1.

We wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym Oberster Gerichtshof zwraca się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy umowy konsumenckie poprzedzone czynnościami przygotowawczymi w Internecie muszą być koniecznie zawarte na odległość, aby konsument mógł skorzystać z jurysdykcji szczególnej przewidzianej w art. 15 i 16 rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych ( 2 ).

2.

Na sformułowane w ten sposób pytanie można by odpowiedzieć w prosty sposób na podstawie brzmienia art. 15 ust. 1 lit. c) wskazanego rozporządzenia, zinterpretowanego z należytą uwagą przy uwzględnieniu genezy jego powstania. Jednakże pewien fragment wyroku w sprawie Pammer i Alpenhof ( 3 ), wydanego ostatnio przez Trybunał, może być interpretowany w ten sposób, że ustanawia on wymóg, aby umowa konsumencka została zawarta na odległość. W każdym razie stanowi to wątpliwość sądu krajowego.

3.

Jedynym przedmiotem niniejszej opinii jest zatem wyjaśnienie zakresu wskazanego fragmentu wyroku w sprawie Pammer i Alpenhof, który powinien moim zdaniem zostać ograniczony do okoliczności owej sprawy, bez konieczności wywodzenia dodatkowej, ogólnej i restrykcyjnej przesłanki jurysdykcji szczególnej w dziedzinie prawa konsumentów.

4.

Artykuły 15 i 16 rozporządzenia nr 44/2001 zawarte w rozdziale II („Jurysdykcja”), sekcji 4 („Jurysdykcja w sprawach dotyczących umów zawartych pomiędzy konsumentami”) stanowią, co następuje:

„Artykuł 15

1.   Jeżeli przedmiotem postępowania jest umowa lub roszczenia z umowy, którą zawarła osoba, konsument, w celu, który nie może być uważany za działalność zawodową lub gospodarczą tej osoby, jurysdykcję określa się na podstawie niniejszej sekcji, bez uszczerbku dla art. 4 oraz art. 5 pkt 5:

[…]

Artykuł 16

1.   Konsument może wytoczyć powództwo przeciwko swemu kontrahentowi albo przed sądy państwa członkowskiego, na którego terytorium ten kontrahent ma miejsce zamieszkania, albo przed sąd miejsca, w którym konsument ma miejsce zamieszkania.

2.   Kontrahent może wytoczyć powództwo przeciwko konsumentowi tylko przed sądy państwa członkowskiego, na którego terytorium konsument ma miejsce zamieszkania.

[...]”.

5.

D. Mühlleitner, skarżąca w postępowaniu przed sądem krajowym, zamieszkała w Schwanenstadt (Austria) szukała w Internecie samochodu używanego dla swych potrzeb prywatnych. Na niemieckim portalu ogłoszeniowym (www.mobile.de) wpisała cechy poszukiwanego pojazdu, w wyniku czego uzyskała link do oferty, która ją zainteresowała. Po kliknięciu na ów link uzyskała dostęp do strony internetowej Ahmada Yusufiego i Wadata Yusufiego, pozwanych w postępowaniu przed sądem krajowym, zamieszkałych w Hamburgu (Niemcy).

6.

Na stronie internetowej pozwanych widniał numer telefoniczny obejmujący niemiecki prefiks międzynarodowy. D. Mühlleitner zadzwoniła na ów numer, kontaktując się z pracownikami spółki pozwanych. Wskazano jej, że oferowany pojazd nie był już dostępny, lecz istnieją inne, podobne oferty. D. Mühlleitner wyraziła zgodę na przesłanie jej pocztą elektroniczną dalszych informacji wraz ze zdjęciami innego pojazdu. Zostało ustalone, że w toku rozmowy telefonicznej D. Mühlleitner poinformowała pozwanych o tym, iż mieszka w Austrii i że zwróciła się do nich z pytaniem, czy ta okoliczność może stanowić problem w zakresie dotyczącym zakupu pojazdu. Pozwani udzielili jej odpowiedzi, że nie stanowi to żadnego problemu.

7.

