KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 30.3.2022
COM(2022) 140 final
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW
Uczynienie zrównoważonych produktów normą
EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52022DC0140
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS On making sustainable products the norm
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Uczynienie zrównoważonych produktów normą
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Uczynienie zrównoważonych produktów normą
COM/2022/140 final
KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 30.3.2022
COM(2022) 140 final
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW
Uczynienie zrównoważonych produktów normą
1.Wprowadzenie
W ostatnich latach całą gospodarką i społeczeństwem UE wstrząsnęła seria poważnych kryzysów i szoków gospodarczych. Ostatni i najpoważniejszy z nich – brutalna i niczym nieuzasadniona inwazja Rosji na Ukrainę – ma inny charakter niż pandemia i odbudowa po niej czy coraz pilniejsza konieczność reagowania na kryzys klimatyczny i kryzys bioróżnorodności. Sytuacja geopolityczna doprowadziła do ponownego obciążenia obywateli i przedsiębiorstw w Europie i poza nią w czasach, gdy Unia Europejska, Ukraina i cały świat oczekują na rozpoczęcie lepszej odbudowy.
Kryzysy te mają jednak ze sobą wiele wspólnego i zmuszają nas do kwestionowania dotychczasowych założeń, przemyślenia naszego modelu gospodarczego i pracy nad przekształceniem naszego systemu energetycznego. Ponownie zostaliśmy skonfrontowani z własnymi zależnościami i podatnością na zagrożenia pod względem bezpieczeństwa dostaw, obciążenia finansowego gospodarstw domowych i wstrząsów dla przedsiębiorstw, których codzienna działalność i długoterminowe przetrwanie są zagrożone.
W związku z powyższym należy się zastanowić, jak możemy poprawić dobrostan obywateli i zapewnić zrównoważony wzrost gospodarczy za sprawą lepszego wykorzystania zasobów i materiałów, z których powstają produkty codziennego użytku, a także doskonalenia samych produktów. Jeżeli sprawimy, że produkty będą zużywać mniej energii, jeżeli będziemy użytkowali je dłużej i bardziej efektywnie, wykorzystywali do ich produkcji materiały pochodzące z recyklingu zamiast surowców pierwotnych oraz będziemy rozpowszechniać najlepsze modele gospodarki o obiegu zamkniętym, będziemy mogli uniezależnić nasz wzrost gospodarczy od wykorzystania zasobów naturalnych i degradacji środowiska. Propagując zharmonizowane podejście na szczeblu UE możemy zwiększyć konkurencyjność, stworzyć nowe możliwości rynkowe i miejsca pracy, sprzyjać ekologizacji jednolitego rynku zgodnie z programem zrównoważonego wzrostu w ramach Europejskiego Zielonego Ładu 1 , umożliwić konsumentom oszczędność kosztów, a także sprawić, że gospodarka UE będzie bardziej odporna na zakłócenia w zintegrowanych globalnych łańcuchach wartości. Podejście to przyczyni się również do osiągnięcia do 2050 r. neutralności klimatycznej, do powstrzymania utraty różnorodności biologicznej oraz do realizacji naszych celów w zakresie dążenia do osiągnięcia zerowego poziomu emisji zanieczyszczeń.
Choć w ostatnich latach poczyniono pewne postępy, konsumpcja nadal oddziałuje na środowisko w stopniu, który prowadzi do stworzenia warunków niebezpiecznych dla funkcjonowania ludzkości, ponieważ w UE na wiele sposobów przekraczamy ograniczenia planety 2 . W skali globalnej połowa wszystkich emisji gazów cieplarnianych i 90 % utraty bioróżnorodności są powodowane przez wydobycie i przetwarzanie surowców pierwotnych 3 , a wciąż dominujący w naszej gospodarce model liniowy „pozyskaj → wytwórz → wyrzuć” prowadzi do znacznego marnotrawstwa zasobów. Aby UE mogła skutecznie przejść na zasobooszczędną, neutralną dla klimatu i wolną od zanieczyszczeń gospodarkę o obiegu zamkniętym oraz zmniejszyć swoje uzależnienie od energii i zasobów, musimy jak najszybciej przyjąć nowe podejście do projektowania, wytwarzania i użytkowania produktów. UE będzie promować to podejście również na arenie międzynarodowej, zwiększając tym samym zrównoważony charakter i odporność globalnych łańcuchów wartości.
Przedstawiony w niniejszym komunikacie pakiet powiązanych ze sobą inicjatyw dotyczących zrównoważonych produktów ma na celu sprawienie – w oparciu o dotychczasowe osiągnięcia – aby to nowe podejście stało się zdecydowanie bliższe rzeczywistości. UE już teraz określa minimalne wymogi środowiskowe dotyczące niektórych produktów lub sektorów, takich jak produkty związane z energią, opakowania i chemikalia. Wymogi te przyczyniły się do znacznego zmniejszenia śladu środowiskowego i klimatycznego UE, w tym zużycia energii. Na przykład obecne przepisy UE dotyczące ekoprojektu i etykietowania energetycznego łącznie skutkują rocznym obniżeniem zużycia energii przez produkty objęte ich zakresem o 10 %, czyli ilość porównywalną do zużycia energii przez Polskę 4 , i zmniejszają naszą zależność od paliw kopalnych, w tym pochodzących z Rosji. Istniejące przepisy obejmują jednak tylko ograniczony zakres produktów wprowadzanych do obrotu w UE i nie zachęcają w sposób systemowy do działania w obiegu zamkniętym ani nie uwzględniają wielu rodzajów wpływu produktów na klimat i środowisko w całym cyklu ich życia. Nadal istnieją również znaczne możliwości obniżenia zużycia energii w przypadku produktów związanych z energią.
Dlatego właśnie głównym elementem przedstawianego pakietu jest wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów 5 . Ponieważ sposób, w jaki produkt zaprojektowano, decyduje o wpływie na środowisko w nawet do 80 % jego cyklu życia 6 , we wniosku rozszerzono zakres ram ekoprojektu w taki sposób, aby objąć nimi jak najszerszy wachlarz produktów. Przewidziano w nim określenie minimalnych kryteriów nie tylko w odniesieniu do efektywności energetycznej, ale także obiegu zamkniętego oraz ogólnego zmniejszenia śladu środowiskowego i klimatycznego produktów. Do czasu wejścia w życie nowych ram prawnych obowiązująca dyrektywa w sprawie ekoprojektu będzie w dalszym ciągu przyczyniać się do poprawy sytuacji w zakresie efektywności energetycznej i obiegu zamkniętego. W tym celu Komisja przyjmuje wraz z nowym wnioskiem plan prac dotyczący ekoprojektu i etykietowania energetycznego na lata 2022–2024, aby uwzględnić nowe produkty związane z energią oraz zaktualizować oraz poszerzyć cele dotyczące produktów, które podlegają już regulacji.
