WYROK TRYBUNAŁU

z dnia 13 grudnia 1979 r.(*)

Liselotte Hauer

przeciwko Land Rheinland‑Pfalz

(wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Verwaltungsgericht w Neustadt)

Zakaz zakładania nowych winnic

[…]

W sprawie 44/79

mającej za przedmiot, skierowany do Trybunału, na podstawie art. 177 traktatu EWG, przez Verwaltungsgericht (sąd administracyjny) w Neustadt an der Weinstraβe wniosek o wydanie, w ramach zawisłego przed tym sądem sporu między

Liselotte Hauer, zamieszkałą w Bad Dürkheim,

a

Land Rheinland‑Pfalz,

orzeczenia w trybie prejudycjalnym w przedmiocie wykładni art. 2 rozporządzenia Rady nr 1162/76 z dnia 17 maja 1976 r. wprowadzającego środki w celu dostosowania potencjału upraw winorośli do potrzeb rynku, zmienionego rozporządzeniem Rady nr 2776/78 z dnia 23 listopada 1978 r., w świetle art. 1 Gesetz über Maβnahmen auf dem Gebiete der Weinwirtschaft – Weinwirtschaftsgesetz,

TRYBUNAŁ,

w składzie: H. Kutscher, prezes, A. O’Keeffe i A. Touffait, prezesi izby, J. Mertens de Wilmars, P. Pescatore, Mackenzie Stuart, G. Bosco, T. Koopmans i O. Due, sędziowie,

rzecznik generalny: F. Capotorti,

sekretarz: A. Van Houtte,

wydaje następujący

Wyrok

[…]

 Co do prawa

1        Postanowieniem z dnia 14 grudnia 1978 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 20 marca 1979 r., Verwaltungsgericht w Neustadt an der Weinstraße zwrócił się do Trybunału, na mocy art. 177 traktatu EWG, z dwoma pytaniami prejudycjalnymi dotyczącymi wykładni rozporządzenia Rady nr 1162/76 z dnia 17 maja 1976 r. wprowadzającego środki w celu dostosowania potencjału upraw winorośli do potrzeb rynku (Dz.U. L 135, str. 32), zmienionego rozporządzeniem Rady nr 2776/78 z dnia 23 listopada 1978 r. (Dz.U. L 333, str. 1).

2        Z akt sprawy wynika, że w dniu 6 czerwca 1975 r. skarżąca w postępowaniu przed sądem krajowym zażądała od właściwego organu administracji Land Rheinland‑Pfalz (kraju związkowego Nadrenia‑Palatynat) wydania zezwolenia na założenie winnicy na terenie, którego jest właścicielem w regionie Bad Dürkheim. Początkowo odmówiono jej zezwolenia, ponieważ zgodnie z normami prawa niemieckiego w tej dziedzinie, a mianowicie Weinwirtschaftsgesetz (ustawy dotyczącej gospodarki w sektorze wina) z dnia 10 marca 1977 r., sporna działka nie została zaklasyfikowana jako nadająca się do uprawy winorośli. W dniu 22 stycznia 1976 r. L. Hauer zaskarżyła tę decyzję. W czasie kiedy sprzeciw ten był rozpatrywany przez właściwy organ administracyjny, wydane zostało rozporządzenie nr 1162/76 z dnia 17 maja 1976 r., którego art. 2 przewiduje zakaz zakładania nowych winnic przez okres trzech lat. W dniu 21 października 1976 r. organ administracyjny oddalił odwołanie, uzasadniając to dwoma względami: po pierwsze, nieodpowiednim charakterem terenu i, po drugie, zakazem zakładania winnic wynikającym z wyżej cytowanego rozporządzenia wspólnotowego.

3        Ponieważ skarżąca wniosła skargę do Verwaltungsgericht, organ administracji, po przeprowadzeniu ekspertyz winogron zebranych w tej samej okolicy oraz ze względu na transakcję, jaka miała miejsce z udziałem innych właścicieli gruntów sąsiadujących z gruntami należącymi do skarżącej, uznał, że grunty te mogą zostać uznane za zdatne do uprawy winorośli, zgodnie z minimalnymi normami ustalonymi w przepisach prawa krajowego. W rezultacie organ administracyjny zgłosił gotowość wydania zezwolenia po upływie okresu obowiązywania zakazu zakładania nowych winnic, obowiązującego na mocy rozporządzenia wspólnotowego. Wydaje się zatem, że spór między stronami dotyczy od tego momentu wyłącznie kwestii związanych z prawem wspólnotowym.

