykładni tego przepisu należy również uwzględnić sytuacje, w których źródła naruszeń praw do unijnych znaków towarowych znajdują się w państwach trzecich.

51.

Jeżeli Trybunał postanowiłby, że wniosek wypracowany w dwóch powyższych wyrokach ma zastosowanie również w kontekście art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, oznaczałoby to, że w hipotetycznej sytuacji, gdy osoba trzecia, z której inicjatywy doszło do wykorzystania w ofercie sprzedaży lub reklamie internetowej skierowanej do konsumentów przebywających w Unii oznaczenia identycznego ze znakiem towarowym zarejestrowanym w Unii lub do niego podobnego, ma miejsce zamieszkania/siedzibę lub przedsiębiorstwo w państwie trzecim, a serwer używanej przez nią strony internetowej też znajduje się w takim państwie, to do celów stosowania norm jurysdykcyjnych zapisanych w rozporządzeniu nr 207/2009 naruszenie zostałoby popełnione poza terytorium Unii.

52.

Nie dość bowiem, że do orzekania w przedmiocie powództwa o stwierdzenie naruszenia nie byłyby właściwe sądy, o których mowa w art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, to jeszcze powództwa nie mogłyby rozpoznać sądy, o których mowa w art. 97 pkt 1–4 tego rozporządzenia. Dla przypomnienia, jurysdykcja ogólna sądów właściwych w sprawach unijnych znaków towarowych, o których mowa w art. 97 ust. 1–4 rozporządzenia nr 207/2009, obejmuje czynności naruszenia lub groźby naruszenia mające miejsce na terytorium państw członkowskich. Tak więc w sytuacji opisanej w poprzednim punkcie do rozpoznania takiego powództwa w sprawie naruszenia nie byłyby właściwe nawet sądy państwa członkowskiego, w którym ma siedzibę EUIPO.

53.

Tymczasem z wyroku L’Oréal i in. ( 32 ) można wywnioskować, że w takiej sytuacji stosuje się rozporządzenie nr 207/2009, a właściciel unijnego znaku towarowego może sprzeciwić się oferowaniu do sprzedaży lub reklamie internetowej skierowanej do konsumentów znajdujących się na terytorium Unii. Byłoby paradoksem, gdyby rozporządzenie nr 207/2009 przyznawało takie prawo sprzeciwu właścicielowi unijnego znaku towarowego, ale w pewnych przypadkach nie miałyby zastosowania przepisy tego rozporządzenia dotyczące jurysdykcji. Rezultat taki byłby tym bardziej nielogiczny, że w przeciwieństwie do norm jurysdykcyjnych zawartych w rozporządzeniu nr 1215/2012 normy rozporządzenia nr 207/209 są skonstruowane w taki sposób, aby znajdowały zastosowanie również w przypadku, w którym ani powód, ani pozwany nie zamieszkują na terytorium Unii. Jak wynika bowiem wyraźnie z wyroku Hummel Holding ( 33 ), art. 97 rozporządzenia nr 207/2009 gwarantuje istnienie jurysdykcji sądowej w Unii dla wszystkich sporów dotyczących naruszenia.

54.

Stąd, moim zdaniem, wykładnia art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 w duchu wyroków Nintendo ( 34 ) i Wintersteiger ( 35 ) godziłaby w skuteczność wszystkich norm jurysdykcyjnych przewidzianych w art. 97 tego rozporządzenia.

55.

W pewnym stopniu podzielam argument powodów w postępowaniu głównym i rządu niemieckiego, którzy uważają, że co do zasady miejsce pierwotnego zachowania powodującego naruszenie w rozumieniu wyroków Nintendo ( 36 ) i Wintersteiger ( 37 ) zbiega się z miejscem zamieszkania/siedziby sprawcy tego naruszenia. W związku z tym wykładnia, zgodnie z którą miejsce naruszenia w rozumieniu art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 należy postrzegać wyłącznie jako miejsce pierwotnego zachowania powodującego naruszenie, w większości przypadków nie mogłaby zapewnić powodowi alternatywnej jurysdykcji.

56.

W wyroku Bier ( 38 ) Trybunał wyjaśnił już, że w celu zachowania skuteczności (effet utile) norm przewidujących jurysdykcję alternatywną w sprawach dotyczących czynów niedozwolonych i podobnych systemu brukselskiego ( 39 ) normę tę należy interpretować w sposób zapewniający powodowi rzeczywisty wybór.