W tym celu w ramach pakietu przedstawiono ukierunkowane inicjatywy sektorowe – strategię UE na rzecz zrównoważonych wyrobów włókienniczych w obiegu zamkniętym 7 oraz zmianę rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych 8 – dotyczące tych dwóch priorytetowych grup produktów, które mają znaczący wpływ na środowisko i klimat. Celem zapewnienia, aby konsumenci pozostali aktywnymi zwolennikami transformacji, Komisja przedkłada również wniosek ustawodawczy mający na celu wzmocnienie pozycji konsumentów w procesie zielonej transformacji 9 , który wprowadza ukierunkowane zmiany w celu zapewnienia niezbędnej „ekologizacji” horyzontalnego unijnego prawa ochrony konsumentów.
Dzięki wspólnemu podejściu do produktów w UE nasze propozycje przyczynią się do stworzenia równych warunków działania dla przedsiębiorstw działających na jednolitym rynku i sprawią, że UE stanie się podmiotem wyznaczającym standardy w dziedzinie zrównoważonych produktów. Aby sprawić, że przejście na bardziej zrównoważone produkty będzie wprowadzane w sposób zmniejszający koszty i wyzwania związane z transformacją, wybór grup produktów i ustanowienie przepisów dotyczących poszczególnych produktów będzie podlegać długoterminowemu planowaniu w ramach integracyjnego procesu współtworzenia, a także rygorystycznym ocenom skutków, w tym dotyczącym przystępności cenowej dla konsumentów, wpływu na konkurencyjność i obciążeń administracyjnych.
Kilka państw członkowskich zaczęło już samodzielnie ustanawiać wymogi dotyczące zrównoważenia środowiskowego produktów 10 , a obywatele coraz częściej oczekują szerszych i szybszych działań. Grozi to rozdrobnieniem jednolitego rynku z powodu rozbieżnych przepisów krajowych, komplikacją i podniesieniem kosztów prowadzenia działalności gospodarczej. Zharmonizowane przepisy unijne pozwolą uniknąć takich zakłóceń na rynku, znacznie rozwinąć rynek produktów zrównoważonych środowiskowo oraz ostatecznie obniżyć koszty przestrzegania przepisów i zmniejszyć obciążenia administracyjne dla przedsiębiorstw działających w całej UE.
Przedsiębiorstwa mają również wiele innych możliwości w zakresie oszczędności kosztów, biorąc pod uwagę coraz większe niedobory pierwotnych zasobów naturalnych, wyzwania związane z dostawami surowców oraz niestabilność ich cen. Dzięki przeprojektowaniu modeli biznesowych, procesów produkcji i produktów, zwiększeniu trwałości produktów lub optymalizacji ich wykorzystania, a także dzięki możliwości działania na dobrze funkcjonującym rynku surowców wtórnych przedsiębiorstwa mogą znacznie obniżyć koszty materiałów, energii i gospodarowania odpadami oraz zwiększyć swoją odporność. Organizacje gospodarki społecznej odegrały pionierską rolę w kształtowaniu i rozszerzaniu działalności w ramach gospodarki o obiegu zamkniętym, takiej jak recykling elektroniki i wyrobów włókienniczych, towary konsumpcyjne wielokrotnego użytku, naprawa i regeneracja produktów 11 . Również nowe rozwiązania cyfrowe stwarzają ogromne możliwości przeprojektowania modeli biznesowych pod kątem efektywności energetycznej, działania w obiegu zamkniętym i szerszego zrównoważenia środowiskowego.
Pionierskie przedsiębiorstwa działające w niektórych ekosystemach przemysłowych rozpoczęły już tę transformację.
Jasne i zharmonizowane ramy regulacyjne dotyczące zrównoważenia środowiskowego produktów stworzą warunki, w których podejście to będzie powszechnie stosowane, i skłonią przedsiębiorstwa kupujące i sprzedające na rynkach UE do innowacji i inwestycji w modele biznesowe o obiegu zamkniętym i wizjonerskie produkty.
Wszystkie te działania mogą znacznie poszerzyć zakres produktów zrównoważonych środowiskowo dostępnych dla konsumentów w UE oraz sprawić, że wejdą one do głównego nurtu handlu. Obecnie udział takich produktów w rynku jest nadal ograniczony, co wpływa również na ich dostępność i przystępność cenową dla konsumentów. Doświadczenie w UE pokazało już jednak, że przy zwiększeniu skali ekoprojekt przynosi znaczne oszczędności kosztów. W samym tylko 2021 r., dzięki obowiązującym wymogom dotyczącym ekoprojektu dla produktów związanych z energią, konsumenci zaoszczędzili 120 mld EUR, nawet jeżeli uwzględnić koszty ich zakupu 12 . Można by osiągnąć jeszcze większe oszczędności, gdybyśmy rozwiązali problem oferowania konsumentom produktów, które mają krótki okres użytkowania i nie można ich naprawić, lub niewystarczającego dostępu konsumentów do modeli biznesowych o obiegu zamkniętym. W połączeniu z odpowiednim informowaniem konsumentów i zapewnieniem ochrony przed pseudoekologicznym marketingiem UE w znaczący sposób wzmocniłaby pozycję swoich konsumentów w procesie zielonej transformacji i uczyniłaby zrównoważone produkty normą, stwarzając wzór do naśladowania przez resztę świata.
Przegląd inicjatyw w ramach pakietu dotyczącego gospodarki o obiegu zamkniętym
2.Nasz cel: uczynić produkty zrównoważone normą
Projektowanie bardziej zrównoważonych i energooszczędnych produktów o zamkniętym cyklu życia
Proponowane rozporządzenie w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów (ESPR – Ecodesign for Sustainable Products Regulation) stanowi główny element podejścia Komisji na rzecz produktów bardziej zrównoważonych środowiskowo produktów o zamkniętym cyklu życia. Ustanawia ono ramy prawne określania wymogów dotyczących ekoprojektu dla poszczególnych kategorii produktów, aby znacznie poprawić stopień zamknięcia ich obiegu, ich charakterystykę energetyczną i inne aspekty zrównoważenia środowiskowego. Opiera się na potwierdzonych rezultatach dyrektywy w sprawie ekoprojektu w odniesieniu do produktów związanych z energią i umożliwi określenie minimalnych wymogów dotyczących ekoprojektu i informacji w odniesieniu do niemal wszystkich kategorii dóbr fizycznych wprowadzanych na rynek UE 13 . W przypadku grup produktów, które mają wystarczająco dużo wspólnych cech, można ustalić zasady horyzontalne.
