—

w imieniu Raad van bestuur van de Sociale verzekeringsbank przez H. van der Mosta, działającego w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu niderlandzkiego przez M. de Ree oraz M. Bulterman, działające w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu niemieckiego przez T. Henzego oraz A. Wiedmann, działających w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez D. Martina oraz M. van Beeka, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 27 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, zmienionego i uaktualnionego rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r. (Dz.U. 1997, L 28, s. 1 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 5, t. 3, s. 3), zmienionego rozporządzeniem (WE) nr 1992/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. (Dz.U. L 392, s. 1), (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 1408/71”), a także rubryki R pkt 1 lit. a) i b) załącznika VI do wspomnianego rozporządzenia.

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach sporu między Raad van bestuur van de Sociale verzekeringsbank (zarządem kasy zabezpieczenia społecznego, zwanym dalej „SVB”) a E. Fischer-Lintjens dotyczącego cofnięcia przez College voor zorgverzekeringen (radę ds. ubezpieczeń zdrowotnych, zwaną dalej „CVZ”), organ, którego kompetencje są aktualnie wykonywane przez SVB, zaświadczenia potwierdzającego wykazanie, że E. Fischer-Lintjens nie jest zobowiązana do przystąpienia do niderlandzkiego ubezpieczenia zdrowotnego i że w konsekwencji nie jest od niej należna żadna składka (zwanego dalej „zaświadczeniem o niepodleganiu ubezpieczeniu”).

3

Artykuł 27 zawarto w tytule III rozporządzenia nr 1408/71, zatytułowanym „Przepisy szczególne dotyczące różnych grup świadczeń”, w rozdziale 1, zatytułowanym „Choroba i macierzyństwo”. Wspomniany art. 27, zatytułowany „Emerytury lub renty należne na podstawie ustawodawstwa kilku państw członkowskich, gdy prawo do świadczeń przysługuje w państwie zamieszkania”, ma następujące brzmienie:

„Emeryt lub rencista, który jest uprawniony do świadczeń na podstawie ustawodawstwa dwóch lub więcej państw członkowskich, w tym ustawodawstwa państwa członkowskiego, [na] którego terytorium zamieszkuje, i który jest uprawniony na podstawie ustawodawstwa tego ostatniego państwa członkowskiego, uwzględniając, w odpowiednim przypadku, przepisy art. 18 oraz załącznika VI, otrzymuje, jak i członkowie jego rodziny, te świadczenia od instytucji miejsca zamieszkania i na rachunek tej instytucji, tak jak gdyby zainteresowany pobierał emeryturę lub rentę należną zgodnie z ustawodawstwem jedynie tego ostatniego państwa członkowskiego”.

4

Artykuł 28 tego rozporządzenia, zawarty w tym samym rozdziale 1 i zatytułowany „Emerytury lub renty należne na podstawie ustawodawstwa jednego lub kilku państw, gdy prawo do świadczeń nie przysługuje w państwie zamieszkania”, określa zasady dotyczące udzielania i ponoszenia ciężaru świadczeń stosowane w odniesieniu do emeryta lub rencisty, który jest uprawniony do świadczeń na podstawie ustawodawstwa państwa członkowskiego lub na podstawie ustawodawstw dwóch lub kilku państw członkowskich, a który nie ma prawa do świadczeń na podstawie ustawodawstwa państwa członkowskiego, na którego terytorium zamieszkuje, lecz otrzymuje takie świadczenia dla siebie i dla członków swojej rodziny, o ile miałby do tego prawo na podstawie ustawodawstwa państwa członkowskiego lub co najmniej jednego z państw członkowskich właściwych w sprawie emerytury lub renty, jeśliby zamieszkiwał na terytorium danego państwa członkowskiego.

5

Artykuł 84a wspomnianego rozporządzenia, zatytułowany „Stosunki między instytucjami i osobami objętymi zakresem niniejszego rozporządzenia”, stanowi:

„1.   Instytucje i osoby objęte zakresem niniejszego rozporządzenia mają obowiązek wzajemnego informowania i współpracy w celu zapewnienia właściwego wprowadzenia w życie niniejszego rozporządzenia.

Instytucje, zgodnie z zasadą dobrej administracji, odpowiadają na wszelkie zapytania w odpowiednim czasie i w związku z tym zapewniają osobom zainteresowanym wszelkie informacje wymagane do wykonywania praw powierzonych [przyznanych] im przez niniejsze rozporządzenie.

Zainteresowane osoby informują instytucje państwa właściwego oraz państwa zamieszkania tak szybko, jak to jest możliwe, o wszelkich ewentualnych zmianach w ich sytuacji osobistej lub rodzinnej, które wpływają na ich prawo do świadczeń na podstawie niniejszego rozporządzenia.

2.   Niespełnienie zobowiązań dotyczących informacji, określonych w ust. 1 akapit trzeci, mo[że] skutkować zastosowaniem proporcjonalnych środków zgodnie z prawem krajowym. Jednakże te środki są równe środkom stosowanym w podobnych sytuacjach zgodnie z prawem krajowym oraz nie czynią niemożliwym lub bardzo trudnym w praktyce w odniesieniu do wnioskodawców wykonywani[a] prawa powierzonego [przyznanego] im przez niniejsze rozporządzenie.

[…]”.