57.

Oczywiście można argumentować, że inaczej niż w przypadku norm jurysdykcyjnych tego systemu prawodawca Unii zamierzał za pomocą zasad z rozporządzenia nr 207/2009 ograniczyć liczbę sądów przed które właściciele znaków mogą wytaczać powództwa w sprawie naruszenia ( 40 ). Powściągliwy stosunek prawodawcy Unii do mnożenia jurysdykcji ilustruje między innymi brzmienie art. 94 ust. 1 rozporządzenia nr 207/2009, które w sprawach dotyczących naruszeń wyklucza stosowanie, w szczególności, art. 7 pkt 1–3 i 5 rozporządzenia nr 1215/2012, a przepisy te mają za zadanie właśnie zapewnić powodowi alternatywną jurysdykcję. Taki stosunek prawodawcy Unii znajduje odbicie również w art. 97 ust. 1–4 rozporządzenia nr 207/2009. Jednakże art. 97 ust. 5 tego rozporządzenia wyraźnie przewiduje alternatywną jurysdykcję dla powoda i z tego względu nie można go uznawać za odzwierciedlenie rzeczonego stosunku.

58.

Ponadto przyjęcie wykładni art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 2007/209 zaproponowanej przez pozwanych w postępowaniu głównym i Komisję znacznie ograniczyłoby praktyczne znaczenie tego przepisu ( 41 ). Uważam, że jednym z rzadkich przypadków użytecznego zastosowania tego przepisu byłaby sytuacja, w której pozwany mający miejsce zamieszkania/siedziby na terytorium Unii byłby pozwany przed sądy państwa członkowskiego, na którego terytorium ma przedsiębiorstwo. Rozporządzenie nr 207/2009 nie zawiera normy jurysdykcyjnej analogicznej do przewidzianej w art. 7 ust. 5 rozporządzenia nr 1215/2012 ( 42 ), a zgodnie z kaskadą łączników określonych w art. 97 ust. 1–3 rozporządzenia nr 207/2009, w przypadku gdy pozwany ma miejsce zamieszkania/siedzibę lub przedsiębiorstwo na terytorium państwa członkowskiego, musi zostać pozwany przed sądy tego państwa członkowskiego.

59.

Uważam wreszcie, że łącznik miejsca naruszenia ustanowiony w art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 ma charakter autonomiczny w stosunku do łączników przewidzianych w art. 8 ust. 2 rozporządzenia nr 864/2007 i art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012.

60.

Jeśli chodzi o możliwość przeniesienia wykładni art. 8 ust. 2 rozporządzenia nr 864/2007 przyjętej w wyroku Nintendo ( 43 ), nie należy tracić z pola widzenia tego, że funkcje norm kolizyjnych z jednej strony i norm jurysdykcyjnych z drugiej strony są różne.

61.

Ponadto, choć prawdą jest, że norma kolizyjna zawarta w art. 8 ust. 2 rozporządzenia nr 864/2007 ma – jak można wywieść z wyroku Vapenik ( 44 ) i podążając za użytym w nim sformułowaniem – charakter uzupełniający wobec normy jurysdykcyjnej przewidzianej w art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, to jednak wyrok Kainz ( 45 ) wskazuje, iż spójna wykładnia pojęć zawartych w aktach prawa prywatnego międzynarodowego Unii nie może prowadzić do takiej wykładni przepisów tych aktów, która nie byłaby powiązana z ich systemem i celami ( 46 ). Tymczasem, jak wynika z moich wcześniejszych rozważań, wykładnia art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 w świetle wyroku w sprawie Nintendo ( 47 ) godziłaby w skuteczność (effet utile) tego przepisu.

62.

Względy te zachowują ważność również w odniesieniu do pytania o to, czy wnioski zawarte w wyroku Wintersteiger ( 48 ), w zakresie, w jakim do celów stosowania art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 dotyczy on określenia miejsca, w którym nastąpiło zdarzenie powodujące powstanie szkody znajdują zastosowanie do art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009.

63.

Ponadto z orzecznictwa wynika, że za pomocą norm jurysdykcyjnych ustanowionych w rozporządzeniu nr 207/2009 prawodawca Unii zamierzał odejść od norm jurysdykcyjnych rozporządzenia nr 1215/2012 ( 49 ), w szczególności dlatego, że normy jurysdykcyjne przewidziane w tych rozporządzeniach służą realizacji celów, które nie są identyczne ( 50 ).