Wymogi dotyczące ekoprojektu będą dostosowane do szczególnych cech danych grup produktów. Przy ich określaniu i opracowywaniu uwzględniony zostanie potencjał w zakresie poprawy i względna skuteczność w zakresie zwiększenia efektywności wykorzystania zasobów i energii, wydłużenia okresu użytkowania produktu, jak najlepszego wykorzystania materiałów, zmniejszenia zanieczyszczenia oraz ogólnego wpływu produktów na klimat i środowisko. Wymogi dotyczące ekoprojektu będą obejmować, odpowiednio względem kategorii produktów podlegających regulacji, następujące kwestie:
·trwałość produktów, ich niezawodność, zdatność do ponownego użycia, możliwość rozbudowy, możliwość naprawy, łatwość konserwacji i odnawiania;
·ograniczenia dotyczące obecności substancji, które zmniejszają możliwość wykorzystywania produktów i materiałów w obiegu zamkniętym;
·zużycie energii lub efektywność energetyczna produktów;
·zużycie zasobów lub zasobooszczędność produktów;
·minimalna zawartość materiałów z recyklingu w produktach;
·łatwość demontażu, regeneracji i recyklingu produktów i materiałów;
·wpływ produktów na środowisko w całym cyklu życia, w tym ich ślad węglowy i środowiskowy;
·zapobieganie powstawaniu odpadów, w tym odpadów opakowaniowych, i ograniczanie ich ilości.
Pomaganie przedsiębiorstwom i konsumentom w dokonywaniu bardziej świadomych wyborów
Rozporządzenie w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów (ESPR) nie tylko określa wymagania dotyczące sposobu wytwarzania produktów, ale także stanowi ramy określania wymogów dotyczących dostarczania informacji o zrównoważeniu środowiskowym produktów. W zależności od produktu mogą to być informacje o zużyciu energii, zawartości materiałów z recyklingu, obecności substancji potencjalnie niebezpiecznych, trwałości, możliwości naprawy, w tym punktacji dotyczącej możliwości naprawy, dostępności części zamiennych i zdolności do recyklingu.
Cyfrowe paszporty produktu staną się normą dla wszystkich produktów regulowanych w ramach ESPR, umożliwiając znakowanie, identyfikację i powiązanie produktów z danymi istotnymi z punktu widzenia obiegu zamkniętego i zrównoważonego charakteru tych produktów. Wprowadzenie tego nowego podejścia do danych dotyczących zrównoważenia środowiskowego może również doprowadzić do szerszego dobrowolnego udostępniania danych, wykraczającego poza produkty i wymogi regulowane w ramach ESPR. Ponadto paszporty produktów mogą być wykorzystywane do podawania informacji na temat innych aspektów zrównoważonego rozwoju mających zastosowanie do danej grupy produktów zgodnie z innymi przepisami Unii.
Uporządkowanie informacji na temat zrównoważenia środowiskowego produktów i przekazywanie ich za pomocą cyfrowych paszportów produktu pomoże przedsiębiorstwom w całym łańcuchu wartości – od producentów, importerów i dystrybutorów po sprzedawców, zakłady naprawcze, podmioty zajmujące się regeneracją produktów i podmioty zajmujące się recyklingiem – uzyskać dostęp do informacji, które przydadzą im się w pracy nad poprawą efektywności środowiskowej, zwiększaniem trwałości produktów, zwiększaniem wydajności i wykorzystania surowców wtórnych (a tym samym zmniejszeniem zapotrzebowania na pierwotne zasoby naturalne), oszczędnością kosztów i zmniejszaniem strategicznych zależności. Pomoże to również w śledzeniu obecności substancji potencjalnie niebezpiecznych w całym cyklu życia materiałów i produktów zgodnie z zobowiązaniami podjętymi w ramach strategii w zakresie chemikaliów na rzecz zrównoważoności 14 , a jednocześnie pozwoli przyczynić się do osiągnięcia celu UE, jakim jest zerowy poziom emisji zanieczyszczeń. Cyfrowe paszporty produktu mogą również umożliwić konsumentom dokonywanie bardziej świadomych wyborów, zapewnią większą przejrzystość organizacjom działającym w interesie publicznym oraz pomogą organom krajowym w egzekwowaniu przepisów i nadzorze.
ESPR umożliwi UE ustanowienie wymogów dotyczących etykietowania, na przykład w zakresie możliwości naprawy produktów. Nowe unijne etykiety energetyczne będą zawierać aspekty obiegu zamkniętego, takie jak punktacja dotycząca możliwości naprawy, w formie informacji uzupełniających. W przypadku innych produktów takie informacje znajdą się na nowej etykiecie zgodnej z ESPR. Niektóre produkty mogą być opatrzone zarówno unijną etykietą energetyczną, jak i etykietą zgodną z ESPR, jeżeli są dowody na to, że będzie to bardziej korzystne dla konsumentów i mniej uciążliwe dla przemysłu. Jak wykazano w przypadku unijnej etykiety energetycznej 15 , obowiązkowe przedstawianie najważniejszych informacji w momencie zakupu może być skutecznym sposobem informowania o istotnych aspektach efektywności środowiskowej produktów, zwłaszcza gdy umożliwia łatwe porównanie produktów z tej samej kategorii.
Równolegle do opracowywania przepisów dotyczących poszczególnych produktów w ramach ESPR i w synergii z tymi działaniami Komisja będzie prowadzić prace nad przeglądem kryteriów dotyczących poszczególnych produktów w ramach oznakowania ekologicznego UE lub ustanowieniem nowych. Jest to dobrze znane i cieszące się zaufaniem oznakowanie, za pomocą którego od 30 lat w całej UE uznaje się i certyfikuje produkty o wysokiej efektywności środowiskowej.
Zaprzestanie niszczenia niesprzedanych produktów konsumenckich
Proponowane rozporządzenie ESPR obejmuje środki mające na celu zapobieganie niszczeniu niesprzedanych produktów konsumenckich i powstrzymanie tego procederu. W pierwszym etapie duże przedsiębiorstwa, które wyrzucają niesprzedane produkty, będą musiały ujawnić ilość produktów, którą wyrzucają w ciągu roku, podać powody ich wyrzucania oraz informacje na temat ilości wyrzuconych produktów przekazanych do ponownego użycia, regeneracji, recyklingu, odzysku energii i unieszkodliwiania zgodnie z hierarchią postępowania z odpadami. W rozporządzeniu przewidziano również możliwość wprowadzenia całkowitego zakazu niszczenia niesprzedanych produktów, w zależności od kategorii produktów podlegających regulacji.
