EUR-Lex Access to European Union law
This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52013DC0139
REPORT FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL AND THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE First Report on the application of Directive 2005/29/EC of the European Parliament and of the Council of 11 May 2005 concerning unfair business-to-consumer commercial practices in the internal market and amending Council Directive 84/450/EEC, Directives 97/7/EC, 98/27/EC and 2002/65/EC of the European Parliament and of the Council and Regulation (EC) No 2006/2004 of the European Parliament and of the Council (‘Unfair Commercial Practices Directive’)
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO Pierwsze sprawozdanie w sprawie stosowania dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniającej dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych”)
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO Pierwsze sprawozdanie w sprawie stosowania dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniającej dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych”)
/* COM/2013/0139 final */
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO Pierwsze sprawozdanie w sprawie stosowania dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniającej dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady („dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych”) /* COM/2013/0139 final */
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU
EUROPEJSKIEGO, RADY I EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO Pierwsze sprawozdanie
w sprawie stosowania dyrektywy 2005/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 11 maja 2005 r. dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych stosowanych
przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku wewnętrznym oraz zmieniającej
dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE, 98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego
i Rady
(„dyrektywa o nieuczciwych praktykach handlowych”) 1. WPROWADZENIE Niniejsze sprawozdanie[1] zawiera pierwszą ocenę
stosowania dyrektywy 2005/29/WE dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych[2] (zwanej dalej „dyrektywą” lub „UCPD”)
w państwach członkowskich i analizę jej skutków. Sprawozdanie jest jedną z najważniejszych
inicjatyw podjętych w celu wdrożenia Europejskiego programu na rzecz
konsumentów[3]. Na potrzeby
niniejszego sprawozdania w 2011 r. do państw członkowskich i szeregu zainteresowanych
stron skierowano odpowiednie kwestionariusze[4].
Jeżeli chodzi o stosowanie dyrektywy w dziedzinach usług finansowych i
nieruchomości[5],
niniejsze sprawozdanie bazuje na danych zgromadzonych w imieniu Komisji w
ramach badania przeprowadzonego w latach 2011/2012[6]. Dyrektywę przyjęto
dnia 11 maja 2005 r. Celem dyrektywy jest dopilnowanie, aby konsumenci nie byli
wprowadzani w błąd lub narażani na agresywny marketing oraz aby każde stwierdzenie
ze strony przedsiębiorców w UE było jasne, prawdziwe i uzasadnione, co pozwoli
konsumentom dokonywać świadomych i racjonalnych wyborów. Zawarte w niej przepisy
oparte na ogólnych zasadach mają zagwarantować wystarczającą elastyczność ram
prawnych, tak aby umożliwić dostosowanie ich do nowych metod sprzedaży, produktów
oraz technik marketingowych. Dyrektywa ma charakter horyzontalny i obejmuje wszystkie transakcje
pomiędzy przedsiębiorstwami a konsumentami (B2C), których przedmiotem są towary
i usługi, prowadzone zarówno offline, jak i online. Zgodnie z ogólnymi
celami dyrektywa ma stanowić dopełnienie rynku wewnętrznego poprzez usunięcie barier
spowodowanych różnicami w przepisach krajowych dotyczących nieuczciwych praktyk
handlowych oraz zapewnić wysoki poziom ochrony konsumentów. 2. TRANSPOZYCJA DYREKTYWY 2.1. Harmonogram Państwa członkowskie musiały opublikować i
przyjąć swoje środki transponujące dyrektywę do dnia 12 czerwca 2007 r., tak aby
weszły one w życie na szczeblu krajowym nie później niż dnia 12 grudnia 2007 r. Wystąpiły jednak znaczne opóźnienia w transpozycji
dyrektywy, wynikające głównie z bardzo szerokiego zakresu jej stosowania. Charakter
dyrektywy zmierzającej do pełnej harmonizacji, zawarty w „klauzuli dotyczącej
rynku wewnętrznego”[7],
oznaczał również, że państwa członkowskie musiały dokonać szeroko zakrojonego przeglądu
swojego ustawodawstwa krajowego w celu ujednolicenia go z dyrektywą. Zaledwie kilka państw członkowskich[8] transponowało dyrektywę w
terminie. Ostatnia transpozycja miała miejsce pod koniec 2009 r.[9], podczas gdy większość środków
krajowych wdrożono w latach 2008 i 2009[10].
W wyniku postępowania wszczętego przez Komisję przed Trybunałem Sprawiedliwości
wydano wyroki w sprawie dwóch państw członkowskich[11]; pozostałe postępowania
zamknięto natomiast w związku z późniejszym powiadomieniem o podjętych środkach[12]. 2.2. Strategie
wdrożenia w państwach członkowskich i cechy charakterystyczne procesu
transpozycji Rozwiązania techniczne,
na jakie decydowały się państwa członkowskie w celu wdrożenia UCPD, można podzielić
na dwie główne kategorie zależnie w dużej mierze od tego, czy państwa
członkowskie posiadały już ustawodawstwo dotyczące nieuczciwych praktyk
handlowych, czy nie. Niektóre państwa członkowskie włączyły dyrektywę do
istniejących przepisów prawa: ustaw dotyczących nieuczciwej konkurencji (Niemcy,
Austria, Dania, Hiszpania), kodeksów konsumenta (Francja, Włochy, Bułgaria,
Republika Czeska, Malta), kodeksów postępowania cywilnego (Niderlandy) lub
szczególnych istniejących ustaw (Belgia, Finlandia i Szwecja). Inne państwa przyjęły
ustawy doraźne, transponując UCPD niemal dosłownie (Zjednoczone Królestwo,
Portugalia, Rumunia, Węgry, Cypr, Polska, Słowenia, Słowacja, Estonia,
Irlandia, Luksemburg, Łotwa, Litwa i Grecja). 2.3. Artykuł
4 – Klauzula dotycząca rynku wewnętrznego Artykuł 4 UCPD,
znany jako „klauzula dotycząca rynku wewnętrznego”, odzwierciedla skutek dyrektywy
polegający na pełnej harmonizacji i uniemożliwia państwom członkowskim odstępowanie
od zawartych w niej przepisów. Właściwość tę potwierdził Trybunał
Sprawiedliwości w sprawie Total Belgium oraz w kontekście innych
orzeczeń w trybie prejudycjalnym[13].
Trybunał wielokrotnie stwierdzał w nich, że „dyrektywa dokonuje w związku z tym
całkowitej harmonizacji tych przepisów na skalę wspólnotową. Ponadto […]
państwa członkowskie nie mogą przyjąć bardziej restrykcyjnych środków niż te,
które określa dyrektywa, nawet gdyby miało to na celu zapewnienie jeszcze
wyższego poziomu ochrony konsumentów”. Aspekt pełnej
harmonizacji okazał się najbardziej problematyczny przy wdrażaniu dyrektywy. Zgodnie
z klauzulą dotyczącą rynku wewnętrznego wymagane było znaczne dostosowanie krajowych
systemów prawnych do przepisów dyrektywy. Państwa członkowskie musiały w
szczególności dokonać gruntownego przeglądu swojego ustawodawstwa krajowego i uchylić
wszelkie przepisy, które były niezgodne z dyrektywą. Uchylone przepisy
dotyczyły głównie zakazów stosowania określonych praktyk handlowych, których
nie uwzględniono w załączniku I do dyrektywy („czarna lista” praktyk zakazanych
w każdych okolicznościach), zwłaszcza w dziedzinie promocji sprzedaży. Klauzula dotycząca
rynku wewnętrznego doprowadziła do znacznego uproszczenia przepisów dotyczących
reklamy wprowadzającej w błąd i nieuczciwych praktyk handlowych w transakcjach
pomiędzy przedsiębiorstwami a konsumentami w całej UE, ponieważ zastąpiono 27
systemów krajowych jednym zbiorem przepisów, utrzymując zarazem wysoki poziom
ochrony konsumentów. Konieczne było przezwyciężenie określonych barier prawnych
spowodowanych niekompletnymi uregulowaniami dotyczącymi nieuczciwych praktyk
handlowych, które powodowały wzrost kosztów, złożoność i niepewność prawa zarówno
dla przedsiębiorstw, jak i konsumentów. 2.4. Odstępstwa W art. 3 ust. 9
dyrektywy przewiduje się istotne ograniczenie charakteru UCPD polegającego na
pełnej harmonizacji poprzez stwierdzenie, że „w odniesieniu do »usług
finansowych« […] oraz w odniesieniu do nieruchomości państwa członkowskie mogą
nakładać wymogi o charakterze bardziej restryktywnym lub nakazowym niż wymogi
nałożone przez niniejszą dyrektywę w objętej nią dziedzinie zbliżania
ustawodawstw”. Minimalna harmonizacja odnosi się zatem do wspomnianych dwóch
sektorów. Zgodnie z wyjaśnieniem zawartym w motywie 9 „w zakresie usług
finansowych i nieruchomości, z uwagi na złożoność tych dziedzin i związanie z
nimi poważne ryzyko, niezbędne jest ustanowienie szczegółowych wymogów, w tym
nałożenie na przedsiębiorców pozytywnych obowiązków”. W związku z tym we
wspomnianych sektorach państwa członkowskie mogą wprowadzać przepisy
wykraczające poza przepisy dyrektywy, o ile są one zgodne z pozostałymi
przepisami UE. Jak wyjaśniono
poniżej, konsultacje pokazały, że nie ma podstaw do zniesienia tego ograniczenia
ani w odniesieniu do usług finansowych, ani w odniesieniu do nieruchomości. Drugie tymczasowe
odstępstwo od zasady pełnej harmonizacji ma zastosowanie do przepisów krajowych,
które wdrażają dyrektywy zawierające klauzule minimalnej harmonizacji. Zgodnie
z art. 3 ust. 5 przez sześć lat do dnia 12 czerwca 2013 r. państwa członkowskie
będą mogły nadal stosować przepisy krajowe[14]
o charakterze bardziej restryktywnym lub nakazowym niż dyrektywa oraz
wykonujące klauzule minimalnej harmonizacji zawarte w innych unijnych
przepisach[15]. Artykuł 3 ust. 6 stanowi, że państwa
członkowskie muszą niezwłocznie powiadomić Komisję o wszelkich przepisach
krajowych zastosowanych na podstawie art. 3. ust 5. Jedynie pięć państw członkowskich twierdzi, że
utrzymały one przepisy na podstawie art. 3 ust. 5[16]. Na przykład jedno państwo
członkowskie[17]
powiadomiło o przepisach dotyczących reklam telewizyjnych na potrzeby ochrony małoletnich
dzieci, wdrażających dyrektywę o audiowizualnych usługach medialnych[18]. Inne państwo członkowskie nie
powiadomiło o środku ograniczającym dotyczącym sprzedaży obwoźnej[19]. Niechęć do uchylania pewnych
środków krajowych (do dnia 12 czerwca 2013 r.) może wyjaśniać, dlaczego
niewiele państw członkowskich skorzystało jak dotąd z art. 3 ust. 5. Komisja sądzi, że nie należy przedłużać odstępstwa
na dalszy okres. Chociaż kilka państw członkowskich zasygnalizowało potrzebę przedłużenia,
potrzebę zastosowania pewnych przepisów na szczeblu krajowym można zrealizować
na mocy innych przepisów UE. 2.5. Związek
między UCPD a unijnymi przepisami sektorowymi Dyrektywa jest
ogólnym przepisem prawa regulującym nieuczciwe praktyki handlowe w transakcjach
pomiędzy przedsiębiorstwami a konsumentami. Obejmuje ona wszystkie praktyki
handlowe stosowane w transakcjach B2C, o ile nie określono wyraźnie inaczej, tak
jak w przypadku warunków wykonywania działalności gospodarczej lub warunków udzielania
zezwoleń (zob. art. 3. ust 8). W przypadku konfliktu pomiędzy przepisami
sektorowymi a ogólnymi przepisami dyrektywy odpowiadające przepisy lex
specialis będą nadrzędne[20].
