KOMISJA EUROPEJSKA

Bruksela, dnia 30.5.2017

COM(2017) 249 final

2017/0100(NLE)

Wniosek

ZALECENIE RADY

dotyczące monitorowania losów absolwentów

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

UZASADNIENIE

1.KONTEKST WNIOSKU

•Przyczyny i cele wniosku

Celem proponowanego zalecenia Rady jest zwiększenie dostępności jakościowych i ilościowych informacji na temat tego, co absolwenci placówek szkolnictwa wyższego oraz kształcenia i szkolenia zawodowego w Europie robią po ukończeniu kształcenia i szkolenia. Informacje te mogą być wykorzystywane przez służby, które pomagają nowym studentom w dokonywaniu świadomych wyborów kierunku studiów, przez pracowników dydaktycznych i osoby zarządzające instytucjami jako materiał przydatny do opracowywania kursów oraz przez organy rządowe do podejmowania decyzji na temat ukierunkowania systemów szkolnictwa wyższego oraz kształcenia i szkolenia zawodowego. Wniosek ma na celu pobudzenie dalszego rozwoju i wykorzystywania różnych form mechanizmów monitorowania losów absolwentów na poziomie systemu kształcenia w poszczególnych państwach członkowskich, a także zachęcenie do ściślejszej współpracy między krajowymi podmiotami zaangażowanymi w to monitorowanie, prowadzącej do wymiany dobrych praktyk, a ostatecznie – do zwiększenia porównywalności zgromadzonych danych dotyczących tego monitorowania.

Zatrudnialność absolwentów stanowi problem w wielu państwach członkowskich UE. W niektórych częściach UE znaczny odsetek absolwentów z wyższym wykształceniem jest bezrobotnych lub pracuje na stanowiskach poniżej swoich kwalifikacji. W przypadku niedawnych absolwentów programów kształcenia i szkolenia zawodowego sytuacja jest bardziej złożona. W niektórych krajach, takich jak Dania, Estonia i Niemcy, wskaźnik zatrudnionych wśród niedawnych absolwentów placówek kształcenia i szkolenia zawodowego jest wysoki i przewyższa nawet wskaźnik zatrudnionych wśród absolwentów szkół wyższych. W wielu innych krajach, np. we Francji, Hiszpanii i Włoszech, odpowiednie wskaźniki zatrudnienia absolwentów placówek kształcenia i szkolenia zawodowego są jednak znacznie niższe i pozostają daleko w tyle za wskaźnikami dotyczącymi absolwentów szkół wyższych 1 .

Wysokiej jakości informacje na temat tego, co robią absolwenci placówek kształcenia i szkolenia, a także na temat tego, jak oceniają oni wiedzę, umiejętności i kompetencje zdobyte w szkole lub na uczelni wyższej, mają zasadnicze znaczenie dla zrozumienia zarówno przyczyn problemów związanych z zatrudnialnością absolwentów, jak i czynników wysokiej zatrudnialności w poszczególnych regionach, sektorach gospodarki lub wśród absolwentów konkretnych dziedzin szkolnictwa wyższego oraz kształcenia i szkolenia zawodowego. Informacje te można następnie wykorzystać w celu znalezienia rozwiązań.

Niniejszy wniosek dotyczący zalecenia Rady i towarzyszące mu proponowane inicjatywy na szczeblu UE stanowią odpowiedź na trzy główne problemy w Europie:

·brak precyzyjnych informacji: podstawowe informacje na temat zatrudnienia absolwentów i skutków społecznych, w tym na szczeblu UE, na podstawie istniejących procesów gromadzenia danych, takich jak badanie aktywności ekonomicznej ludności w Unii Europejskiej . Co więcej, niektóre państwa członkowskie opracowały ankiety dla absolwentów lub ustanowiły dodatkowe systemy analizy danych pochodzących z baz danych w zakresie edukacji, opodatkowania i ubezpieczeń społecznych oraz z systemów rejestrów (danych administracyjnych), umożliwiające monitorowanie późniejszej kariery zawodowej absolwentów i ich zarobków. W wielu częściach UE systemy gromadzenia, analizowania i wykorzystywania danych na temat losów absolwentów szkolnictwa wyższego oraz kształcenia i szkolenia zawodowego nie są jednak dobrze rozwinięte. Z tego powodu często nie są dostępne rzetelne dane naukowe;

·utrata efektu synergii: mimo że wiele państw członkowskich UE opracowuje obecnie lub zamierza opracować systemy monitorowania losów absolwentów, wymiana wiedzy i dobrych praktyk oraz doświadczeń na temat skutecznych metod jest obecnie ograniczona;

·brak porównywalnych danych: istniejące porównywalne dane mają ograniczony zakres, a dane zgromadzone na szczeblu krajowym nie są porównywalne, co utrudnia wyciąganie wniosków z różnic w tendencjach i zaobserwowanych wynikach w różnych krajach i regionach.

Aby rozwiązać te problemy, proponowane zalecenia Rady i powiązane inicjatywy na szczeblu UE mają następujące cele szczegółowe:

·zachęcanie do wprowadzenia lub dalszego opracowywania i udoskonalania systemów monitorowania losów absolwentów placówek szkolnictwa wyższego oraz kształcenia i szkolenia zawodowego na szczeblu krajowym w Europie. Aby stworzyć pełniejszy obraz wyników szkolnictwa wyższego oraz kształcenia i szkolenia zawodowego, zachęca się państwa członkowskie, aby w swoich systemach monitorowania uwzględniały osoby, które kończą kształcenie lub szkolenie bez uzyskania dyplomu;

·wspieranie i ułatwianie bliższej współpracy i wymiany dobrych praktyk między krajowymi podmiotami zaangażowanymi w monitorowanie losów absolwentów na temat wdrażania badań ankietowych dla absolwentów i systemów monitorowania z wykorzystaniem danych administracyjnych, a także wykorzystywanie ich wyników poprzez tworzenie sieci kontaktów, wzajemne uczenie się i doradztwo na szczeblu UE;

·zwiększenie dostępności porównywalnych informacji na temat zatrudnienia absolwentów i skutków społecznych. Cel ten będzie realizowany poprzez wspomniane powyżej działania w zakresie współpracy, w których poprawa porównywalności będzie jednym z aspektów uwzględnianych w dalszym rozwijaniu krajowych systemów monitorowania. Ponadto w tym roku Komisja rozpocznie pilotażową fazę europejskiego badania wśród absolwentów w celu określenia możliwości gromadzenia informacji na temat efektów uczenia się absolwentów placówek szkolnictwa wyższego, opierając się na wynikach studium wykonalności Eurograduate , oraz będzie kontynuować wysiłki na rzecz ujednolicenia pytań zawartych w ankietach społecznych.