6

W załączniku VI do tego rozporządzenia, zatytułowanym „Szczególne warunki stosowania ustawodawstw niektórych państw członkowskich”, zawarto rubrykę R, której pkt 1, zatytułowany „Ubezpieczenia zdrowotne”, stanowi w lit. a) i b):

7

Artykuł 14 ust. 1 Algemene ouderdomswet (ustawy o powszechnym ubezpieczeniu emerytalnym, zwanej dalej „AOW”) stanowi:

„Emerytura oraz jej podwyżka są przyznawane na wniosek przez Sociale verzekeringsbank (zakład zabezpieczenia społecznego)”.

8

Zgodnie z art. 16 AOW:

„1.   Emeryturę przyznaje się począwszy od pierwszego dnia miesiąca, w którym zainteresowany spełnił warunki dotyczące nabycia prawa do emerytury.

2.   W drodze odstępstwa od ust. 1 emerytura nie może zostać przyznana wcześniej niż na rok przed pierwszym dniem miesiąca, w którym został złożony wniosek bądź w którym nastąpiło przyznanie emerytury z urzędu. W szczególnych wypadkach Sociale verzekeringsbank może odstąpić od stosowania powyższych przepisów”.

9

Artykuł 5 ust. 1 i 4 Algemene wet bijzondere ziektekosten (powszechnej ustawy o szczególnych kosztach leczenia, zwanej dalej „AWBZ”) stanowi:

„1.   Zgodnie z przepisami tej ustawy za ubezpieczonego uważa się:

[…]

4.   W drodze odstępstwa od ust. 1 może nastąpić rozszerzenie względnie zawężenie kręgu ubezpieczonych w drodze rozporządzenia organu administracji publicznej lub na podstawie takiego rozporządzenia”.

10

Artykuł 5c AWBZ ma następujące brzmienie:

„Sociale verzekeringsbank ustala z urzędu lub w danym wypadku na wniosek, czy osoba fizyczna spełnia przesłanki określone w art. 5 lub 5b lub na podstawie tych przepisów w celu objęcia jej ubezpieczeniem zgodnie z tą ustawą”.

11

Artykuł 21 ust. 1 i 6 Besluit uitbreiding en beperking kring verzekerden volksverzekeringen 1999 (rozporządzenia z 1999 r. w sprawie rozszerzenia i ograniczenia kręgu ubezpieczonych podlegających zabezpieczeniu społecznemu, zwanego dalej „KB 746”) stanowi:

„1.   Nie jest ubezpieczona w rozumieniu [AWBZ] osoba zamieszkała w Niderlandach, która na podstawie rozporządzenia Rady Wspólnoty Europejskiej lub umowy międzynarodowej dotyczącej zabezpieczenia społecznego zawartej przez Niderlandy z jednym bądź większą liczbą państw może jednak powołać się w Niderlandach na prawo do świadczeń, które co do zasady są jej przyznawane na rachunek innego państwa członkowskiego Unii Europejskiej bądź innego państwa będącego stroną Porozumienia o Europejskim Obszarze Gospodarczym bądź państwa, z którym Niderlandy zawarły umowę dotyczącą zabezpieczenia społecznego.

[…]

6.   Na wniosek osoby, o której mowa w ust. 1–4, Sociale verzekeringsbank wydaje zaświadczenie o niepodleganiu ubezpieczeniu”.

12

Zgodnie z art. 2 ust. 1 Zvw:

„Osoby ubezpieczone z mocy prawa zgodnie z AWBZ oraz z przepisami wydanymi na podstawie AWBZ muszą ubezpieczyć się w zakresie ubezpieczenia zdrowotnego lub zostać objęte ubezpieczeniem zdrowotnym w odniesieniu do ryzyka wskazanego w art. 10”.

13

Artykuł 3 ust. 1 Zvw stanowi:

„Instytucja ubezpieczenia zdrowotnego jest zobowiązana na podstawie wniosku do zawarcia umowy ubezpieczenia zdrowotnego z każdą osobą podlegającą obowiązkowemu ubezpieczeniu, która zamieszkuje na obszarze działania tej instytucji, lub na rzecz każdej takiej osoby oraz z każdą osobą podlegającą obowiązkowemu ubezpieczeniu, która zamieszkuje za granicą, lub na rzecz każdej takiej osoby”.

14

Artykuł 5 ust. 1 i 5 Zvw stanowi:

„1.   Ubezpieczenie zdrowotne rozpoczyna bieg począwszy od dnia otrzymania przez instytucję ubezpieczenia zdrowotnego wniosku, o którym mowa w art. 3 ust. 1 […]

[…]

5.   W danym wypadku w drodze odstępstwa od art. 925 ust. 1 księgi 7 Burgerlijk Wetboek [kodeksu cywilnego] ubezpieczenie zdrowotne obowiązuje z mocą wsteczną:

[…]”.

15

E. Fischer-Lintjens zamieszkiwała w Niderlandach od dnia 1 grudnia 1934 r., dnia jej urodzenia, do dnia 1 września 1970 r. Następnie zamieszkiwała w Niemczech do dnia 1 maja 2006 r., dnia jej powrotu do Niderlandów, gdzie od tego czasu zamieszkuje.

