52014DC0472

Zwalczanie nieuczciwych praktyk handlowych w ramach łańcucha dostaw produktów spożywczych, realizowanych między przedsiębiorstwami

1. Wprowadzenie

Łańcuch dostaw żywności umożliwia zapewnianie zaopatrzenia wszystkim obywatelom w produkty spożywcze i napoje przeznaczone do konsumpcji indywidualnej lub w obrębie gospodarstwa domowego. Jego funkcjonowanie ma na co dzień wpływ na wszystkich konsumentów w UE, a wydatki na takie produkty składają się na znaczną część budżetu przeciętnego gospodarstwa domowego.[1] Zanim produkt trafi do konsumenta, wielu uczestników rynku (producentów, przetwórców, sprzedawców detalicznych itd.) wnosi swój wkład w jego wartość i kształtuje ostateczną cenę produktu, którą płaci konsument. W tej sferze jednolity rynek przyniósł wiele korzyści podmiotom gospodarczym działającym w ramach łańcucha dostaw żywności. Przedsiębiorstwa dostawców i sprzedawców, zarówno duże, jak i małe, mają teraz więcej szans na rynku i zyskały dostęp do większej bazy klientów. Wolumen handlu transgranicznego żywnością i napojami między państwami członkowskimi UE stanowi obecnie około 20 % ich całkowitej produkcji w UE, a co najmniej 70 % ogólnego wywozu produktów rolnych lub spożywczych z państw członkowskich UE trafia do innych państw członkowskich UE[2]. Dlatego też dobrze i efektywnie funkcjonujący łańcuch dostaw żywności w całej UE może w istotny sposób przyczynić się do umacniania znaczenia jednolitego rynku.

Jednakże wydarzenia ostatnich kilkudziesięciu lat, takie jak wzrost koncentracji i większa integracja pionowa uczestników rynku w całej UE, doprowadziły do zmian strukturalnych w łańcuchu dostaw żywności. Zmiany te przyczyniły się do sytuacji, która charakteryzuje się bardzo zróżnicowanymi poziomami siły przetargowej i zakłóceniami równowagi ekonomicznej w poszczególnych stosunkach handlowych między podmiotami w ramach tego łańcucha. Jakkolwiek zróżnicowana siła przetargowa w stosunkach handlowych jest zjawiskiem powszechnym i ma swoje uzasadnienie, to jednak jej nadużywanie prowadzi czasem do nieuczciwych praktyk handlowych.[3]

Nieuczciwe praktyki handlowe można ogólnie określić jako praktyki, które rażąco odbiegają od dobrego postępowania handlowego oraz są sprzeczne z zasadą dobrej wiary i uczciwego obrotu i są jednostronnie stosowane przez jednego partnera handlowego wobec jego kontrahenta.

Niniejszy komunikat nie przewiduje działań regulacyjnych na poziomie UE i nie określa jednolitego rozwiązania problemu nieuczciwych praktyk handlowych, ale raczej zachęca zainteresowane podmioty i państwa członkowskie do rozwiązania problemu nieuczciwych praktyk handlowych w odpowiedni i proporcjonalny sposób, z uwzględnieniem uwarunkowań krajowych i najlepszych praktyk. Komunikat zachęca podmioty gospodarcze działające w ramach łańcucha dostaw żywności do uczestniczenia w dobrowolnych programach mających na celu promowanie najlepszych praktyk oraz ograniczanie nieuczciwych praktyk handlowych. Podkreśla się w nim także znaczenie skutecznego dochodzenia roszczeń. Komisja zobowiązała się do kontynuowania ścisłej współpracy z państwami członkowskimi i z zainteresowanymi stronami; wszyscy zaangażowani będą musieli odegrać swoją rolę, by pomóc w eliminowaniu nieuczciwych praktyk handlowych.

2. Kontekst

Chociaż trudno jest ocenić pełen zakres i częstotliwość występowania problemu nieuczciwych praktyk handlowych, wszystkie podmioty w łańcuchu dostaw żywności potwierdziły jego istnienie. Liczne badania wykazują, że nieuczciwe praktyki handlowe występują stosunkowo często, przynajmniej w niektórych częściach łańcucha dostaw. Na przykład w ogólnounijnym sondażu przeprowadzonym wśród dostawców w łańcuchu dostaw żywności 96 % respondentów stwierdziło, że byli już narażeni na co najmniej jedną formą nieuczciwych praktyk handlowych[4]. Badania przeprowadzono również na poziomie krajowym. W sprawozdaniu hiszpańskiego organu ds. konkurencji na temat relacji między producentami a detalistami w sektorze spożywczym 56 % ankietowanych dostawców stwierdziło, że regularnie lub okazjonalnie spotykali się ze zmianą warunków umowy z mocą wsteczną[5]. Z badania przeprowadzonego przez włoski organ ds. konkurencji wynika, że 57 % producentów często lub zawsze akceptowało jednostronne zmiany z mocą wsteczną, ponieważ obawiało się odwetu handlowego w przypadku odmowy zaakceptowania zmian[6]

Nieuczciwe praktyki handlowe mogą mieć szkodliwe skutki, w szczególności dla MŚP, w ramach łańcucha dostaw żywności[7]. Mogą one wywierać niekorzystny wpływ na zdolność MŚP do przetrwania na rynku, podejmowania nowych inwestycji finansowych w produkty i technologie, a także na rozwijanie przez te przedsiębiorstwa działalności w wymiarze transgranicznym na jednolitym rynku. Wprawdzie dokonanie pełnej oceny ogólnych skutków nieuczciwych praktyk handlowych na rynku w kategoriach ilościowych jest trudne, nie ulega jednak wątpliwości, że takie praktyki wywierają negatywny bezpośredni wpływ na podmioty, wobec których są one stosowane. We wspomnianym powyżej ogólnounijnym sondażu 83 % respondentów twierdziło, że są narażeni na nieuczciwe praktyki handlowe oraz że nieuczciwe praktyki handlowe zwiększyły koszty ich działalności, a 77 % oświadczyło, że nieuczciwe praktyki handlowe obniżyły ich przychody. Co więcej, w łańcuchu dostaw mogą również powstawać skutki pośrednie dla MŚP, które w szczególności powstrzymują się od podejmowania prób nawiązywania stosunków handlowych przede wszystkim w obawie przed narzucaniem im nieuczciwych praktyk handlowych.