64.

Wreszcie z wyroku Leno Merken ( 51 ) można wywieść, że przy stosowaniu w drodze analogii do unijnych znaków towarowych orzecznictwa dotyczącego krajowych znaków towarowych należy uwzględnić różnice wynikające z brzmienia przepisów odnoszących się do tych dwóch rodzajów znaków towarowych.

65.

W tym względzie pragnę zauważyć, że formułując art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 i przepis będący jego poprzednikiem, czyli art. 93 ust. 5 rozporządzenia nr 40/94, prawodawca Unii nie użył pojęcia „miejsca zdarzenia powodującego powstanie szkody”, które od czasu wyroku Bier ( 52 ) posiada dobrze ugruntowane znaczenie w międzynarodowym prawie europejskim. Z tego powodu przy dokonywaniu wykładni art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 nie można ograniczyć się do stwierdzenia, że przepis ten przyznaje jurysdykcję sądom, które na mocy art. 7 pkt 2 rozporządzenia nr 1215/2012 są właściwe ze względu na miejsce zdarzenia powodującego powstanie szkody.

66.

Podsumowując tę część analizy, w świetle rozważań poświęconych zakresowi jurysdykcji sądów właściwych w sprawach unijnych znaków towarowych uważam, że nie należy przyjmować wykładni art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, zgodnie z którą, jeśli chodzi o zachowanie pozwanego polegające na wykorzystaniu handlu elektronicznego i oferowaniu do sprzedaży na jego stronie internetowej, skierowanej do konsumentów znajdujących się w określonym państwie członkowskim, towarów z naruszeniem praw właściciela unijnego znaku towarowego, miejscem, gdzie wystąpiło naruszenie w rozumieniu tego przepisu, jest wyłącznie miejsce uruchomienia procesu umieszczenia online oferty sprzedaży przez ten podmiot na należącej do niego stronie. Stwierdzenie to znajduje oparcie we wnioskach wywodzonych z alternatywnego i autonomicznego charakteru łącznika przewidzianego w art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009.

67.

W związku z tym należy określić kryteria, które mogą być w praktyce wymagane dla potrzeb ustalania jurysdykcji sądów państwa członkowskiego na podstawie art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009.

68.

Czy oddaliwszy wykładnię art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, zgodnie z którą w okolicznościach takich jak te występujące w niniejszej sprawie miejsce naruszenia znajduje się wyłącznie w miejscu uruchomienia procesu umieszczenia online oferty sprzedaży, należałoby uznać, że dostępność strony internetowej na terytorium danego państwa członkowskiego wystarcza do przyznania jurysdykcji sądom tego państwa członkowskiego?

69.

Orzecznictwo dotyczące określenia jurysdykcji sądów w dziedzinie naruszeń praw własności intelektualnej i przemysłowej, w tym krajowych znaków towarowych, może a priori przemawiać za odpowiedzią twierdzącą. Z orzecznictwa tego wynika, że w odniesieniu do jurysdykcji na podstawie miejsca urzeczywistnienia się szkody art. 7 ust. 2 rozporządzenia nr 1215/2012 nie wymaga, by strona internetowa rozpatrywana w ramach takich naruszeń była „skierowana do” państwa członkowskiego sądu, do którego wniesiono sprawę ( 53 ).

70.

Internet ma jednak charakter globalny i jest obecny wszędzie ( 54 ). Uznanie, że dostępność strony internetowej na terytorium danego państwa członkowskiego jest wystarczająca, aby powierzyć jurysdykcję sądom tego państwa członkowskiego, prowadziłoby do ogromnego wzrostu liczby sądów posiadających jurysdykcję w sprawach dotyczących naruszenia unijnych znaków towarowych ( 55 ).

71.

Jak zauważył rzecznik generalny N. Jääskinen w opinii w sprawie Coty Germany ( 56 ), jednym z celów rozporządzenia nr 207/2009 jest zwalczanie praktyki „forum shopping”, którą właściciele unijnych znaków towarowych mogą się dopuszczać, jeżeli nie zapobiegną temu normy jurysdykcyjne.

72.