Promowanie i zamawianie bardziej zrównoważonych produktów
Chociaż wymogi dotyczące charakterystyki i informacji w zakresie ekoprojektu produktów umożliwią przedsiębiorstwom i konsumentom wybór produktów bardziej zrównoważonych środowiskowo, większą rolę mogą tu odegrać zachęty ze strony państw członkowskich i udzielanie zamówień publicznych. Komisja opracowała już szereg kryteriów dotyczących zielonych zamówień publicznych, ale ich wpływ pozostaje ograniczony, ponieważ obecnie ich stosowanie jest dobrowolne. Dlatego też celem ESPR jest wykorzystanie znaczenia wydatków publicznych do zwiększenia popytu na produkty bardziej zrównoważone środowiskowo poprzez ustanowienie obowiązkowych kryteriów dotyczących udzielania zamówień publicznych na te produkty, w stosownych przypadkach w oparciu o istniejące kryteria dobrowolne. Oznacza to, że instytucje zamawiające byłyby zobowiązane do stosowania kryteriów zielonych zamówień przy zakupie produktów należących do określonych grup. Ponadto zachęty oferowane przez państwa członkowskie można lepiej wykorzystać poprzez wprowadzenie wymogów dotyczących zrównoważenia środowiskowego w odniesieniu do produktów, których zachęty te dotyczą.
3.Międzysektorowe podejście do zrównoważonych produktów
ESPR opracowano z myślą o zachowaniu spójności i zgodności z istniejącym i przyszłym ustawodawstwem sektorowym i polityką w tym zakresie. Po wejściu ram prawnych w życie wymogi dotyczące produktów będą wprowadzane zgodnie z wieloletnimi planami prac. Dzięki temu Komisja będzie mogła ustalić, gdzie działania regulacyjne są najbardziej potrzebne.
Rozporządzenie ESPR nie będzie miało zastosowania w tych obszarach, w których wymogi dotyczące zrównoważenia środowiskowego są już określone na zadowalającym poziomie w przepisach UE. Z kolei ESPR będzie można zastosować w obszarach, w których nie ma takich wymogów, ale w których potencjał w zakresie obiegu zamkniętego, efektywności energetycznej i zasobooszczędności, a także potencjał w zakresie zmniejszenia ogólnego wpływu na klimat i środowisko jest wysoki i uzasadnia podjęcie działań. Środkom przewidzianym w ESPR będą towarzyszyć specjalne oceny skutków, aby zapewnić proporcjonalność, należyte uwzględnienie wymiaru międzynarodowego i wpływu na państwa trzecie, a także spójność z innymi przepisami UE.
Poniżej przedstawiono trzy różne sytuacje ilustrujące, w jaki sposób proponowane rozporządzenie ESPR ma współgrać z sektorowymi inicjatywami legislacyjnymi i politycznymi w celu przyspieszenia zielonej transformacji.
Utworzenie nowych unijnych przepisów dotyczących poszczególnych produktów: przykład wyrobów włókienniczych
W przypadku produktów, których nie reguluje szczegółowe prawo Unii ustanawiające obowiązkowe wymogi dotyczące zrównoważenia środowiskowego, ESPR posłuży jako ramy prawne, na podstawie których zostaną ustanowione przepisy unijne. Taka sytuacja ma miejsce w przypadku wyrobów włókienniczych i obuwia. Chociaż produkty te podlegają obecnie pewnym wymogom dotyczącym produktów, np. w zakresie chemikaliów 16 i etykietowania 17 , nie istnieją żadne konkretne wymogi dotyczące obiegu zamkniętego, np. trwałości, możliwości naprawy, zdolności do recyklingu i zawartości materiałów z recyklingu.
Po przyjęciu i wejściu w życie ESPR oraz po przeprowadzeniu oceny skutków ta luka regulacyjna zostanie wypełniona przez prawo wtórne określające wymogi w zakresie ekoprojektu dotyczące efektywności wyrobów włókienniczych, wymogi informacyjne oraz cyfrowy paszport produktu. Docelowe zmiany w zakresie etykietowania wyrobów włókienniczych zostaną również uwzględnione w ramach rozporządzenia w sprawie etykietowania wyrobów włókienniczych 18 . Zgodnie z tą samą logiką poza wyrobami włókienniczymi w pierwszym planie prac na podstawie ESPR zostaną określone inne produkty priorytetowe (zob. sekcja 4).
Ponadto w strategii UE na rzecz zrównoważonych wyrobów włókienniczych w obiegu zamkniętym, którą Komisja przyjmuje jako część pakietu, przedstawiono kompleksowy zestaw działań, które wykraczają poza zakres ESPR. Celem jest transformacja tego sektora i nie tylko zmiana sposobu projektowania wyrobów włókienniczych, ale także zwiększenie skali stosowania modeli biznesowych o obiegu zamkniętym oraz zmniejszenie ilości odpadów włókienniczych, zgodnie z potrzebą i przy pełnym uwzględnieniu kwestii przystępności cenowej dla konsumentów oraz konkurencyjności przedsiębiorstw. Oznacza to również rozpoczęcie procesu współtworzenia ścieżki transformacji ekosystemu przemysłowego branży włókienniczej.
Uzupełnienie istniejących przepisów UE dotyczących poszczególnych produktów: przykład wyrobów budowlanych, baterii, opakowań i chemikaliów
Z uwagi na szeroki zakres ESPR, niektóre produkty nim objęte będą również podlegać odrębnym przepisom dotyczącym poszczególnych produktów. W przypadku tych produktów ESPR będzie co do zasady obowiązywało tylko w sytuacji, gdy aspektów tych produktów związanych ze zrównoważeniem środowiskowym nie będzie można w pełni i odpowiednio uwzględnić w innych instrumentach. Dzięki temu przepisy UE dotyczące konkretnych produktów będą bardziej spójne i pozwoli to uniknąć nakładania na przedsiębiorstwa obciążeń administracyjnych związanych ze spełnianiem wymogów określonych w różnych unijnych aktach prawnych. Po przeprowadzeniu niezbędnych konsultacji i ocen skutków mogą jednak zaistnieć szczególne okoliczności uzasadniające podjęcie ukierunkowanych działań również w ramach ESPR. Może to być uzasadnione, gdy produkt jest częścią innego produktu (np. baterie), jest z nim ściśle powiązany (np. opakowanie) lub gdy ustanowiono wymogi w zakresie zrównoważenia środowiskowego dotyczące grupy produktów.