Nowa wspólna polityka rolna (WPR)[8] oraz nowa wspólna polityka rybołówstwa (WPRyb)[9] przyczyniają się do wzmocnienia pozycji producentów w łańcuchu dostaw w stosunku do podmiotów działających na rynku niższego szczebla, zwłaszcza poprzez wspieranie tworzenia i rozwoju organizacji producentów. Nowa jednolita wspólna organizacja rynku zawiera również elementy, których celem jest ograniczenie różnicy pod względem siły przetargowej pomiędzy rolnikami a innymi stronami w łańcuchu dostaw żywności w wybranych sektorach (mleka, oliwy z oliwek, wołowiny i cielęciny, roślin uprawnych). Nowe przepisy dają również państwom członkowskim możliwość wprowadzenia wymogu zawierania obowiązkowych umów pisemnych w innych sektorach rolnych, z zastrzeżeniem zabezpieczeń zapewniających, by takie przepisy nie zakłócały właściwego funkcjonowania rynku wewnętrznego. Reforma WPR, szczególnie w ramach jednolitej wspólnej organizacji rynku, zawiera elementy, których celem jest ograniczenie różnicy pod względem siły przetargowej pomiędzy rolnikami a innymi stronami w łańcuchu dostaw żywności.

W wielu państwach członkowskich problemem nieuczciwych praktyk handlowych zajęto się na poziomie krajowym z zastosowaniem wielu różnych podejść, w niektórych przypadkach regulacyjnych, a w innych opartych na platformach samoregulacyjnych między uczestnikami rynku. W tych, w których przepisy istnieją, są one zróżnicowane pod względem charakteru, poziomu i prawnej formy ochrony przed nieuczciwymi praktykami handlowymi.

Fakt istnienia i szkodliwości nieuczciwych praktyk handlowych w łańcuchu dostaw żywności został również potwierdzony przez zainteresowane strony wchodzące w skład Forum Wysokiego Szczebla do spraw Poprawy Funkcjonowania Łańcucha Dostaw Żywności, ustanowionego przez Komisję w 2010 r.[10]. Uznając potrzebę rozwiązania tego problemu na szczeblu europejskim, zainteresowane strony ustanowiły ramy o charakterze samoregulacyjnym (inicjatywa dotycząca łańcucha dostaw), z zadowoleniem przyjęte przez Komisję, a także jak okazało się po upływie dziewięciu miesięcy – również przez przedsiębiorstwa prowadzące handel detaliczny, hurtowy, przedsiębiorstwa produkcyjne oraz niektóre MŚP. Niektóre zainteresowane strony – a mianowicie rolnicy i przemysł przetwórstwa mięsnego – nie przystąpiły jednak do tych ram na poziomie UE. Mimo że rolnicy są reprezentowani w platformach krajowych w kilku państwach członkowskich[11], jedynie cztery organizacje rolnicze przyjęły ramy na poziomie UE. Ponadto ramy te mają charakter wiążący jedynie dla tych przedsiębiorstw, które zdecydowały się je przyjąć.

W rezultacie obecnie w UE nadal istnieją bardzo zróżnicowane sposoby uregulowania nieuczciwych praktyk handlowych w łańcuchu dostaw żywności w UE.

Potencjalne korzyści wynikające z ograniczenia nieuczciwych praktyk handlowych mogą być znaczne, szczególnie dla MŚP i mikroprzedsiębiorstw, ponieważ prawdopodobieństwo stosowania nieuczciwych praktyk handlowych wobec nich jest większe i podmioty te w większym stopniu niż duże przedsiębiorstwa odczuwają skutki tego rodzaju praktyk. Należy również zauważyć, że nieuczciwe praktyki handlowe stosowane w UE mogą mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na producentów i przedsiębiorstwa spoza UE, między innymi z krajów rozwijających się.

W tym kontekście niniejszy komunikat ma się przyczynić do zapewnienia sprawiedliwych i zrównoważonych stosunków handlowych i równorzędnych warunków konkurencji dla uczestników rynku w ramach łańcucha dostaw żywności i tym samym pomóc w ograniczeniu szkodliwych skutków nieuczciwych praktyk handlowych oraz w zmniejszeniu ewentualnych transgranicznych przeszkód spowodowanych tego rodzaju praktykami, w szczególności dla MŚP.

3. Problemy spowodowane nieuczciwymi praktykami handlowymi

Ewentualne konsekwencje nieuczciwych praktyk handlowych na szczeblu UE budzą zaniepokojenie nie tylko w Komisji Europejskiej, lecz także w Parlamencie Europejskim. W styczniu 2012 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję[12] i zwrócił w niej uwagę na europejski wymiar problemu zakłóceń równowagi w łańcuchu dostaw żywności, które mogą doprowadzić do nieuczciwych praktyk. W rezolucji tej znalazła się lista konkretnych nieuczciwych praktyk handlowych oraz wezwanie do objęcia ich odpowiednimi regulacjami, kontrolą i sankcjami.

W celu lepszego zrozumienia całego zagadnienia Komisja w styczniu 2013 r. opublikowała zieloną księgę w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych z myślą o zebraniu opinii zainteresowanych stron na temat występowania tego rodzaju praktyk w łańcuchu dostaw produktów spożywczych i niespożywczych[13] i o określeniu możliwych sposobów rozwiązania tego problemu. Wyniki przeprowadzonych następnie konsultacji społecznych dostarczyły następujących ważnych spostrzeżeń:

1. Jakkolwiek nieuczciwe praktyki handlowe mogą w zasadzie mieć miejsce w każdym sektorze, to z informacji zwrotnych dotyczących zielonej księgi, przekazanych przez zainteresowane strony, wynika jednak, że praktyki te są źródłem problemów w szczególności w łańcuchu dostaw żywności.

2. Do głównych kategorii nieuczciwych praktyk handlowych, określonych w zielonej księdze i potwierdzonych przez wiele zainteresowanych stron, zaliczają się:

- wykorzystywanie przez partnera handlowego praktyki polegającej na stosowaniu z mocą wsteczną niedoprecyzowanych, wieloznacznych lub niepełnych warunków umownych;

- przerzucanie przez partnera handlowego nadmiernego ryzyka lub niemożliwych do przewidzenia kosztów na kontrahenta;

- wykorzystywanie przez partnera handlowego informacji poufnych;

- nieuczciwe rozwiązanie lub przerwanie stosunku handlowego.