Konflikt taki często występuje, ponieważ przepisy lex specialis zawierają
bardziej szczegółowe wymogi dotyczące informacji przedkontraktowych lub
bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące sposobu przedstawiania informacji
konsumentom (zob. motyw 10 dyrektywy). Istnienie unijnych przepisów szczegółowych
w danym sektorze nie wyklucza jednak stosowania dyrektywy: w takich przypadkach
i w odniesieniu do wszelkich aspektów nieobjętych zakresem przepisów lex
specialis UCPD uzupełnia takie przepisy sektorowe i wypełnia wszelkie luki
w obrębie ochrony konsumentów przed nieuczciwymi praktykami handlowymi[21]. 2.6. Działania
następcze w odniesieniu do transpozycji W bieżącej analizie
wskazano niedokładności w szeregu państw członkowskich, które w kilku
przypadkach dotyczą kluczowych pojęć zawartych w dyrektywie. W związku z tym
służby Komisji przeprowadziły szeroko zakrojoną kontrolę transpozycji i
prowadzą obecnie zorganizowany dialog z zainteresowanymi państwami
członkowskimi. 3. STOSOWANIE DYREKTYWY 3.1. Jednolite
stosowanie 3.1.1. Rola i
orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Rola Trybunału
Sprawiedliwości polegająca na dopilnowaniu, aby prawodawstwo UE było
interpretowane i stosowane w taki sam sposób we wszystkich państwach
członkowskich, ma zasadnicze znaczenie w odniesieniu do UCPD. Wyroki Trybunału
okazały się niezwykle cenne przy wyjaśnianiu kwestii ogólnych dotyczących związku
dyrektywy z ustawodawstwem krajowym, jak również bardziej szczegółowych kwestii
związanych z interpretacją niektórych przepisów prawa materialnego zawartych w
dyrektywie. Komisja ze swojej strony pełni funkcję amicus curiae w
postępowaniach przed Trybunałem Sprawiedliwości. Od 2009 r.
Trybunał Sprawiedliwości orzekał w kilku odesłaniach prejudycjalnych,
potwierdzając w szczególności charakter dyrektywy polegający na pełnej
harmonizacji oraz fakt, że państwa członkowskie nie mogą utrzymywać przepisów
krajowych wykraczających poza zakres dyrektywy. W tym kontekście
Trybunał orzekł, ze następujące przepisy krajowe są niezgodne z dyrektywą: - ogólny zakaz
dotyczący ofert łączonych: ·
sprawy połączone C-261/07 i C-299/07 (Total
Belgium, 23 kwietnia 2009 r.) dotyczyły spółki zajmującej się dystrybucją
paliw oferującej nieodpłatną pomoc drogową przy każdym zakupie paliwa oraz spółki,
która wydawała czasopismo zawierające kupon promocyjny do sklepu z bielizną; ·
sprawa C-522/08 (Telekomunikacja Polska, 11
marca 2010 r.) dotyczyła przedsiębiorstwa telekomunikacyjnego, które uzależniało
zawarcie umowy o świadczenie usług dostępu do internetu szerokopasmowego od
zawarcia umowy o świadczenie usługi telefonicznej; - ogólny zakaz
praktyk handlowych, w ramach których udział konsumentów w konkursie z nagrodami
lub w loterii jest uzależniony od zakupu towarów lub usług: ·
sprawa C-304/08 (Plus Warenhandelsgesellschaft,
14 stycznia 2010 r.) dotyczyła prowadzonej przez przedsiębiorstwo kampanii
promocyjnej, w ramach której klienci byli zachęcani do kupowania towarów w celu
zebrania określonej liczby punktów umożliwiających im wzięcie udziału w
losowaniu loterii krajowej; - ogólny zakaz
sprzedaży z dodatkami, który ma na celu nie tylko ochronę konsumentów, ale
zmierza także do innych celów: ·
sprawa C-540/08 (Mediaprint, 9 listopada
2010 r.) dotyczyła gazety codziennej, która zorganizowała konkurs, w którym
konsumenci mogli wziąć udział dzięki kuponowi znajdującemu się w gazecie. W tej
sprawie rząd austriacki twierdził, iż przepis krajowy nie jest objęty zakresem stosowania
dyrektywy, ponieważ zasadniczo zmierza on do utrzymania pluralizmu prasy w
Austrii; - ogólny zakaz
ogłaszania obniżek cen w okresie poprzedzającym okres wyprzedaży w zakresie, w
jakim przedmiotowy przepis chroni interesy gospodarcze konsumentów: ·
sprawa C-288/10 (Wamo, 30 czerwca 2011 r.)
dotyczyła przedsiębiorstwa, które rozesłało do niektórych spośród swoich
klientów zaproszenia do wzięcia udziału w wyłącznej przedsprzedaży zorganizowanej
dwa tygodnie przed okresem wyprzedaży; ·
sprawa C-126/11 (Inno, 15 grudnia 2011 r.)
dotyczyła przedsiębiorstwa, które oferowało kartę lojalnościową umożliwiającą klientom
skorzystanie z szeregu akcji promocyjnych, w tym ze zniżek w okresie przedsprzedaży.