Po pewnym czasie D. Mühlleitner udała się do siedziby pozwanych w Niemczech, gdzie zawarła umowę sprzedaży. Pozwana weszła w posiadanie samochodu i wróciła do Austrii, gdzie po stwierdzeniu wielu wad i po kilku bezskutecznych rozmowach z pozwanymi wniosła przed austriackimi sądami powództwo o zwrot ceny sprzedaży i o zapłatę odszkodowania.

8.

Sąd orzekający w pierwszej instancji odrzucił pozew ze względu na brak jurysdykcji, uznając, że sama możliwość zapoznania się w Austrii ze stroną internetową pozwanych nie uzasadnia przyjęcia jurysdykcji szczególnej określonej w art. 15 i 16 rozporządzenia 44/2001. Po złożeniu apelacji sąd drugiej instancji utrzymał w mocy wskazane orzeczenie i ponownie zaprzeczył wystąpieniu jurysdykcji sądów austriackich. Od owego orzeczenia wniesiono skargę kasacyjną do Oberster Gerichtshof, organu, który obecnie zwraca się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem prejudycjalnym.

9.

W dniu 22 kwietnia 2011 r. do sekretariatu Trybunału wpłynął wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym przedłożony przez Oberster Gerichtshof, zawierający następujące pytanie:

„Czy stosowanie art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia (WE) nr 44/2001 (zwanego dalej »rozporządzeniem Bruksela I«) zakłada, że pomiędzy konsumentem i przedsiębiorcą została zawarta umowa na odległość?”.

10.

Skarżąca, pozwani w sprawie przed sądem krajowym, Republika Portugalska, Republika Czeska, Republika Włoska, Rzeczpospolita Polska i Konfederacja Szwajcarska, a także Komisja przedłożyli w niniejszej sprawie uwagi.

11.

Odpowiedź na pytanie prejudycjalne przedstawione przez sąd krajowy wynika w sposób jasny z rozporządzenia nr 44/2001 oraz z orzecznictwa Trybunału. Jak stwierdziłem już na wstępie niniejszej opinii, jedynym elementem zakłócającym to rozwiązanie jest fragment wyroku w sprawie Pammer i Alpenhof, konkretnie art. 87, na podstawie którego należy rozumieć, że zastosowanie art. 15 ust. 1 lit. c) cytowanego rozporządzenia zależy od tego, czy umowa konsumencka została zawarta na odległość ( 4 ). Brak jest zatem konieczności orzekania w przedmiocie łącznika przewidzianego we wskazanym przepisie, który odnosi się do celu skierowania działalności. Niniejsza sprawa ogranicza się do kwestii wstępnej – koniecznego wystąpienia umowy zawartej na odległość, aby możliwe było powołanie się na jurysdykcję szczególną w dziedzinie prawa konsumentów.

12.

Wykażę poniżej, że owa przesłanka nie jest konieczna ani w świetle podlegających zastosowaniu przepisów, ani w świetle samego wyroku w sprawie Pammer i Alpenhof. Gdyby wskazany przepis wymagał, aby umowa konsumencka została zawarta na odległość, wówczas zakres jurysdykcji zostałby ograniczony do niewielkiej liczby sytuacji, co nie wydaje się stanowić celu rozporządzenia. Podobnie wszystkie państwa, które wzięły udział w niniejszym postępowaniu, jak również Komisja kwestionują tezę, że art. 15 ust. 1 lit. c) jest ograniczony do umów konsumenckich zawartych na odległość, i uważają, że cytowany przepis nie powinien być interpretowany na niekorzyść konsumenta.

13.

Zgadzam się z owymi państwami i z Komisją. Celem uzasadnienia mojego stanowiska omówię w pierwszej kolejności genezę powstania art. 15 ust. 1 lit. c). W dalszej kolejności rozpatrzę ten przepis w świetle orzecznictwa Trybunału włącznie z wyrokiem w sprawie Pammer i Alpenhof. Dokonam szczegółowej analizy pkt 87 owego wyroku, którego sformułowanie leży u podstaw niniejszego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym.

14.