•Spójność z przepisami obowiązującymi w tej dziedzinie polityki

W ramach przyjętej w dniu 7 grudnia 2016 r. inicjatywy „Inwestowanie w młodzież Europy” Komisja podkreśliła znaczenie wysokiej jakości kształcenia i szkolenia we wspieraniu rozwoju osobistego młodych osób i uzyskania przez nie wysokiej jakości zatrudnienia. Zgodnie z programem prac Komisji na 2017 r., w ramach dalszych działań związanych z inicjatywą na rzecz młodzieży oraz Nowego europejskiego programu na rzecz umiejętności przyjętego w czerwcu 2016 r., Komisja zobowiązała się, że „będzie współpracować z państwami członkowskimi w celu poprawy dostępności danych dotyczących zatrudnienia absolwentów oraz osiągnięć społecznych (monitorowanie przebiegu kariery absolwentów), również w zakresie kształcenia zawodowego i sektora szkoleń”. Zobowiązanie to stanowi odpowiedź na uznanie zarówno na szczeblu krajowym, jak i unijnym, znaczenia dokładniejszej wiedzy na temat wyników absolwentów, a tym samym bazy danych naukowych na potrzeby kształtowania polityki i praktyki w dziedzinie kształcenia i szkolenia. Takie informacje mogą pomóc w opracowywaniu działań mających na celu poprawę jakości i adekwatności kształcenia, a tym samym przyczyniać się do lepszego zarządzania obecnymi i przyszłymi potrzebami w zakresie umiejętności oraz eliminowania niedopasowania umiejętności do potrzeb rynku pracy.

We wspólnym sprawozdaniu Rady i Komisji z 2015 r. z wdrażania strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia (ET 2020) jako dziedzinę prowadzenia dalszej współpracy zaproponowano wspieranie dostosowania szkolnictwa wyższego do potrzeb rynku pracy i społeczeństwa, również za pomocą lepszej analizy danych i przewidywania zapotrzebowania na rynku pracy i sytuacji w dziedzinie zatrudnienia, na przykład poprzez monitorowanie losów zawodowych absolwentów. W dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego państwa członkowskie w konkluzjach z Rygi z 2015 r. zobowiązały się do zapewnienia ciągłego przepływu informacji i informacji zwrotnych; w dokumencie tym przedstawiono oczekiwane rezultaty w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego na lata 2015–2020.

Następujące dokumenty odnoszą się również do kwestii dotyczących rozwiązywania problemów związanych z niedopasowaniem umiejętności, oceny jakości kształcenia i szkolenia oraz lepszych informacji zwrotnych na temat wyników absolwentów:

· rezolucja w sprawie promowania w UE rozwoju społeczno-gospodarczego i włączenia poprzez edukację: wkład kształcenia i szkolenia w europejski semestr 2016 , w której podkreśla się znaczenie rozwiązywania problemu niedopasowania umiejętności i niedoboru kwalifikacji;

· konkluzje Rady w sprawie przedsiębiorczości w kształceniu i szkoleniu z 2014 r., w których państwa członkowskie uzgodniły możliwie jak najczęstsze korzystanie z danych uzyskanych z monitorowania przy ocenie jakości i skuteczności kształcenia i szkolenia z zakresu przedsiębiorczości;

· konkluzje Rady w sprawie społecznego wymiaru szkolnictwa wyższego z 2013 r., w których państwa członkowskie uzgodniły ułatwienie przekazywania informacji na temat możliwości związanych z kształceniem i rynkiem pracy oraz na temat wyników; oraz

· konkluzje Rady w sprawie zatrudnialności absolwentów szkół i uczelni z 2012 r., w których państwa członkowskie uzgodniły monitorowanie odsetka zatrudnionych absolwentów, w celu rozszerzenia bazy danych naukowych na potrzeby kształtowania polityki na styku kształcenia i szkolenia oraz zatrudnienia, przy czym państwa członkowskie i Komisja uzgodniły, że będą gromadzić dane jakościowe i przykłady dobrych praktyk w celu uzupełnienia monitorowania ilościowego i zapewnienia solidniejszych podstaw kształtowania polityki opartej na dowodach.

ponadto normy i wytyczne dla zapewniania jakości w europejskim obszarze szkolnictwa wyższego oraz europejskie ramy odniesienia na rzecz zapewnienia jakości w kształceniu i szkoleniu zawodowym (EQAVET) podkreślają wartość obiektywnych, wysokiej jakości informacji na temat dalszych losów absolwentów po ukończeniu kształcenia i szkolenia.

•Spójność z innymi politykami Unii

2.PODSTAWA PRAWNA, POMOCNICZOŚĆ I PROPORCJONALNOŚĆ

•Podstawa prawna

Niniejsza inicjatywa jest zgodna z art. 165 i 166 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Art. 165 stanowi, że Unia przyczynia się do rozwoju edukacji o wysokiej jakości poprzez zachęcanie do współpracy między państwami członkowskimi oraz, jeśli jest to niezbędne, poprzez wspieranie i uzupełnianie ich działalności, w pełni szanując odpowiedzialność państw członkowskich za treść nauczania i organizację systemów edukacyjnych. Art. 166 stanowi, że „Unia urzeczywistnia politykę kształcenia zawodowego, która wspiera i uzupełnia działanie państw członkowskich, w pełni szanując odpowiedzialność państw członkowskich za treść i organizację kształcenia zawodowego”.