Zważywszy na ten cel, należy wziąć pod uwagę fakt, że niektórzy uczestnicy rynku uciekają się do praktyki określanej jako „trademark bullying”. Polega ona na używaniu znaku towarowego w sposób wykraczający poza to, co według rozsądnej wykładni wynika z zakresu ochrony znaku towarowego, w celu nękania lub zastraszania innych podmiotów gospodarczych. Mnożenie jurysdykcji może ułatwić taką praktykę i zwiększyć negatywne skutki dla potencjalnych pozwanych. Jest tak tym bardziej, że art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 nie jest oparty na zasadzie actor sequitur forum rei, a pozwanemu jest, co do zasady, trudniej bronić się przed sądami w państwie innym niż własne.

73.

Wreszcie prawdą jest, jak zauważają powodowie w postępowaniu głównym oraz rząd niemiecki, że odrzucenie wykładni art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, zgodnie z którą dostępność strony internetowej na terytorium określonego państwa członkowskiego wystarcza do przyznania jurysdykcji sądom tego państwa członkowskiego, prowadzi do sytuacji, w której powództw w sprawie naruszeń dotyczących krajowych znaków towarowych i unijnych znaków towarowych nie można wnosić w sposób jednolity do sądów państwa członkowskiego, którego konsumenci mają dostęp do danej strony internetowej.

74.

Niemniej jednak rozważania zawarte w pkt 63–65 niniejszej opinii przemawiają przeciwko przenoszeniu wniosków płynących z orzecznictwa w sprawach naruszeń praw własności intelektualnej i przemysłowej na art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009.

75.

Ponadto przyjęcie kryterium dostępności na gruncie rozporządzenia nr 1215/2012 nie powoduje ryzyka wielości sądów posiadających jurysdykcję, w przeciwieństwie do konsekwencji takiego kryterium w kontekście rozporządzenia nr 207/2009. Co się tyczy w szczególności powództw odnoszących się do krajowych znaków towarowych, Trybunał uznał w wyroku Wintersteiger ( 57 ), że cele rozporządzenia nr 1215/2012 przemawiają za przyznaniem jurysdykcji ze względu na miejsce urzeczywistnienia się szkody sądom państwa członkowskiego, w którym rozpatrywane prawo jest chronione. Wobec tego liczba jurysdykcji dostępnych na podstawie rozporządzenia nr 1215/2012 jest ograniczona krajowym charakterem danego znaku towarowego ( 58 ). Natomiast unijne znaki towarowe korzystają z jednolitej ochrony i wywołują jednolite skutki na całym terytorium Unii.

76.

W świetle powyższych rozważań staję na stanowisku, że miejsce, w którym jest dostępna strona internetowa, nie stanowi wystarczającego kryterium ustalenia jurysdykcji sądów tego państwa członkowskiego na podstawie art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009.

77.

A zatem z uwagi na niezadowalające wyniki wszystkich wykładni opartych na dotychczasowym orzecznictwie w dziedzinie naruszeń praw własności intelektualnej i przemysłowej, dotyczącym innych instrumentów prawnych prawa prywatnego międzynarodowego Unii, proponuję, aby wypracować wykładnię łącznika miejsca naruszenia w rozumieniu art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 autonomiczną dla tego rozporządzenia.

78.

Dokonując wykładni art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 w świetle okoliczności niniejszej sprawy, należy wziąć pod uwagę fakt, że rezultat osiągnięty w ramach tej wykładni powinien zapewnić skuteczność (effet utile) tego przepisu, niezależnie od okoliczności danej sprawy.

79.

Ponadto ze względu na elementy wspólne dla stosowania art. 97 ust. 5 w związku z art. 98 ust. 2 rozporządzenia nr 207/2009 i art. 98 ust. 1, lit. a) tego rozporządzenia, wynikające stąd, że oba te przepisy odnoszą się do miejsca naruszenia, wykładnia tego pierwszego przepisu powinna także zapewnić skuteczność (effet utile) pozostałych norm jurysdykcyjnych zamieszczonych w art. 97 wspomnianego rozporządzenia.

80.