Chociaż wyroby budowlane wchodzą w zakres ESPR ze względu na konieczność regulowania ścisłych powiązań między ich efektywnością środowiskową i konstrukcyjną, w tym w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa, uzasadnione jest ustanowienie wymogów dotyczących zrównoważenia środowiskowego w ramach zmienionego rozporządzenia w sprawie wyrobów budowlanych, przyjętego jako część niniejszego pakietu dotyczącego zrównoważonych produktów. Jednak w przypadku wyrobów budowlanych związanych z energią aspekty związane ze zrównoważeniem zostaną w pierwszej kolejności uwzględnione w ESPR, ponieważ uregulowano je już w obowiązującej dyrektywie w sprawie ekoprojektu. Niemniej jednak zmienione rozporządzenie w sprawie wyrobów budowlanych może w razie potrzeby stanowić uzupełnienie tych kwestii. Oba proponowane rozporządzenia zawierają przepisy mające na celu utrzymanie ścisłej zgodności prawnej w miarę opracowywania i wdrażania przepisów.
Wymogi w zakresie zrównoważenia dotyczące baterii zostaną uwzględnione przede wszystkim w proponowanym rozporządzeniu w sprawie baterii 19 . Jeśli pojawi się potrzeba ustanowienia dodatkowych szczegółowych wymogów w zakresie zrównoważenia, na przykład w odniesieniu do konkretnych zastosowań baterii w innych produktach, ESPR może uregulować te aspekty uzupełniające.
Jeśli chodzi o opakowania, zasadnicze wymagania dotyczące opakowań dopuszczonych do obrotu na rynku UE określono w dyrektywie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych 20 (PPWD), która jest obecnie poddawana przeglądowi. Ponieważ jednak opakowania różnią się znacznie w zależności od kategorii produktu, powinny być jednym z kluczowych aspektów, które należy uwzględnić przy opracowywaniu przepisów dotyczących poszczególnych produktów na podstawie ESPR. Musi to stanowić uzupełnienie, w formie bardziej ukierunkowanych przepisów, zasadniczych wymagań określonych w dyrektywie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych.
Jeśli chodzi o chemikalia, zakres stosowania ESPR jest jasno określony: będzie można na jego podstawie podejmować działania mające na celu ograniczenie obecności chemikaliów w produktach z powodów związanych z poprawą efektywności środowiskowej produktu w całym jego cyklu życia. Może to stanowić uzupełnienie istniejących przepisów dotyczących chemikaliów takich jak rozporządzenie REACH 21 , którego głównym celem jest zapewnienie bezpieczeństwa chemicznego, lub dyrektywa RoHS 22 , która obejmuje tylko sprzęt elektryczny i elektroniczny.
Nowe przepisy UE w ramach obowiązującej dyrektywy w sprawie ekoprojektu: przykład elektroniki użytkowej
Elektronika stanowi najszybciej rosnący strumień odpadów. Użytkownicy są niezadowoleni z tego, że ich urządzenia szybko się psują, stają się przestarzałe, nie można ich aktualizować ani naprawiać. Co więcej, w UE odzyskujemy tylko niewielką część komponentów i surowców, w tym surowców krytycznych 23 , które można by ponownie wykorzystać do wytwarzania nowych produktów. W tym kontekście Komisja pracuje nad nowymi środkami dotyczącymi ekoprojektu w odniesieniu do smartfonów, tabletów i laptopów, które to środki mają zostać przyjęte zgodnie z planem prac na podstawie obowiązującej dyrektywy w sprawie ekoprojektu. Poza efektywnością energetyczną środki te obejmą – jeszcze zanim nowe rozporządzenie ESPR zastąpi istniejące ramy – inne kluczowe aspekty ekoprojektu dotyczące obiegu zamkniętego, w szczególności trwałość, możliwość naprawy i zdolność do recyklingu. W tym samym kontekście trwa przegląd przepisów dotyczących ekoprojektu w odniesieniu do zasilaczy zewnętrznych – głównie pod kątem wymogów dotyczących interoperacyjności i gospodarki o obiegu zamkniętym – mający na celu uzupełnienie niedawnej inicjatywy w sprawie uniwersalnych ładowarek przyjętej w ramach przeglądu dyrektywy w sprawie urządzeń radiowych 24 .
Oprócz opracowywania wymogów dotyczących ekoprojektu Komisja rozpoczęła również przegląd przepisów UE ograniczających stosowanie substancji niebezpiecznych w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, tj. dyrektywy RoHS 25 , celem zapewnienia, aby cele dyrektywy zostały zrealizowane w możliwie najbardziej skuteczny i wydajny sposób 26 . Komisja analizuje również możliwości zachęcania do odbioru i zwrotu drobnego sprzętu elektronicznego, takiego jak stare telefony komórkowe, tablety i ładowarki przechowywane w domach. Celem jest wydłużenie okresu użytkowania i zwiększenie skali zbiórki tych produktów, a tym samym zachęcenie do stosowania modeli biznesowych o obiegu zamkniętym.
4.Metoda ekoprojektu: planowanie, konsultacje, współtworzenie
Polityka UE w zakresie ekoprojektu i etykietowania energetycznego już teraz bardzo skutecznie zwiększa efektywność energetyczną. Przynosi ona oszczędności konsumentom, zmniejsza zależność UE od importu energii ze źródeł kopalnych i przyczynia się do redukcji emisji. W ciągu ostatniego dziesięciolecia ustanowiono przepisy dla około 30 grup produktów związanych z energią 27 . Kluczowe znaczenie dla jasnego określenia priorytetów, skuteczności i wydajności w ramach dyrektywy w sprawie ekoprojektu miało staranne ukierunkowanie działań za sprawą przyjęcia wieloletnich planów prac. Będzie to kontynuowane w ramach ESPR w oparciu o solidne i rzetelne podejście do określania produktów priorytetowych.
Aby zapewnić płynne przejście na zasady ESPR, w ramach pakietu przyjęto nowy plan prac w zakresie ekoprojektu i etykietowania energetycznego na lata 2022–2024. Dzięki niemu do czasu wejścia w życie nowych ram ESPR można kontynuować prace w ramach obowiązującej dyrektywy w sprawie ekoprojektu w dotychczasowym tempie, co pozwoli osiągnąć dalsze ograniczenie zużycia energii i materiałów w przypadku produktów związanych z energią. Dodatkowe zidentyfikowane produkty, takie jak emitery niskotemperaturowe, stwarzają możliwości w zakresie oszczędności energii, co przekłada się na miliardy euro oszczędności w wydatkach konsumentów. Co istotne, nowy plan prac zapewnia coraz większe uwzględnienie aspektów związanych z obiegiem zamkniętym, na ile jest to możliwe w obecnych ramach prawnych.