W ramach niniejszej inicjatywy nie proponuje się rozszerzenia uprawnień regulacyjnych UE ani wiążących zobowiązań dla państw członkowskich. Państwa członkowskie podejmą decyzje, stosownie do ich sytuacji krajowej, na temat sposobu wdrażania niniejszego zalecenia Rady.

•Pomocniczość (w przypadku kompetencji niewyłącznych)

Wartość dodana działania na poziomie UE przejawia się w zdolności UE do:

·ułatwiania wymiany informacji i wymiany wiedzy i doświadczeń pomiędzy organizacjami w różnych krajach w celu lepszego monitorowania losów absolwentów na szczeblu krajowym oraz

·zainicjowania podejścia, które zapewni nowe porównywalne dane na temat wyników absolwentów we wszystkich państwach członkowskich UE oraz zwiększy porównywalność danych uzyskiwanych w ramach istniejących procesów gromadzenia danych, tam gdzie jest to wykonalne i pożądane.

•Proporcjonalność

•Wybór instrumentu

3.WYNIKI OCEN EX POST, KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI I OCEN SKUTKÓW

•Oceny ex post/kontrole sprawności obowiązującego prawodawstwa

•Konsultacje z zainteresowanymi stronami

Decyzja o zaproponowaniu inicjatywy UE dotyczącej monitorowania losów absolwentów została poprzedzona szeroko zakrojonymi konsultacjami społecznymi w sprawie przeglądu unijnego programu modernizacji szkolnictwa wyższego, które ukończono w lutym 2016 r. W szczególności wyrażono w nich zaniepokojenie wynikami w zakresie zatrudnienia absolwentów oraz szerokie poparcie ze strony państw członkowskich i zainteresowanych podmiotów dla dalszych działań UE zmierzających do poprawy dostępności danych naukowych do celów kształtowania polityki i praktyki, w szczególności jeśli chodzi o przejrzystość produktów i wyników. Pełne wyniki tych konsultacji znajdują się w dokumencie roboczym służb Komisji (załącznik II) towarzyszącym Nowemu europejskiemu programowi na rzecz umiejętności.

Główne odpowiedzi uzyskane w wyniku konsultacji:

·71 % studentów lub niedawnych absolwentów oraz 61 % pracowników szkolnictwa wyższego nie zgodziło się ze stwierdzeniem, że „podaż absolwentów szkolnictwa wyższego jest odpowiednio dopasowana do wiedzy i umiejętności potrzebnych w gospodarce”;

·55 % respondentów nie zgodziło się ze stwierdzeniem, że „osoby opracowujące kursy na poziomie szkolnictwa wyższego są wystarczająco świadome najczęstszych potrzeb w zakresie umiejętności na rynku pracy”;

·47 % respondentów nie zgodziło się ze stwierdzeniem, że „systemy szkolnictwa wyższego funkcjonują prawidłowo” oraz

·jedynie 29 % studentów lub niedawnych absolwentów zgodziło się ze stwierdzeniem, że „studenci są należycie wspierani przy podejmowaniu świadomej decyzji co do kierunku studiów”.

Od zakończenia konsultacji społecznych konkretne propozycje związane z inicjatywą UE dotyczącą monitorowania losów absolwentów zostały omówione w październiku 2016 r. na posiedzeniu dyrektorów generalnych ds. szkolnictwa wyższego w Bratysławie, w listopadzie 2016 r. na posiedzeniu grupy roboczej ET2020 ds. modernizacji szkolnictwa wyższego oraz na europejskim forum ds. młodzieży i edukacji 2016, gdzie uzyskano szerokie poparcie dla skoordynowanego podejścia w tej dziedzinie.

Zorganizowane ostatnio przez CEDEFOP europejskie badanie opinii publicznej w sprawie kształcenia i szkolenia zawodowego wskazuje na podobne wyzwania w szeregu państw członkowskich UE odnośnie do młodych ludzi, którzy kończą kształcenie i szkolenie zawodowe, z których niemal jedna trzecia zgłosiła, że ma na którymś z etapów trudności w znalezieniu pracy. Inne badanie CEDEFOP, Europejskie badanie umiejętności i miejsc pracy, oparte na odpowiedziach 49 000 dorosłych pracowników (w wieku 24–65 lat), wykazało, że 41 % z nich jest przekonanych, że ma niewielkie szanse na znalezienie zatrudnienia odpowiadającego posiadanym umiejętnościom i kwalifikacjom.

Monitorowanie losów absolwentów było kilkakrotnie omawiane z zainteresowanymi podmiotami, a propozycje wynikłe z tych rozmów zostały wykorzystane przy opracowaniu niniejszego wniosku. W szczególności doroczne spotkanie sieci EQAVET w czerwcu 2016 r., inicjatywa EQAVET dotycząca wzajemnego uczenia się na temat odpowiednich wskaźników we wrześniu 2016 r. oraz forum EQAVET w 2016 r., na którym monitorowanie losów absolwentów było jednym z głównych zagadnień, zapewniły cenny wkład z punku widzenia społeczności zajmującej się zapewnianiem jakości kształcenia i szkolenia zawodowego.

•Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy eksperckiej

Niniejszy wniosek opiera się na ocenie potencjalnych korzyści, zagrożeń i skutków europejskiej inicjatywy na rzecz dalszego rozwijania mechanizmów monitorowania losów absolwentów na szczeblu krajowym i unijnym. Zagadnienia wspierania zatrudnialności absolwentów oraz monitorowania losów absolwentów przewijały się często w ramach wymiany doświadczeń na temat kształtowania polityki i działań praktycznych, prowadzonej w ramach ET 2020 i procesu bolońskiego, w związku z niedawnymi działaniami w ramach wzajemnego uczenia się, dotyczącymi promowania zatrudnialności absolwentów (w lutym 2015 r.) i monitorowania losów absolwentów (we wrześniu 2015 r.).