3. Za praktyki przyczyniające się do problemów zostały również uznane terytorialne ograniczenia dostaw. Ograniczenia te są czasami narzucane przez niektórych wielonarodowych dostawców detalistom i utrudniają im zaopatrywanie się w identyczne towary za granicą lub w centralnych punktach zaopatrzenia. Ograniczenia terytorialne mają jednak inny charakter niż nieuczciwe praktyki handlowe określone powyżej, a w związku z tym Komisja oceni je odrębnie.

4. Bezpośrednie skutki wyżej wymienionych nieuczciwych praktyk handlowych, zwłaszcza gdy są one stosowane w sposób niemożliwy do przewidzenia, mogą przyczyniać się do nadmiernych kosztów i niższych niż oczekiwane przychodów dla kontrahenta o słabszej pozycji negocjacyjnej. Niemożliwa do przewidzenia zmiana warunków umowy może również prowadzić do nadmiernej produkcji i możliwego do uniknięcia marnotrawienia żywności. Podleganie nieuczciwym praktykom handlowym, czy choćby perspektywa narażenia na tego rodzaju praktyki w przyszłości, może mieć wpływ na zdolność lub gotowość słabszego partnera handlowego do finansowania inwestycji. Komisja przeprowadza obecnie również badanie dotyczące wyboru i innowacji w sektorze detalicznym. Powinno to wyjaśnić zmiany i czynniki ułatwiające wybór i innowacje na poziomie całego rynku. Co więcej, w zróżnicowanym otoczeniu regulacyjnym, które odnosi się do nieuczciwych praktyk na poziomie krajowym, MŚP — mające dostęp do ograniczonych środków prawnych — stoją w obliczu złożonej sytuacji w związku z tego rodzaju praktykami i możliwością stosowania środków zaradczych. Wynikający stąd brak pewności może zniechęcać niektóre przedsiębiorstwa, w szczególności małe i średnie, do wchodzenia na nowe rynki geograficzne, a nawet do prowadzenia handlu transgranicznego. Świadczy o tym ogólnounijny sondaż przeprowadzony wśród rolników i producent produktów pierwotnych na rynku rolno-spożywczym. 46 % respondentów uczestniczących w badaniu stwierdziło, że nieuczciwe praktyki handlowe mają negatywny wpływ na dostęp do nowych rynków lub na działalność transgraniczną[14].

4. Zróżnicowana sytuacja w sferze ochrony przed nieuczciwymi praktykami handlowymi w EU 4.1. Fragmentacja regulacyjna w odniesieniu do nieuczciwych praktyk handlowych

W pewnym zakresie w obecnych ramach regulacyjnych na poziomie UE znajdują się przepisy, dotyczące nieuczciwych praktyk handlowych w ramach łańcucha dostaw żywności lub poza nim. Istniejące instrumenty, takie jak wspomniana powyżej reforma WPR, prawo konkurencji, ramy dotyczące praktyk handlowych[15], przepisy odnoszące się do problemu nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich[16], zaproponowana dyrektywa w sprawie tajemnicy handlowej[17] i inne przepisy międzysektorowe mogą być przydatne w odniesieniu do nieuczciwych praktyk handlowych w niektórych sytuacjach, ale w większości przypadków nie mają zastosowania do konkretnych nieuczciwych praktyk handlowych, wymienionych powyżej. We wniosku dotyczącym rozporządzenia w sprawie wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży[18] przewidziany został zakaz stosowania niektórych nieuczciwych warunków w umowach między przedsiębiorstwami, który może stanowić użyteczną podstawę dla tworzenia przejrzystej sytuacji w trwałych długoterminowych relacjach. Niemniej stosowanie tego aktu, z chwilą zatwierdzenia go przez współustawodawców, będzie uzależnione od dwustronnego porozumienia między zainteresowanymi stronami transakcji.

Metody rozwiązywania problemu nieuczciwych praktyk handlowych na poziomie krajowym są bardzo zróżnicowane. W niektórych państwach członkowskich przyjęto środki regulacyjne, ale w wielu z nich przyjęto podejście samorgulacyjne lub nie podjęto konkretnych działań w celu zwalczania nieuczciwych praktyk handlowych w ramach łańcuchów dostaw, opierając się zamiast tego na przepisach ogólnych. Państwa członkowskie, które podejmowały próby przeciwdziałania tego rodzaju praktykom szczególnie za pomocą regulacji krajowych, ustanowiły specjalne zasady regulujące stosunki między przedsiębiorstwami, wprowadziły przepisy uzupełniające do krajowego prawa konkurencji lub rozszerzyły zakres stosowania dyrektywy dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych[19], obejmując jej zakresem stosunki między przedsiębiorstwami. Niektóre państwa członkowskie, które początkowo próbowały rozwiązać problem nieuczciwych praktyk handlowych poprzez dobrowolne działania, postanowiły następnie zwalczać te praktyki za pomocą odpowiednich przepisów.

Takie zróżnicowane podejścia oznaczają, że zakres i rodzaj ochrony przed nieuczciwymi praktykami handlowymi, a także ewentualne istniejące mechanizmy egzekwowania przepisów zależałyby od tego, gdzie zlokalizowane jest przedsiębiorstwo o dużej sile przetargowej i stosujące nieuczciwe praktyki handlowe. Problemy mogą wystąpić w sytuacji, w której wzrasta liczba zakupów publicznych z udziałem wielu państw. Ponadto, w odpowiedziach organów publicznych udzielonych w ramach konsultacji dotyczących zielonej księgi, zgłaszano odosobnione przypadki „forum shopping”, czyli praktyki polegającej na tym, że silniejsza strona umowy jednostronnie decyduje, w którym państwie członkowskim, a zatem na podstawie jakich ram prawnych, ma zastosowanie umowa, chcąc w ten sposób uniknąć ram krajowych określających bardziej rygorystyczne środki ochrony przed nieuczciwymi praktykami handlowymi. Kwestia ta została w szczególności poruszona przez 5 państw członkowskich podczas konsultacji społecznych i podczas dyskusji na zorganizowanych przez Komisję forach zainteresowanych stron rozmów.