Aby art. 97 rozporządzenia nr 207/2009 mógł zachować swą skuteczność i zapewnić istnienie jurysdykcji sądowej w Unii dla wszystkich sporów dotyczących naruszenia, wykładnia łącznika miejsca naruszenia powinna dążyć do zapewnienia jurysdykcji sądów właściwych w sprawach unijnych znaków towarowych w odniesieniu do powództw w sprawie naruszenia, gdy pod względem materialnoprawnym rozporządzenie nr 207/2009 przyznaje właścicielowi prawo do sprzeciwienia się czynom naruszającym prawa do jego unijnego znaku towarowego.

81.

W związku z tym zakres terytorialny jurysdykcji ogólnej sądów właściwych w sprawach unijnych znaków towarowych, który określa się zależnie od tego, gdzie naruszenia miały miejsce, nie może być węższy niż zakres ochrony tych znaków i zakres stosowania rozporządzenia nr 207/2009.

82.

W tym względzie pragnę zauważyć, że wyrok L’Oréal i in. ( 59 ) dotyczył ustalenia terytorialnego zakresu stosowania rozporządzeń w sprawie unijnych znaków towarowych ( 60 ).

83.

Tym samym uważam, ponownie czerpiąc inspirację z tego wyroku, że należy uznać, iż jeśli czyny zarzucane pozwanemu polegają na reklamowaniu i oferowaniu do sprzedaży za pośrednictwem strony internetowej, sądy właściwe w sprawach unijnych znaków towarowych państwa członkowskiego mają jurysdykcję na podstawie miejsca naruszenia, pod warunkiem że reklama lub oferta są skierowane do konsumentów przebywających na terytorium tego państwa członkowskiego ( 61 ).

84.

Należy zauważyć, że taka wykładnia art. 97 rozporządzenia nr 207/2009 jest zgodna z utrwalonym orzecznictwem, według którego przyznanie jurysdykcji musi następować zgodnie z celem przewidywalności i prawidłowego administrowania wymiarem sprawiedliwości.

85.

Co się tyczy, po pierwsze, przewidywalności przysługiwania jurysdykcji, należy wziąć pod uwagę, że powód musi być w stanie określić a priori sądy, przed którymi może dochodzić swoich praw majątkowych. Właściciel znaku towarowego może na podstawie treści strony internetowej określić docelowy krąg odbiorców strony. Podobnie potencjalny pozwany jest w stanie przewidzieć, przed które sądy może zostać pozwany, ponieważ sprawuje kontrolę nad swoim marketingiem i sprzedażą dokonywaną za pośrednictwem jego strony internetowej.

86.

Co się tyczy, po drugie, celu, jakim jest prawidłowy wymiar sprawiedliwości, z orzecznictwa Trybunału w dziedzinie naruszeń praw własności intelektualnej i przemysłowej wynika, że sąd państwa członkowskiego, na którego terytorium jest dostępna strona internetowa, jest w najlepszej sytuacji, by dokonać oceny, czy rzeczywiście doszło do naruszenia krajowego znaku towarowego chronionego w tym państwie członkowskim ( 62 ). Moim zdaniem sąd ów nie traci tego waloru w odniesieniu do naruszeń unijnych znaków towarowych.

87.

Jak wynika z całości powyższych rozważań, w przypadku gdy czynności zarzucane pozwanemu polegają na reklamowaniu i oferowaniu do sprzedaży za pośrednictwem strony internetowej, kryterium pozwalającym na ustalenie jurysdykcji sądów w sprawach unijnych znaków towarowych na podstawie art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 są odbiorcy, do których skierowane są reklama i oferta sprzedaży, a mianowicie osoby znajdujące się w danym państwie członkowskim.

88.

W ramach badania jurysdykcji na podstawie art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 w okolicznościach takich jak te rozpatrywane w postępowaniu głównym fakt, że reklama i oferta sprzedaży są opracowane w taki sposób, że możliwe jest określenie odbiorców w jednym państwie członkowskim (lub w szeregu państw członkowskich, pod warunkiem że nie chodzi o ogół odbiorców w Unii), do których wyraźnie skierowane są rzeczone reklama i oferta, jest decydujący dla ustalenia jurysdykcji sądów w tym państwie członkowskim lub w tych państwach członkowskich. Ponadto fakt, że strona internetowa jest skierowana do konsumentów i przedsiębiorców danego państwa członkowskiego, musi już na pierwszy rzut oka wynikać z treści tej strony internetowej. Natomiast takie okoliczności faktyczne zaistniałe offline mogą umożliwić ustalenie jurysdykcji sądów danego państwa członkowskiego z powodów innych niż fakt skierowania danej strony internetowej do odbiorców w tym państwie członkowskim. Takim powodem może być podjęcie działań w danym państwie członkowskim w celu ustanowienia dystrybutora.