Sfinalizowane w 2016 r. sprawozdanie końcowe studium wykonalności EUROGRADUATE przeprowadzonego w imieniu Komisji potwierdziło, że inicjatywy dotyczące monitorowania losów absolwentów na poziomie systemowym są powszechne w Europie, chociaż podejścia i poziom aktywności różnią się znacznie w poszczególnych krajach. W 25 z 31 krajów uczestniczących w badaniu stwierdzono istnienie inicjatyw opartych na regularnych lub niedawnych badaniach wśród absolwentów, analizach danych administracyjnych lub stanowiących połączenie obu tych metod. Stwierdzono jednak, że tylko 11 państw przeprowadza regularne badania wśród absolwentów (zwykle co roku lub co dwa lata), a 6 stosuje metody monitorowania losów absolwentów łączące badania sondażowe i analizę danych administracyjnych. Badanie potwierdziło również zapotrzebowanie ze strony zainteresowanych podmiotów w kwestii zrównoważonych, regularnych europejskich analiz dotyczących absolwentów.

Zgromadzono również dane naukowe pochodzące z wyników badań HEGESCO i REFLEX (2010 r.) (wspieranych odpowiednio w ramach 6. PR i programu uczenia się przez całe życie), w których przeprowadzono szeroko zakrojone ponadnarodowe badania sondażowe dotyczące wyników absolwentów szkół wyższych, a także z analizy wpływu programu Erasmus (2015 r.), ze sprawozdania na temat wyników kształcenia i szkolenia zawodowego na rynku pracy (CEDEFOP 2013) oraz z Europejskiego badania umiejętności i miejsc pracy (CEDEFOP 2015).

W ramach przeprowadzonej w 2016 r. inicjatywy EQAVET wzajemnego uczenia się na temat wskaźnika 5 (wskaźnik zatrudnienia w wyniku programów kształcenia i szkolenia zawodowego), opartej również na krajowych studiach przypadków, stwierdzono, że monitorowanie absolwentów kształcenia i szkolenia zawodowego zapewniło organom krajowym i organizatorom kształcenia i szkolenia zawodowego niezwykle istotne informacje umożliwiające dostosowanie podaży tych usług do potrzeb rynku pracy oraz ocenę skuteczności systemu kształcenia i szkolenia zawodowego. Na zorganizowanym w 2016 r. forum EQAVET omówiono kwestię monitorowania losów absolwentów kształcenia i szkolenia zawodowego i zaproponowano rozwiązania w zakresie opracowania i wdrożenia odpowiednich systemów.

•Ocena skutków

Zważywszy na uzupełniający charakter tych działań wobec inicjatyw państw członkowskich, dobrowolny charakter proponowanych działań i zakresu oczekiwanych skutków, nie przeprowadzono oceny skutków. Wkład w opracowanie niniejszego wniosku zapewniły natomiast wcześniejsze badania, konsultacje z państwami członkowskimi, zwłaszcza z tymi posiadającymi dobrze rozwinięte systemy monitorowania losów absolwentów, a także konsultacje społeczne w sprawie programu modernizacji szkolnictwa wyższego.

•Sprawność regulacyjna i uproszczenie

•Prawa podstawowe

4.WPŁYW NA BUDŻET

5.ELEMENTY FAKULTATYWNE

•Plany wdrożenia i monitorowanie, ocena i sprawozdania

•Dokumenty wyjaśniające (w przypadku dyrektyw)

•Szczegółowe objaśnienia poszczególnych przepisów wniosku

Przepisy państw członkowskich

Punkty 1–2

We wniosku zaleca się, by państwa członkowskie poprawiły dostępność i jakość informacji na temat działań absolwentów (osób, które pomyślnie ukończyły dany poziom kształcenia i szkolenia) oraz, w stosownych przypadkach, osób opuszczających studia wyższe oraz placówki kształcenia i szkolenia zawodowego bez uzyskania dyplomu, poprzez utworzenie do 2020 r. systemów monitorowania, które obejmują:

·gromadzenie odpowiednich danych administracyjnych z baz danych dotyczących kształcenia, podatków i ubezpieczeń społecznych;

·opracowywanie longitudinalnych badań ankietowych wśród absolwentów oraz

·możliwość połączenia, po anonimizacji, danych pochodzących z różnych źródeł.

Większość istniejących inicjatyw monitorowania losów absolwentów wiąże się z gromadzeniem informacji o absolwentach i od absolwentów za pomocą specjalnych badań ankietowych lub poprzez zbieranie i porównywanie różnego rodzaju danych administracyjnych z baz danych dotyczących kształcenia, podatków i ubezpieczeń społecznych. Bardziej ogólne procedury gromadzenia danych, takie jak badanie aktywności ekonomicznej ludności, również umożliwiają gromadzenie danych na temat wyników absolwentów różnych poziomów kształcenia, lecz uzyskane w ten sposób informacje są bardziej ogólne niż informacje zgromadzone dzięki specjalnym inicjatywom monitorowania losów absolwentów. Ponadto, jak stwierdzono w motywie 5, wchodzenie absolwentów na rynek pracy jest w dużej mierze uzależnione od kontekstu gospodarczego, poziomu kwalifikacji i dziedziny studiów. Znaczenie mają również czynniki społeczno-demograficzne, takie jak płeć, kraj urodzenia, obywatelstwo, pochodzenie etniczne i status społeczno-ekonomiczny rodziny. Ważne jest zatem, by systemy monitorowania losów absolwentów umożliwiały gromadzenie również tych informacji i ich prezentację w zrozumiały sposób, na przykład w podziale na płeć.