4        Ze swej strony skarżąca w postępowaniu przed sądem krajowym uważa, że zezwolenie, o które wnioskowała, powinno zostać jej przyznane, ponieważ przepisy rozporządzenia nr 1162/76 nie mogą być stosowane do wniosków złożonych na długo przed wejściem w życie tego rozporządzenia. Nawet przy założeniu, że rozporządzenie stosowałoby się do wniosków złożonych przed jego wejściem w życie, jego przepisów nie można odnieść do L. Hauer, ponieważ naruszają one prawo własności oraz prawo swobodnego wykonywania zawodu, zagwarantowane w art. 12 i 14 ustawy zasadniczej Republiki Federalnej Niemiec.

5        W celu wydania orzeczenia w przedmiocie skargi Verwaltungsgericht sformułował dwa pytania o następującej treści:

„1)      Czy rozporządzenie Rady nr 1162/76 z dnia 17 maja 1976 r., zmienione rozporządzeniem Rady nr 2776/78 z dnia 23 listopada 1978 r., należy interpretować w ten sposób, że jego art. 2 ust. 1 stosuje się również do wniosków o wydanie zezwolenia na założenie nowych winnic złożonych przed wejściem w życie tego rozporządzenia?

2) W przypadku odpowiedzi twierdzącej na pytanie pierwsze:

Czy art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 1162/76 należy interpretować w ten sposób, że zawarty w nim zakaz wydawania zezwoleń na zakładanie nowych winnic – z wyjątkami przewidzianymi w art. 2 ust. 2 rozporządzenia – ma charakter generalny, to znaczy w szczególności, niezależny od kwestii zdatności danego terenu, która jest uregulowana w art. 1 ust. 1 zdanie drugie oraz ust. 2 Weinwirtschaftsgesetz (niemieckiej ustawy dotyczącej gospodarki w sektorze wina)?”.

 W przedmiocie pytania pierwszego (stosowanie rozporządzenia nr 1162/76 w czasie)

6        Skarżąca zauważa, że jej wniosek, złożony właściwemu organowi administracyjnemu w dniu 6 czerwca 1975 r., powinien był zostać pozytywnie rozpatrzony przed dniem wejścia w życie rozporządzenia wspólnotowego, gdyby postępowanie administracyjne miało normalny przebieg i gdyby organ bez zwłoki uznał, że zgodnie z wymogami prawa krajowego teren nadaje się do uprawy winorośli. Należy uwzględnić tę sytuację przy określaniu skutków przepisów rozporządzenia w czasie, tym bardziej że produkcja z tej winnicy nie wywarłaby znaczącego wpływu na sytuację na rynku, zważywszy na konieczny upływ czasu między zasadzeniem winorośli a rozpoczęciem okresu produkcyjnego.

7        Argumenty przedstawione przez skarżącą nie mogą zostać uwzględnione przez Trybunał. Artykuł 2 ust. 1 akapit drugi rozporządzenia nr 1162/76 stanowi wyraźnie, że państwa członkowskie nie są uprawnione do wydawania żadnych zezwoleń na zakładanie nowych winnic „od momentu wejścia w życie tego rozporządzenia”. Mówiąc o czynności wydania zezwolenia, przepis ten wyklucza uwzględnienie momentu, kiedy wniosek został złożony. Wskazuje na intencję nadania rozporządzeniu bezpośredniej skuteczności do tego stopnia, że nawet wykonywanie prawa do zakładania lub powtórnego obsadzania winnic przyznanego przed wejściem w życie rozporządzenia jest zawieszone na czas obowiązywania zakazu na mocy art. 4 rozporządzenia.

8        Jak zostało stwierdzone w odniesieniu do tego przepisu w motywie szóstym rozporządzenia, zakaz zakładania nowych winnic wynika z „nadrzędnego interesu publicznego”, zgodnie z którym konieczne jest zahamowanie wzrostu nadwyżek produkcji wina we Wspólnocie, doprowadzenie rynku do stanu równowagi oraz zapobieganie powstawaniu nadwyżek strukturalnych. Wydaje się zatem, że celem rozporządzenia nr 1162/76 jest natychmiastowe wstrzymanie powiększania obszaru istniejących winnic. Dlatego nie można dopuszczać wyjątków dla wniosków złożonych przed jego wejściem w życie.