16

Począwszy od października 2004 r. E. Fischer-Lintjens pobierała rentę rodzinną od właściwej instytucji niemieckiej. W następstwie przeprowadzki w 2006 r. z Niemiec do Niderlandów za pomocą formularza E 121 zarejestrowała się w niderlandzkiej instytucji ubezpieczenia zdrowotnego CZ (zwanej dalej „CZ”) i od dnia 1 czerwca 2006 r. na podstawie art. 28 rozporządzenia nr 1408/71 mogła korzystać ze świadczeń w Niderlandach, których ciężar ponosiła właściwa instytucja niemiecka. E. Fischer-Lintjens opłacała w Niemczech składki na swoje ubezpieczenie zdrowotne.

17

W dniu 20 października 2006 r. E. Fischer-Lintjens otrzymała od CVZ zaświadczenie o niepodleganiu ubezpieczeniu na podstawie AWBZ potwierdzające wykazanie względem niderlandzkiego organu pobierającego składki, że żadna składka nie jest należna w Niderlandach. E. Fischer-Lintjens wskazała na formularzu, który musiała wypełnić, aby otrzymać owo zaświadczenie, że nie pobiera ona ani emerytury, ani świadczeń na podstawie niderlandzkiego ustawodawstwa, lecz pobiera rentę na podstawie niemieckiego ustawodawstwa.

18

Z zastrzeżeniem zmiany okoliczności zaświadczenie to było ważne w okresie od 1 czerwca 2006 r. do 31 grudnia 2010 r.

19

Mimo że E. Fischer-Lintjens ukończyła 65. rok życia, co począwszy od dnia 1 grudnia 1999 r. uprawniało ją do emerytury w Niderlandach na podstawie AOW, złożyła ona wniosek o tę emeryturę dopiero w maju 2007 r. Według sądu odsyłającego E. Fischer-Lintjens przed złożeniem tego wniosku błędnie uważała, że nie była do tej emerytury uprawniona.

20

Decyzją z dnia 8 listopada 2007 r., zmienioną w dniu 24 kwietnia 2008 r., SVB przyznał i następnie wypłacił E. Fischer-Lintjens – zgodnie z art. 16 ust. 2 AOW –emeryturę z mocą wsteczną na rok przed dniem pierwszego dnia miesiąca, w którym złożono wniosek, a więc począwszy od dnia 1 maja 2006 r.

21

Przed październikiem 2010 r. E. Fischer-Lintjens nie informowała o tej zmianie sytuacji ani CZ, ani CVZ, ani niemieckiej instytucji ubezpieczenia zdrowotnego.

22

W dniu 21 października 2010 r. E. Fischer-Lintjens wypełniła formularz, przesłany jej przez CVZ w ramach rozpatrywania wniosku o przedłużenie ważności jej zaświadczenia o niepodleganiu ubezpieczeniu, i zadeklarowała w nim, że od dnia 1 maja 2006 r. pobiera emeryturę na podstawie AOW.

23

Decyzją z dnia 2 listopada 2010 r. CVZ powiadomiła E. Fischer-Lintjens, że jest ona zobowiązana do ubezpieczenia się na podstawie AWBZ i Zvw oraz że musi zatem uiścić składki w Niderlandach, ponieważ nie znajduje się już w jednej z sytuacji określonych w art. 21 ust. 1 KB 746 i w konsekwencji począwszy od czerwca 2006 r. podlega obowiązkowi ubezpieczeniowemu. W następstwie CVZ wydała decyzję o cofnięciu zaświadczenia o niepodleganiu ubezpieczeniu przez E. Fischer-Lintjens (zwaną dalej „decyzją w sprawie cofnięcia zaświadczenia”), a CZ rozwiązała umowę ubezpieczenia zdrowotnego E. Fischer-Lintjens. Owo cofnięcie zaświadczenia oraz to rozwiązanie umowy nastąpiły z mocą wsteczną począwszy od dnia 1 czerwca 2006 r.

24

Następnie niemiecka instytucja ubezpieczenia zdrowotnego zwróciła E. Fischer-Lintjens kwotę składek w wysokości ponad 5000 EUR, to jest kwotę wpłaconą przez nią w Niemczech począwszy od dnia 1 czerwca 2006 r.

25

Później CZ zażądała od E. Fischer-Lintjens zapłaty kosztów opieki zdrowotnej zwróconych wspomnianej niemieckiej instytucji w kwocie ponad 11000 EUR. Zdaniem CVZ zgodnie z art. 5 ust. 5 Zvw ubezpieczenie zdrowotne może wywołać skutki z mocą wsteczną wyłącznie wtedy, gdy przystąpiono do niego w okresie czterech miesięcy po powstaniu obowiązku ubezpieczeniowego. E. Fischer-Lintjens powinna była zatem sama opłacić koszty opieki zdrowotnej zwrócone tej niemieckiej instytucji za okres, w którym nie była ona objęta ubezpieczeniem zdrowotnym, to jest okres między czerwcem 2006 r. a dniem 1 lipca 2010 r., jako że ta ostatnia data jest tą, począwszy od której E. Fischer-Lintjens dysponowała niderlandzkim ubezpieczeniem zdrowotnym.

26

W dniu 7 grudnia 2010 r. E. Fischer-Lintjens złożyła do CVZ odwołanie od decyzji w sprawie cofnięcia zaświadczenia.

27

Począwszy od dnia 15 marca 2011 r. SVB stał się organem właściwym w przedmiocie przyznania zwolnień z obowiązku ubezpieczeniowego na podstawie AWBZ oraz wydawania zaświadczeń o niepodleganiu ubezpieczeniu. Zaświadczenia wystawione przed tym dniem przez CVZ uważa się za wystawione przez SVB.