Poprzez zalecenie powiązania danych z różnych źródeł, łączenia danych ilościowych i jakościowych, możliwe będzie stworzenie pełniejszego obrazu wyników absolwentów oraz wpływu ich wcześniejszych wyborów edukacyjnych na ich późniejsze wybory. Jak wskazano w części wprowadzającej przed pkt 1, działania te będą prowadzone zgodnie z ustawodawstwem krajowym, w tym z krajowymi i europejskimi przepisami w dziedzinie ochrony danych, z uwzględnieniem dostępnych zasobów i uwarunkowań krajowych.

Punkty 3–4

Wyraźnie widać, jak ważne jest zapewnienie wysokiego stopnia reprezentatywnego i ciągłego uczestnictwa w longitudinalnych badań wśród absolwentów. Niektóre państwa członkowskie wyraziły jednak w konsultacjach obawy dotyczące trudności w monitorowaniu losów absolwentów, którzy wyemigrowali w celu kształcenia się lub po ukończeniu kształcenia. Państwa członkowskie będą zatem zachęcane do uwzględniania efektów uczenia się tych absolwentów w gromadzonych danych oraz do podejmowania stosownej współpracy w tym zakresie z innymi państwami członkowskimi.

Celem zalecenia Rady jest opracowanie porównywalnych danych na temat wyników absolwentów. O ile uznaje się prawo każdego państwa członkowskiego do opracowania systemów monitorowania losów absolwentów stosownie do własnych potrzeb, celem tworzenia sieci ekspertów jest zapewnienie forum dla ekspertów wyznaczonych przez państwa członkowskie do wspólnych działań na szczeblu europejskim w celu poprawy współpracy i wzajemnego uczenia się, badania możliwości opracowania wzajemnie zgodnych i porównywalnych danych oraz rozważenia optymalnej częstości badań longitudinalnych.

Sieć ekspertów zostanie zorganizowana i sfinansowana zgodnie z ustaleniami dotyczącymi grup roboczych ET 2020, bez uszczerbku dla ewentualnych struktur, które mogą zostać opracowane w celu zastąpienia procesu „ET 2020”. Przewiduje się, że w stosownych przypadkach fizyczne posiedzenia mogą być uzupełniane seminariami internetowymi.

Punkt 5

Rozpowszechnianie i wykorzystanie danych o losach absolwentów będzie istotne zarówno dla państw członkowskich, jak i Komisji. Proponowany tekst przedstawia potencjalne zastosowania tych danych: poprawę poradnictwa zawodowego, projektowanie i uaktualnianie programów nauczania, lepsze dopasowywanie umiejętności do potrzeb rynku pracy, planowanie do celów zmieniających się potrzeb w zakresie zatrudnienia, edukacji i potrzeb społecznych, a także poprawę kształtowania polityki na szczeblu krajowym i europejskim.

Punkt 6

Zapewnienie odpowiedniego i trwałego finansowania inicjatyw monitorowania losów absolwentów będzie niezmiernie ważne dla ich skuteczności. Z tego powodu proponowane zalecenie Rady zawiera odniesienie do krajowych i europejskich źródeł finansowania. Biorąc pod uwagę fakt, że badanie Eurograduate wykazuje, iż niektóre formy monitorowania losów absolwentów są już stosowane w 25 z 31 badanych krajów, stwierdza się, że państwa członkowskie uznają wartość systemów monitorowania losów absolwentów.

Punkt 7

Państwa członkowskie będą proszone o składanie Komisji corocznego sprawozdania dotyczącego wdrażania i oceny niniejszego zalecenia Rady, w tym po raz pierwszy w ciągu dwóch lat od jego przyjęcia. Nie przewiduje się, by sprawozdawczość ta była uciążliwa: przeciwnie, państwa członkowskie będą proszone o opisanie, w jakim stopniu opracowywane są inicjatywy monitorowania losów absolwentów, wraz z krótką oceną wyników lub ewentualnych napotkanych trudności. Regularne sprawozdania pozwolą sieci ekspertów dostosować swoje działania do konkretnych potrzeb.

Przepisy Komisji

Punkt 8

W dziedzinie szkolnictwa wyższego Komisja opracuje etap pilotażowy europejskiego badania wśród absolwentów, co przyczyni się do zwiększenia dostępności porównywalnych informacji na temat wyników absolwentów i będzie oparte na wynikach studium wykonalności EUROGRADUATE . W badaniu tym stwierdzono, że decydenci i zainteresowane podmioty opowiadają się za zapewnianiem porównywalnych danych na temat wyników absolwentów z poszczególnych systemów w całej Europie oraz że europejskie badanie wśród absolwentów mogłoby wspierać rozwój monitorowania losów absolwentów w oparciu o badania ankietowe w krajach, w których obecnie nie przeprowadza się takich badań lub w których przeprowadzane są obecnie reformy.

W świetle potencjalnej wartości dodanej takiego badania, ale także związanych z nim wyzwań, Komisja zamierza zastosować podejście etapowe: etap pilotażowy polegający na opracowaniu i przetestowaniu narzędzi do gromadzenia danych w ograniczonej liczbie krajów europejskich, a następnie podjęcie decyzji o tym, czy przejść do pełnego europejskiego badania wśród absolwentów. Badanie ma się rozpocząć we wrześniu 2017 r., a sprawozdanie powinno być dostępne w ciągu dwóch lat.

Punkt 9

Uznaje się fakt, że systemy monitorowania losów absolwentów kształcenia i szkolenia zawodowego są w wielu przypadkach mniej rozwinięte niż systemy monitorowania absolwentów kształcenia wyższego. Z tego powodu Komisja skoncentruje się na wsparciu rozwoju potencjału umożliwiającego wprowadzenie systemów monitorowania losów absolwentów, opierając się na dobrych praktykach stwierdzonych poprzez porównanie poszczególnych państw członkowskich, i na ułatwianiu współpracy w zakresie wykorzystywania danych uzyskanych w wyniku monitorowania losów absolwentów.