Konwencja brukselska z 1968 r., obecnie zastąpiona rozporządzeniem nr 44/2001, zawierała jurysdykcję szczególną w dziedzinie umów konsumenckich, przy czym odpowiedni artykuł był sformułowany w sposób zasadniczo odmienny od obecnie obowiązującego art. 15. Zgodnie z art. 13 ust. 3 wskazanej konwencji jurysdykcja szczególna miała zastosowanie, jeżeli przedmiotem umowy konsumenckiej było świadczenie usług lub sprzedaż rzeczy ruchomych, o ile „zawarcie umowy zostało poprzedzone, w państwie miejsca zamieszkania konsumenta, specjalnie złożoną ofertą bądź reklamą” lub „konsument podjął w tym państwie działania konieczne do zawarcia tej umowy”.

15.

Jak słusznie wskazała Komisja, sformułowanie uprzednio obowiązującego art. 13 ust. 3 konwencji brukselskiej dotyczyło zasadniczo umów konsumenckich zawieranych na odległość. Obydwie sytuacje wskazane w owym przepisie występują bowiem w większości przypadków, choć nie zawsze, w ramach tego rodzaju umowy. Jak bowiem wskazała Komisja, nic nie stało na przeszkodzie, by uprzednio obowiązujący art. 13 ust. 3 konwencji brukselskiej stosować do sytuacji, w której przedsiębiorca przybył do miejsca zamieszkania konsumenta celem zawarcia umowy in situ.

16.

Zmiany wprowadzone na mocy obecnego art. 15 rozporządzenia nr 44/2001 są uzasadnione rozwojem technik sprzedaży, głównie w dziedzinie handlu elektronicznego. Okoliczność ta stanowiła przyczynę, dla której Komisja zaproponowała nowe sformułowanie uprzednio obowiązującego art. 13 ust. 3 konwencji brukselskiej, które nie zostało zasadniczo zmienione w procesie legislacyjnym i w ramach którego usunięto uprzedni wymóg, aby konsument dokonywał czynności koniecznych do zawarcia umowy w swym państwie członkowskim ( 5 ). Jak wskazała Komisja w uwagach do projektu dotyczącego art. 15, owa zmiana „oznacza, że art. 15 ust. 1 pkt 3 ma również zastosowanie do umów zawieranych w innym państwie członkowskim, niż państwo zamieszkania konsumenta” ( 6 ). Komisja dodała ponadto, że „usuwa to znany problem zawarty w uprzednim brzmieniu art. 13 polegający na tym, że konsument nie mógł powołać się na tę kompetencję ochronną, gdy został przez kontrahenta nakłoniony do wyjazdu ze swego państwa zamieszkania celem zawarcia umowy” ( 7 ).

17.

Zarówno Konfederacja Szwajcarska, jak również Komisja wskazują również na sprawozdanie F. Pocara, mające istotne znaczenie dla interpretacji art. 15 rozporządzenia oraz art. 15 konwencji z Lugano (identycznie w przypadku rozporządzenia 44/2001) ( 8 ). W zawartych w owym sprawozdaniu uwagach dotyczących rzeczonego artykułu, którego dotyczy niniejsze postępowanie, wskazano w sposób wyraźny, że dla łącznika stanowiącego kryterium „nie ma znaczenia miejsce, w którym konsument podejmuje czynności, ani miejsce, w którym zawarta zostaje umowa – co może nastąpić w państwie innym niż państwo miejsca zamieszkania konsumenta; znaczenie ma tu tylko działalność kontrahenta, która musi być prowadzona w państwie miejsca zamieszkania konsumenta lub być do tego państwa skierowana, ewentualnie w sposób elektroniczny” ( 9 ). Na tych warunkach, wedle owego sprawozdania „konsument może wówczas wytoczyć na mocy art. 16 konwencji [z Lugano] powództwo przed sądem swojego miejsca zamieszkania niezależnie od miejsca zawarcia umowy i miejsca, w którym skorzystano z usługi świadczonej w sposób elektroniczny” ( 10 ).

18.

Interpretacja ta zostaje potwierdzona, gdy weźmie się pod uwagę dokonane przez art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001 zwiększenie liczby „umów konsumenckich”, do których miał zastosowanie art. 13 konwencji brukselskiej. Podczas gdy art. 13 akapit pierwszy konwencji brukselskiej ograniczał zakres stosowania pkt 3 tego przepisu do umów, których „przedmiotem jest świadczenie usługi lub dostawa rzeczy ruchomych”, to art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001 jest zredagowany szerzej i ogólniej. Nowy przepis odsyła bowiem obecnie do umów w ogólności, niezależnie od ich przedmiotu, jeśli są to umowy zawarte przez konsumenta z profesjonalnym sprzedawcą w ramach jego działalności handlowej lub gospodarczej.