28

W decyzji z dnia 21 kwietnia 2011 r. SVB uznał odwołanie E. Fischer-Lintjens od decyzji w sprawie cofnięcia zaświadczenia za bezzasadne. Wyrokiem Rechtbank Roermond (sądu w Roermond) z dnia 17 stycznia 2012 r. środek zaskarżenia wniesiony przez E. Fischer-Lintjens od tej decyzji został uwzględniony. Zdaniem tego sądu zaświadczenie o niepodleganiu ubezpieczeniu otrzymane przez E. Fischer-Lintjens miało na celu wywołanie skutków prawnych, których nie można uchylić poprzez cofnięcie tego zaświadczenia.

29

SVB wniósł środek odwoławczy od tego wyroku do Centrale Raad van Beroep (centralnego sądu administracyjnego), podnosząc, że zaświadczenie o niepodleganiu ubezpieczeniu jest aktem o charakterze wyłącznie deklaratoryjnym, podobnie jak formularz E 121. Zdaniem SVB z uregulowań krajowych nie można wyprowadzić żadnych skutków prawnych stanowiących odstępstwo wobec tych, które wynikają ze stosowania rozporządzenia nr 1408/71.

30

Sąd odsyłający jest zdania, że SVB był uprawniony do cofnięcia zaświadczenia o niepodleganiu ubezpieczeniu z mocą wsteczną, lecz że dokonując tego cofnięcia, SVB niewystarczająco uwzględnił interesy E. Fischer-Lintjens. Sąd ten jest zdania, że w szczególności z zasady pewności prawa wynika, iż rzeczywista właściwość w przedmiocie przyznawania emerytur i ponoszenia ciężaru świadczeń rzeczowych powstaje dopiero od dnia wydania decyzji o przyznaniu żądanej emerytury, w której stwierdza się, że zainteresowana faktycznie jest do niej uprawniona. Z tego względu rozważa on kwestię określenia dnia, w którym rozpatrywana w postępowaniu głównym emerytura faktycznie stała się „należna” – w rozumieniu art. 27 wspomnianego rozporządzenia – E. Fischer-Lintjens, gdyż zdaniem tego sądu, jeśli przepis ten należy stosować z mocą wsteczną, w zasadzie wynikną z tego różne retroaktywne skutki prawne, w tym w niniejszym wypadku skutek w postaci obowiązku posiadania niderlandzkiego ubezpieczenia zdrowotnego.

31

W tych okolicznościach Centrale Raad van Beroep postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

32

Przede wszystkim należy stwierdzić, że pytania zostały przedstawione na kanwie szczególnych okoliczności rozpatrywanej w postępowaniu głównym sprawy, w której, po pierwsze, niderlandzka emerytura została przyznana E. Fischer‑Lintjens w listopadzie 2007 r. z mocą wsteczną od dnia 1 maja 2006 r. oraz, po drugie, E. Fischer-Lintjens za pomocą zaświadczenia o niepodleganiu ubezpieczeniu z dnia 20 października 2006 r. mogła wykazać przed niderlandzkim organem pobierającym składki, że nie podlega ona wynikającemu z art. 2 ust. 1 Zvw w związku z rubryką R pkt 1 lit. a) załącznika VI do rozporządzenia nr 1408/71 obowiązkowi przystąpienia do niderlandzkiego obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego, ponieważ jest ona objęta zakresem zastosowania art. 28 tego rozporządzenia i posiada zatem prawo do świadczeń w razie choroby w Niderlandach na rachunek właściwej instytucji niemieckiej. W dniu 2 listopada 2010 r. owo zaświadczenie o niepodleganiu ubezpieczeniu zostało jednak cofnięte z mocą wsteczną od dnia 1 czerwca 2006 r.

33

W tym kontekście należy przypomnieć, że osoby uprawnione do emerytury na podstawie ustawodawstw dwóch lub większej liczby państw członkowskich – w tym ustawodawstwa Niderlandów, gdzie zamieszkują – aby zgodnie z art. 27 tego rozporządzenia nabyć prawo do świadczeń w razie choroby na rachunek właściwej instytucji niderlandzkiej na podstawie ustawodawstwa tego ostatniego państwa członkowskiego, muszą zgodnie z rubryką R pkt 1 lit. a) i b) załącznika VI do wspomnianego rozporządzenia ubezpieczyć się w instytucji ubezpieczenia zdrowotnego zgodnie z art. 2 Zvw. Jest bezsporne, że zgodnie z art. 5 ust. 1 i 5 Zvw to ubezpieczenie może mieć moc wsteczną wyłącznie wtedy, gdy przystąpiono do niego w okresie czterech miesięcy następujących po powstaniu obowiązku ubezpieczeniowego.