Warto zauważyć, że w tym przypadku Trybunał Sprawiedliwości uznał, iż przepis
krajowy nie jest objęty zakresem stosowania dyrektywy, jeżeli jego jedynym
celem, jak utrzymywał sąd odsyłający, jest ochrona konkurencji[22]; - ogólny zakaz ogłaszania „wyprzedaży” bez
uzyskania uprzedniej zgody właściwego lokalnego organu administracyjnego: ·
sprawa C-206/11 (Köck, 17 stycznia 2013)
dotyczyła przedsiębiorcy z Austrii, który zapowiedział w anonsie prasowym
„całkowitą likwidację” towarów ze swojego sklepu, nie złożywszy wniosku o zezwolenie
organu administracji, jak wymaga prawo krajowe. Trybunał Sprawiedliwości
orzekł, że praktyka handlowa nieobjęta zakresem załącznika I do dyrektywy nie
może być zakazana wyłącznie na tej podstawie, że nie zostało w jej przedmiocie
wydane uprzednie zezwolenie przez właściwy organ administracji, bez dokonania
oceny nieuczciwego charakteru owej praktyki na podstawie kryteriów
ustanowionych w art. 5–9 dyrektywy. W sprawie C-122/10
(Ving Sverige, 12 maja 2011 r.) Trybunał Sprawiedliwości wyjaśnił
znaczenie pojęcia „zaproszenia do dokonania zakupu”, zgodnie z definicją
zawartą w art. 2 lit. i) dyrektywy. Trybunał uznał na przykład, że zaproszenie
do dokonania zakupu zostaje złożone w chwili, gdy pojawia się wizualne
odniesienie do produktu i ceny, przy czym faktyczny „mechanizm” umożliwiający dokonanie
zakupu nie musi być bezpośrednio dostępny. Trybunał Sprawiedliwości stwierdził
również, że w dyrektywie nie wyklucza się stosowania cen wyjściowych, o ile
informacje przedstawione w ten sposób spełniają wymogi dyrektywy, biorąc pod
uwagę okoliczności konkretnego przypadku. Kwestia dotyczyła biura podróży
sprzedającego produkty wakacyjne, które zamieściło w dzienniku informację
handlową zawierającą jedynie ograniczone informacje na temat reklamowanej
wycieczki. W tej sprawie Trybunał Sprawiedliwości poparł stanowisko służb
Komisji przedstawione w wytycznych, które opowiadały się za zastosowaniem szeroko
rozumianego pojęcia zaproszenia do dokonania zakupu[23]. W sprawie C-559/11
(Pelckmans Turnhout NV, 4 października 2012 r.) Trybunał Sprawiedliwości
wyjaśnił, że ustawodawstwo krajowe, którego celem nie jest ochrona konsumentów,
nie jest objęte zakresem dyrektywy. Sprawa dotyczyła zgodności z dyrektywą
przepisu belgijskiego zakazującego przedsiębiorcy otwierania sklepu przez siedem
dni w tygodniu, nakładającego zatem na przedsiębiorcę wymóg wybrania jednego dnia
w tygodniu, w którym sklep będzie zamknięty. Trybunał Sprawiedliwości uznał, że
przepis ten ma na celu jedynie ochronę interesów pracowników sektora
dystrybucji i nie dąży do ochrony konsumentów. W sprawie C-428/11
(Purely Creative i in., 18 października 2012 r.) Trybunał
Sprawiedliwości po raz pierwszy wezwano do dokonania interpretacji
postanowienia zawartego w załączniku I do dyrektywy, w szczególności w pkt 31, w
którym zabrania się przedsiębiorcom stwarzania wrażenia, że konsumenci wygrali
już nagrodę, gdy w rzeczywistości odebranie nagrody jest uzależnione od
wpłacenia określonej kwoty pieniędzy lub poniesienia kosztów. W Anglii kilka przedsiębiorstw
rozesłało reklamy wysyłkowe i wkładki, także zdrapki umieszczone w gazetach i
czasopismach, informujące odbiorców, że wygrali oni nagrodę. W celu odebrania tej
nagrody zwycięzca musiał wykonać połączenie z numerem telefonicznym o podwyższonej
płatności, wysłać wiadomość tekstową lub zgłosić się drogą pocztową. Trybunał
Sprawiedliwości uznał, że takie praktyki są zakazane nawet wtedy, gdy koszt
poniesiony przez konsumenta jest niewielki (jak w przypadku znaczka) w stosunku
do wartości nagrody, oraz bez względu na to, czy uiszczenie takich kosztów
przynosi jakąkolwiek korzyść przedsiębiorcy. Trybunał
Sprawiedliwości rozpatruje obecnie kolejne trzy odesłania prejudycjalne
dotyczące: ·
sprawy C-435/11 (CHS Tour Services) dotyczącej
interpretacji art. 5 dyrektywy, w szczególności kwestii, czy UCPD wymaga
oddzielnej oceny wymogu staranności zawodowej (określonego w art. 5 ust. 2 lit.
a) dyrektywy) przy ocenie konkretnego przypadku związanego z działaniami
wprowadzającymi w błąd lub zaniechaniami; ·
sprawy C-265/12 (Citroën Belux NV) odnoszącej
się do zgodności z dyrektywą (w szczególności z art. 3 ust. 9 dyrektywy)
belgijskiego przepisu, w którym zakazuje się przedsiębiorcom składania ofert
łączonych w przypadku, gdy co najmniej jeden z elementów jest usługą finansową; ·
sprawy C-281/12 (Trento Sviluppo Centrale
Adriatica), w której sąd odsyłający analizuje, czy zgodnie z UCPD do
ustalenia naruszenia wymagane jest – poza stwierdzeniem postępowania
wprowadzającego w błąd – dokonanie oddzielnej oceny istotnego zniekształcenia
zachowania gospodarczego konsumenta. 3.1.2. Inicjatywy
podjęte przez Komisję Od samego początku
procesu transpozycji Komisja podejmuje środki, aby wspomóc organy krajowe i
sądy w osiągnięciu jednolitego wdrażania i spójnego egzekwowania dyrektywy. Jest
to szczególnie trudny cel w obszarze charakteryzującym się znacznymi różnicami
w polityce krajowej, jak również w sposobie postępowania i technikach
egzekwowania prawa w poszczególnych państwach. 3.1.3. Wytyczne
dotyczące UCPD W grudniu 2009 r.
służby Komisji wydały wytyczne dotyczące stosowania dyrektywy[24] w celu wypracowania wspólnego
rozumienia i zbliżenia praktyk. Dokument ten, dostępny w 22 językach urzędowych
UE, pomógł w wyjaśnieniu pewnych kluczowych pojęć i przepisów postrzeganych
jako problematyczne. Zawiera on praktyczne przykłady obrazujące sposób
działania dyrektywy. Dokument ten nie posiada wprawdzie formalnego statusu
prawnego (nie jest wiążący), jednak jest on powszechnie stosowany, również w
kontekście postępowań prowadzonych przez Trybunał Sprawiedliwości[25], a także przez sądy i organy
krajowe przy ocenie poszczególnych spraw. Wytyczne opracowano jako dokument
aktualizowany na bieżąco w miarę poszerzania wiedzy na temat nieuczciwych
praktyk handlowych. 3.1.4. Baza
aktów prawnych dotyczących dotycząca UCPD W lipcu 2011 r.
Komisja uruchomiła internetową bazę aktów prawnych („baza danych dotycząca UCPD”)[26]. Opracowywanie bazy danych
wraz z wytycznymi rozpoczęto w 2008 r. w celu wsparcia jednolitego i
odpowiedniego/skutecznego egzekwowania dyrektywy. Baza aktów
prawnych jest bardzo obszerna i umożliwia społeczeństwu dostęp, w sposób
przyjazny dla użytkownika, do przepisów prawa i orzecznictwa państw
członkowskich związanego z dyrektywą, a także do wielu innych użytecznych
materiałów, takich jak prace akademickie na ten temat. Obecnie baza danych zawiera
około 330 artykułów prawnych, 400 spraw[27]
oraz 25 innych pozycji (takich jak badania lub wytyczne przyjęte przez krajowe
organy egzekwowania prawa). Informacje zawarte w bazie danych podzielono na
sekcje i można je przeszukiwać według odniesień do konkretnych artykułów
dyrektywy, słów kluczowych, orzecznictwa lub literatury prawniczej. Wszystkie
sekcje są ze sobą powiązane i umożliwiają również dokonywanie porównań pomiędzy
różnymi państwami członkowskimi. Sekcje krajowe zawsze zawierają przegląd
krajowego systemu egzekwowania prawa. Komisja wciąż
pracuje nad rozbudowywaniem bazy danych dotyczącej UCPD, która będzie
regularnie aktualizowana o nowe orzecznictwo, przepisy prawa i inne materiały. Docelowo
ma powstać nowa baza danych dotycząca prawa konsumenckiego poprzez połączenie
bazy danych dotyczącej UCPD z bazą danych dotyczącą Kompendium prawa
konsumenckiego UE[28].
Służby Komisji dokonują obecnie oceny możliwych wariantów w celu zapewnienia skutecznego
połączenia między bazą danych dotyczącą UCPD a portalem e-sprawiedliwość[29]. 3.2. Zakres
stosowania dyrektywy Dyrektywa ma
bardzo szeroki zakres stosowania, zgodnie z definicją praktyk handlowych
(stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów) zawartą w art. 2 lit.
d): „każde działanie przedsiębiorcy, jego zaniechanie, sposób postępowania,
oświadczenie lub komunikat handlowy, w tym reklamę i marketing, bezpośrednio
związane z promocją, sprzedażą lub dostawą produktu do konsumentów”. Produkt
określa się jako „każdy towar lub usługę, w tym nieruchomości, prawa i
obowiązki”[30].
Dyrektywa ma zastosowanie do praktycznie wszystkich transakcji pomiędzy przedsiębiorstwami
a konsumentami („B2C”) we wszystkich sektorach. Ponadto dyrektywę stosuje się
nie tylko na etapie reklamy czy marketingu transakcji, lecz również „przed
zawarciem transakcji handlowej dotyczącej produktu, w trakcie jej zawierania
oraz po jej zawarciu”[31].