19.

Zmiana art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001 posłużyła ostatnio Trybunałowi w wyroku w sprawie Ilsinger do podkreślenia, że „szczególne przesłanki zastosowania, jakie wspomniane umowy powinny spełniać, wymienione szczegółowo w art. 13 akapit pierwszy pkt 3 lit. a) i b) konwencji brukselskiej, są odtąd ujęte w sposób bardziej ogólny w art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001 celem zapewnienia lepszej ochrony konsumentów w świetle nowych środków komunikacji i rozwoju handlu elektronicznego” ( 11 ). Właśnie w związku z tym, że nowe sformułowanie w większym stopniu chroni interesy konsumenta, Trybunał Sprawiedliwości stwierdził we wskazanym wyroku w sprawie Ilsinger, wbrew swemu wcześniejszemu orzecznictwu dotyczącemu interpretacji konwencji brukselskiej, że art. 15 „nie jest już ograniczony do przypadków, w jakich strony podjęły zobowiązania dwustronne i wzajemnie zobowiązujące” ( 12 ).

20.

Ponadto Rada i Komisja wydały wspólne oświadczenie dotyczące art. 15 i 73 rozporządzenia nr 44/2001 ( 13 ), potwierdzające stanowisko później przyjęte przez Trybunał Sprawiedliwości w ww. sprawie Ilsinger. W zakresie dotyczącym wymogu istnienia umowy konsumenckiej wskazane dwie instytucje podkreśliły, że art. 15 „odnosi się do różnych metod sprzedaży, w tym również umów zawieranych na odległość przez Internet” ( 14 ). W żaden sposób nie wyklucza się, by umowa konsumencka mogła zostać zawarta w inny sposób niż na odległość, potwierdzając w ten sposób szeroką interpretację przepisu w zakresie dotyczącym dziedziny stosunków umownych.

21.

Z powyższego wynika, że art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001 nie miał na celu ograniczenia liczby umów konsumenckich, do których zastosowanie ma jurysdykcja szczególna w dziedzinie prawa konsumentów, lecz miał raczej przeciwny zamiar. Gdyby prawodawca Unii zamierzał ograniczyć ową jurysdykcję do umów konsumenckich zawieranych na odległość, które są ponadto zharmonizowane przez prawo Unii ( 15 ), jest oczywiste, że określiłby to w sposób wyraźny we wskazanym przepisie.

22.

Ostatecznie łącznik użyty w art. 15 ust. 1 lit. c) – w odróżnieniu od łącznika zawartego w uprzednio obowiązującym przepisie konwencji brukselskiej – nie odnosi się do miejsca, w którym znajduje się konsument, lecz do działalności gospodarczej skierowanej do państwa członkowskiego zamieszkania konsumenta. W związku z tym decydującym kryterium staje się obszar terytorialny, na którym zamierza działać osoba oferująca towar lub usługę ( 16 ). Jeżeli rynek, w który aktywnie mierzy przedsiębiorca, obejmuje państwo zamieszkania konsumenta, z którym wchodzi on w stosunki umowne, to należy uznać, że działalność owego przedsiębiorcy jest skierowana do tego państwa.

23.

W związku z tym nowy art. 15 rozporządzenia 44/2001 wprowadza zasadniczą zmianę w odniesieniu do uprzednio obowiązującego postanowienia konwencji brukselskiej, i to właśnie w celu umożliwienia, aby konsument, który dokonuje czynności przygotowawczych za pośrednictwem środków komunikacji elektronicznej, pozostał objęty zakresem ochrony art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia, nawet wówczas, gdy przybywa do państwa kontrahenta celem zawarcia umowy.

24.

Poza genezą powstania analizowanego artykułu w niniejszej opinii istnieją inne argumenty, tym razem de lege lata, które potwierdzają tezę, wedle której art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/200 nie jest ograniczony do umów konsumenckich zawieranych na odległość.