4.2. Egzekwowanie przepisów

Strona narażona na nieuczciwe praktyki handlowe zasadniczo może dochodzić zadośćuczynienia w drodze postępowania sądowego na podstawie przepisów prawa cywilnego przeciwko stanowiącym nadużycie postanowieniom umów. Zainteresowane strony, a zwłaszcza MŚP podkreślały jednak, że wniesienie skargi do sądu jest często nieskutecznym sposobem rozwiązywania problemu tego rodzaju praktyk. Po pierwsze, postępowanie przed sądem jest zazwyczaj kosztowne i czasochłonne. Po drugie, i jak się zdaje ważniejsze, słabsza strona w stosunkach handlowych w ramach łańcucha dostaw żywności (na ogół MŚP) często obawia się, że wszczęcie postępowania sądowego może doprowadzić do tego, że silniejsza strona rozwiąże stosunek handlowy („czynnik strachu”). Może to zniechęcić strony narażone na nieuczciwe praktyki handlowe do podejmowania działań prawnych, co z kolei może ograniczyć wpływ czynnika odstraszającego na kontrahenta stosującego nieuczciwe praktyki handlowe.

W tym kontekście niektóre państwa członkowskie wprowadziły inne mechanizmy dochodzenia roszczeń, aby walczyć z nieuczciwymi praktykami handlowymi w pionowych łańcuchach dostaw. Szereg państw członkowskich ustanowiło organy egzekwowania prawa, które są niezależne od zainteresowanych uczestników rynku, a inne państwa członkowskie omawiają obecnie możliwość przeprowadzenia reform w tym kierunku.

W niektórych przypadkach wyznaczono krajowe organy ds. konkurencji do celów egzekwowania przepisów służących zwalczaniu nadużyć wobec ekonomicznie zależnych przedsiębiorstw lub nadużywania dominującej pozycji przetargowej. W innych państwach członkowskich wyznaczono jednak inne istniejące organy (np. organy odpowiedzialne na kwestie związane z żywnością lub ochroną konsumentów), bądź też ustanowiono nowe organy administracyjne w celu egzekwowania przepisów służących zwalczaniu nieuczciwych praktyk handlowych. Kilku z tych organów powierzono uprawnienia do wszczynania dochodzeń i zazwyczaj przyjmują one skargi poufne.

W innych państwach członkowskich wprowadzono dobrowolny mechanizm rozwiązywania sporów przez zainteresowane strony, tak by próbować rozwiązać spory poza drogą sądową. W innych przypadkach utrzymano podejście mieszane polegające na połączeniu dobrowolnych programów z egzekwowaniem przepisów przez organy publiczne.

Rolnicy i dostawcy będący MŚP zwracają uwagę, że istnienie organu administracyjnego posiadającego uprawnienia do wszczynania dochodzeń i przyjmowania skarg poufnych dotyczących domniemanych nieuczciwych praktyk handlowych miałoby kluczowe znaczenie dla rozwiązania problemu czynnika strachu opisanego powyżej. Większość z tych zainteresowanych stron apeluje o ustanowienie niezależnego organu egzekwowania prawa na poziomie krajowym, ponieważ skuteczne egzekwowanie przepisów byłoby kluczowym elementem w ograniczaniu skali tego rodzaju praktyk.

Inne zainteresowane strony uznały, że dobrowolne ramy i rozwiązania o charakterze samoregulacyjnym powinny być rozpatrywane w pierwszej kolejności. Jeżeli okazałoby się, że takie modele nie przeciwdziałają skutecznie nieuczciwym praktykom handlowym, można byłoby zaplanować powołanie niezależnego organu.

4.3. Inicjatywa dotycząca łańcucha dostaw

Inicjatywa dotycząca łańcucha dostaw została opracowana w ramach Forum Wysokiego Szczebla Komisji do spraw Poprawy Funkcjonowania Łańcucha Dostaw Żywności, w skład którego wchodzą przedstawiciele organów krajowych i kluczowych zainteresowanych stron na poziomie UE począwszy od tych, które zajmują się realizacją dostaw po prowadzące działalność związaną z handlem detalicznym w sektorze żywności. W listopadzie 2011 r. wszyscy przedstawiciele rynku uczestniczący w pracach grupy roboczej ds. nieuczciwych praktyk handlowych, działającej w ramach Forum, wspólnie zaakceptowali zbiór zasad dobrej praktyki stosowanej w sferze wertykalnych relacji w łańcuchu dostaw żywności[20]. Zasady te obejmują: przewidywalność zmian w warunkach umownych; odpowiedzialność przedsiębiorcy za własne ryzyko oraz zasadność żądań i opłat.

Na drugim etapie, we wrześniu 2013 r., zostały wprowadzone dobrowolne ramy stosowania zasad dobrej praktyki (inicjatywa dotycząca łańcucha dostaw)[21]. Poszczególne przedsiębiorstwa mogą przystąpić do inicjatywy dotyczącej łańcucha dostaw po przeprowadzeniu oceny przestrzegania zasad dobrej praktyki. Indywidualne spory mogą, zgodnie z ramami i po spełnieniu pewnych warunków, być rozstrzygane za pomocą mechanizmów rozwiązywania sporów, w drodze mediacji i postępowania polubownego. W celu zapobiegania nieuczciwym praktykom handlowym ramy wdrożeniowe koncentrują się na wymogach organizacyjnych na poziomie przedsiębiorstwa, między innymi na szkoleniu pracowników i na zdolności do uczestniczenia w mechanizmach rozwiązywania sporów określonych w tych ramach. Naruszenia tych wymogów organizacyjnych mogą prowadzić do wykluczenia przedsiębiorstwa z tej inicjatywy. Ramy nakładają obowiązek na podmioty je stosujące, polegający na zapewnieniu, że wobec słabszych stron korzystających z mechanizmów rozwiązywania sporów nie będzie stosowany odwet handlowy.

Inicjatywą zarządza grupa zarządzająca, w skład której wchodzą przedstawiciele różnych stowarzyszeń zainteresowanych stron reprezentujących podmioty uczestniczące w łańcuchu dostaw żywności. Dotychczas, w ciągu dziewięciu miesięcy, które minęły od rozpoczęcia inicjatywy, zarejestrowało się 98 grup i przedsiębiorstw prowadzących handel detaliczny i hurtowy oraz grup i przedsiębiorstw produkcyjnych, reprezentujących 736 przedsiębiorstw działających we wszystkich państwach członkowskich UE. Liczba rejestrujących się MŚP wzrasta. Jednakże nie wszystkie odpowiednie stowarzyszenia zainteresowanych stron zgłosiły gotowość do stosowania ram. Z uczestnictwa w grupie zarządzającej programem na poziomie UE zrezygnowali w szczególności przedstawiciele producentów produktów pierwotnych (tj. rolników) i przemysłu mięsnego. Podmioty te, mimo że akceptują zasady, są zaniepokojone brakiem niezależnego i skutecznego egzekwowania przepisów w ramach inicjatywy dotyczącej łańcucha dostaw. Niektóre z nich uczestniczą jednak w analogicznych programach na poziomie krajowym.