34

Zdaniem sądu odsyłającego należy zatem określić datę, od której E. Fischer-Lintjens nabyła uprawnienie do wspomnianych świadczeń w Niderlandach na rachunek właściwej instytucji niderlandzkiej, odpowiadającą dacie, w której E. Fischer-Lintjens przestała być objęta art. 28 rozporządzenia nr 1408/71 i została objęta art. 27 tego rozporządzenia. Jednakże sąd ten uściśla, że bez względu na tę datę zastosowanie art. 2 i art. 5 ust. 5 Zvw mogłoby pozbawić E. Fischer-Lintjens ubezpieczenia zdrowotnego w danym okresie w zakresie, w jakim przepisy te stoją na przeszkodzie przystąpieniu do takiego ubezpieczenia z mocą wsteczną w okolicznościach takich jak te, które występują w sytuacji E. Fischer-Lintjens. Wspomniany sąd wskazuje jednak, że można uznać, iż przerwanie ubezpieczenia zdrowotnego przez E. Fischer-Lintjens w okresie między 8 listopada 2007 r. – dniem pierwszej wypłaty na jej rzecz niderlandzkiej emerytury – a 1 lipca 2010 r. – dniem przystąpienia E. Fischer-Lintjens do niderlandzkiego ubezpieczenia zdrowotnego – jest spowodowane wyłącznie spóźnioną rejestracją E. Fischer-Lintjens w niderlandzkiej instytucji ubezpieczenia zdrowotnego. E. Fischer-Lintjens powinna zatem sama ponieść wynikającą z tego szkodę.

35

A zatem poprzez swoje pytania, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 27 rozporządzenia nr 1408/71 w związku z rubryką R pkt 1 lit. a) i b) załącznika VI do tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że w okolicznościach takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym przepis ten stoi na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, które nie pozwala osobie uprawnionej do emerytury, przyznanej przez to państwo członkowskie z mocą wsteczną na rok wcześniej, przystąpić do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z tą samą mocą wsteczną.

36

Należy zatem określić, od której daty, w okolicznościach sprawy rozpatrywanej w postępowaniu głównym, zgodnie ze wspomnianym art. 27 rozporządzenia nr 1408/71 Niderlandy stały się państwem właściwym w odniesieniu do emeryta takiego jak E. Fischer-Lintjens.

37

W tym względzie przepisy wspomnianego rozporządzenia określające właściwe ustawodawstwo tworzą system norm kolizyjnych o charakterze zupełnym, który skutkuje tym, że ustawodawcy krajowi nie mają możliwości określania zakresu i przesłanek stosowania ich ustawodawstwa krajowego w tym przedmiocie w stosunku do osób podlegających tym ustawodawstwom oraz w stosunku do terytorium, na którym przepisy krajowe mają charakter wiążący (zob. w szczególności wyrok van Delft i in., C‑345/09, EU:C:2010:610, pkt 51 i przytoczone tam orzecznictwo).

38

Ponieważ normy kolizyjne zawarte w rozporządzeniu nr 1408/71 mają wobec państw członkowskich charakter bezwzględnie wiążący, Trybunał stwierdził już, że tym bardziej nie można przyjąć, by osoby podlegające systemowi zabezpieczenia społecznego objęte zakresem zastosowania tych norm mogły zniweczyć ich skutki poprzez posiadanie możliwości podjęcia decyzji o rezygnacji z podlegania im. Stosowanie systemu kolizji ustawodawstw wprowadzonego tym rozporządzeniem zależy bowiem wyłącznie od obiektywnej sytuacji, w jakiej znajduje się zainteresowany pracownik (zob. podobnie wyrok van Delft i in., C‑345/09, EU:C:2010:610, pkt 52 i przytoczone tam orzecznictwo).

39

Należy przypomnieć także, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału przepisy wspomnianego rozporządzenia określające właściwe ustawodawstwo mają na celu nie tylko uniknięcie jednoczesnego zastosowania kilku krajowych ustawodawstw i mogących z tego wyniknąć komplikacji, ale również zapobieżenie pozbawieniu osób objętych zakresem zastosowania tego rozporządzenia ochrony w dziedzinie zabezpieczenia społecznego ze względu na brak ustawodawstwa, jakie miałoby do nich zastosowanie (zob. podobnie wyrok Mulders, C‑548/11, EU:C:2013:249, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo).

40

Z powyższego wynika, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 41 opinii, że jednym z celów norm kolizyjnych określonych w rozporządzeniu nr 1408/71 jest to, by każda osoba objęta systemem zabezpieczenia społecznego, podlegająca zakresowi stosowania tego rozporządzenia, była nim objęta w sposób ciągły, tak aby ta ciągłość nie mogła zostać naruszona przez swobodne uznanie przy podejmowaniu decyzji przez jednostki czy też właściwe instytucje państw członkowskich.

41

W tym względzie art. 27 wspomnianego rozporządzenia dotyczy osób uprawnionych do emerytur lub rent należnych na podstawie ustawodawstw dwóch lub większej liczby państw członkowskich, w tym ustawodawstwa państwa członkowskiego miejsca zamieszkania, które mają prawo do świadczeń w razie choroby i macierzyństwa w tym ostatnim państwie. Przepis ten wraz z art. 28 tego rozporządzenia ma na celu określenie, po pierwsze, instytucji zobowiązanej do udzielania emerytom lub rencistom wspomnianych świadczeń w razie choroby i macierzyństwa oraz, po drugie, instytucji, która pokrywa związane z tym koszty (zob. podobnie wyrok Rundgren, C‑389/99, EU:C:2001:264, pkt 43, 44).