25.

Celem jurysdykcji szczególnej w dziedzinie prawa konsumentów nie jest nic innego, jak ochrona konsumenta, będącego słabszą stroną stosunków umownych, wymagającego szczególnej ochrony. Motyw 13 rozporządzenia nr 44/2001 wskazuje to w sposób wyraźny, podkreślając, w zakresie dotyczącym umów ubezpieczenia, z zakresu prawa pracy i konsumenckich, że „strona słabsza powinna być chroniona przez przepisy jurysdykcyjne dla niej bardziej korzystne niż przepisy ogólne” ( 17 ).

26.

Artykuły 15 i 16 rozporządzenia nr 44/2001 w żadnym miejscu nie odnoszą się w sposób wyraźny do umów na odległość. Wręcz przeciwnie, geneza powstania przepisu, jak wskazano w pkt 16–20 niniejszej opinii, potwierdza, że jurysdykcja szczególna przewidziana w rozporządzeniu nr 44/2001 w dziedzinie prawa konsumentów obejmuje również sytuacje, w których kontrahent lub konsument przemieszczają się do siedziby lub miejsca zamieszkania drugiej strony celem zawarcia umowy ( 18 ).

27.

Gdyby art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001 należało interpretować w ten sposób, że ma zastosowanie wyłącznie do umów konsumenckich zawieranych na odległość, to poza jego zakresem pozostałoby wiele sytuacji, w których uczestniczy konsument. Liczba tego rodzaju sytuacji zwiększyła się w sposób wykładniczy wraz z pojawieniem się handlu elektronicznego, w ramach którego często spotykana jest sytuacja, w której z jednej strony sprzedawca prezentuje reklamę w Internecie i kieruje ofertę do określonego rynku poprzez swą stronę internetową, a z drugiej strony konsument pozyskuje informacje i decyduje się na zawarcie umowy na podstawie reklamy, którą zobaczył w Internecie. W swej opinii przedstawionej w sprawie Pammer i Alpenhof rzecznik generalny V. Trstenjak wskazała przypadek zakładu służby zdrowia reklamowanego na stronie internetowej, w którym w sposób otwarty zwracano się do konsumentów zamieszkałych w innych państwach członkowskich celem zachęcenia ich do korzystania z usług owego zakładu ( 19 ). Należy także wskazać przypadek kupna delikatnego przedmiotu, przy wcześniejszym doręczeniu konsumentowi zamieszkałemu w innym państwie członkowskim reklamy za pośrednictwem poczty elektronicznej, w sytuacji gdy konsument dokonuje ustnych uzgodnień ze sprzedawcą, jednak woli odebrać towar osobiście, w którym to momencie dochodzi do zawarcia umowy.

28.

Poprzednie przykłady ukazują, w jaki sposób poprzez zwykły fakt przemieszczenia się celem zawarcia umowy i uzyskania towaru lub usługi konsument przestałby być objęty ochroną jurysdykcji szczególnej art. 15 i 16 rozporządzenia 44/2001. Trudno jest zaakceptować, by ta okoliczność była sama w sobie wystarczająca do osiągnięcia rezultatu w jasny sposób sprzecznego z celem norm rozporządzenia nr 44/2001 w dziedzinie prawa konsumentów.

29.

Gdyby zaakceptować restrykcyjną interpretację przepisu, wówczas do wyłączenia jurysdykcji szczególnej dochodziłoby właśnie w związku z czynnikiem, który zamiast pozbawiać ochrony, powinien raczej wzmocnić ochronę konsumenta poprzez rozporządzenie nr 44/2001 – chodzi o przemieszczenie się konsumenta przez granicę. Byłoby paradoksalne, gdyby zastosowanie instrumentu tego rodzaju jak rozporządzenie nr 44/2001 zależało od braku przemieszczenia się jednej ze stron umowy i więcej jeszcze – od braku przemieszczenia się słabszej strony, której rozporządzenie ma udzielić szczególnie korzystnego traktowania ( 20 ).

30.