Jednocześnie na podstawie proponowanego rozporządzenia ESPR Komisja zamierza rozpocząć prace nad uwzględnieniem nowych produktów i nowych parametrów. Zamierza niezwłocznie zaproponować środki dotyczące poszczególnych produktów, gdy tylko nowe ramy prawne wejdą w życie. Aby zagwarantować, że właściwe priorytety zostaną ustalone w sposób przejrzysty i sprzyjający włączeniu społecznemu, do końca 2022 r. Komisja zorganizuje konsultacje publiczne dotyczące kategorii produktów, które mają zostać wybrane w ramach pierwszego planu prac dotyczącego rozporządzenia w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów. Ze wstępnej oceny przeprowadzonej przez Komisję wynika, że takie kategorie produktów jak wyroby włókiennicze, meble, materace, opony, detergenty, farby, smary, a także żelazo, stal i aluminium, mają duży wpływ na środowisko i możliwości poprawy pod tym względem, a zatem są odpowiednimi kandydatami do pierwszego planu prac.
Dotychczasowe skuteczne funkcjonowanie dyrektywy w sprawie ekoprojektu w dużej mierze opiera się na udziale wszystkich najważniejszych podmiotów, które wnosiły swój wkład w sposób otwarty, przejrzysty i sprzyjający włączeniu społecznemu. ESPR będzie bazować na podejściu opartym na współtworzeniu, począwszy od sporządzenia planu prac i ustalenia priorytetów w kwestii produktów, aż po ocenę i opracowanie wszystkich nowych wymogów dotyczących produktów. Forum ds. ekoprojektu, oparte na istniejącym forum konsultacyjnym w ramach dyrektywy w sprawie ekoprojektu 28 , pozostanie platformą ukierunkowanej wymiany poglądów między grupami zainteresowanych stron na wszystkich kluczowych etapach procesu, a tym samym zapewni współpracę przedstawicieli przemysłu, organów krajowych i organów egzekwowania prawa. Opracowywanie i przyjmowanie wymogów dotyczących produktów zostanie poprzedzone i wsparte procesami konsultacyjnymi i szczegółowymi ocenami skutków.
Nowe zasady na podstawie ESPR muszą opierać się na solidnym podejściu metodycznym, aby można było skutecznie zmniejszyć wpływ produktów na środowisko i klimat za pomocą wymogów dotyczących kluczowych aspektów określonych w ESPR. Ze względu na możliwy zakres produktów objętych przyszłymi ramami, zasadnicze znaczenie będzie miał wybór i dostosowanie najbardziej odpowiedniej metodyki, w zależności od konkretnego produktu lub konkretnej grupy produktów oraz danego aspektu dotyczącego środowiska lub obiegu zamkniętego. Podejście to będzie opierać się na doświadczeniach zdobytych dzięki obowiązującej dyrektywie w sprawie ekoprojektu, która będzie nadal aktualizowana, oraz, w stosownych przypadkach, na metodzie odnoszącej się do śladu środowiskowego produktu. W pierwszej kolejności Komisja opracuje nowe metodyki na potrzeby dodatkowych aspektów związanych z obiegiem zamkniętym, o których mowa w ESPR, w tym np. metodyki dotyczące trwałości, możliwości naprawy i zawartości materiałów z recyklingu, uwzględniając również wyniki badań przeprowadzonych w ramach projektów finansowanych z programu „Horyzont Europa”.
5.Modele biznesowe o obiegu zamkniętym
Oprócz pracy na rzecz uczynienia zrównoważonych produktów normą należy także w coraz większym stopniu inwestować w modele biznesowe o obiegu zamkniętym i zachęcać do ich stosowania. Należą do nich m.in. modele „produkt jako usługa”, wymiana społecznościowa i logistyka zwrotna, produkcja na żądanie, usługi w zakresie ponownego użycia i naprawy. Jest to konieczne do zmniejszenia ogólnego zapotrzebowania na energię i zasoby oraz oddzielenia wzrostu gospodarczego od zużycia zasobów pierwotnych.
Modele biznesowe o obiegu zamkniętym mają za zadanie tworzyć i utrzymywać wartość, jednocześnie przyczyniając się do optymalizacji i ograniczania zużycia zasobów. Oznacza to nie tylko wprowadzenie wymogów regulacyjnych dotyczących poszczególnych produktów, ale także wysłanie sygnałów rynkowych sprzyjających modelom biznesowym o obiegu zamkniętym, zachęcających producentów do lepszego projektowania produktów, wydłużania okresu ich użytkowania i zachowywania ich wartości w trakcie i po zakończeniu użytkowania. Na przykład w przypadku sprzedaży produktów jako usług (co ilustruje dobrze znany przykład sprzedaży oświetlenia, a nie żarówek 29 ) logika ekonomiczna ulega zmianie i zyski nie zależą już od ilości sprzedanych produktów. Zamiast tego opłacalne staje się zagwarantowanie, że produkty dostarczane w ramach usługi są trwałe i możliwe do naprawy, ponieważ ich właścicielem pozostaje usługodawca, a konieczność zakupu nowych produktów wiąże się z poniesieniem przez niego kosztów.
Obecnie nadal trudno jest rozpocząć i rozwinąć działalność w modelu biznesowym o obiegu zamkniętym. Wymogi dotyczące produktów w ramach ESPR będą sprzyjać upowszechnianiu takich modeli, ponieważ rozwój działalności o obiegu zamkniętym zależy w dużym stopniu od cech projektu fizycznego produktu oraz od dostępu do odpowiednich danych. W przejściu na modele biznesowe o obiegu zamkniętym bardzo pomogą również cyfrowe paszporty produktu i inteligentne wykorzystanie innowacji opartych na technologiach cyfrowych. Jednak same lepsze projektowanie produktów i lepsze informacje nie wystarczą, aby spowodować całościową zmianę w podejściu do prowadzenia działalności gospodarczej. Niewątpliwie należy zidentyfikować wąskie gardła, określić skuteczne metody szybszego upowszechniania modeli biznesowych o obiegu zamkniętym, zapewnić, aby modele te był rentowne, sprawić, aby były coraz bardziej atrakcyjne dla konsumentów, umożliwić wymianę najlepszych praktyk oraz zapewnić nowym i istniejącym przedsiębiorstwom dostosowane do potrzeb porady dotyczące przechodzenia na modele biznesowe o obiegu zamkniętym.