89.

W ramach badania jurysdykcji na podstawie miejsca naruszenia pewne elementy mają szczególną wagę: fakt, że oferta i reklama zawierają wyraźne odniesienie do odbiorców w danym państwie członkowskim; fakt, że są dostępne na stronie internetowej z domeną najwyższego poziomu krajowego tego państwa członkowskiego; fakt, że ceny są podane w walucie krajowej; a ponadto fakt, że na takiej stronie internetowej podane są numery telefonów zawierające numer kierunkowy danego państwa. Powyższy wykaz elementów nie jest ani wyłączny, ani wyczerpujący.

90.

Ponadto okoliczność, że ofercie sprzedaży towarzyszą szczegółowe informacje dotyczące obszarów geograficznych, do których sprzedawca jest gotów wysłać towary, może również odegrać istotną rolę przy ustalaniu jurysdykcji na podstawie art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009, o ile nie chodzi o ogólne wskazanie dotyczące całej Unii. Takie ogólne wskazanie nie pozwala na identyfikację grupy lub grup odbiorców, do których konkretnie skierowany jest komunikat. Co więcej, nadanie znaczenia takiemu ogólnemu wskazaniu oznaczałoby, że sprawca naruszenia może zostać pozwany przed sądy wszystkich państw członkowskich. Mogłoby to zachęcić przedsiębiorców do ograniczenia obszarów sprzedaży w granicach Unii w celu ograniczenia ryzyka bycia pozwanym przed sądy państw członkowskich, w których wielkość sprzedaży nie jest znaczna – a taki rezultat byłby sprzeczny z celami rynku wewnętrznego.

91.

Natomiast ze względu na różnicę istniejącą pomiędzy ogólnymi normami jurysdykcyjnymi zamieszczonymi w rozporządzeniu nr 207/2009 oraz normą jurysdykcyjną z w art. 97 ust. 5 tego rozporządzenia, przedstawioną bliżej w pkt 41 powyżej, okoliczność, że sprzedawca jest gotów wysyłać towary do wszystkich państw członkowskich, może pozwolić na ustalenie jurysdykcji sądów ds. unijnych znaków towarowych na podstawie art. 97 ust. 1–4 rozporządzenia nr 207/2009. Dla zilustrowania tego zapatrywania jako inny przykład mogę wskazać wyjaśnienia dotyczące prawa celnego Unii. Chociaż takie wyjaśnienia wskazują, że oferta jest skierowana do odbiorców w Unii, nie pozwalają one jednak na zidentyfikowanie konkretnej grupy odbiorców tej oferty.

92.

Z tego samego powodu wątpię również, żeby fakt, iż strona internetowa jest sporządzona w jednym z języków powszechnie używanych na terytorium danego państwa członkowskiego, mógł sam w sobie i w każdym przypadku mieć szczególne znaczenie. Należy wziąć pod uwagę, że po pierwsze, niektóre języki są często wykorzystywane w kilku państwach członkowskich, a po drugie, niektóre języki używane w Europie są powszechne także w państwach trzecich. Ponadto strona internetowa może być skierowana do odbiorców w określonym państwie członkowskim, nawet jeśli jej treść nie jest sporządzona w języku rozpowszechnionym na terytorium tego państwa. Dotyczy to w szczególności strony internetowej skierowanej do społeczności cudzoziemców przebywających na terytorium rzeczonego państwa członkowskiego.

93.

Ponadto badania jurysdykcji nie należy mylić z rozpoznaniem sprawy co do istoty ( 63 ). Badanie jurysdykcji na podstawie rozporządzenia nr 207/2009 nie powinno ani zastępować rozpatrzenia kwestii tego, czy rzeczywiście miało miejsce naruszenie unijnego znaku towarowego, ani przesądzać o jego wynikach.

94.

W tym kontekście pozwani w postępowaniu głównym podnoszą, że z niektórych elementów reklamy i ofert sprzedaży wyświetlanych na ich stronie internetowej można wywnioskować, iż w okresie, którego dotyczy spór w postępowaniu głównym, owe reklamy i oferty nie były już aktualne.

95.