Zdaniem zainteresowanych stron, których problem ten dotyczy, w ramach inicjatywy dotyczącej łańcucha dostaw kwestia wspomnianego czynnika strachu w przypadku ekonomicznie zależnych partnerów handlowych nie została uwzględniona w wystarczającym stopniu, zwłaszcza dlatego, że przedsiębiorstwa narażone na nieuczciwe praktyki handlowe nie mają możliwości wnoszenia skarg poufnych. W dobrowolnej inicjatywie została przewidziana procedura zachowania poufności jedynie w przypadku sporów grupowych poprzez stworzenie stowarzyszeniom zainteresowanych stron możliwości wystąpienia z wnioskiem o uzyskanie wykładni zasad od grupy zarządzającej, a dostęp do mechanizmów rozwiązywania sporów wymaga porozumienia obydwu stron. Inicjatywa nie przewiduje dochodzeń lub sankcji, jeżeli przedsiębiorstwo narusza zasady dobrych praktyk.

Należy zauważyć, że nie istnieją żadne granice określające, w jakim zakresie w ramach inicjatywy samoregulacji może być dostępny mechanizm rozwiązywania sporów. Dlatego też uzupełnienie inicjatywy dotyczącej łańcucha dostaw o niezależne środki egzekwowania przepisów w tych państwach członkowskich, w których takie środki obecnie nie istnieją, przyczyniłoby się do wzrostu skuteczności tej inicjatywy i przypuszczalnie pozwoliło wyeliminować główny powód, dla którego niektóre grupy zainteresowanych stron nie przyjęły ram inicjatywy dotyczącej łańcucha dostaw.

W tym kontekście należy zauważyć, że w sprawozdaniu z inicjatywy własnej Parlamentu Europejskiego dotyczącym spraw związanych z handlem detalicznym, przyjętym w grudniu 2013 r., wyrażono wsparcie dla zasad i ram inicjatywy dotyczącej łańcucha dostaw, a także zaapelowano do Komisji o zbadanie potrzeby i możliwości wprowadzenia niezależnego egzekwowania przepisów w celu odniesienia się do kwestii czynnika strachu w przypadku małych podmiotów działających w ramach łańcucha dostaw.[22]

5. Skuteczna strategia ochrony przed nieuczciwymi praktykami handlowymi 5.1. Powszechne wdrożenie inicjatywy dotyczącej łańcucha dostaw na rynku

Dobrowolne kodeksy postępowania są ważnym podstawowym instrumentem w tworzeniu środowiska, w którym przedsiębiorstwa utrzymują między sobą relacje w sposób uczciwy i zrównoważony. Takie kodeksy mogą skutecznie pomóc w wypracowaniu odpowiedniego nastawienia, podejść negocjacyjnych i mechanizmów rozwiązywania sporów w organizacjach, a tym samym w ograniczeniu lub najlepiej wyeliminowaniu nieuczciwych praktyk handlowych. Ponadto w dobrowolnych kodeksach postępowania można ustanowić procedury rozstrzygania sporów pomiędzy dwiema stronami pozostającymi w relacji wertykalnej, które to procedury często mogą pomóc uniknąć długotrwałego i uciążliwego postępowania prawnego. Dlatego też inicjatywa dotycząca łańcucha dostaw stanowi bardzo ważny krok w rozwiązywaniu problemu nieuczciwych praktyk handlowych. Dalsze zwiększenie pozytywnych efektów tej inicjatywy można uzyskać poprzez tworzenie w jej ramach platform krajowych.

Sugerowane rozwiązania:

1)           Komisja zachęca wszystkie przedsiębiorstwa i odpowiednie organizacje w łańcuchu dostaw żywności do przyłączenia się do dobrowolnej inicjatywy dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych, a w szczególności do przyłączenia się do inicjatywy dotyczącej łańcucha dostaw, by dać wyraz swemu zaangażowaniu, budować zaufanie w ramach łańcucha dostaw żywności oraz osiągnąć masę krytyczną i szeroki zasięg, które są konieczne w celu zapewnienia skuteczności takich programów.

2)           Komisja zachęca przedsiębiorstwa działające w łańcuchu dostaw żywności do aktywnego propagowania inicjatywy dotyczącej łańcucha dostaw wśród swoich partnerów handlowych oraz do informowania ich o ich prawach i obowiązkach. Powinny one standardowo informować każdego ze swoich partnerów handlowych o przystąpieniu do tej inicjatywy i zachęcać ich do tego samego.

3)           Grupa zarządzająca inicjatywą dotyczącą łańcucha dostaw powinna kontynuować i zwiększać swoje wysiłki na rzecz budowania świadomości wśród MŚP i znaleźć skuteczne sposoby umożliwiające MŚP przyłączenie się do tej inicjatywy. MŚP są głównymi beneficjentami takich programów, ważne jest więc, by w możliwie największym stopniu zwiększyć ich udział w tych programach.

4)           Grupa zarządzająca inicjatywą na rzecz łańcucha dostaw powinna kontynuować swoje wysiłki na rzecz stymulowania i ułatwiania tworzenia platform krajowych w każdym państwie członkowskim UE.

5)           Komisja będzie w dalszym ciągu ułatwiać wymianę informacji i dyskusje między grupami kluczowych zainteresowanych stron i ściśle angażować się w prace grupy zarządzającej tą inicjatywą w celu maksymalizacji jej zasięgu, w szczególności objęcia nią małych i średnich przedsiębiorstw, a także będzie w dalszym ciągu uważnie monitorować rozwój inicjatywy i zachęcać uczestników inicjatywy na rzecz łańcucha dostaw do pracy nad wzmocnieniem mechanizmu rozwiązywania sporów i systemu sankcji.   

5.2. Zasady dobrej praktyki

Te państwa członkowskie, które już podjęły działania w celu rozwiązania problemu nieuczciwych praktyk handlowych na poziomie krajowym przyjęły w tym celu różne podejścia, także różne definicje nieuczciwych praktyk. Takie definicje krajowe sformułowano na przykład w formie bardzo obszernych opisów albo szczegółowych list zakazanych praktyk. W innych państwach członkowskich natomiast nie podjęto żadnych konkretnych działań służących ochronie przed nieuczciwymi praktykami handlowymi. W celu skutecznego rozwiązania problemu nieuczciwych praktyk handlowych w całej UE, a zwłaszcza w wymiarze transgranicznym, korzyści mogłoby przynieść wspólne pojmowanie zasady przeciwdziałania tego rodzaju praktykom.