Punkty 10–13

W ostatnich czterech punktach stwierdza się zamiar Komisji do ustanowienia i wspierania sieci ekspertów, do zapewnienia udostępniania danych i związanych z nimi analiz, również przy użyciu narzędzi internetowych, do wspierania wykorzystania w stosownych przypadkach europejskich źródeł finansowania zgodnie z ich podstawą prawną, a także do złożenia Radzie sprawozdania z wdrażania niniejszego zalecenia Rady w terminie pięciu lat od jego przyjęcia.

2017/0100 (NLE)

Wniosek

ZALECENIE RADY

dotyczące monitorowania losów absolwentów

(Tekst mający znaczenie dla EOG)

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 165 i 166,

uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,

a także mając na uwadze, co następuje:

(1)    Zatrudnialność absolwentów opuszczających placówki kształcenia i szkolenia stanowi problem w wielu państwach członkowskich, w szczególności ze względu na to, że wskaźnik zatrudnienia niedawnych absolwentów szkół wyższych w UE nie powrócił w pełni do normalnego poziomu po kryzysie finansowym z 2008 r. 2 i że sytuacja w zakresie zatrudnienia absolwentów programów kształcenia i szkolenia zawodowego różni się w poszczególnych państwach członkowskich.

(2)    W związku z tym państwa członkowskie, we współpracy z partnerami społecznymi, zachęcano poprzez wytyczne dotyczące polityki zatrudnienia państw członkowskich na rok 2015 3 do promowania produktywności i zatrudnialności poprzez odpowiednią podaż adekwatnej wiedzy, umiejętności i kompetencji.

(3)    Aby osiągnąć ten cel, wysokiej jakości informacje na temat dalszych działań absolwentów po uzyskaniu kwalifikacji lub zakończeniu kształcenia i szkolenia są niezbędne w celu zrozumienia przyczyn problemów z zatrudnialnością absolwentów w poszczególnych regionach, sektorach gospodarki lub z poszczególnych dziedzin szkolnictwa wyższego lub kształcenia i szkolenia zawodowego, a także w celu znalezienia rozwiązań tych problemów związanych z zatrudnialnością. Wartość takich informacji podkreślono zarówno w normach i wytycznych dotyczących zapewniania jakości w europejskim obszarze szkolnictwa wyższego (ESG) 4 , jak i w europejskich ramach odniesienia na rzecz zapewniania jakości w kształceniu i szkoleniu zawodowym (EQAVET) 5 .

(4)    Ponieważ jednak systemy gromadzenia, analizowania i wykorzystywania danych na temat wyników absolwentów szkolnictwa wyższego oraz kształcenia i szkolenia zawodowego nie są jeszcze dobrze rozwinięte w wielu częściach Unii, dostępne informacje są często niewystarczające dla studentów do podjęcia świadomej decyzji co wyboru kierunku studiów, a także do opracowywania programów kształcenia lub do kształtowania polityki rządu.

(5)    Ponadto wchodzenie absolwentów na rynek pracy jest w dużej mierze uzależnione od kontekstu gospodarczego, poziomu kwalifikacji i dziedziny studiów. Znaczenie mają również czynniki społeczno-demograficzne, takie jak płeć, kraj urodzenia, obywatelstwo, pochodzenie etniczne i status społeczno-ekonomiczny rodziny 6 . W związku z tym gromadzenie danych na temat wpływu tych zróżnicowanych czynników jest niezbędne do zajęcia się tym problemem w sposób kompleksowy.

(6)    Mimo że wiele państw członkowskich opracowuje obecnie systemy monitorowania, wymiana wiedzy, dobrych praktyk i wzajemne uczenie się mają ograniczony charakter.

(7)    Ponieważ istniejące porównywalne dane mają ograniczony zakres, a dane zgromadzone na szczeblu krajowym nie są porównywalne z danymi zgromadzonymi w innych państwach członkowskich, utrudnione jest wyciąganie wniosków z różnic w tendencjach i zaobserwowanych wynikach w różnych krajach i regionach.

(8)    Wyniki konsultacji społecznych 7 na temat unijnego programu modernizacji szkolnictwa wyższego ujawniły obawy, że szkolnictwo wyższe nie zapewnia absolwentom wiedzy, umiejętności ani kompetencji potrzebnych do radzenia sobie w szybko zmieniającym się środowisku edukacyjnym i zawodowym, oraz że w niektórych państwach członkowskich nadal utrzymuje się niedopasowanie umiejętności do potrzeb rynku pracy.

(9)    Państwa członkowskie wezwały do podjęcia działań na szczeblu unijnym, mających na celu poprawę przepływu informacji na temat zatrudnialności absolwentów, niedopasowania umiejętności i potrzeb rynku pracy. W szczególności we wspólnym sprawozdaniu Rady i Komisji z 2015 r. z wdrażania strategicznych ram europejskiej współpracy w dziedzinie kształcenia i szkolenia (ET 2020) 8 zaproponowano wspieranie dostosowania szkolnictwa wyższego do potrzeb rynku pracy i społeczeństwa, w tym dzięki lepszej analizie danych i przewidywaniu zapotrzebowania na rynku pracy i sytuacji w zakresie zatrudnienia, na przykład przez monitorowanie losów zawodowych absolwentów.

(10)    Państwa członkowskie zobowiązały się również do zapewnienia ciągłego przepływu informacji i obiegu informacji zwrotnych w konkluzjach z Rygi z 2015 r. w sprawie nowego zestawu średnioterminowych rezultatów w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego na lata 2015–2020, poprzez działania takie jak wykorzystywanie danych dotyczących zatrudnialności absolwentów placówek kształcenia i szkolenia zawodowego oraz łączenie danych dotyczących uczenia się, wchodzenia na rynek pracy i przebiegu kariery, rozwijanie potencjału podmiotów działających na szczeblu krajowym, tak aby wykorzystywały one dane dotyczące absolwentów w celu dostosowania programów nauczania, profili zawodowych i opisu kwalifikacji w ramach kształcenia i szkolenia zawodowego do nowych wymagań gospodarczych i technicznych.    