Dotyczy ona jednak wyłącznie ochrony interesów gospodarczych konsumentów w odniesieniu
do środków mających na celu klasyfikację lub prowadzących do klasyfikacji praktyki
handlowej jako nieuczciwej, z wyłączeniem innych interesów, takich jak zdrowie
i bezpieczeństwo czy środowisko naturalne. Państwa członkowskie mogą swobodnie
rozszerzać zakres UCPD lub regulować inne rodzaje relacji, zachowując zgodność
z pozostałymi przepisami unijnymi. Mogą one także swobodnie ustalać wpływ
nieuczciwych praktyk na ważność, zawieranie i skutki umowy, zważywszy że UCPD nie
harmonizuje prawa zobowiązań[32]. 3.2.1. Konieczność
rozszerzenia zakresu poza transakcje pomiędzy przedsiębiorstwami a konsumentami Rozszerzenie
zakresu dyrektywy poza transakcje B2C rozważa się głównie w odniesieniu do
trzech rodzajów sytuacji. Z zakresu dyrektywy wyłączone są transakcje pomiędzy
przedsiębiorstwami („B2B”), pomiędzy konsumentami („C2C”) czy sytuacje, w
których konsumenci sprzedają lub dostarczają towar przedsiębiorcy („C2B”). Państwa
członkowskie mogą swobodnie regulować wspomniane relacje, jednak większość z
nich postanowiła wdrożyć UCPD, utrzymując jej pierwotny zakres. Transakcje pomiędzy przedsiębiorstwami Obecnie tylko cztery
państwa członkowskie stosują, z pewnymi zmianami, UCPD również w odniesieniu do
relacji B2B[33].
W przeszłości rozszerzenie zakresu UCPD na szczeblu UE na relacje B2B było
proponowane przez niektóre zainteresowane strony, głównie w celu rozwiązania
problemu praktyk nieuczciwych przedsiębiorstw oferujących wpisy do katalogów
biznesowych, mających wpływ na małe przedsiębiorstwa i przedstawicieli wolnych
zawodów. Wspomniane praktyki są obecnie zakazane na mocy dyrektywy 2006/114/WE dotyczącej
reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej („MCAD”). W opublikowanym
niedawno komunikacie w sprawie ogólnego funkcjonowania dyrektywy dotyczącej
reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej Komisja stwierdziła, że należy
wzmocnić dostępne środki transgranicznego egzekwowania prawa oraz dokonać
przeglądu obecnych ram prawnych w celu lepszego zwalczania tego rodzaju praktyk[34]. Relacje między konsumentami a
przedsiębiorstwami Krajowe organy egzekwowania
prawa[35]
sygnalizowały przypadki, w których konsumenci padli ofiarą nieuczciwych praktyk
handlowych przy sprzedaży towarów przedsiębiorcom. Zgłaszano przypadki, w
których na przykład konsumenci sprzedali należące do nich antyki i biżuterię
(zwłaszcza złoto) przedsiębiorcom i zostali wprowadzeni w błąd przez oświadczenia
przedsiębiorców dotyczące cech charakterystycznych lub wartości przedmiotów. Jedynie
kilka państw członkowskich[36]
opowiada się za rozszerzeniem zakresu dyrektywy, podczas gdy pozostałe nie
popierają tego pomysłu. Jedno państwo członkowskie[37], które stosuje dyrektywę w jej
pierwotnym zakresie, zaproponowało, aby zamiast wprowadzania zmiany w aktach
regulacyjnych na szczeblu UE zastosować szeroką wykładnię w odniesieniu do
interpretacji dyrektywy[38]. Relacje między konsumentami a
konsumentami W związku z
szybkim rozwojem platform internetowych podniesiono kwestię tego, czy należy
wzmocnić ochronę w odniesieniu do transakcji C2C. Z doświadczeń w egzekwowaniu
prawa wynika, że głównym problemem są w rzeczywistości przedsiębiorcy udający
konsumentów i ukrywający swoje prawdziwe kwalifikacje lub zamiary handlowe. Praktyki
tego rodzaju są zakazane na mocy dyrektywy, w której, zgodnie z załącznikiem I
pkt 22, „fałszywe twierdzenie lub stwarzanie wrażenia, że sprzedawca nie działa
w celu związanym z jego działalnością handlową, gospodarczą, rzemieślniczą lub
wolnym zawodem lub fałszywe podawanie się za konsumenta” jest zabronione[39]. Zapobieganie praktykom
tego rodzaju jest zatem bardziej kwestią dotyczącą egzekwowania prawa niż luką
w UCPD. Podsumowując,
wyniki konsultacji pokazują, że znaczna większość państw członkowskich i
zainteresowanych stron[40]
nie popiera rozszerzenia zakresu dyrektywy ani w odniesieniu do transakcji B2B,
ani C2B czy C2C. Komisja uznaje w związku z tym, że obecnie nie ma przesłanek
dla takiego rozszerzenia. O ile problem z transakcjami B2B dotyczący
nieuczciwych przedsiębiorstw oferujących wpisy do katalogów biznesowych
zostanie uwzględniony w trwającym przeglądzie dyrektywy dotyczącej reklamy
wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej, o tyle w kwestii pozostałych
rodzajów relacji państwa członkowskie mogą swobodnie regulować dany obszar, aby
uwzględnić specyfikę i potrzeby krajowe. 3.2.2. Promocje sprzedaży Dyskusja na temat kwestii promocji sprzedaży[41] rozpoczęła się po wycofaniu w
2006 r. wniosku Komisji dotyczącego rozporządzenia w sprawie promocji sprzedaży[42] z powodu braku porozumienia
państw członkowskich w tej sprawie. Wniosek zawierał szereg wymogów dotyczących
informacji mających na celu zapewnienie przejrzystości komunikatów handlowych odnoszących
się do promocji sprzedaży oraz zagwarantowanie zainteresowanym odbiorcom możliwości
uzyskania wszelkich istotnych informacji zawartych w komunikatach. UCPD zapewnia ochronę przed nieuczciwymi
praktykami w obszarze promocji sprzedaży. W art. 6 ust. 1 lit. d) zabrania się przedsiębiorcom
wprowadzania konsumentów w błąd w kwestii „ceny, sposobu obliczania ceny lub
istnienia szczególnej korzyści cenowej”. Zakazy ustanowione w załączniku I są ukierunkowane
na konkretne praktyki promocyjne, takie jak „reklama przynęta” (pkt 5), oferty
specjalne (pkt 7), promocje z nagrodami (pkt 19), konkursy z nagrodami (pkt 31)
oraz stosowanie słowa „darmowy” (pkt 20). W sprawie Total Belgium[43] Trybunał Sprawiedliwości
potwierdził w szczególności, że ze względu na charakter dyrektywy polegający na
pełnej harmonizacji, państwa członkowskie nie mogą utrzymywać w mocy przepisów
krajowych dotyczących promocji sprzedaży, które wykraczają poza zakres
przepisów dyrektywy. Kilka państw członkowskich i zainteresowanych
stron argumentowało, że nagłe uchylenie określonych przepisów krajowych
dotyczących promocji sprzedaży może negatywnie wpłynąć na ochronę konsumentów przed
wprowadzającymi w błąd wyprzedażami promocyjnymi na szczeblu krajowym[44]. Są one zdania, że niektóre z
istniejących, bardziej rygorystycznych przepisów krajowych (takich jak te
odnoszące się do ceny odniesienia w celu obliczenia, czy określony ogłoszony rabat
jest zgodny z prawdą, czy nie) byłyby bardzo korzystne dla konsumentów i organów
egzekwowania prawa, mimo że dzisiaj są one niezgodne z dyrektywą pod względem
prawnym[45]. Z informacji otrzymanych w ramach konsultacji
wynika, że niektóre państwa członkowskie i zainteresowane strony opowiadają się
za wprowadzeniem zmian legislacyjnych w tej dziedzinie albo w formie dalszych regulacji[46], albo poprzez wyłączenie
promocji sprzedaży z zakresu UCPD[47].
Pozostałe państwa członkowskie wyraźnie odrzucają możliwość jakichkolwiek
dalszych regulacji w tej dziedzinie, podczas gdy inne[48] z zadowoleniem przyjęłyby
dodatkowe wytyczne Komisji w tej kwestii. Spośród pozostałych zainteresowanych
stron jedynie dwóch przedstawicieli przedsiębiorstw[49], Europejska Organizacja Konsumentów,
jedna krajowa organizacja konsumencka[50]
oraz jedno Europejskie Centrum Konsumenckie[51]
wzywają do dalszych regulacji i podkreślają, że brak szczegółowych przepisów wywołuje
niepewność prawa, natomiast duńska izba handlowa popiera wyłączenie promocji sprzedaży
z zakresu dyrektywy w celu zapewnienia państwom członkowskim większej swobody
działania na szczeblu krajowym. Komisja uważa, że
większość wątpliwości podniesionych przez państwa członkowskie i zainteresowane
strony można usunąć za pomocą środków mających na celu zwiększenie pewności
prawa oraz zapewnienie jednolitego stosowania dyrektywy w tej dziedzinie. Jednym
ze sposobów osiągnięcia tego celu może być dalsze opracowywanie wytycznych. Komisja będzie
jednak nadal uważnie monitorować stosowanie dyrektywy w tej dziedzinie i w
przyszłości rozważy środki legislacyjne, jeżeli zajdzie taka konieczność. 3.3. Przepisy
prawa materialnego zawarte w dyrektywie W niniejszej części sprawozdania znajduje się przegląd
przepisów prawa materialnego zawartych w dyrektywie (w szczególności art. 5–9 i
załącznik I) oraz głównych kwestii wynikających z ich stosowania w państwach
członkowskich. 3.3.1. Pojęcie
staranności zawodowej Artykuł 5 ust. 2
stanowi „ogólną klauzulę” UCPD i zawiera ogólny zakaz stosowania nieuczciwych
praktyk handlowych. Przewiduje się w nim dwa kumulatywne kryteria służące
ocenie tego, czy praktykę handlową należy uznać za nieuczciwą, mianowicie: ·
czy jest sprzeczna z wymogami staranności
zawodowej; ·
oraz w sposób istotny zniekształca lub może w sposób
istotny zniekształcić zachowanie gospodarcze przeciętnego konsumenta. Staranność
zawodową definiuje się jako „standard dotyczący szczególnej wiedzy i
staranności, których można w racjonalny sposób oczekiwać od przedsiębiorcy w
jego relacjach z konsumentami, zgodnie z uczciwymi praktykami rynkowymi i/lub
ogólną zasadą dobrej wiary w zakresie jego działalności”. Pojęcie to obejmuje
zasady, które były już ugruntowane w przepisach prawnych państw członkowskich, takie
jak „uczciwe praktyki rynkowe” i „dobra wiara”, przy czym dodatkowe znaczenie nadaje
się wartościom normatywnym, które mają szczególne zastosowanie w danej dziedzinie
działalności gospodarczej. Pojęcie staranności
zawodowej transponowano prawidłowo w większości państw członkowskich. Wydaje
się, że kilka państw członkowskich utrzymało natomiast pojęcia „dobrej praktyki”
lub „dobrej praktyki rynkowej”[52].