W tym celu Komisja chce skupić różne zainteresowane strony w ramach nowego europejskiego centrum przedsiębiorczości o obiegu zamkniętym (European Circular Business Hub). Centrum będzie wspierało upowszechnianie modeli biznesowych o obiegu zamkniętym, pośredniczyło w przepływie informacji i usług obejmujących zwiększanie świadomości, współpracę, szkolenia i wymianę najlepszych praktyk. Jego działalność będzie oparta na wiedzy fachowej i usługach zapewnianych w ramach istniejących działań UE, w szczególności europejskiej platformy zainteresowanych stron gospodarki o obiegu zamkniętym 30 , działalności doradców ds. zrównoważonego rozwoju Europejskiej Sieci Przedsiębiorczości 31 oraz sieci europejskich klastrów zielonych technologii 32 .
Ponadto Komisja przygotuje wytyczne dotyczące wspierania modeli biznesowych o obiegu zamkniętym, aby pomóc przedsiębiorstwom, państwom członkowskim i regionom w podejmowaniu działań w tym zakresie. Obejmą one wytyczne dotyczące ukierunkowania inwestycji i finansowania oraz optymalizacji lokalnych zapasów zasobów i przepływów zasobów, z myślą o tworzeniu wartości i miejsc pracy związanych z gospodarką o obiegu zamkniętym. Komisja wyda również wytyczne 33 dotyczące sposobów upowszechniania i wspierania partnerstw na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym tworzonych między przedsiębiorstwami społecznymi a innymi podmiotami, w tym przedsiębiorstwami głównego nurtu.
Ponadto za pośrednictwem europejskiego programu na rzecz umiejętności 34 Komisja wspiera inwestycje w umiejętności niezbędne do rozwoju gospodarki o obiegu zamkniętym. W ramach paktu na rzecz umiejętności 35 Komisja tworzy partnerstwa na dużą skalę skupiające przedstawicieli przemysłu, partnerów społecznych oraz organizatorów kształcenia i szkolenia zawodowego 36 .
6.Wzmocnienie pozycji konsumentów i ich ochrona
Większość konsumentów chce aktywnie przyczynić się do zielonej transformacji 37 . ESPR będzie wspierać konsumentów w procesie zielonej transformacji. Dzięki temu rozporządzeniu produkty będą spełniać minimalne wymogi efektywności środowiskowej, a także przyczyni się ono do zapewnienia lepszych informacji, lepszego etykietowania i zwiększenia dostępu do części zamiennych, modernizacji i napraw, przy jednoczesnym uwzględnieniu przystępności cenowej, zwiększeniu wygody konsumentów i zapewnieniu im dostępu do produktów wyższej jakości.
Należy jednak również zapewnić lepsze informacje w punktach sprzedaży i budować zaufanie konsumentów do oświadczeń producentów o korzyściach dla środowiska uzyskanych dzięki stosowaniu ich produktów. Wniosek w sprawie wzmocnienia pozycji konsumentów w procesie zielonej transformacji 38 umożliwia konsumentom podejmowanie świadomych decyzji o zakupie.
Wniosek wprowadzi ukierunkowane zmiany w horyzontalnym unijnym prawie ochrony konsumentów 39 , aby konsumenci otrzymywali w punkcie sprzedaży informacje na temat gwarancji handlowej dotyczącej trwałości produktu, a także informacje istotne w kontekście naprawy (w tym punktową ocenę możliwości naprawy, jeśli tylko jest ona dostępna). Zawiera również zakaz uniemożliwiający przedsiębiorcom stosowanie określonych rodzajów twierdzeń dotyczących ekologiczności, które uznano za wprowadzające w błąd. Dotyczy to niejasnych twierdzeń dotyczących ekologiczności (np. „zielony”, „przyjazny dla środowiska”, „dobry dla środowiska”), które nie zostały odpowiednio uzasadnione i zweryfikowane zgodnie z przepisami. Ponadto wniosek wprowadzi zakaz stosowania szeregu praktyk związanych z przedwczesnym postarzaniem produktów, w tym praktyk planowanego postarzania produktów.
Ponadto Komisja pracuje nad propozycjami bardziej szczegółowych przepisów regulujących twierdzenia dotyczące ekologiczności w celu zwiększenia wiarygodności, porównywalności i możliwości weryfikacji, korzystając z metod odnoszących się do śladu środowiskowego produktu i organizacji 40 , oraz opracowuje inicjatywę dotyczącą zachęcania do naprawiania produktów konsumenckich („prawo do naprawy”), której przyjęcie zaplanowano na jesień 2022 r. Inicjatywa ta będzie stanowiła uzupełnienie ESPR i przyczyni się do osiągnięcia praktycznych rezultatów rozporządzenia, dając konsumentom możliwość dłuższego korzystania z zakupionych produktów dzięki przyznaniu im prawa do naprawy tych produktów.
7.Wiodąca rola w globalnych działaniach na rzecz zrównoważonych produktów o zamkniętym cyklu życia i zrównoważonych modeli biznesowych o obiegu zamkniętym
UE już od dawna jest orędownikiem zrównoważonego rozwoju na całym świecie. Wprowadzając produkty na rynek UE, producenci spełniają już unijne przepisy dotyczące substancji niebezpiecznych, ekoprojektu i etykietowania energetycznego. Propozycje zawarte w pakiecie inicjatyw dotyczących zrównoważonych produktów przyczynią się do przyspieszenia realizacji Agendy ONZ na rzecz zrównoważonego rozwoju 2030. Rozwijając rynki produktów zrównoważonych środowiskowo, UE dąży do zwiększenia zrównoważonego charakteru globalnych łańcuchów wartości i przyczynia się do pozytywnych zmian w krajach partnerskich, co pomoże w osiągnięciu kilku celów ONZ w zakresie zrównoważonego rozwoju.
Jednak same działania UE nie wystarczą i nie zapewnią przejścia na większe zrównoważenie środowiskowe i funkcjonowanie w obiegu zamkniętym, którego potrzebuje świat. Musimy działać razem z naszymi partnerami, zacieśniając współpracę międzynarodową i wzywając cały świat do realizacji obranych przez nas celów. UE zwiększy swoją współpracę z państwami trzecimi na poziomie globalnym, regionalnym i dwustronnym, aby wspierać transformację w stronę modelu zrównoważonego oraz ułatwić przestrzeganie nowych zasad, w szczególności w przypadku krajów o niskich i średnich dochodach. Na płaszczyźnie dwustronnej UE będzie współpracować z państwami trzecimi w zakresie budowania zdolności, prowadzenia intensywnego dialogu, współpracy technicznej, dostępu do sieci wsparcia dla przedsiębiorstw, dostępu do finansowania inwestycji w gospodarkę o obiegu zamkniętym oraz wymiany najlepszych praktyk w celu określenia potencjalnych barier technicznych i wspierania wspólnych inicjatyw.