Wprawdzie na potrzeby inicjatywy dotyczącej łańcucha dostaw nie przyjęto precyzyjnie sformułowanej definicji nieuczciwych praktyk handlowych, ale opracowano listę zasad odnoszących się do dobrych praktyk oraz podano przykłady uczciwych i nieuczciwych praktyk. Zasady te zostały wspólnie uzgodnione przez wszystkie odpowiednie stowarzyszenia zainteresowanych stron z UE uczestniczące w pionowym łańcuchu dostaw żywności, działające w ramach Forum Wysokiego Szczebla.

W związku z tym stanowią one użyteczną podstawę do identyfikacji nieuczciwych praktyk, które można byłoby zwalczać w ramach potencjalnej inicjatywy w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych. Identyfikacji nieuczciwych praktyk handlowych pozwala z kolei na określenie zasad ich zwalczania. Należy przypomnieć, że stosując te zasady, przedsiębiorstwa muszą również zagwarantować ich zgodność z wszystkimi obowiązującymi przepisami, w tym, w odpowiednich przypadkach, z przepisami krajowego lub europejskiego prawa konkurencji.

Zasady określone przez Forum Wysokiego Szczebla i zatwierdzone w ramach inicjatywy na rzecz łańcucha dostaw są następujące:

a) Umowy na piśmie: Umowy należy zawierać na piśmie, z wyjątkiem przypadków, w których jest to niepraktyczne lub w których umowy ustne są obustronnie akceptowane i wygodne. Powinny one być jasne i przejrzyste oraz powinny obejmować możliwie największą liczbę właściwych i przewidywalnych elementów, w tym prawa i procedury odstąpienia od umowy.

b) Przewidywalność: Jednostronne zmiany postanowień umowy nie są możliwe, chyba że uprzednio uzgodniono ich okoliczności i warunki. W umowach powinno się określić w odniesieniu do każdej strony proces omawiania z drugą stroną wszelkich zmian koniecznych do realizacji umowy lub wynikających z nieprzewidzianych okoliczności, jak przedstawiono w umowie.

c) Przestrzeganie: Umów należy przestrzegać.

d) Informacje: Jeżeli ma miejsce wymiana informacji, następuje ona w ścisłej zgodności z przepisami prawa konkurencji lub innymi mającymi zastosowanie przepisami prawa, a strony powinny w dostateczny sposób dopilnować, aby dostarczone informacje były poprawne i nie wprowadzały w błąd.

e) Poufność: Należy przestrzegać poufności informacji, chyba że informacje są już publicznie dostępne lub zostały uzyskane niezależnie przez stronę otrzymującą w sposób zgodny z prawem i w dobrej wierze. Strona otrzymująca wykorzystuje informacje poufne jedynie w celu, w którym zostały jej one przekazane.

f) Odpowiedzialność za ryzyko: Wszystkie umawiające się strony w łańcuchu dostaw powinny być obciążone własnym odpowiednim ryzykiem gospodarczym.

g) Uzasadniony wniosek: Umawiająca się strona nie stosuje gróźb w celu uzyskania nieuzasadnionej przewagi lub przeniesienia nieuzasadnionego kosztu.

Sugerowane rozwiązania:

6)           Komisja zachęca państwa członkowskie do zbadania, czy ich obowiązujące krajowe ramy prawne są odpowiednie, by rozwiązać problem nieuczciwych praktyk handlowych, uwzględniając najlepsze praktyki w innych państwach członkowskich. Państwa członkowskie powinny również rozważyć inne możliwe skutki nieuczciwych praktyk handlowych, takie jak wzrost marnotrawienia żywności. W tym celu zachęca się państwa członkowskie do zbadania, czy ich ramy mogłyby opierać się na liście praktyk lub ogólnych przepisach, które pozwalają na podejmowanie środków w razie ewentualnego naruszenia wspomnianych powyżej zasad.

7)           Ponadto państwa członkowskie powinny zachęcać przedsiębiorstwa działające na ich terytorium do stosowania dobrowolnych kodeksów postępowania zarówno na poziomie krajowym, jak i na szczeblu UE.

8)           Komisja będzie w dalszym ciągu wspierać wymianę najlepszych praktyk między państwami członkowskimi, np. poprzez organizowanie warsztatów z udziałem ekspertów z organów administracji krajowych.

5.3. Zapewnienie skutecznego egzekwowania przepisów na szczeblu krajowym

W celu zapewnienia wiarygodnego czynnika odstraszającego przed stosowaniem nieuczciwych praktyk handlowych, konieczne jest odpowiednie egzekwowanie przepisów.

Jeśli w ramach stosunków handlowych słabsza strona jest ekonomicznie zależna od swego silniejszej kontrahenta, często może ona rezygnować z dochodzenia roszczeń w związku z nieuczciwą praktyką handlową na drodze sądowej lub za pomocą dobrowolnych mechanizmów rozwiązywania sporów. Może również mieć miejsce zależność ekonomiczna. Na przykład badanie przeprowadzone przez hiszpańską komisję ds. konkurencji[23] wskazuje, że w 2010 r. średnio prawie 40 % przychodów dostawców w łańcuchu dostaw produktów spożywczych zostało wytworzonych przez tylko trzech detalistów. W skrajnych przypadkach zależność ekonomiczna oznacza, że rentowność przedsiębiorstwa kupującego lub sprzedającego zależy od indywidualnych stosunków handlowych. W przypadkach, w których nieuczciwe praktyki handlowe nie zostają zgłoszone ze względu na czynnik strachu przed zerwaniem stosunków umownych, ramy służące ochronie przed nieuczciwymi praktykami handlowymi można wzmocnić, wprowadzając możliwość odwołania się przez słabszą stronę do niezależnego organu lub jednostki dysponującej uprawnieniami w zakresie egzekwowania przepisów i możliwość zapewnienia ochrony poufności stronie wnoszącej skargę.