W związku z tym Komisja jest obecnie w kontakcie z zainteresowanymi państwami
członkowskimi, aby upewnić się, że pojęcie to nie doprowadzi do bardziej restrykcyjnej
interpretacji niż wymaga tego UCPD. Jedną z kwestii
podniesionych przez niektóre krajowe organy egzekwowania prawa była konieczność
wykazania, że postępowanie stanowiło naruszenie „staranności zawodowej”, w celu
nałożenia sankcji na przedsiębiorcę za naruszenie art. 6–9 UCPD. Komisja uważa,
że nie ma takiej konieczności oraz że w przypadku działania wprowadzającego w
błąd, zaniechania lub agresywnych praktyk automatycznie następuje naruszenie
staranności zawodowej. Z kolei art. 5 można stosować jako samodzielny przepis, tzw.
„siatkę bezpieczeństwa”, w celu zapewnienia możliwości nałożenia sankcji w
przypadku nieuczciwych praktyk, których nie wykryto na podstawie pozostałych
przepisów dyrektywy[53]. W wyniku
niedawnego wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym[54] obecnie oczekiwana jest opinia
Trybunału Sprawiedliwości dotycząca konieczności przeprowadzenia odrębnej oceny
wymogu staranności zawodowej przy ocenie nieuczciwych praktyk handlowych (art.
6–9 UCPD). 3.3.2. Ochrona
szczególnie zagrożonych konsumentów W art. 5 ust 3 przewiduje
się szczególną ochronę konsumentów, którzy są szczególnie zagrożeni ze względu
na niepełnosprawność fizyczną lub umysłową, wiek lub łatwowierność, jeżeli
przedmiotowa praktyka handlowa wpływa na ich zachowanie gospodarcze w sposób
racjonalnie możliwy do przewidzenia przez przedsiębiorcę. Dodatkową ochroną
objęto wyjątkową kategorię szczególnie zagrożonych konsumentów, tj. dzieci, za
pośrednictwem załącznika I pkt 28, w którym szczególnie zakazuje się „umieszczania
w reklamie bezpośredniego wezwania dzieci do nabycia reklamowanych produktów
lub do nakłonienia rodziców lub innych osób dorosłych do kupienia im
reklamowanych produktów”. W informacjach otrzymanych w ramach konsultacji nie sygnalizowano poważnych
problemów związanych ze szczególnie zagrożonymi konsumentami. Zjednoczone
Królestwo nie wzywa do wprowadzenia zmian, lecz stwierdza, że w przypadku ewentualnego
dokonania przeglądu dyrektywy warto rozważyć dodanie przepisów szczególnie
mających na celu ochronę osób starszych przed określonymi agresywnymi
praktykami. Dania wskazuje, że częste agresywne praktyki są ukierunkowane na
dzieci w obszarze gier online. Jedynie dwa państwa członkowskie wyrażają
poparcie dla dalszych regulacji w celu poprawy ochrony umownej dzieci, kwestii
tej nie można bowiem uregulować w UCPD[55]. Ze zdobytych doświadczeń
i zgromadzonych danych wynika, że należy poczynić dalsze wysiłki w celu poprawy
egzekwowania UCPD w odniesieniu do szczególnie zagrożonych konsumentów, takich
jak osoby starsze, dzieci lub nastolatki oraz inne kategorie obywateli, którzy
znajdują się w niekorzystnym położeniu[56].
„Przegląd”[57] przeprowadzony w 2008 r. przez
krajowe organy egzekwowania prawa w ramach rozporządzenia CPC pokazał na
przykład, że ponad połowa stron internetowych objętych badaniem była skierowana
przede wszystkim do dzieci i nastolatków. Po 18 miesiącach dochodzenia na
szczeblu krajowym 70 % wspomnianych stron internetowych skorygowano lub
zamknięto. W wyniku pierwszej fazy przeglądu z 2012 r. dotyczącego treści cyfrowych
ustalono, że do nieletnich cały czas kierują się strony internetowe, które - jak się wydaje - nie zachowują
zgodności z przepisami dotyczącymi ochrony konsumentów oraz że nieletni często
są nakłaniani do kupowania przedmiotów, które są powiązane z rzekomo
bezpłatnymi grami[58]. 3.3.3. Artykuł
6 dotyczący działań wprowadzających w błąd Zgodnie z art. 6
dyrektywy działanie wprowadzające w błąd ma miejsce, gdy praktyka wprowadza w
błąd poprzez zawarte w niej informacje lub ich prezentację w sposób
wprowadzający w błąd oraz powoduje lub może spowodować podjęcie przez
przeciętnego konsumenta decyzji dotyczącej transakcji, której inaczej by nie
podjął. Wraz z art. 7 dotyczącym zaniechań wprowadzających w błąd jest to zdecydowanie
najczęściej stosowany przepis do celów egzekwowania prawa na szczeblu krajowym. Z informacji otrzymanych
w ramach konsultacji wynika, że państwa członkowskie jak dotąd nie napotkały
szczególnych problemów w stosowaniu art. 6. Najczęściej zgłaszane praktyki
wspomniane przez uczestników konsultacji dotyczą nieprawdziwych informacji na
temat głównych cech lub ceny oferowanego produktu lub oferowanej usługi na
sprzedaż w obszarze usług internetowych i telekomunikacyjnych (np.
przepustowość sieci szerokopasmowej), usług finansowych (np. kredyty
konsumenckie, ubezpieczenie na życie), turystyki (np. zakwaterowanie, z
uwzględnieniem opłat za korzystanie z kart kredytowych w odniesieniu do hoteli,
timeshare i powiązane produkty) transportu lotniczego i handlu elektronicznego. Szczególnie interesujący jest jeden z ostatnich
przykładów zastosowania art. 6 ust. 1 lit. g) (w którym zabrania się
przedsiębiorcom wprowadzania konsumentów w błąd w kwestii ich praw ustalonych w
innych przepisach), ponieważ dotyczy praktyki, która ma wpływ na całą UE.
Czołowy uczestnik rynku urządzeń elektronicznych został ukarany grzywną przez
krajowy organ egzekwowania prawa za oferowanie konsumentom płatnej gwarancji
handlowej obejmującej usługi, do których konsumenci są uprawnieni nieodpłatnie
zgodnie z przepisami prawa[59]. Ochrona przewidziana w art. 6 ma szeroki zakres i
powoływano się na nią nawet we wrażliwych politycznie kwestiach dotyczących
handlu, jak na przykład w przypadku produktów przywożonych z terytoriów,
których suwerenność państwowa jest kwestią sporną i w przypadku których
istnieje ryzyko wprowadzenia konsumentów w błąd w kwestii pochodzenia
geograficznego lub handlowego produktu, co może stanowić naruszenie art. 6 ust.
1 lit. b). Jedna z kwestii intensywnie poruszona przez pewne
stowarzyszenie producentów[60]
dotyczy użyteczności art. 6 ust. 2 oraz art. 6 ust. 2 lit. a) z punktu widzenia
nakładania sankcji za stosowanie „opakowań naśladowczych”. Termin „opakowania
naśladowcze” odnosi się do praktyki polegającej na projektowaniu opakowania
produktu (lub jego „postaci handlowej” bądź „przedstawienia”) w taki sposób,
aby nadać mu ogólny „wygląd i styl” dobrze znanej konkurencyjnej marki.