Lektura innych tekstów normatywnych związanych z rozporządzeniem nr 44/2001 pozwala na potwierdzenie, że nie jest konieczne, aby miała miejsce umowa konsumencka zawierana na odległość. Na przykład rozporządzenie nr 593/2008 w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych ( 21 ) przewiduje w motywie 25 oraz w art. 6 normę kolizyjną w dziedzinie umów konsumenckich, której łącznik jest zgodny z zasadą określającą jurysdykcję zawartą w art. 15 rozporządzenia nr 44/2001. W żadnym miejscu rozporządzenie nr 593/2008 nie odsyła do umowy konsumenckiej zawieranej na odległość, istotna jest jedynie działalność handlowa skierowana do państwa członkowskiego zamieszkania konsumenta. Kwestia, czy konsument ów przemieści się wskutek uprzedniej działalności kontrahenta, jest bez znaczenia przy określaniu prawa mającego zastosowanie do umowy. W każdym razie wskazane rozporządzenie milczy w kwestii konieczności zawarcia umowy na odległość.

31.

W dotychczasowym orzecznictwie Trybunał nie wypowiedział się w tej kwestii w sposób kategoryczny. Istnieją jednak wskazówki, z których wynika pewna tendencja na rzecz szerokiej interpretacji definicji „umowy”, o której mowa w art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001.

32.

We wskazanym wyroku w sprawie Ilsinger Trybunał podkreślił znaczenie faktu, że obecny art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001 dotyczy „wszystkich umów, bez względu na ich przedmiot”, jeśli zostały zawarte przez konsumenta z profesjonalnym kontrahentem i wchodzą w zakres działalności gospodarczej lub zawodowej tego ostatniego ( 22 ). Ta charakterystyka, a mianowicie nieistotność przedmiotu umowy, zyskała jeszcze większe znaczenie przy porównaniu tego artykułu z brzmieniem uprzednio obowiązującego artykułu konwencji brukselskiej, który ograniczał jurysdykcję do umów mających za przedmiot „świadczenie usługi lub dostawę rzeczy ruchomych”. Jak wskazałem w pkt 20 niniejszej opinii, wykładnia historyczna wskazanego przepisu posłużyła Trybunałowi w sprawie Ilsinger do rozszerzenia rodzajów umów konsumenckich, do których zastosowanie ma jurysdykcja szczególna art. 16 rozporządzenia nr 44/2001. W istocie Trybunał nie zawahał się rozstać z uprzednim orzecznictwem, opartym na interpretacji dawnego art. 13 konwencji brukselskiej, który ograniczał jego zastosowanie do umów konsumenckich o charakterze wzajemnym ( 23 ). Po wejściu w życie rozporządzenia nr 44/2001 i nowego brzmienia przepisu w wyroku w sprawie Ilsinger orzeczono, że wyłączenie jednostronnych umów konsumenckich było pozbawione podstaw.

33.

W opinii przedstawionej w ww. sprawie Ilsinger rzecznik generalny V. Trstenjak doszła do tego samego wniosku. Poza uzasadnieniem wskazanym w wyroku, rzecznik generalny podkreśliła znaczenie słów „we wszystkich innych przypadkach”, zawartych na początku art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001 ( 24 ). Również uważam, że wskazane wyrażenie jest wystarczająco wyraźne i jest oczywiste, że słowo „wszystkich” pozbawia oparcia wszelkich interpretacji zmniejszających liczbę umów konsumenckich objętych zastosowaniem owego przepisu.

34.

Powyższe rozważania prowadzą bezpośrednio do wyroku w sprawie Pammer i Alpenhof, w szczególności do pkt 87, będącego przedmiotem dyskusji. We wskazanym wyroku Trybunał w składzie wielkiej izby po raz pierwszy przedstawił wykładnię art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001 celem wyjaśnienia, w jakich okolicznościach działalność przedsiębiorcy przedstawioną na stronie internetowej należy uznać za „skierowaną” do państwa członkowskiego. Po wskazaniu szeregu kryteriów dokonano w wyroku analizy okoliczności faktycznych dwóch przedstawionych spraw. W zakresie dotyczącym sprawy Alpenhof, w której rozpatrywano właściwość sądów niemieckich do rozpoznania sporu pomiędzy konsumentem zamieszkałym w Niemczech a właścicielem hotelu położonego w Austrii, Trybunał stwierdził, co następuje:

„85   W sprawie takiej jak między hotelem Alpenhof a O. Hellerem wydaje się, że istnieje szereg oznak […], które mogą wskazywać na to, że przedsiębiorca kierował działalność do jednego lub kilku państw członkowskich innych niż Republika Austrii. Do sądu krajowego należy jednak zbadanie, czy tak jest.