9        Na pytanie pierwsze trzeba zatem odpowiedzieć, że rozporządzenie Rady nr 1162/76 z dnia 17 maja 1976 r., zmienione rozporządzeniem Rady nr 2776/78 z dnia 23 listopada 1978 r., należy interpretować w ten sposób, że jego art. 2 ust. 1 stosuje się również do wniosków o zezwolenie na założenie nowych winnic złożonych przed wejściem w życie pierwszego z tych rozporządzeń.

 W przedmiocie pytania drugiego (zakres przedmiotowy rozporządzenia nr 1162/76)

10      Drugim pytaniem Verwaltungsgericht zmierza do uzyskania wyjaśnienia Trybunału w kwestii, czy zakaz wydawania zezwoleń na zakładanie nowych winnic obowiązujący na mocy art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 1162/76 ma charakter generalny, to znaczy, czy dotyczy również gruntów zaklasyfikowanych jako nadające się do uprawy winorośli zgodnie z odpowiednimi przepisami prawa krajowego.

11      W tej kwestii tekst rozporządzenia jest jednoznaczny, jako że art. 2 zakazuje zakładania „wszelkich nowych winnic” bez względu na jakość gleby w danym przypadku. Tak więc zarówno z brzmienia, jak i z celów rozporządzenia nr 1162/76 wynika, że zakaz powinien obejmować nowe winnice niezależnie od rodzaju gleby oraz od jej klasyfikacji na mocy prawa krajowego. Celem bowiem rozporządzenia, jak wynika z jego motywu drugiego, jest położenie kresu nadprodukcji europejskich winnic oraz przywrócenie zarówno krótkoterminowej, jak i długoterminowej równowagi rynku. Jedynie art. 2 ust. 2 dopuszcza kilka wyjątków od generalnego charakteru zakazu zawartego w art. 2 ust. 1, jednakże jest bezsporne, że żaden z wyjątków nie ma zastosowania w niniejszym przypadku.

12      Na pytanie drugie trzeba więc udzielić odpowiedzi, że art. 2 ust. 1 rozporządzenia nr 1162/76 należy interpretować w ten sposób, że zawarty w nim zakaz wydawania zezwoleń na zakładanie nowych winnic – poza wyjątkami przewidzianymi w art. 2 ust. 2 rozporządzenia – ma charakter generalny, to znaczy w szczególności niezależny od kwestii zdatności danego terenu do uprawy winorośli w świetle odpowiednich przepisów prawa krajowego.

 W przedmiocie gwarancji praw podstawowych we wspólnotowym porządku prawnym

13      W postanowieniu odsyłającym Verwaltungsgericht stwierdza, że w przypadku gdyby rozporządzenie nr 1162/76 należało interpretować w ten sposób, że przewiduje ono zakaz o charakterze generalnym, a więc obejmujący również grunty nadające się do uprawy winorośli, to przepis ten należałoby ewentualnie uznać za nieskuteczny w Republice Federalnej Niemiec, ze względu na wątpliwość w kwestii jego zgodności z prawami podstawowymi zagwarantowanymi w art. 12 i 14 ustawy zasadniczej, które dotyczą odpowiednio prawa własności oraz prawa do swobodnego wykonywania działalności zawodowej.

14      Jak stwierdził Trybunał w wyroku z dnia 17 grudnia 1970 r. w sprawie 11/70 Internationale Handelsgesellschaft, Rec. str. 1125, kwestia ewentualnego naruszenia praw podstawowych przez akt wydany przez instytucje Wspólnoty nie może być rozpatrywana inaczej, jak tylko w kontekście samego prawa wspólnotowego. Wprowadzenie odrębnych kryteriów oceny wynikających z przepisów prawa lub konstytucji określonego państwa członkowskiego, z uwagi na to, że powodowałoby naruszenie jednolitości materialnej i skuteczności prawa wspólnotowego, skutkowałoby nieodzownie naruszeniem jednolitości wspólnego rynku oraz zagrożeniem dla spójności Wspólnoty.