Stosowanie opakowań naśladowczych różni się od podrabiania tym, że zasadniczo
nie polega na kopiowaniu znaków towarowych. Problem ten dotyka państw, w
których środki zaradcze przeciwko nieuczciwej konkurencji wydają się
niewystarczające i konkurenci postrzegają UCPD za narzędzie umożliwiające
wszczęcie postępowania sądowego. Służby Komisji odniosły się już do tej kwestii
w wytycznych z 2009 r. Komisja będzie wspierać wzmożone działania w zakresie
egzekwowania prawa w tej kwestii w każdym przypadku wprowadzania konsumentów w
błąd za pomocą przedmiotowych praktyk. 3.3.4. Artykuł
7 ust. 4 – Oferty handlowe i wymogi dotyczące informacji na temat ceny Decyzja o ewentualnym uwzględnieniu informacji o cenie w reklamie
należy do przedsiębiorców. Wszystkie komunikaty handlowe zawierające cenę
kwalifikują się jednak jako „zaproszenie do dokonania zakupu” na podstawie UCPD[61]: w tym przypadku w dyrektywie,
na mocy art. 7 ust. 4, zobowiązuje się przedsiębiorców do spełnienia szeregu
szczególnych wymogów dotyczących informacji. Zaproszenie do
dokonania zakupu to kluczowy moment w procesie decyzyjnym konsumenta i stanowi
typowy sposób reklamowania produktów i usług oraz oferowania ich konsumentom,
również w środowisku online. Ze względu na swój charakter jest ono bezpośrednią
i natychmiastową formą promocji produktu, wywołując bardziej spontaniczną
reakcję u konsumentów, a tym samym narażając ich na wyższe ryzyko. Celem
przepisu zawartego w art. 7 ust. 4 jest zatem dopilnowanie, aby przedsiębiorcy
przy składaniu ofert handlowych konsumentom udostępniali im zarazem – w sposób
zrozumiały i jednoznaczny – wystarczającą ilość danych i nie wprowadzali ich w
błąd poprzez pomijanie istotnych informacji. Wymogi te dotyczą: głównych cech
produktu, adresu przedsiębiorcy, ceny całkowitej, ustaleń dotyczących sposobu
płatności i dostawy, procedury wykonania oraz rozpatrywania reklamacji, a także
istnienia prawa do odstąpienia od umowy lub unieważnienia umowy, jeżeli jest to
wymagane. Wymogi te należy odczytywać w powiązaniu z wymogami dotyczącymi
informacji zawartymi w dyrektywie w sprawie praw konsumentów[62] oraz art. 5 dyrektywy w
sprawie handlu elektronicznego[63]. Służby Komisji opowiadają
się w wytycznych za szeroką interpretacją pojęcia zaproszenia do dokonania
zakupu wraz z elastycznym i proporcjonalnym stosowaniem wymogów dotyczących
informacji. Utrzymują jednak, że „mechanizm” zakupu (np. możliwość przejścia do
dokonania rezerwacji za pośrednictwem internetu) nie jest konieczny, aby wymogi
dotyczące informacji miały zastosowanie[64].
W orzeczeniu w trybie prejudycjalnym[65] Trybunał Sprawiedliwości kierował
się takim podejściem i potwierdził, że „zaproszenie do dokonania zakupu
występuje [...] przy czym nie jest konieczne, by komunikat handlowy dawał także
rzeczywistą sposobność do dokonania zakupu ani by pozostawał on w związku z
taką sposobnością”. W sporze uczestniczyli szwedzki Rzecznik Praw Konsumenta
oraz biuro podróży (przedsiębiorstwo Ving) sprzedające produkty wakacyjne na
terenie całej Szwecji, również za pośrednictwem internetu. W odpowiedzi na
pytanie, czy przedsiębiorstwo Ving przedstawiło „główne cechy” produktu w
stopniu odpowiednim do środka przekazu i produktu, Trybunał Sprawiedliwości
orzekł, że podczas gdy dokonanie oceny in concreto jest zadaniem sądu
krajowego, „przedstawienie słowne lub wizualne produktu spełnia przesłankę
dotyczącą wskazania cech charakterystycznych produktu” oraz że odniesienie do
stron internetowych przedsiębiorcy może zostać wykorzystane w pewnych
okolicznościach do przedstawienia pewnych informacji na temat głównych cech
produktu. W art. 7 ust. 4
lit. c) UCPD w sposób szczególny wymaga się od przedsiębiorców, aby
przedstawiali oni (ostateczną) cenę wraz z podatkami lub, w przypadku gdy
wcześniejsze obliczenie ceny w sposób racjonalny nie jest możliwe, sposób, w
jaki cena jest obliczana. W sprawie Ving Sverige Trybunał
Sprawiedliwości orzekł, że podanie „ceny wyjściowej” w zaproszeniu do dokonania
zakupu nie stanowi naruszenia UCPD, pod warunkiem że w świetle wszelkich faktów
i okoliczności danego przypadku, w tym również właściwości i cech
charakterystycznych produktu oraz środka przekazu, za pomocą którego został nadany
komunikat handlowy, cena „wyjściowa”[66]
umożliwia konsumentowi podjęcie świadomej decyzji. Uzupełnieniem UCPD
jest rozporządzenie w sprawie przewozów lotniczych[67] z 2008 r., w którym dodano
szereg przepisów w celu zapewnienia przejrzystości ceny biletów lotniczych
podczas rezerwacji biletu oraz w reklamie. W szczególności rozporządzenie stanowi,
że „ostateczna cena, którą należy zapłacić, jest zawsze wskazywana i zawiera
obowiązujące taryfy lotnicze i stawki lotnicze, a także wszystkie należne
podatki, dopłaty, opłaty i należności, które są niemożliwe do uniknięcia i
możliwe do przewidzenia w chwili publikacji”. Niedawno przyjęta dyrektywa w
sprawie praw konsumentów[68]
zawiera przepisy dotyczące cen i dopłat, które mają również zastosowanie do
sektora transportu lotniczego. O ile panuje
ogólna zgoda co do tego, że cena podana w reklamie powinna od samego początku[69] zawierać wszystkie opłaty i
należności, z informacji otrzymanych od szeregu zainteresowanych stron[70] wynika, że wymogi dotyczące
ceny są często ignorowane w zaproszeniach do dokonania zakupu. W 2007 r. pierwszy przegląd dokonany w ramach
rozporządzenia w sprawie współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów
(rozporządzenie CPC) był ukierunkowany na strony internetowe sprzedające bilety
lotnicze. Organy z 15 państw członkowskich oraz Norwegii zbadały 386 stron
internetowych, z czego 145 zgłoszono jako zawierające nieprawidłowości. Wśród
wykrytych problemów trzy główne to: wprowadzające w błąd wskazanie ceny, brak
informacji na temat dostępności ofert oraz nieprawidłowości związane z
przedstawieniem postanowień umownych. W przeprowadzonym
ostatnio badaniu dotyczącym „przejrzystości cen w sektorze transportu
lotniczego”[71]
ustalono, że wiele przedsiębiorstw lotniczych przedstawia cenę bez podatków,
opłat i należności, podczas gdy wiele z nich dodaje dopłaty, które są de
facto nieuniknione (np. darmowe środki płatnicze jedynie wówczas, gdy
korzysta się z karty kredytowej danej linii lotniczej), klasyfikując je jako
„dodatkowe”. Problem ten ma szczególnie negatywne konsekwencje na etapie, gdy
konsumenci porównują ceny w celu podjęcia decyzji[72]. Organy w co najmniej dwóch państwach
członkowskich podjęły niedawno działania w zakresie egzekwowania prawa wobec
szeregu przedsiębiorstw lotniczych w celu uniemożliwienia im przedstawiania
konsumentom cen rozłożonych na części składowe („podział cen”) lub ujawniania
całkowitej ceny dopiero na koniec procesu rezerwacji („stopniowe ujawnianie
ceny”). Postępowania były ukierunkowane na opłaty za korzystanie z karty
kredytowej i debetowej: w rezultacie 12 przedsiębiorstw lotniczych w
Zjednoczonym Królestwie[73]
zgodziło się uwzględnić opłaty za korzystanie z karty debetowej w cenie
podawanej w ogłoszeniu oraz dopilnować, aby informacje o opłatach za
korzystanie z karty kredytowej były łatwo dostępne podczas dokonywania
rezerwacji za pośrednictwem internetu; we Włoszech nałożono sankcje na sześć
przedsiębiorstw lotniczych, które następnie zgodziły się uwzględnić wspomniane
opłaty w cenie podawanej w reklamie do końca 2012 r.[74]. Z dostępnych
dowodów wynika, że powtarzające się przypadki stosowania nieodpowiednich
informacji dotyczących ceny w zaproszeniach do dokonania zakupu nie są
uzależnione od luki w obecnych ramach prawnych na szczeblu UE[75], które niebawem staną się
jeszcze bardziej rygorystyczne: widoczny jest również fakt, że organy
krajowe napotykają trudności w reagowaniu na tego rodzaju naruszenia, gdy
przedsiębiorca podlega innej jurysdykcji, co ma miejsce w przypadku innych
nieuczciwych praktyk. Poprawę sytuacji w tej dziedzinie można uzyskać, jeżeli
Komisja zacznie pełnić bardziej znaczącą rolę we wspieraniu zintensyfikowanych
działań krajowych w zakresie egzekwowania prawa oraz w promowaniu zacieśniania
współpracy w transgranicznym egzekwowaniu prawa[76]. Wyniki konsultacji potwierdzają,
ze nie ma konieczności rozważenia środków regulacyjnych na tym etapie[77]. 3.3.5. Artykuły
8 i 9 – Agresywne praktyki Dyrektywa harmonizuje pojęcie agresywnych
praktyk handlowych, co jest innowacją na szczeblu UE. Praktyki te są
uregulowane w art. 8 i 9 UCPD, które uniemożliwiają przedsiębiorcom stosowanie technik
sprzedaży ograniczających swobodę wyboru konsumenta, zniekształcając tym samym
jego zachowania gospodarcze. Agresywne praktyki w rozumieniu dyrektywy są
to praktyki, w których wykorzystywane są nękanie, przymus, siła fizyczna lub
bezprawny nacisk. Mogą one obejmować zachowania na etapie marketingu, lecz
także praktyki mające miejsce podczas transakcji lub po jej zakończeniu. Agresywne praktyki dotyczą zachowań, które są
już objęte innymi przepisami w państwach członkowskich, w tym przepisami prawa
zobowiązań i prawa karnego. W tym względzie dyrektywa zapewnia dodatkową
ochronę, którą można uruchomić na drodze egzekwowania przez organy publiczne
bez konieczności wszczynania postępowania karnego lub cywilnego. Szczególne znaczenie w tym kontekście mają
zachowania uregulowane przepisami art. 9 lit. c), d) i e). W art. 9 lit. c) zakazuje
się praktyk, które wiążą się z bezprawnym naciskiem na konsumentów, takich jak
wykorzystanie przez przedsiębiorcę jakiegokolwiek konkretnego nieszczęścia lub
konkretnych okoliczności, których przedsiębiorca jest świadomy, w celu
wpłynięcia na decyzję konsumenta względem produktu. W art. 9 lit. d) zakazuje
się przedsiębiorcom stosowania niewspółmiernych barier pozaumownych, które
stanowią dla konsumentów przeszkodę w wykonaniu ich praw umownych, w tym prawa
do wypowiedzenia umowy lub do rezygnacji na rzecz innego produktu lub
przedsiębiorcy. Artykuł 9 lit. e) obejmuje groźby podjęcia działania
niezgodnego z prawem. Artykuł 9 lit. d) okazał się bardzo użyteczny,
zwłaszcza w dziedzinie telekomunikacji i energii w odniesieniu do barier
pozaumownych utrudniających zmianę sieci. Zgłoszono przypadki, w których na
przykład operatorzy telekomunikacji bezprawnie przedłużali okres przechodzenia
konsumentów do innych usługodawców[78]
lub w których dostawcy energii utrudniali konsumentom skorzystanie z prawa do
wypowiedzenia umowy[79]. Agresywne praktyki zgłoszone przez państwa
członkowskie i zainteresowane strony w odpowiedzi na konsultacje miały miejsce
głównie w przypadku sprzedaży obwoźnej lub innych rodzajów sprzedaży
dokonywanych poza lokalem przedsiębiorstwa. Europejskie Centra Konsumenckie,
które rozpatrują wiele skarg indywidualnych, często mają do czynienia z
agresywnymi praktykami w sektorze timeshare (kluby wakacyjne i powiązane
praktyki[80])
oraz, w mniejszym stopniu, w sprzedaży towarów konsumenckich poza lokalem
przedsiębiorstwa (np. meble, sprzęt elektroniczny, produkty ochrony zdrowia lub
artykuły spożywcze). Uzupełnieniem ogólnych zasad zawartych w art.