86   Hotel Alpenhof utrzymuje niemniej, że umowa z konsumentem została zawarta na miejscu, a nie na odległość, gdyż wydanie kluczy do pokoi i zapłata zostały dokonane na miejscu, i że z tego względu art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001 nie może mieć zastosowania.

87   W tym kontekście okoliczność, że klucze są wydawane konsumentowi i płatność jest dokonywana przez niego w państwie członkowskim, na terytorium którego przedsiębiorca ma siedzibę, nie uniemożliwia zastosowania wspomnianego przepisu, jeżeli rezerwacja i jej potwierdzenie miały miejsce na odległość, w związku z czym konsument zawarł zobowiązanie umowne na odległość” ( 25 ).

35.

Tyle stwierdzono w wyroku.

36.

Jak wskazałem na początku niniejszej opinii, sąd krajowy zmierza do ustalenia, czy mając na uwadze sformułowanie owego pkt 87 wskazanego wyroku, Trybunał chciał ograniczyć zakres art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001 jedynie do umów konsumenckich zawieranych na odległość. Jak również wskazałem powyżej, uważam, że odpowiedź na to pytanie powinna być przecząca, nie tylko ze względu na argumenty wskazane do tej pory, lecz również ze względu na sam wyrok w sprawie Pammer i Alpenhof.

37.

Wskazując, że w okolicznościach faktycznych sprawy Hotel Alpenhof umowa została zawarta na odległość, Trybunał jedynie podkreślił pewien fakt, a nie spełnienie koniecznej przesłanki wymaganej w rozporządzeniu nr 44/2001. Wynika to również z analizy całego wyroku, ponieważ rozpatrując okoliczności faktyczne sprawy Pammer, połączonej ze sprawą Alpenhof, Trybunał nie wskazał w żaden sposób rodzaju umowy – czy to na odległość, czy in situ – zawartej przez strony w owej sprawie. Należy również wskazać opinię przedstawioną w sprawie Pammer i Alpenhof przez rzecznika generalnego V. Trstenjak, w której w sposób jednoznaczny wykluczyła ona twierdzenie, jakoby art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001 miał zastosowanie wyłącznie do umów konsumenckich zawieranych na odległość ( 26 ).

38.

Uważam, że pkt 87 wyroku w sprawie Pammer i Alpenhof podkreśla charakter umowy jako zawartej na odległość nie w tym celu, by wymagać jej jako przesłanki, lecz dokładnie po to, by wykluczyć zbyt restrykcyjną interpretację wskazanego art. 15 ust. 1 lit. c). Wskazanie umowy na odległość nastąpiło celem podkreślenia znaczenia istnienia uprzedniej, przedumownej i przygotowawczej działalności za pośrednictwem Internetu, opartej na informacji skierowanej za pomocą sieci internetowej do terytorium, na którym zamieszkuje konsument. Uważam, że wskazując na umowę na odległość, Trybunał chciał podkreślić, że w rozpatrywanym przypadku nie tylko wystąpiły czynności przygotowawcze przed przyjazdem konsumenta do hotelu Alpenhof, lecz ponadto umowa została zawarta między stronami już przed przekazaniem kluczy.

39.

W konsekwencji uważam, że art. 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia nr 44/2001 powinien być interpretowany w ten sposób, że nie wymaga, aby umowa pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą została zawarta na odległość.

40.

Mając na uwadze powyższe rozważania, proponuję, aby Trybunał Sprawiedliwości udzielił następującej odpowiedzi na pytanie prejudycjalne przedłożone przez Oberster Gerichtshof:

Artykuł 15 ust. 1 lit. c) rozporządzenia Rady (WE) nr 44/2001 z dnia 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych nie wymaga, aby umowa pomiędzy konsumentem a przedsiębiorcą została zawarta na odległość.