15      Trybunał podkreślił również w ww. wyroku, jak również w późniejszym wyroku z dnia 14 maja 1974 r. w sprawie 4/73 Nold, Rec. str. 491, że prawa podstawowe stanowią integralną część ogólnych zasad prawa, których poszanowanie gwarantuje Trybunał, że, zapewniając ochronę tych praw, Trybunał zobowiązany jest czerpać ze wspólnych dla państw członkowskich tradycji konstytucyjnych, by nie dopuścić we Wspólnocie do wydania przepisów sprzecznych z prawami podstawowymi, gwarantowanymi w konstytucjach tych państw, że międzynarodowe akty dotyczące ochrony praw człowieka, w ramach których państwa członkowskie współpracują lub do których przystąpiły, mogą również dostarczyć wskazówek, które należy wziąć pod uwagę w kontekście prawa wspólnotowego. Koncepcja taka została następnie przyjęta we wspólnej deklaracji Zgromadzenia, Rady oraz Komisji wydanej w dniu 5 kwietnia 1977 r., która po odwołaniu się do orzecznictwa Trybunału, odnosi się, po pierwsze, do praw zagwarantowanych w konstytucjach państw członkowskich oraz, po drugie, do europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności z dnia 4 listopada 1950 r. (Dz.U. 1977, C 103, str. 1).

16      W tej sytuacji wątpliwości wyrażone przez Verwaltungsgericht co do zgodności przepisów rozporządzenia nr 1162/76 z zasadami dotyczącymi ochrony praw podstawowych należy rozumieć jako kwestionujące ważność tego rozporządzenia w kontekście prawa wspólnotowego. Należy tu dokonać rozróżnienia między, z jednej strony, ewentualnym naruszeniem prawa własności oraz, z drugiej strony, ewentualnym ograniczeniem wolności wyboru i wykonywania zawodu.

 W przedmiocie prawa własności

17      Prawo własności jest zagwarantowane we wspólnotowym porządku prawnym zgodnie z ideami wspólnymi konstytucjom państw członkowskich, co znajduje również odzwierciedlenie w protokole pierwszym do europejskiej konwencji praw człowieka.

18      Artykuł 1 tego protokołu brzmi następująco:

„Każda osoba fizyczna i prawna ma prawo do poszanowania swego mienia. Nikt nie może być pozbawiony swojej własności, chyba że w interesie publicznym i na warunkach przewidzianych przez ustawę oraz zgodnie z ogólnymi zasadami prawa międzynarodowego.

Powyższe postanowienia nie będą jednak w żaden sposób naruszać prawa państwa do stosowania takich ustaw, jakie uzna za konieczne do uregulowania sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym lub w celu zabezpieczenia uiszczania podatków bądź innych należności lub kar pieniężnych”.

19      Gwarantując poszanowanie własności, postanowienie to przewiduje dwie możliwe formy ograniczenia praw właściciela, to jest: pozbawienie właściciela jego praw lub ograniczenie możliwości korzystania z nich. Jest bezsprzeczne, że w niniejszym przypadku zakazu zakładania nowych winnic nie można uznać za akt pozbawiający własności, skoro właściciel może swobodnie dysponować swoją rzeczą i przeznaczyć ją do korzystania w każdy inny dozwolony prawem sposób. Natomiast niewątpliwie zakaz ten ogranicza możliwość korzystania z własności. Artykuł 1 akapit drugi protokołu zawiera w tym zakresie wyraźną wskazówkę, w tym sensie, że przyznaje on państwom prawo do „stosowania takich ustaw, jakie uzna za konieczne do uregulowania sposobu korzystania z własności zgodnie z interesem powszechnym”. W ten sposób protokół uznaje za co do zasady dopuszczalne ograniczenia możliwości korzystania z prawa własności, przy czym można je jednak stosować jedynie wtedy, gdy zostaną ocenione przez państwo jako „niezbędne” dla zapewnienia ochrony „interesu powszechnego”. Jednak postanowienie to nie pozwala na udzielenie wystarczająco precyzyjnej odpowiedzi na pytanie zadane przez Verwaltungsgericht.