8 i 9 dotyczących agresywnych praktyk jest osiem konkretnych agresywnych
praktyk opisanych w „czarnej liście”, które są zakazane w każdych
okolicznościach[81]. 3.3.6. Załącznik
I – „Czarna lista” zakazanych praktyk Załącznik I do
UCPD zawiera listę praktyk handlowych, które są uznawane za nieuczciwe w
każdych okolicznościach i w związku z tym są zakazane. Listę opracowano w celu
zapobieżenia praktykom, które z doświadczenia są uznawane za nieuczciwe, oraz w
celu umożliwienia organom egzekwowania prawa, przedsiębiorcom, specjalistom w
dziedzinie marketingu i konsumentom zidentyfikowania takich praktyk,
zwiększając tym samym pewność prawa. Jak stwierdzono w
motywie 17 dyrektywy, tylko te praktyki handlowe można uznać za nieuczciwe bez
konieczności oceny konkretnego przypadku w świetle przepisów art. 5–9. Innymi
słowy, jeżeli można udowodnić, że przedsiębiorca faktycznie zastosował daną
praktykę, krajowe organy egzekwowania prawa nie muszą sprawdzać, czy zaistniało
zniekształcenie zachowania (tj. nie jest konieczna ocena wpływu praktyki na
zachowanie gospodarcze konsumenta) w celu podjęcia działań i zakazania praktyki
lub nałożenia sankcji za jej stosowanie. Z procesu
wdrożenia dyrektywy wynika, że „czarna lista” okazała się użytecznym narzędziem
w rękach organów egzekwowania prawa. Do najczęściej
stosowanych postanowień „czarnej listy” należą poniższe przepisy. Punkt 5 dotyczący
„reklamy przynęty” i pkt 6 dotyczący „przynęty i zamiany” zakazujące
przedsiębiorcom stosowania szczególnie atrakcyjnych ofert produktów i usług w
celu przyciągnięcia konsumentów na stronę internetową lub do sklepu lub z
zamiarem sprzedania im innego produktu. Przepis ten jest stosowany na przykład
w sektorze transportu lotniczego, aby zapobiec reklamowaniu przez
przedsiębiorstwa warunków, które przedsiębiorstwa te były w stanie
zagwarantować jedynie w odniesieniu do nieadekwatnie niskiej liczby konsumentów
w stosunku do skali reklamy. Punkt 10, na
podstawie którego praw przysługujących konsumentom na mocy przepisów prawa nie
można przedstawiać jako cechy wyróżniającej ofertę przedsiębiorcy. Zakaz ten
okazuje się szczególnie użyteczny w rozwiązywaniu przypadków, w których
przedsiębiorcy przedstawiają gwarancję prawną za brak zgodności jako wartość
dodaną oferowanego produktu. Punkt 20, na mocy
którego przedsiębiorcy nie mogą opisywać produktu jako „darmowy”, jeżeli jest
to niezgodne z prawdą. Przepis ten wykorzystuje się w odniesieniu do często
zgłaszanej praktyki, ukierunkowanej głównie na szczególnie zagrożonych
konsumentów (nastolatków), stosowanej na stronach internetowych oferujących
„darmowe” dzwonki na telefon w sytuacji, gdy w rzeczywistości konsumenci
rozpoczynają płatną subskrypcję[82].
Służby Komisji wyjaśniły stosowanie tego przepisu w odniesieniu do ofert
wiązanych (np. „kup jeden, a drugi otrzymasz w prezencie”) w wytycznych. Punkt 17 „fałszywe
twierdzenie, że produkt jest w stanie leczyć choroby, zaburzenia i wady
rozwojowe”, stosowany w połączeniu z art. 6 UCPD, w celu powstrzymania
nieuczciwych praktyk, np. w dziedzinie kosmetyków. Punkt 31, w którym
zabrania się „stwarzania fałszywego wrażenia, że konsument już uzyskał, uzyska
[…] nagrodę lub inną porównywalną korzyść, gdy w rzeczywistości nagroda […] nie
istnieje lub […] możliwość wykonania określonej czynności w związku z
uzyskaniem nagrody […] uzależniona jest od wpłacenia przez konsumenta
określonej kwoty pieniędzy lub poniesienia kosztów”. Przepis ten stosuje się w celu wykluczenia praktyk, w tym ewidentnych
oszustw, które przyciągały konsumentów i sprawiały, że płacili oni znaczne sumy
w celu uzyskania nagrody, która nie istniała lub której wartość była niższa niż
zapłacone kwoty. Wśród organów egzekwowania prawa trwała dyskusja dotycząca
sposobu interpretacji elementu „wpłacenia przez konsumenta
określonej kwoty pieniędzy lub poniesienia kosztów” oraz w szczególności
kwestii, czy konieczność wykonania przez konsumenta połączenia telefonicznego
według standardowej stawki lokalnej lub zakupu znaczka pocztowego w celu
odebrania nagrody stanowi naruszenie dyrektywy. Trybunał
Sprawiedliwości wyjaśnił tę kwestię, wykluczając możliwość nałożenia na
konsumentów nawet minimalnych kosztów (jak w przypadku znaczka pocztowego)[83]. Jedna federacja przedsiębiorstw[84], która reprezentuje różne
podmioty działające w systemach marketingu wielopoziomowego, uważa, że
harmonizacja przepisów dotyczących piramid finansowych, przewidziana w
załączniku I pkt 14, jest odpowiednia i przynosi znaczne korzyści, umożliwiając
utworzenie pojedynczego modelu działalności, które mógłby funkcjonować w całej
UE w formie przypominającej „punkt kompleksowej obsługi”. Inne poważne stowarzyszenie
sprzedawców bezpośrednich[85]
zajmuje podobne stanowisko i uważa, że obecne ramy prawne są kompletne. Pewne
przedsiębiorstwo działające w sektorze sprzedaży bezpośredniej zasugerowało w
kontaktach ze służbami Komisji, że w kontekście piramid finansowych nie należy
dokonywać rozróżnienia pomiędzy konsumentami a specjalistami oraz że państwa
członkowskie należy zachęcać do stosowania krajowych przepisów transponujących
załącznik I (pkt 14) do UCPD mutatis mutandis w odniesieniu do systemów
promocyjnych typu „piramida” pomiędzy przedsiębiorstwami. W opinii Komisji nie
istnieje obecnie konieczność dalszej harmonizacji systemów piramid finansowych[86]. W świetle doświadczeń organów egzekwowania
prawa i informacji otrzymanych w ramach konsultacji na tym etapie zmiany
„czarnej listy” nie są konieczne. Nie zidentyfikowano żadnych nowych praktyk,
które nie są objęte zakresem dyrektywy. Istotne jest jednak, aby zapewnić
jednolitą interpretację kryteriów i pojęć zawartych w załączniku I, co można
osiągnąć poprzez ulepszenie wytycznych i bazy danych dotyczącej UCPD. 3.4. STOSOWANIE
DYREKTYWY W ODNIESIENIU DO KONKRETNYCH SEKTORÓW I PRAKTYK HANDLOWYCH 3.4.1. Twierdzenia
dotyczące ekologiczności Wyrażenie
„twierdzenia dotyczące ekologiczności” odnosi się do praktyki polegającej na
sugerowaniu lub stwarzaniu w inny sposób wrażenia (w kontekście informacji
handlowej, marketingu lub reklamy), że dany produkt lub usługa są przyjazne dla
środowiska (tj. mają pozytywny wpływ na środowisko) lub są mniej szkodliwe dla
środowiska niż konkurencyjne towary lub usługi. Coraz częstsze
stosowanie twierdzeń dotyczących ekologiczności jako narzędzia marketingowego
lub reklamowego odzwierciedla rosnące obawy społeczeństwa związane z ochroną
środowiska. Twierdzenia tego rodzaju mogą odnosić się do sposobu produkcji,
pakowania, dystrybucji, stosowania, konsumpcji lub utylizacji produktów. Poza aspektami
objętymi przepisami UE odnoszącymi się do konkretnego sektora (np. oznakowanie
„bio” lub „eko”)[87]
UCPD jest głównym instrumentem legislacji horyzontalnej służącym do oceny
twierdzeń dotyczących ekologiczności i ustalenia, czy twierdzenie wprowadza w
błąd swoją treścią lub sposobem, w jaki jest przedstawione konsumentom[88]. Na podstawie art.