Sugerowane rozwiązania:

9)           Komisja zwraca się do państw członkowskich o dokonanie oceny skuteczności i wiarygodności dostępnych mechanizmów egzekwowania przepisów służących zwalczaniu nieuczciwych praktyk handlowych. Komisja zwraca się do państw członkowskich o rozważenie, czy właściwe byłoby podjęcie dalszych środków proceduralnych lub organizacyjnych w oparciu o najlepsze praktyki stosowane w innych państwach członkowskich. Szczególną uwagę należy zwrócić na zdolność do zachowania poufności poszczególnych przedsiębiorstw składających skargi oraz na zapewnienie możliwości przeprowadzania dochodzeń.

10)         W celu rozwiązania problemu nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych w wymiarze transgranicznym i unikania arbitrażu regulacyjnego należy zapewnić skuteczną współpracę na szczeblu UE krajowych mechanizmów egzekwowania przepisów obejmujących odpowiednie organy.

11)         Komisja będzie w dalszym ciągu wspierać koordynację działań poszczególnych państw członkowskich poprzez ułatwianie wymiany informacji między mechanizmami egzekwowania przepisów.

12)         Przy opracowywaniu i stosowaniu środków egzekwowania przepisów państwa członkowskie powinny działać w sposób proporcjonalny, uwzględniając wszelki wpływ na dobrobyt zainteresowanych stron i konsumentów. W szczególności powinny one stosować takie same kryteria egzekwowania przepisów i praktyki wobec podmiotów krajowych i zagranicznych działających na rynku.

5.4. Potencjalne korzyści i koszty ograniczenia nieuczciwych praktyk handlowych

Potencjalne korzyści płynące z wyeliminowania lub przynajmniej ograniczenia nieuczciwych praktyk handlowych mogą być znaczne. Przy określaniu takich korzyści i kosztów, skutki mogą pojawić się na różnych poziomach: W indywidualnych stosunkach dwustronnych potencjalne korzyści płynące z rozwiązania problemu nieuczciwych praktyk handlowych są raczej oczywiste.

Nieuczciwe praktyki handlowe często mają bezpośredni negatywny wpływ finansowy na przedsiębiorstwa, które są na nie narażone. Ponadto niemożliwe do przewidzenia zachowania partnerów handlowych nadużywających dominującej pozycji przetargowej mogą prowadzić do strat rentowności, przykładowo do zmniejszenia inwestycji, bądź też do nadwyżek albo niedoborów produkcji związanych z nieprzewidywalnością oraz do zwiększenia kosztów transakcyjnych w związku z ryzykiem jednostronnych i nieoczekiwanych zmian warunków handlowych. W związku z tym z sprawienie, by stosunki handlowe w ramach łańcucha dostaw żywności były bardziej stabilne, mogłoby przynieść znaczne korzyści. Prawdopodobnie wykraczałoby to poza bezpośrednie korzyści i pomoc finansową dla przedsiębiorstw, które wcześniej były narażone na nieuczciwe praktyki handlowe, tj. w większości przypadków – MŚP. Mechanizmy zaproponowane w niniejszym komunikacie mogą również przyczyniać się do łagodzenia skutków nieuczciwych praktyk handlowych dla słabszych stron w państwach trzecich, między innymi w krajach rozwijających się.

W odniesieniu do całego rynku ocena skutków nieuczciwych praktyk handlowych i ogólnego wpływu na dobrobyt ich ewentualnego ograniczenia lub wyeliminowania jest bardziej złożona. Jeśli chodzi o potencjalny wpływ na konsumentów, nie ma dowodów wskazujących na negatywny wpływ na ceny detaliczne[24] w tych państwach członkowskich, w których nieuczciwe praktyki handlowe są regulowane i w których organy publiczne podejmują działania przeciwko nadużyciom w stosunkach między przedsiębiorstwami. W sytuacjach, w których nieuczciwe praktyki mogłyby mieć negatywny wpływ na wybór produktu, jego dostępność i jakość, można się spodziewać, że ograniczenie lub wyeliminowanie takich praktyk przyniesie korzyści również konsumentom.

Pod względem kosztów, przedsiębiorstwa, które już uczestniczącą w inicjatywie dotyczącej łańcucha lub w podobnych ramach krajowych bądź zamierzają do nich przystąpić nie będą ponosić żadnych dodatkowych kosztów. Proponowane podejście nie wiąże się z żadnymi kosztami dla państw członkowskich, w których obecne ramy spełniają wyżej opisane kryteria. W tych państwach członkowskich, które zdecydują się na dostosowanie własnych ram do przedstawionych powyżej, koszty związane z egzekwowaniem przepisów będą zależeć od tego, czy w tym celu wykorzystane zostaną istniejące mechanizmy, czy też zostaną wprowadzone nowe środki proceduralne lub organizacyjne.

6. Wnioski

Praktyki w relacjach między uczestnikami rynku w ramach łańcucha dostaw żywności są na ogół uczciwe i zrównoważone dla obu stron. Niemniej zainteresowane strony w całym łańcuchu dostaw są zgodne co to tego, że nieuczciwe praktyki handlowe mają miejsce i, szczególnie MŚP, twierdzą, że występują one stosunkowo często oraz że wywierają negatywne skutki na ich rentowność finansową i zdolność do prowadzenia działalności gospodarczej. Konsultacje dotyczące zielonej księgi, badania towarzyszące i niektóre z najnowszych inicjatyw krajowych świadczą o tym, że „podejście mieszane”, czyli dobrowolne programy uzupełnione wiarygodnymi i skutecznymi działaniami związanymi z egzekwowaniem przepisów oparte na porównywalnych zasadach, mogą być odpowiednim rozwiązaniem problemu nieuczciwych praktyk handlowych. W przypadku istnienia wiarygodnego czynnika odstraszającego dobrowolne inicjatywy, takie jak inicjatywa dotycząca łańcucha dostaw, mogłyby być podstawowym sposobem rozwiązywania konfliktów między kontrahentami, natomiast egzekwowanie przepisów przez organy publiczne lub na drodze sądowej miałoby miejsce tylko wtedy, gdy skuteczniejsze i szybsze alternatywne dwustronne rozwiązanie nie jest realnie możliwe. W związku z tym rozwiązania zaproponowane w niniejszym komunikacie nie byłyby jedynie uzupełnieniem inicjatywy dotyczącej łańcucha dostaw, ale też przyczyniłyby się do jej wzmocnienia, czyniąc ją bardziej atrakcyjną dla tych grup zainteresowanych stron, które do tej pory do niej nie przystąpiły ze względu na obawy związane z brakiem skutecznego egzekwowania przepisów.

