Streszczenie oceny skutków

Ocena skutków dotycząca wniosku o wprowadzenie badania proporcjonalności w odniesieniu do regulacji zawodów

A. Zasadność działań

Jak uzasadniono ten wybór lub jego brak? Na czym polega problem?

W UE około 5 600 zawodów regulowanych bezpośrednio wpływa na istotną część europejskiej siły roboczej. Niewspółmierna regulacja stanowi znaczną przeszkodę dla jednolitego rynku usług i ma poważne negatywne skutki gospodarcze. Decyzje regulacyjne są często podejmowane bez dokładnej analizy i przejrzystych procedur. Dyrektywa w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych nakłada na państwa członkowskie wymóg oceny proporcjonalności ich regulacji, ale nie zawiera wspólnego zestawu kryteriów na potrzeby przeprowadzenia tej oceny lub zapobiegania przyjmowaniu nieproporcjonalnych środków.

Jaki jest cel inicjatywy?

Celem inicjatywy jest wyjaśnienie kryteriów minimalnych poprzez stworzenie przejrzystych i przewidywalnych ram dla przeprowadzanej przez państwa członkowskie oceny proporcjonalności przed przyjęciem nowej regulacji. Ma ona na celu zapobieganie wprowadzaniu nieproporcjonalnych środków poprzez:

przeprowadzanie bardziej obiektywnych, kompleksowych i porównywalnych kontroli proporcjonalności;

zapewnienie, aby przepisy były stosowane w taki sam sposób przez wszystkie organy krajowe;

wymaganie rzetelnych dowodów i zaangażowania zainteresowanych stron w kształtowanie polityki;

wspieranie innowacji przy jednoczesnym zapewnieniu aktualizacji przepisów dzięki okresowym przeglądom;

umożliwienie publicznego udostępnienia analiz i tym samym umożliwienie wzajemnej oceny.

Na czym polega wartość dodana podjęcia działań na poziomie UE? 

Obecna niejednolita kontrola regulacji zawodów negatywnie wpływa na jednolity rynek, świadczenie usług i mobilność specjalistów. Samodzielne działania pojedynczych państw członkowskich nie zapewnią spójnych unijnych ram prawnych, ani nie rozwiążą aktualnych problemów, z jakimi mierzą się organy krajowe. Cele inicjatywy mogą zostać osiągnięte z większym sukcesem na szczeblu UE z uwagi na jej skalę i skutki poprzez wprowadzenie wspólnych i porównywalnych ogólnounijnych mechanizmów oceny. Zważywszy na częste zmiany w regulacji zawodów, brak działania na poziomie UE niesie za sobą ryzyko, że pogłębi się przepaść pomiędzy tymi, którzy stosują już dobre praktyki regulacyjne, a tymi, którzy ich nie stosują, zwiększając w ten sposób rozbieżności w jakości regulacji. Ostatecznie wpływa to negatywnie na dostęp do zawodu oraz ma negatywne skutki dla mobilności i wyników gospodarczych.

B. Rozwiązania

Jakie warianty legislacyjne i nielegislacyjne rozważano? Czy wskazano preferowany wariant? Jak uzasadniono ten wybór lub jego brak? 

Rozważono trzy warianty strategiczne: 1) Wytyczne oraz pogłębiona wymiana informacji między organami mogą pomóc państwom członkowskim w przeprowadzeniu badań proporcjonalności, ale będą miały ograniczone skutki. Ustanowienie ogólnounijnego badania proporcjonalności w odniesieniu do zawodów regulowanych może obejmować szereg wariantów. Mogą one ustanowić kryteria minimalne przeprowadzania kontroli przestrzegania zasady proporcjonalności na podstawie orzecznictwa i w ramach jego uzupełnienia oraz poprzez wprowadzenie przejrzystości do oceny dokonywanej przez państwa członkowskie w drodze wiążącego instrumentu (wariant 2a) lub zalecenia (wariant 2b). Ponadto mogą one także obejmować aspekty proceduralne, takie jak konsultacje społeczne i okresowe przeglądy w celu zagwarantowania, że kontrole proporcjonalności są przeprowadzane w sposób obiektywny i niezależny, w celu zapewnienia kompleksowych ocen we wszystkich sektorach działalności (w tym względzie istnieją dwa podwarianty (3a dyrektywa UE i 3b zalecenie). Mimo że warianty te wzajemnie się nie wykluczają, preferowany jest wariant 3a, ponieważ zaradziłby problemom w sposób najbardziej adekwatny na wszystkich poziomach regulacji (ocena ex-ante) i przyniósłby największe korzyści.