20      W celu udzielenia odpowiedzi na to pytanie należy również wziąć pod uwagę wskazania wynikające z zasad i praktyk konstytucyjnych przyjętych w dziewięciu państwach członkowskich. Pierwsze stwierdzenie, które się w tym miejscu nasuwa, to to, że owe zasady i praktyki zezwalają ustawodawcy krajowemu na reglamentację w interesie ogólnym korzystania z własności prywatnej. W tym celu niektóre konstytucje odwołują się do obowiązków przynależnych prawu własności (niemiecka ustawa zasadnicza, art. 14 akapit drugi zdanie pierwsze), do funkcji społecznej własności (konstytucja włoska, art. 42 akapit drugi), do podporządkowania korzystania z własności wymaganiom dobra publicznego (niemiecka ustawa zasadnicza, art. 14 akapit drugi zdanie drugie oraz konstytucja Irlandii, art. 43.2.2) lub wreszcie do zasady sprawiedliwości społecznej (konstytucja Irlandii, art. 43.2.1). We wszystkich państwach członkowskich funkcja społeczna prawa własności znalazła wyraz w licznych aktach prawnych. Tak więc we wszystkich państwach członkowskich występują przepisy ustawowe dotyczące gospodarki rolnej i leśnej, systemu wód, ochrony środowiska naturalnego, zagospodarowania przestrzennego i urbanistyki, które nakładają ograniczenia, czasami znaczące, na korzystanie z własności nieruchomej.

21      W szczególności w krajach Wspólnoty, w których uprawa winorośli odgrywa znaczącą rolę, istnieją uregulowania prawne poddające, w różnym co prawda stopniu, ograniczeniom uprawę winorośli, dobór uprawianych gatunków oraz metody uprawy. W żadnym z tych krajów przepisy takie nie są uznawane za co do zasady niezgodne z zasadą poszanowania prawa własności.

22      Z powyższych względów można stwierdzić, wziąwszy pod uwagę koncepcje konstytucyjne wspólne dla państw członkowskich oraz stałe praktyki ustawodawcze w najróżniejszych dziedzinach, że nie można co do zasady kwestionować ograniczeń nałożonych rozporządzeniem nr 1162/76 na zakładanie winnic. Jest to rodzaj ograniczeń powszechnie znany i dopuszczony jako zgodny z prawem, w identycznej lub podobnej formie, w porządkach konstytucyjnych wszystkich państw członkowskich.

23      Stwierdzenie to nie wyczerpuje jednak problemu poruszonego przez Verwaltungsgericht. Nawet jeżeli nie można co do zasady kwestionować uprawnienia Wspólnoty do ograniczania korzystania z prawa własności w ramach wspólnej organizacji rynku, w celu realizacji polityki strukturalnej, to należy jednak zbadać, czy ograniczenia nałożone przez sporne regulacje są rzeczywiście zgodne z interesem ogólnym realizowanym przez Wspólnotę i czy nie stanowią, z punktu widzenia zamierzonego celu, nadmiernej i nieakceptowalnej interwencji w prawa właściciela, która stanowiłaby naruszenie samej istoty prawa własności. Taka właśnie jest treść zarzutu podniesionego przez skarżącą, która uważa, że realizacja polityki zachowania wysokiej jakości umożliwiłaby ustawodawcy ograniczenie zakresu korzystania z nieruchomości pod uprawę winorośli z tym skutkiem, że uzyskałaby ona nienaruszalne prawo od momentu uznania, że jej grunty nadają się pod uprawę winorośli. Należy więc zbadać, jaki jest cel kwestionowanego rozporządzenia oraz czy istnieje uzasadniony związek między przepisami zawartymi w rozporządzeniu a celem zamierzonym w tym przypadku przez Wspólnotę.

24      Przepisy rozporządzenia nr 1162/76 należy rozpatrywać w kontekście wspólnej organizacji rynku wina, która jest bezpośrednio związana z polityką strukturalną planowaną przez Wspólnotę w tej dziedzinie. Cele takie wskazane są w rozporządzeniu nr 816/70 z dnia 28 kwietnia 1970 r. zawierającym dodatkowe dyspozycje w zakresie wspólnej organizacji rynku wina (Dz.U. L 99, str. 1), które stanowi podstawę kwestionowanego rozporządzenia, jak również w rozporządzeniu nr 337/79 z dnia 5 lutego 1979 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku wina (Dz.U. L 54, str. 1), które jest kodyfikacją wszystkich przepisów regulujących wspólną organizację tego rynku. Tytuł III tego rozporządzenia, odnoszący się do „zasad produkcji i kontroli rozwoju winnic”, stanowi obowiązujący obecnie kontekst prawny w tej dziedzinie. Innym elementem pozwalającym na określenie polityki Wspólnoty w tej dziedzinie jest rezolucja Rady z dnia 21 kwietnia 1975 r. dotycząca przyjęcia nowych wytycznych, których celem jest stabilizacja rynku win stołowych (Dz.U. C 90, str. 1).