(11)    Następnie w rezolucji w sprawie promowania w UE rozwoju społeczno-gospodarczego i włączenia poprzez edukację: wkład kształcenia i szkolenia w europejski semestr 2016 9 , państwa członkowskie podkreśliły priorytetowe znaczenie kwestii rozwiązania problemu niedopasowania umiejętności i niedoboru kwalifikacji.

(12)    Opiera się to na wcześniejszych pracach. Państwa członkowskie uzgodniły w konkluzjach Rady w sprawie przedsiębiorczości w kształceniu i szkoleniu 10 z 2014 r. możliwie jak najczęstsze korzystanie z danych uzyskanych z monitorowania przy ocenie jakości i skuteczności kształcenia i szkolenia z zakresu przedsiębiorczości;

(13)    W 2013 r. państwa członkowskie uzgodniły w konkluzjach Rady w sprawie społecznego wymiaru szkolnictwa wyższego 11 ułatwianie przekazywania informacji na temat możliwości edukacyjnych i związanych z rynkiem pracy i odnośnych wyników.

(14)    Państwa członkowskie uzgodniły również w konkluzjach Rady w sprawie zatrudnialności absolwentów szkół i uczelni 12 z 2012 r., że ustanowią poziom odniesienia przewidujący, że do 2020 r. 82 % absolwentów w wieku 20–34 lat), którzy zakończyli kształcenie i szkolenie nie wcześniej niż trzy lata przed rokiem odniesienia, powinno zostać zatrudnionych, oraz że będą monitorować odsetek zatrudnionych absolwentów placówek kształcenia i szkolenia, tak aby rozszerzyć bazę danych naukowych do celów kształtowania polityki na styku kształcenia i szkolenia i rynku pracy, natomiast państwa członkowskie i Komisja uzgodniły gromadzenie danych jakościowych i dobrych praktyk w celu uzupełnienia monitorowania danych ilościowych i rozwinięcia podstawy kształtowania polityki w oparciu o dane naukowe.

(15)    W związku z tym Komisja Europejska w komunikacie w sprawie Nowego europejskiego programu na rzecz umiejętności 13 priorytetowo potraktowała poprawę gromadzenia danych na temat umiejętności i informacji na potrzeby lepszych wyborów ścieżki zawodowej poprzez zaproponowanie inicjatywy dotyczącej monitorowania losów absolwentów szkolnictwa wyższego w celu wsparcia państw członkowskich w zakresie poprawy informowania na temat wchodzenia absolwentów na rynek pracy.

ZALECA, ABY PAŃSTWA CZŁONKOWSKIE:

Zgodnie z prawem krajowym i europejskim, a w szczególności z dyrektywą 95/46/WE w sprawie ochrony danych osobowych 14 , dostępnymi zasobami i uwarunkowaniami krajowym oraz w ścisłej współpracy ze wszystkimi właściwymi zainteresowanymi podmiotami:

1.    zwiększyły dostępność i poprawiły jakość danych na temat działań absolwentów 15 i, w stosownych przypadkach, osób opuszczających placówki szkolnictwa wyższego oraz kształcenia i szkolenia zawodowego bez uzyskania dyplomu, w tym poprzez ustanowienie do 2020 r. systemów monitorowania losów absolwentów, obejmujących:

a)    gromadzenie odpowiednich danych administracyjnych z baz danych dotyczących kształcenia, podatków i ubezpieczeń społecznych;

b)    opracowywanie longitudinalnych badań wśród absolwentów na poziomie systemu kształcenia i szkolenia, uznając znaczenie danych jakościowych w kwestii przechodzenia absolwentów na rynek pracy lub do dalszego kształcenia i szkolenia oraz ich dalszej ścieżki kariery oraz

c)    możliwości kojarzenia przez organy krajowe zanonimizowanych danych z różnych źródeł w celu uzyskania pełnego obrazu wyników absolwentów;

zakres danych, które mają być gromadzone

2.    gromadziły dane obejmujące:

a) następujące dane ilościowe:

·(i) informacje społeczno-biograficzne i społeczno-gospodarcze;

·(ii) intensywność studiów;

·(iii) metodę studiów;

·(iv) kwalifikacje;

·(v) uzyskane oceny;

·(vi) dziedzinę studiów;

·(vii) przejście do zatrudnienia lub dalszego kształcenia i szkolenia;

·(viii) dochody;

·(ix) rodzaj umowy;

·(x) status zatrudnienia;

·(xi) zawód, status zawodowy lub działalność zawodową,

·(xii) mobilność geograficzną lub sektorową;

b) następujące dane jakościowe:

·(i) adekwatność kierunku studiów do zatrudnienia;

·(ii) uczestnictwo w wolontariacie lub aktywności obywatelskiej;

·(iii) rozwój kariery i satysfakcję zawodową;