Tymczasem ocena nieaktualnego charakteru działań mogących stanowić zarzucany czyn bezprawny stanowi element badania zasadności powództwa w sprawie naruszenia. Aby podać inny przykład tego samego rodzaju, upływ czasu od zajścia zdarzenia powodującego powstanie szkody może, zgodnie z prawem właściwym, powodować ewentualnie przedawnienie roszczenia odnoszącego się do tego zdarzenia i z tego względu również wchodzi w zakres badania zasadności danego roszczenia. W związku z tym, biorąc pod uwagę rozważania przedstawione w pkt 93 niniejszej opinii, ani nieaktualności reklam i ofert sprzedaży wyświetlanych na stronie internetowej, ani upływu czasu od zajścia zdarzenia powodującego powstanie szkody nie można brać pod uwagę przy badaniu jurysdykcji na podstawie miejsca naruszenia w rozumieniu art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009.

96.

W wyniku analizy przeprowadzonej w niniejszej opinii uważam, że art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy przedsiębiorstwo prowadzi działalność i ma siedzibę w państwie członkowskim A oraz podjęło działania na tym terytorium w celu reklamowania i oferowania do sprzedaży towarów oznaczonych znakiem identycznym z unijnym znakiem towarowym na stronie internetowej skierowanej do przedsiębiorców i konsumentów w państwie członkowskim B, sąd właściwy w sprawach znaków towarowych w państwie członkowskim B posiada jurysdykcję do rozpoznania powództwa w sprawie naruszenia prawa do unijnego znaku towarowego z powodu owego reklamowania i oferowania do sprzedaży towarów na tym terytorium, pod warunkiem że reklama i oferta są skierowane konkretnie do odbiorców w jednym lub w kilku z państw członkowskich.

97.

Co się tyczy sprawy w postępowaniu głównym, to z wyjątkiem wyliczenia w różnych krajach, w tym w Zjednoczonym Królestwie, dystrybutorów będących podmiotami gospodarczymi niezależnymi od pozwanych w postępowaniu głównym, wraz ze wskazaniem ich adresów pocztowych i adresów stron internetowych, nic nie wskazuje na to, by strona internetowa pozwanych w postępowaniu głównym była skierowana konkretnie do odbiorców w Zjednoczonym Królestwie. Ponadto takie informacje na temat dystrybutora same w sobie nie wystarczają moim zdaniem do ustalenia jurysdykcji sądów Zjednoczonego Królestwa na podstawie art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009. Sprawa w postępowaniu głównym dotyczy bowiem nie naruszenia popełnionego przez tego dystrybutora, lecz naruszenia popełnionego przez pozwanych w postępowaniu głównym za pośrednictwem strony internetowej.

98.

Jednakże to do sądu odsyłającego należy wypowiedzenie się w tej kwestii przy badaniu jurysdykcji sądów odnośnego państwa członkowskiego na podstawie art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009 z uwzględnieniem kryteriów wskazanych w pkt 88–95 niniejszej opinii.

99.

W świetle powyższych rozważań proponuję, aby Trybunał odpowiedział na pytania prejudycjalne Court of Appeal (England & Wales) (Civil Division) [sądu apelacyjnego (Anglia i Walia) (wydział cywilny), Zjednoczone Królestwo] w następujący sposób:

Artykuł 97 ust. 5 rozporządzenia Rady (WE) nr 207/2009 z dnia 26 lutego 2009 r. w sprawie znaku towarowego Unii Europejskiej należy interpretować w ten sposób, że w sytuacji gdy przedsiębiorstwo prowadzi działalność i ma siedzibę w państwie członkowskim A oraz podjęło działania na tym terytorium w celu reklamowania i oferowania do sprzedaży towarów oznaczonych znakiem identycznym z unijnym znakiem towarowym na stronie internetowej skierowanej do przedsiębiorców i konsumentów w państwie członkowskim B, sąd właściwy w sprawach unijnych znaków towarowych w państwie członkowskim B posiada jurysdykcję do rozpoznania powództwa w sprawie naruszenia prawa do unijnego znaku towarowego z powodu tego reklamowania i oferowania do sprzedaży towarów na tym terytorium.

Wypowiedzenie się w tej kwestii należy do sądu odsyłającego w ramach badania jurysdykcji sądów odnośnego państwa członkowskiego na podstawie art. 97 ust. 5 rozporządzenia nr 207/2009.