Jak kształtuje się poparcie dla poszczególnych wariantów? 

Istnieje powszechny konsensus wśród zainteresowanych stron, że UE powinna podjąć działania w celu wprowadzenia jasności i wspólnego podejścia w odniesieniu do badań proporcjonalności, oraz że powinny one być obowiązkowe.

C. Skutki wdrożenia preferowanego wariantu

Jakie korzyści przyniesie wdrożenie preferowanego wariantu lub – jeśli go nie wskazano – głównych wariantów? 

Korzyści dla specjalistów, konsumentów i administracji publicznej są w głównej mierze związane z faktem, że zapewni ono lepszą regulację zawodów poprzez zapobieganie przyjmowaniu nieproporcjonalnych przepisów. Dyrektywa zagwarantuje wdrożenie badania przez państwa członkowskie w równoważny sposób, tak by uniknąć fragmentacji jednolitego rynku. Wiążący wariant spowoduje uprzednią obiektywną analizę, przejrzystość i wymianę informacji w celu promowania rzetelnych i kompleksowych badań stanowiących podstawę wiarygodności ostatecznych decyzji. Zalecany wariant zwiększyłby zaufanie, innowacyjność i rozwój technologiczny poprzez regularne przeglądy krajowych przepisów regulujących dostęp do określonych zawodów.

Jakie są koszty wdrożenia preferowanego wariantu lub – jeśli go nie wskazano – głównych wariantów? 

Koszty związane z oceną proporcjonalności wynikają głównie z bieżących zobowiązań określonych w dyrektywie
w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych oraz z orzecznictwa, a tym samym nie stanowią nowych dodatkowych kosztów administracyjnych. Rozszerzenie zakresu o kwestie proceduralne, takie jak konsultacje społeczne, może jednak zwiększyć koszty i obciążenie pracą organów publicznych. Z drugiej strony wariant preferowany będzie miał pozytywny wpływ na jednolity rynek profesjonalnych usług i pomoże w sposób spójny zapobiegać nieproporcjonalnym barierom regulacyjnym we wszystkich sektorach działalności. Przewiduje się, że będzie on wspierał integrację społeczną i gospodarczą, w szczególności w przypadku młodych wykwalifikowanych pracowników.

Jakie będą skutki dla przedsiębiorstw, MŚP i mikroprzedsiębiorstw?

Wariant ten nie pociąga za sobą żadnych zobowiązań dla pracowników i przedsiębiorstw. Zapobieżenie niepotrzebnym obciążeniom powinno raczej przynieść im korzyść.

Czy przewiduje się znaczące skutki dla budżetów i administracji krajowych?

Nastąpi nieznaczny wzrost kosztów administracyjnych zarówno dla administracji krajowych, jak i Komisji, ale skutek ten zostanie w dużej mierze zrekompensowany niższymi kosztami sporów sądowych wynikających z nieprzestrzegania zasady proporcjonalności.

Czy wystąpią inne znaczące skutki? 

Nie przewiduje się innych znaczących skutków. Prawa podstawowe są w pełni przestrzegane.

D. Działania następcze

Kiedy nastąpi przegląd przyjętej polityki?

Komisja będzie regularnie przedstawiać sprawozdania z wykonania badania na poziomie krajowym, a ocena zostanie przeprowadzona w terminie 5 lat od przyjęcia tej inicjatywy.