42

System określony w tych przepisach ustanawia zatem związek między właściwością do wypłacania emerytur lub rent a obowiązkiem ponoszenia ciężaru świadczeń rzeczowych, przy czym obowiązek ten jest w konsekwencji akcesoryjny w stosunku do faktycznej właściwości w zakresie emerytury. Ciężarem świadczeń rzeczowych nie może zatem zostać obarczona instytucja państwa członkowskiego, która posiada wyłącznie ewentualną właściwość w zakresie emerytury. Z powyższego wynika, że art. 27 rozporządzenia nr 1408/71, podobnie jak art. 28 tego rozporządzenia, gdy odnosi się do należnej emerytury lub renty, dotyczy emerytury lub renty faktycznie wypłacanej zainteresowanemu (zob. podobnie wyrok Rundgren, C‑389/99, EU:C:2001:264, pkt 47).

43

A zatem niderlandzką emeryturę zainteresowanego, znajdującego się w sytuacji identycznej z sytuacją E. Fischer-Lintjens, należy uważać za należną w rozumieniu art. 27 rozporządzenia nr 1408/71 począwszy od początku okresu, za który ta emerytura była faktycznie wypłacana temu zainteresowanemu, bez względu na chwilę, w której formalnie stwierdzono prawo do tej emerytury. Taka emerytura jest zatem należna za cały ten okres, w tym w danym wypadku, gdy rozpoczyna się on przed datą decyzji o przyznaniu tej emerytury.

44

W niniejszym wypadku jest bezsporne, że rozpatrywana w postępowaniu głównym emerytura była faktycznie wypłacana E. Fischer-Lintjens na podstawie niderlandzkiego ustawodawstwa za okres od dnia 1 maja 2006 r. W konsekwencji począwszy od tej daty należało ją zakwalifikować jako „należną” w rozumieniu art. 27 rozporządzenia nr 1408/71 w celu przyznania E. Fischer-Lintjens świadczeń.

45

Ponadto, jak w uwagach na piśmie wskazał rząd niemiecki, wszelka inna wykładnia terminu „należna” w rozumieniu tego art. 27 uzależniałaby obowiązywanie właściwości państwa członkowskiego w czasie w zakresie świadczeń należnych na podstawie tego rozporządzenia od szybkości rozpatrywania przez krajowe organy administracyjne wniosków o emerytury lub renty, co byłoby niezgodne z jednym z celów zamierzonych przez wspomniane rozporządzenie, którym jest – jak stwierdził już Trybunał w pkt 40 niniejszego wyroku – zapewnienie, by każda osoba objęta systemem zabezpieczenia społecznego, podlegająca zakresowi stosowania tego rozporządzenia, korzystała z ochrony w sposób ciągły.

46

Ponadto z okoliczności przedstawionych Trybunałowi, które nie są kwestionowane, wynika, że w następstwie cofnięcia z mocą wsteczną zaświadczenia o niepodleganiu ubezpieczeniu E. Fischer-Lintjens nie dysponowała już ubezpieczeniem zdrowotnym w odniesieniu do okresu między czerwcem 2006 r. a dniem 1 lipca 2010 r., mimo że uprzednio wpłaciła w Niemczech składki ubezpieczenia zdrowotnego odnoszące się do tego okresu, które zwrócono jej następnie w następstwie wydania decyzji w sprawie cofnięcia zaświadczenia.

47

W tym względzie rząd niderlandzki wyjaśnia w uwagach na piśmie, że jakakolwiek moc wsteczna niderlandzkiego ubezpieczenia zdrowotnego jest w zasadzie wyłączona przez rozpatrywane w postępowaniu głównym niderlandzkie uregulowania ze względu na właściwy ubezpieczeniom cel polegający na pokryciu przyszłych szkód, które nie powstały przed dniem przystąpienia do ubezpieczenia, oraz cel polegający na zachęceniu zainteresowanych, którzy są zobowiązani do zawarcia umowy ubezpieczenia zgodnie z niderlandzkim prawem, do uczynienia tego jak najszybciej. Taki brak mocy wstecznej powoduje zagwarantowanie solidarności, która leży u podstaw systemu ubezpieczenia zdrowotnego, oraz zapobiega nadużyciom. Jednakże, mimo tej ogólnej zasady wyłączenia, niderlandzki ustawodawca określił ograniczony wyjątek, zgodnie z którym gdy ubezpieczenie zdrowotne rozpoczyna bieg w terminie czterech miesięcy następujących po powstaniu obowiązku ubezpieczeniowego, owo ubezpieczenie ma moc wsteczną począwszy od dnia, w którym powstał ten obowiązek. Skutek ten, w razie gdy znajduje zastosowanie, co nie ma miejsca w sprawie rozpatrywanej w postępowaniu głównym, ponieważ obowiązek ubezpieczeniowy E. Fischer-Lintjens powstał w dniu 1 maja 2006 r., jest zatem ograniczony do czterech miesięcy.

48

Jest prawdą, że ograniczenie przez państwo członkowskie możliwości przystąpienia do ubezpieczenia zdrowotnego z mocą wsteczną w celu zachęcenia osób zobowiązanych do przystąpienia do takiego ubezpieczenia, aby uczyniły to w możliwie najkrótszym czasie, może być uzasadnione. A zatem Trybunał orzekł już, że obowiązek zapłaty składek z powodu istnienia prawa do świadczeń, nawet przy braku rzeczywistego z nich korzystania, jest nierozerwalnie związany z zasadą solidarności realizowaną przez krajowe systemy zabezpieczenia społecznego, ponieważ brak takiego obowiązku mógłby zachęcać zainteresowanych do oczekiwania na wystąpienie ryzyka, zanim zdecydują się na współfinansowanie tego systemu (zob. podobnie wyrok van Delft i in., C‑345/09, EU:C:2010:610, pkt 75).