25      Z ogółu tych aktów wynika, że ta rozpoczęta i częściowo wdrożona polityka Wspólnoty polega na wspólnej organizacji rynków i jest związana z poprawą struktury sektora wina. Podjęte przez Wspólnotę działania mają na celu osiągnięcie w ramach wytycznych ustanowionych w art. 39 traktatu EWG dwóch celów, to jest, po pierwsze, osiągnięcia trwałej równowagi na rynku wina przy poziomie cen, które byłyby opłacalne dla producentów i sprawiedliwe dla konsumenta, oraz, po drugie, uzyskania poprawy jakości win w obrocie handlowym. W celu osiągnięcia tych dwóch zamierzeń – równowagi ilościowej i stałej poprawy jakości – wspólnotowe uregulowania rynku win przewidują zastosowanie szerokiego wachlarza działań interwencyjnych, które mogą być podejmowane zarówno na etapie produkcji, jak i sprzedaży win.

26      Należy w tym zakresie zwrócić szczególnie uwagę na art. 17 rozporządzenia nr 816/70, powtórzony w bardziej rozbudowanej formie w art. 31 rozporządzenia nr 337/79, który przewiduje opracowanie przez państwa członkowskie prognostycznych planów rozwoju winnic oraz produkcji, skoordynowanych w ramach obowiązkowego planu wspólnotowego. W celu realizacji tego planu obowiązywać mogą przepisy dotyczące obsadzania, ponownego obsadzania, wyrywania winorośli i zaniechania uprawy winnic.

27      Właśnie w ramach tych działań przyjęto rozporządzenie nr 1162/76. Z preambuły tego rozporządzenia oraz z warunków ekonomicznych, w których rozporządzenie zostało wydane, a które charakteryzują stale rosnące nadwyżki produkcyjne, począwszy od zbiorów w roku 1974, wynika, że rozporządzenie to pełni dwie funkcje: po pierwsze, powinno ono natychmiast powstrzymać ciągły wzrost nadwyżek oraz, po drugie, powinno dać instytucjom wspólnotowym czas na wprowadzenie polityki strukturalnej, która sprzyjałaby wysokiej jakości produkcji, przy równoczesnym poszanowaniu specyfiki i potrzeb różnych regionów produkujących we Wspólnocie wina, w których prowadzona jest uprawa winorośli, poprzez właściwy dobór odmian oraz gruntów pod uprawę winorośli, jak również przez właściwe uregulowanie metod produkcji.

28      Właśnie po to, by zapewnić realizację tych dwóch celów, Rada ustanowiła w rozporządzeniu nr 1162/76 całkowity zakaz zakładania nowych winnic bez względu, poza kilkoma ściśle określonymi wyjątkami, na jakość gleby. Należy zauważyć, że mimo iż nałożony przez Radę zakaz ma charakter generalny, jego czas obowiązywania jest ograniczony. Jego celem jest natychmiastowe przeciwdziałanie wynikającym z koniunktury nadwyżkom z jednoczesnym przygotowaniem definitywnych działań o charakterze strukturalnym.

29      Jeśli go rozumieć w ten sposób, to kwestionowany przepis nie stanowi niesłusznego ograniczenia prawa własności. Zakładanie bowiem nowych winnic w sytuacji charakteryzującej się trwałą nadprodukcją doprowadziłoby jedynie, z punktu widzenia gospodarki, do wzrostu nadwyżek produkcji. Ponadto ze wzrostem takim, na obecnym etapie, wiąże się ryzyko utrudnionego wdrożenia polityki strukturalnej na szczeblu Wspólnoty, w przypadku gdyby opierała się ona na kryteriach bardziej rygorystycznych niż przewiduje obecnie prawo krajowe w zakresie doboru gruntów, na których uprawa winorośli jest dozwolona.