W celu rozwiązania kwestii nieuczciwych praktyk handlowych w niniejszym komunikacie proponuje się połączenie ram o charakterze dobrowolnym i ram prawnych, identyfikowanie nieuczciwych praktyk handlowych oraz określenie zasad ich zwalczania, biorąc pod uwagę zróżnicowaną sytuację i podejścia w poszczególnych państwach członkowskich. Podczas gdy niektóre państwa członkowskie przyjęły szczegółowe przepisy, inne opierają się na ogólnych zasadach prawa lub na inicjatywach w zakresie samoregulacji. Rozważając, czy konieczne są dodatkowe środki, zgodnie z niniejszym komunikatem oraz z uwzględnieniem najlepszych praktyk, państwa członkowskie powinny działać w sposób proporcjonalny i brać pod uwagę wszelkie skutki dla zainteresowanych stron oraz wpływ na dobrobyt konsumentów. Na poziomie Komisji proponowane działania nie mają żadnego wpływu na budżet już przewidziany na najbliższe lata w ramach oficjalnego programowaniu.

Komisja będzie monitorować i oceniać poczynione postępy poprzez ocenę (i) rzeczywistego wpływu inicjatywy dotyczącej łańcucha dostaw i platform krajowych[25] oraz (ii) mechanizmów egzekwowania przepisów ustanowionych przez państwa członkowskie w celu zwiększenia zaufania wszystkich stron do prawidłowego funkcjonowania zrównoważonego łańcucha dostaw żywności i ich poczucia pewności.

Komisja przedstawi sprawozdanie Radzie i Parlamentowi Europejskiemu z końcem 2015 r. W zależności od ustaleń przedstawionych w tym sprawozdaniu Komisja zadecyduje, czy na szczeblu UE powinny być podjęte działania w celu rozwiązania wyżej opisanych problemów.

[1]               Wydatki na żywność stanowią około 14 % budżetu przeciętnego unijnego gospodarstwa domowego [dane z badań budżetów gospodarstw domowych (HBS), przeprowadzanych przez Eurostat].

[2]               Sprawozdanie Forum Wysokiego Szczebla do spraw Poprawy Funkcjonowania Łańcucha Dostaw Żywności, grudzień 2012 r.

[3]               Zob. także komunikat Komisji COM(2009) 591: Poprawa funkcjonowania łańcucha dostaw żywności w Europie http://ec.europa.eu/economy_finance/publications/publication16061_en.pdf

[4]               Badanie sondażowe na temat nieuczciwych praktyk handlowych w Europie, marzec 2011 r., przeprowadzone przez Dedicated na zlecenie CIAA (Konfederacja Przemysłu Spożywczego UE) i AIM (Europejskie Stowarzyszenie Marek).

[5]               Sprawozdanie na temat relacji między producentami a detalistami w sektorze spożywczym, Comision Nacional de la Competencia, październik 2011 r.

[6]               Indagine conoscitiva sul settore della GDO – IC43, sierpień 2013 r.

[7]               Zob. także komunikat Komisji COM (2011) 78 final: Przegląd programu „Small Business Act” dla Europy”, w którym stwierdza się, że „… MŚP często napotykają nieuczciwe warunki i praktyki umowne narzucane przez różnych uczestników łańcucha dostaw”.

[8]               W nowym programie rozwoju obszarów wiejskich przewidziano środki wsparcia dla tworzenia i rozwoju organizacji producentów, co może pomóc producentom w stosunkach z większymi nabywcami.

[9]               Nowa wspólna organizacja rynku produktów rybołówstwa i akwakultury (rozporządzenie (UE) nr 1379/2013) zapewnia wsparcie dla organizacji producentów w celu poprawy wprowadzania na rynek ich produktów i polepszenia ich pozycji rynkowej poprzez plany produkcji i wprowadzania do obrotu.

[10]             Decyzja Komisji z dnia 30 lipca 2010 r. ustanawiająca Forum Wysokiego Szczebla do spraw Poprawy Funkcjonowania Łańcucha Dostaw Żywności (2010/C 210/03).

[11]             Belgia, Niemcy, Niderlandy i Finlandia.

[12]             Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 19 stycznia 2012 r. w sprawie zakłóceń równowagi w łańcuchu dostaw żywności.

[13]             Zielona księga w sprawie nieuczciwych praktyk handlowych w łańcuchu dostaw produktów spożywczych i niespożywczych między przedsiębiorstwami w Europie COM(2013) 37 z dnia 31 stycznia 2013 r.

[14]             Wpływ nieuczciwych praktyk handlowych na europejski sektor rolno-spożywczy, kwiecień 2013 r., badanie przeprowadzone przez Dedicated na zlecenie COPA COGECA (Komitet Rolniczych Organizacji Zawodowych-Generalna Konfederacja Spółdzielni Rolniczych przy Unii Europejskiej).

[15]             Dyrektywa 2006/114/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. dotycząca reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej.

[16]             Dyrektywa 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich.

[17]             Wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony niejawnego know-how i niejawnych informacji handlowych (tajemnic handlowych) przed ich bezprawnym pozyskiwaniem, wykorzystywaniem i ujawnianiem z dnia 28 listopada 2013 r. COM(2013) 813 final.

[18]             Wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie wspólnych europejskich przepisów dotyczących sprzedaży z dnia 11 października 2011 r., COM (2011) 635 final.

[19]             Dyrektywa 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotycząca nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym.

[20]             http://www.supplychaininitiative.eu

[21]             Id.

[22]             Rezolucja Parlamentu Europejskiego z dnia 11 grudnia 2013 r. w sprawie europejskiego planu działania na rzecz sektora detalicznego przynoszącego korzyści wszystkim stronom.

[23]             Sprawozdanie na temat relacji między producentami a detalistami w sektorze spożywczym, Comision Nacional de la Competencia, październik 2011 r.

[24]             Jeśli chodzi o sytuację cenową, jednym z użytecznych narzędzi jest europejski system monitorowania cen żywności: http://ec.europa.eu/enterprise/sectors/food/competitiveness/prices_monitoring_en.htm

[25]             W tym kontekście Komisja rozważy przedłużenie mandatu Forum Wysokiego Szczebla do spraw Poprawy Funkcjonowania Łańcucha Dostaw Żywności w celu dalszej realizacji działań określonych w niniejszym komunikacie, w drodze przejrzystego dialogu z podmiotami prywatnymi i organami krajowymi.