49

Jednakże warunki przystąpienia do systemów zabezpieczenia społecznego państw członkowskich, których ustalenie należy do właściwości tych ostatnich, muszą uwzględniać prawo Unii i nie mogą powodować wyłączenia z zakresu stosowania ustawodawstwa krajowego, takiego jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, osób, względem których to samo ustawodawstwo znajduje zastosowanie zgodnie z rozporządzeniem nr 1408/71 (zob. podobnie wyroki: Kits van Heijningen, C‑2/89, EU:C:1990:183, pkt 20; a także Salemink, C‑347/10, EU:C:2012:17, pkt 38–40).

50

Należy zaś stwierdzić, że – jak wskazał w istocie rzecznik generalny w pkt 53 i 54 opinii – uregulowanie krajowe, takie jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, skutkuje tym, iż osoba, której organy państwa członkowskiego miejsca zamieszkania zgodnie z art. 27 wspomnianego rozporządzenia przyznały wypłatę emerytury z mocą wsteczną za okres dłuższy niż cztery miesiące, licząc od daty wydania decyzji o przyznaniu tej emerytury, nie może następnie wypełnić swoich zobowiązań prawnych i przystąpić w tym państwie członkowskim do ubezpieczenia zdrowotnego w terminie pozwalającym jej na skorzystanie z mocy wstecznej przekraczającej cztery miesiące, mimo że do tej chwili koszty jej opieki zdrowotnej pokrywała właściwa instytucja innego państwa członkowskiego.

51

A zatem w niniejszym wypadku jest bezsporne, że nawet gdyby E. Fischer‑Lintjens powiadomiła właściwe instytucje niderlandzkie o fakcie, iż pobiera niemiecką emeryturę, w dniu 8 listopada 2007 r., to jest w dniu wydania decyzji przez SVB stwierdzającej jej prawo do emerytury w Niderlandach z mocą wsteczną począwszy od dnia 1 maja 2006 r., nie mogłaby ona, ze względu na ograniczenie wskazane w art. 5 ust. 5 Zvw, przystąpić do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego zapewniającego jej ochronę począwszy od dnia 1 maja 2006 r. Z okoliczności sprawy rozpatrywanej w postępowaniu głównym wynika zatem, że w każdym wypadku E. Fischer-Lintjens nie mogłaby uniknąć okresu przerwania ochrony wynikającej z tego ubezpieczenia.

52

Zgodnie zaś z orzecznictwem wspomnianym w pkt 39 niniejszego wyroku ubezpieczony, taki jak E. Fischer-Lintjens, który jest objęty zakresem stosowania rozporządzenia nr 1408/71, nie może zostać pozbawiony ochrony w dziedzinie zabezpieczenia społecznego ze względu na brak ustawodawstwa, jakie miałoby do niego zastosowanie (zob. analogicznie wyrok Kuusijärvi, C‑275/96, EU:C:1998:279, pkt 28).

53

Z powyższego wynika, jak wskazał rzecznik generalny w pkt 55 i 56 opinii, że ograniczenie ustanowione w uregulowaniu krajowym, takim jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które skutkuje tym, iż osoba znajdująca się w sytuacji identycznej z sytuacją E. Fischer-Lintjens nie może wywiązać się ze zobowiązań ciążących na niej na mocy art. 27 rozporządzenia nr 1408/71 i rubryki R pkt 1 lit. a) i b) załącznika VI do tego rozporządzenia, narusza skuteczność (effet utile) systemu norm kolizyjnych ustanowionego we wspomnianym rozporządzeniu oraz obowiązki ciążące zgodnie z tym rozporządzeniem na osobach objętych zabezpieczeniem społecznym. W szczególności skuteczność (effet utile) tego systemu, który jest bezwzględnie wiążący zarówno dla państw członkowskich, jak i dla zainteresowanych osób, nie może zostać zapewniona, jeśli te państwa za pomocą ich uregulowań krajowych mogą pozbawić zainteresowanego, takiego jak E. Fischer-Lintjens, możliwości pełnego wywiązania się ze zobowiązań, które ciążą na nim na mocy tego rozporządzenia.

54

W tym względzie nie można zgodzić się z argumentem rządu niderlandzkiego, zgodnie z którym przerwanie ubezpieczenia zdrowotnego E. Fischer-Lintjens, w szczególności w okresie między listopadem 2007 r. a lipcem 2010 r., wynika wyłącznie z faktu, że nie powiadomiła ona właściwej instytucji niderlandzkiej o zmianie jej uprawnień emerytalnych.

55

Jest prawdą, że art. 84a ust. 1 rozporządzenia nr 1408/71 przewiduje obowiązek wzajemnego informowania i współpracy między właściwymi instytucjami a osobami objętymi tym rozporządzeniem. O ile bowiem osoby te są zobowiązane do informowania tych instytucji tak szybko, jak to jest możliwe, o wszelkich ewentualnych zmianach w ich sytuacji osobistej lub rodzinnej, które wpływają na ich prawo do świadczeń na podstawie wspomnianego rozporządzenia, o tyle instytucje są zobowiązane do zapewnienia, w odpowiedzi na zapytania wspomnianych osób dotyczące tego rozporządzenia, wszelkich informacji wymaganych do wykonywania praw przyznanych im przez rozporządzenie nr 1408/71.