30      Należy więc stwierdzić, że ograniczenie korzystania z prawa własności poprzez wprowadzenie rozporządzeniem nr 1162/76 na czas określony zakazu zakładania nowych winnic usprawiedliwione jest interesem ogólnym Wspólnoty i nie narusza istoty prawa własności uznawanego i zagwarantowanego przez wspólnotowy porządek prawny.

 W przedmiocie swobodnego wykonywania działalności zawodowej

31      Skarżąca przed sądem krajowym ocenia również, że zakaz zakładania nowych winnic wprowadzony rozporządzeniem nr 1162/76 narusza prawa podstawowe, ponieważ ogranicza wolność wykonywania zawodu polegającego na uprawie winorośli.

32      Jak Trybunał wskazał już w ww. wyroku w sprawie Nold, o ile rzeczywiście w porządkach konstytucyjnych wielu państw członkowskich zostały przyznane gwarancje wolności wykonywania zawodu, o tyle prawo w ten sposób chronione, nie będąc bynajmniej uprawnieniem o charakterze bezwzględnym, powinno być również rozpatrywane w świetle funkcji społecznej chronionej działalności. W niniejszym przypadku należy zwrócić uwagę, iż kwestionowany przepis wspólnotowy nie ogranicza w żaden sposób dostępu do działalności zawodowej polegającej na uprawie winorośli, ani swobodnego wykonywania tego zawodu na terenach przeznaczonych obecnie pod uprawę winorośli. Jeżeli nawet zakaz zakładania nowych winnic ma wpływ na wolność wykonywania zawodu w dziedzinie uprawy winorośli, jest on jedynie konsekwencją ograniczenia możliwości korzystania z prawa własności, tak że zakaz ten jest z nim zbieżny. Ograniczenie wolności wykonywania zawodu w dziedzinie uprawy winorośli, przy założeniu, że w ogóle istnieje, byłoby więc uzasadnione z tych samych względów, które uzasadniają ograniczenie możliwości korzystania z prawa własności.

33      Z powyższych uwag wynika, że badanie rozporządzenia nr 1162/76 pod kątem wyrażonych przez Verwaltungsgericht wątpliwości nie wykazało żadnego elementu, który mógłby podważyć jego ważność, ze względu na sprzeczność z wymogami ochrony praw podstawowych we Wspólnocie.

 W przedmiocie kosztów

Koszty poniesione przez rząd Republiki Federalnej Niemiec, przez Radę oraz przez Komisję Wspólnot Europejskich, które przedstawiły Trybunałowi swoje uwagi, nie podlegają zwrotowi. Dla stron postępowania przed sądem krajowym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed Verwaltungsgericht w Neustadt an der Weinstraße, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach.

Z powyższych względów,

TRYBUNAŁ,

rozstrzygając w przedmiocie pytań przedłożonych mu przez Verwaltungsgericht w Neustadt an der Weinstraße postanowieniem z dnia 14 grudnia 1978 r., orzeka, co następuje:

1)      Rozporządzenie Rady nr 1162/76 z dnia 17 maja 1976 r. wprowadzające środki w celu dostosowania potencjału upraw winorośli do potrzeb rynku, zmienione rozporządzeniem Rady nr 2776/78 z dnia 23 listopada 1978 r. zmieniającym po raz drugi rozporządzenie nr 1162/76, powinno być interpretowane w ten sposób, że jego art. 2 ust. 1 stosuje się również do wniosków o zezwolenie na założenie nowych winnic złożonych przed wejściem w życie tego rozporządzenia.

2)      Artykuł 2 ust. 1 rozporządzenia nr 1162/76 powinien być interpretowany w ten sposób, że zawarty w nim zakaz przyznawania zezwoleń na zakładanie nowych winnic – poza wyjątkami przewidzianymi w art. 2 ust. 2 rozporządzenia – ma charakter generalny, to znaczy w szczególności niezależny od kwestii zdatności danego terenu do uprawy winorośli w świetle odpowiednich przepisów prawa krajowego.

Wyrok ogłoszono na posiedzeniu jawnym w Luksemburgu w dniu 13 grudnia 1979 r.

* Język postępowania: niemiecki.