·(iv) postrzeganie jakości i adekwatności posiadanego wykształcenia i szkolenia;

badania longitudinalne wśród absolwentów

3.    zachęcały do wysokiego stopnia reprezentatywnego i ciągłego uczestnictwa w longitudinalnych badaniach wśród absolwentów, w tym poprzez monitorowanie losów absolwentów, którzy wyemigrowali w celach kształcenia i szkolenia lub po ukończeniu kształcenia i szkolenia;

współpraca europejska

4.    uczestniczyły w sieci ekspertów, które zostaną zorganizowane w zgodzie z istniejącymi strukturami zarządzania w ramach ET2020 oraz bez uszczerbku dla jakichkolwiek nowych struktur i które będą sprzyjać współpracy i wzajemnemu uczeniu się, badać możliwości opracowywania wzajemnie zgodnych i porównywalnych danych oraz ustalać optymalną częstotliwość badań longitudinalnych;

rozpowszechnianie i wykorzystywanie wyników

5.    zapewniały terminowe, regularne i szerokie rozpowszechnianie danych i wykorzystywanie wyników, w celu:

a) poprawy poradnictwa zawodowego dla przyszłych i obecnych studentów oraz absolwentów;

b) projektowania i uaktualniania programów nauczania, tak aby usprawnić nabywanie odpowiednich umiejętności i zwiększyć szanse na zatrudnienie;

c) lepszego dopasowywania umiejętności do potrzeb rynku pracy, tak aby wspierać konkurencyjność i innowacje na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym;

d) planowania uwzględniającego zmieniające się potrzeby w zakresie zatrudnienia i edukacji oraz potrzeby społeczne; oraz

(e) przyczyniania się do kształtowania polityki na szczeblu krajowym i unijnym;

finansowanie

6.    zapewniły trwałość inicjatyw monitorowania losów absolwentów przez przydzielenie odpowiednich, wieloletnich zasobów, z wykorzystaniem w stosownych przypadkach krajowych lub europejskich źródeł finansowania, takich jak Erasmus + lub europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, zgodnie z istniejącymi zasobami, podstawą prawną i priorytetami określonymi na lata 2014–2020, bez uszczerbku dla negocjacji w sprawie następnych wieloletnich ram finansowych;

sprawozdania i ocena

7.    w ciągu dwóch lat od przyjęcia niniejszego zalecenia, a następnie co roku, składały Komisji sprawozdanie na temat wdrażania i oceny niniejszego zalecenia.

NINIEJSZYM ZALECA, ABY KOMISJA:

8.    opracowała etap pilotażowy europejskiego badania wśród absolwentów wyższych uczelni, którego celem będzie zwiększenie dostępności porównywalnych informacji na temat zatrudnienia absolwentów i skutków społecznych i które będzie oparte na wynikach studium wykonalności Eurograduate 16 ;

9.    wspierała w stosownych przypadkach budowanie potencjału w dziedzinie kształcenia i szkolenia zawodowego niezbędnego do ustanowienia systemów monitorowania losów absolwentów w oparciu o dobre praktyki ustalone dzięki kompleksowemu porównaniu poszczególnych państw członkowskich, a także ułatwiała współpracę różnych organów, organizatorów kształcenia i szkolenia zawodowego oraz poradnictwa zawodowego w odniesieniu do wykorzystywania danych dotyczących monitorowania losów absolwentów;

10.    wspierała wzajemne uczenie się i wzmacniała współpracę poprzez ustanowienie i wspieranie sieci ekspertów;

11.    dopilnowała, by zgromadzone dane i powiązane analizy były udostępniane państwom członkowskim i zainteresowanym podmiotom, w tym za pośrednictwem istniejących unijnych narzędzi internetowych;

12.    wspierała korzystanie z europejskich źródeł finansowania, takich jak Erasmus + lub europejskie fundusze strukturalne i inwestycyjne, zgodnie z ich potencjałem finansowym, podstawą prawną i priorytetami określonymi na lata 2014–2020, bez uszczerbku dla negocjacji w sprawie następnych wieloletnich ram finansowych;

13.    przedłożyła Radzie sprawozdanie na temat wdrożenia niniejszego zalecenia w ciągu pięciu lat od jego przyjęcia.

PRZYJMUJE NINIEJSZE ZALECENIE:

Sporządzono w Brukseli dnia r.

(1) Zob. Monitor Kształcenia i Szkolenia (2016 r.): http://ec.europa.eu/education/policy/strategic-framework/et-monitor_pl  

(2) COM/2015/0690 final.

(3) Decyzja Rady (UE) 2015/1848 z dnia 5 października 2015 r. w sprawie wytycznych dotyczących polityk zatrudnienia państw członkowskich na rok 2015 ( Dz.U. L 268 z 15.10.2015, s. 28).  

(4) ISBN 952-5539-04-0.

(5) Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 czerwca 2009 r. w sprawie ustanowienia europejskich ram odniesienia na rzecz zapewniania jakości w kształceniu i szkoleniu zawodowym, Dz.U. C 155 z 8.7.2009, s. 1.

(6) Jeśli chodzi o wpływ płci i pochodzenia ze środowisk migracyjnych na przejście z systemu edukacyjnego na rynek pracy, zob. OECD/Unia Europejska (2015 r.), Indicators of Immigration Integration 2015 – Settling In, rozdział 13.

(7) COM(2016) 381 final.

(8) Dz.U. C 417 z 15.12.2015, s. 25.

(9) Projekt rezolucji Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie w sprawie promowania w UE rozwoju społeczno-gospodarczego i włączenia poprzez edukację: wkład kształcenia i szkolenia w europejski semestr 2016, 5685/1/16 REV 1.

(10) Dz.U. C 17 z 20.1.2015, s. 2–7.

(11) Dz.U. C 168 z 14.6.2013, s. 2.

(12) Dz.U. C 169/04, s. 11.

(13) Dokument roboczy służb Komisji (2016) 0195 final.

(14) Dyrektywa 95/46/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 października 1995 r. w sprawie ochrony osób fizycznych w zakresie przetwarzania danych osobowych i swobodnego przepływu tych danych (Dz.U. L 281 z 23.11.1995, s. 31).

(15) Do celów niniejszego zalecenia Rady „absolwent” oznacza osobę, która ukończyła pewien poziom szkolnictwa wyższego lub kształcenia i szkolenia zawodowego. Uznaje się jednak fakt, że niektóre państwa członkowskie podjęły również inicjatywy w celu monitorowania losów osób kończących naukę wcześniej.

(16) Studium wykonalności Eurograduate dotyczy jedynie szkolnictwa wyższego.