56

Owe informacje mogą obejmować w danym wypadku dane wystarczające, aby umożliwić osobie, w okolicznościach takich jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, zrozumienie, iż podlega ona obowiązkowi przystąpienia do ubezpieczenia zdrowotnego w Niderlandach.

57

Należy jednak wskazać, że zgodnie z art. 84a ust. 2 tego rozporządzenia niespełnienie zobowiązań dotyczących informacji, określonych w art. 84a ust. 1 akapit trzeci, może skutkować wyłącznie zastosowaniem proporcjonalnych środków zgodnie z prawem krajowym, które, po pierwsze, muszą być równoważne ze środkami stosowanymi w podobnych sytuacjach zgodnie z prawem krajowym oraz, po drugie, nie czynić niemożliwym lub bardzo trudnym w praktyce w odniesieniu do wnioskodawców wykonywania praw przyznanych przez to rozporządzenie.

58

Taka sytuacja nie miałaby zaś miejsca, gdyby zastosowanie uregulowania krajowego skutkowało pozbawieniem zainteresowanego, znajdującego się w sytuacji identycznej z sytuacją E. Fischer-Lintjens, wszelkiej ochrony w dziedzinie zabezpieczenia społecznego przez dany okres, bez uwzględnienia wszystkich istotnych okoliczności, w szczególności tych dotyczących sytuacji osobistej, takich jak jej wiek, stan zdrowia i nieobecność w Niderlandach przez znaczny okres. Ponadto szczególne znaczenie ma fakt, że E. Fischer-Lintjens opłacała w Niemczech składki na ubezpieczenie zdrowotne przez okres od listopada 2007 r. do października 2010 r.

59

W świetle wszystkich powyższych rozważań na przedstawione pytania należy udzielić odpowiedzi, iż art. 27 rozporządzenia nr 1408/71 w związku z rubryką R pkt 1 lit. a) i b) załącznika VI do tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że w okolicznościach takich jak rozpatrywane w sprawie w postępowaniu głównym emeryturę osoby uprawnionej należy uważać za należną począwszy od początku okresu, za który ta emerytura była faktycznie wypłacana temu zainteresowanemu, bez względu na dzień, w którym formalnie stwierdzono prawo do wspomnianej emerytury, w tym w danym wypadku, gdy okres ten rozpoczyna bieg przed dniem wydania decyzji o przyznaniu tej emerytury. Artykuły 27 i 84a rozporządzenia nr 1408/71 w związku z rubryką R pkt 1 lit. a) i b) załącznika VI do tego rozporządzenia należy interpretować w ten sposób, że w okolicznościach takich jak rozpatrywane w sprawie w postępowaniu głównym stoją one na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, które nie pozwala osobie uprawnionej do emerytury, przyznanej przez to państwo członkowskie z mocą wsteczną na rok wcześniej, przystąpić do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z tą samą mocą wsteczną i które skutkuje pozbawieniem tej osoby uprawnionej wszelkiej ochrony w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, bez uwzględnienia wszystkich istotnych okoliczności, w szczególności tych dotyczących jej sytuacji osobistej.

60

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (trzecia izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 27 rozporządzenia Rady (EWG) nr 1408/71 z dnia 14 czerwca 1971 r. w sprawie stosowania systemów zabezpieczenia społecznego do pracowników najemnych, osób prowadzących działalność na własny rachunek i do członków ich rodzin przemieszczających się we Wspólnocie, zmienionego i uaktualnionego rozporządzeniem Rady (WE) nr 118/97 z dnia 2 grudnia 1996 r., zmienionego rozporządzeniem (WE) nr 1992/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r., w związku z rubryką R pkt 1 lit. a) i b) załącznika VI do rozporządzenia nr 1408/71 należy interpretować w ten sposób, że w okolicznościach takich jak rozpatrywane w sprawie w postępowaniu głównym emeryturę osoby uprawnionej należy uważać za należną począwszy od początku okresu, za który ta emerytura była faktycznie wypłacana temu zainteresowanemu, bez względu na dzień, w którym formalnie stwierdzono prawo do wspomnianej emerytury, w tym w danym wypadku, gdy okres ten rozpoczyna bieg przed dniem wydania decyzji o przyznaniu tej emerytury.

Artykuły 27 i 84a rozporządzenia nr 1408/71, zmienionego i uaktualnionego rozporządzeniem nr 118/97, zmienionego rozporządzeniem nr 1992/2006, w związku z rubryką R pkt 1 lit. a) i b) załącznika VI do rozporządzenia nr 1408/71 należy interpretować w ten sposób, że w okolicznościach takich jak rozpatrywane w sprawie w postępowaniu głównym stoją one na przeszkodzie uregulowaniu państwa członkowskiego, które nie pozwala osobie uprawnionej do emerytury, przyznanej przez to państwo członkowskie z mocą wsteczną na rok wcześniej, przystąpić do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego z tą samą mocą wsteczną i które skutkuje pozbawieniem tej osoby uprawnionej wszelkiej ochrony w dziedzinie zabezpieczenia społecznego, bez uwzględnienia wszystkich istotnych okoliczności, w szczególności tych dotyczących jej sytuacji osobistej.