Na poziomie globalnym UE będzie nadal działać na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym na forach wielostronnych, w ramach grup G-7 i G-20 oraz w kontekście światowego sojuszu na rzecz gospodarki o obiegu zamkniętym i efektywnego gospodarowania zasobami. Komisja będzie nakłaniać do utworzenia globalnego forum na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji, aby ułatwić szeroką dyskusję między krajami i zainteresowanymi stronami na temat spełnienia ostatniego apelu Zgromadzenia ONZ ds. Ochrony Środowiska do państw członkowskich, aby podjęły działania, we współpracy z sektorem prywatnym, w celu lepszego projektowania produktów – z uwzględnieniem oceny cyklu życia – pod kątem wydłużenia okresu użytkowania produktów, zwiększenia możliwości ich naprawy, ponownego użycia i łatwiejszego recyklingu w kontekście gospodarki o obiegu zamkniętym, celem zwiększenia zasobooszczędności 41 . UE będzie nadal wspierać ONZ i inne istotne inicjatywy globalne i wielostronne działające na rzecz zrównoważonej produkcji i konsumpcji. Będzie również wspierać prace Międzynarodowego Panelu ds. Zasobów i pomagać w rozpowszechnianiu wyników tych prac. UE będzie współpracować ze swoimi partnerami handlowymi w ramach Światowej Organizacji Handlu, dzieląc się najlepszymi praktykami dotyczącymi sposobów zwiększenia skali działania w obiegu zamkniętym w globalnych łańcuchach wartości zgodnie z prawem krajowym i międzynarodowym oraz prowadząc dyskusje na temat tych praktyk.
Ponadto niedawny wniosek Komisji w sprawie należytej staranności przedsiębiorstw w obszarze zrównoważonego rozwoju 42 przyczyni się do rozwoju zrównoważonych modeli biznesowych na poziomie globalnym. Wniosek ten wspiera transformację przedsiębiorstw w różnych sektorach przemysłu w stronę modelu zrównoważonego poprzez wprowadzenie wymogu, aby przedsiębiorstwa ograniczały niekorzystny wpływ na środowisko w swoich globalnych łańcuchach wartości i odpowiadały za ten wpływ. Zgodnie z proponowanymi przepisami większe przedsiębiorstwa muszą również przyjąć plan służący zagwarantowaniu, aby ich strategia biznesowa była dostosowana do celu, jakim jest ograniczenie globalnego ocieplenia do poziomu 1,5 °C zgodnie z porozumieniem paryskim.
8.Podsumowanie
Inicjatywy dotyczące zrównoważonych produktów mają na celu zapewnienie, aby do 2030 r. znaczna część produktów dostępnych dla konsumentów w UE była zaprojektowana w taki sposób, by były one trwałe, energooszczędne i zasobooszczędne, nadawały się do naprawy i recyklingu oraz aby w ich produkcji preferowano materiały pochodzące z recyklingu. Przedsiębiorstwa z całego świata będą mogły konkurować, nie narażając się na podcięcia cenowe ze strony przedsiębiorstw, które przerzucają koszty na społeczeństwo i środowisko. Konsumenci będą mieli dostęp do informacji, których potrzebują do dokonywania bardziej zrównoważonych wyborów, będą lepiej chronieni przed praktykami utrudniającymi zieloną transformację i będą mogli jak najdłużej korzystać ze swoich produktów, a przedsiębiorstwa będą miały dostęp do danych, których potrzebują do zapewnienia, aby ich produkty i modele biznesowe były zrównoważone środowiskowo i zgodne z zasadami gospodarki o obiegu zamkniętym. Działania te są wyraźnie zalecane w ramach Konferencji w sprawie przyszłości Europy przez obywateli Unii, którzy zaapelowali o bardziej zdecydowane strategie polityczne dotyczące gospodarki o obiegu zamkniętym, w tym o przeciwdziałanie planowemu postarzaniu produktów i o podawanie informacji na temat sposobów ponownego wykorzystania i naprawy produktów.
Skutki przedstawionego pakietu inicjatyw będą odczuwalne stopniowo. Przepisy dotyczące niektórych środków będą obowiązywać od momentu wejścia w życie; na zastosowanie innych trzeba będzie poczekać ze względu na ramy prawne i rodzaj zmian systemowych, które będą one wywoływać. Rozporządzenie w sprawie ekoprojektu dla zrównoważonych produktów umożliwi podejście do regulacji produktów w sposób wielostronny – jest to metoda o charakterze przełomowym, której wpływ będzie narastać z biegiem czasu. Dzięki ustanowieniu kompleksowych ram międzysektorowych i podejmowaniu kluczowych działań, takich jak przyjmowanie planów prac, ogólny kierunek i cele będą znane z dużym wyprzedzeniem. Dzięki temu przedsiębiorstwa będą miały czas na poczynienie koniecznych przygotowań organizacyjnych i systemowych jeszcze przed ustanowieniem szczegółowych przepisów dotyczących produktów.
Propozycje zawarte w pakiecie mają kluczowe znaczenie dla Europejskiego Zielonego Ładu. Przyczynią się one w znacznym stopniu do realizacji celów Unii Europejskiej w zakresie ochrony środowiska i klimatu, w szczególności do osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 r., podwojenia wskaźnika powtórnego wykorzystania materiałów do 2030 r. oraz osiągnięcia ambitnych celów Unii Europejskiej w zakresie efektywności energetycznej. Pomogą również w realizacji celów cyfrowej dekady 2030, nowej strategii przemysłowej, planu działania na rzecz Europejskiego filaru praw socjalnych i nowego europejskiego Bauhausu oraz będą opierać się na tych celach.
Propozycje zawarte w pakiecie mogą znacznie pomóc UE w realizacji celów ONZ zrównoważonego rozwoju na 2030 r., pod warunkiem że ich założenia pozostaną ambitne oraz zostaną szybko i skutecznie wdrożone.
Komisja wzywa zatem Parlament Europejski, Radę i wszystkie inne zainteresowane strony do poparcia podejścia i celów przedstawionych w tych wnioskach oraz do podjęcia działań na rzecz ich szybkiego przyjęcia i wdrożenia.
COM(2022) 143.
UNEA 5 resolution on Enhancing Circular Economy as a contribution to achieving sustainable consumption and production [rezolucja piątej sesji Zgromadzenia ONZ ds. Ochrony Środowiska w sprawie wspierania gospodarki o obiegu zamkniętym jako wkładu w osiągnięcie zrównoważonej konsumpcji i produkcji], przyjęta 5 marca 2022 r., UNEP/EA5/L17/REV.1.