6 ust. 1 lit. a) i b) dyrektywy organy krajowe dokonują oceny poszczególnych
przypadków danej praktyki, treści twierdzenia dotyczącego ekologiczności oraz
jego wpływu na decyzję przeciętnego konsumenta dotyczącą zakupu. Jak wyjaśniają
służby Komisji w wytycznych[89],
stosowanie przepisów dyrektywy w odniesieniu do twierdzeń dotyczących
ekologiczności można podsumować, definiując następujące dwie główne zasady: ·
na podstawie klauzuli generalnej dyrektywy
przedsiębiorcy muszą przede wszystkim przedstawić swoje deklaracje ekologiczne
w sposób szczegółowy, dokładny i jednoznaczny; ·
przedsiębiorcy muszą mieć dowody naukowe na
poparcie swoich deklaracji i muszą być gotowi przedstawić te dowody w
zrozumiały sposób, jeżeli ich deklaracja zostanie zakwestionowana. Ponadto załącznik
I do dyrektywy zawiera odniesienia do szeregu praktyk, które mają szczególne
znaczenie dla twierdzeń dotyczących ekologiczności i które są zakazane, bez
względu na wpływ, jaki wywierają na zachowanie konsumenta. Dotyczą one
posługiwania się logo bez zezwolenia (pkt 2), fałszywego zatwierdzenia lub
zaaprobowania przez organy publiczne lub prywatne (pkt 4), fałszywego podawania
się za sygnatariusza kodeksu postępowania (pkt 1) lub twierdzenia, że kodeks postępowania
został zaaprobowany przez organ publiczny lub prywatny (pkt 3). Dalszą regulację w
zakresie twierdzeń dotyczących ekologiczności można osiągnąć jedynie poprzez
zmianę UCPD lub przyjęcie innych (szczegółowych) przepisów UE. Chociaż niektóre
państwa członkowskie[90]
mogą być zainteresowane przyjęciem bardziej szczegółowych przepisów w
odniesieniu do twierdzeń dotyczących ekologiczności na szczeblu krajowym,
powszechnie uznaje się, że fragmentaryzacja prawa nie powinna stanąć na drodze
do uregulowania tego coraz ważniejszego aspektu reklamy w całej UE. Wyniki
konsultacji wskazują, że państwa członkowskie i zainteresowane strony są w
zasadzie zadowolone z obecnych ram prawnych i uważają narzędzia zapewnione w
dyrektywie i wytycznych służb Komisji za wystarczające do oceny twierdzeń
dotyczących ekologiczności. Jedynie kilka państw członkowskich[91] wyraziło zainteresowanie
dalszą regulacją tego sektora za pomocą UCPD. Liczne
zainteresowane strony zasugerowały jednak, że pomimo obecnego zabezpieczenia
prawnego z twierdzeń dotyczących ekologiczności nadal nie korzysta się w sposób
odpowiedzialny oraz że często są one bardzo ogólne, niejasne i niewłaściwie
zdefiniowane[92].
Organizacje konsumenckie[93]
twierdzą, że dodatkową trudność stwarza weryfikacja prawdziwości twierdzeń tego
rodzaju, zwłaszcza w sektorach energii, kosmetyków, motoryzacji i środków
czyszczących. Wiarygodne i odpowiedzialne stosowanie twierdzeń dotyczących
ekologiczności w reklamie jest wyjątkowo istotne, ponieważ może ukierunkowywać
preferencje konsumentów, a w związku z tym przyczyniać się do rozwoju bardziej
zrównoważonej gospodarki, zgodnie ze strategią „Europa 2020” i Europejskim
programem na rzecz konsumentów. Komisja uważa, że problemy zidentyfikowane w odniesieniu do stosowania
twierdzeń dotyczących ekologiczności można rozwiązać za pomocą środków
związanych z egzekwowaniem prawa i opracowaniem najlepszych praktyk, nie zaś w
drodze wprowadzania zmian legislacyjnych w UCPD. Dlatego też Komisja będzie
wspierać odpowiednie i konsekwentne egzekwowanie prawa, na przykład poprzez
opracowanie wytycznych w tym zakresie, zgodnie z Europejskim programem na rzecz
konsumentów[94]. W kontekście prowadzonych prac nad planem działania na rzecz
zrównoważonej konsumpcji i produkcji[95]
Komisja ocenia jednak, w jaki sposób dalsze rozwijanie istniejących norm
naukowych może przyczynić się do lepszej weryfikowalności twierdzeń dotyczących
ekologiczności. Rozważa się przede wszystkim warianty, które mogą umożliwić
opracowanie „śladu środowiskowego” produktów (tj. wspólnych formatów/norm
pozwalających na porównywanie produktów spełniających te same funkcje). Na
podstawie tego działania zostanie przeprowadzona analiza odpowiednich środków. Podczas Europejskiego Szczytu Konsumenckiego, który odbył się dnia 29
maja 2012 r., szczegółowo omówiono twierdzenia dotyczące ekologiczności i
zebrano informacje na temat sytuacji na różnych rynkach w UE oraz możliwych
dalszych działań w tym obszarze[96]. 3.4.2. Narzędzia
służące do wyrażania opinii przez klientów oraz strony internetowe porównujące
ceny Wśród korzyści,
jakie konsumenci odnoszą dzięki rozwojowi rynku internetowego w UE, można
wskazać oszczędności cenowe i możliwość wyboru. Wyszukiwarki, strony
internetowe porównujące ceny i produkty, opinie wyrażane przez klientów i media
społecznościowe są narzędziami, które stają się nieodłącznym elementem towarzyszącym
konsumentom i różnym modelom działalności gospodarczej[97]. W 2010 r. czterech na pięciu
konsumentów dokonujących zakupów w internecie w UE (81 %) skorzystało ze strony
internetowej porównującej ceny[98].
Narzędzia tego rodzaju mogą jednak pomóc w zwiększaniu zaufania konsumentów
jedynie wtedy, gdy będą przedstawiać jasne, przejrzyste i prawidłowe
informacje. Dyrektywa zawiera
różne przepisy, które można stosować w odniesieniu do stron internetowych
porównujących ceny („porównywarki cenowe”) i narzędzi służących do wyrażania
opinii przez klientów. ·
Artykuły 6 i 7 uniemożliwiają przedsiębiorcom
wykorzystywanie porównywarek cenowych do przedstawienia twierdzeń
wprowadzających w błąd poprzez pomijanie istotnych informacji, między innymi na
temat ceny lub dostępności produktów i usług. ·
W załączniku I pkt 18 zabrania się w każdych
okolicznościach praktyki polegającej na: „przekazywaniu rzeczowo nieścisłych
informacji dotyczących warunków rynkowych lub możliwości znalezienia produktu,
z zamiarem nakłonienia konsumenta do zakupu produktu na warunkach mniej
korzystnych niż normalne warunki rynkowe”. ·
W dyrektywie wymaga się także jasności w kwestii
tego, czy porównywarka cenowa jest niezależna, prowadzona bądź (bezpośrednio
lub pośrednio) sponsorowana przez przedsiębiorcę (zob. art. 6 ust. 1 lit. c) i
f) oraz art. 7). W związku z tym „fałszywe twierdzenie lub stwarzanie wrażenia,
że sprzedawca nie działa w celu związanym z jego działalnością handlową,
gospodarczą, rzemieślniczą lub wolnym zawodem lub fałszywe podawanie się za
konsumenta” jest zakazane w każdych okolicznościach na mocy pkt 22 załącznika I
do dyrektywy. Dowody dostępne
Komisji wskazują, że pomimo istnienia kompleksowych ram prawnych konsumenci
mają trudności z porównywaniem ceny i jakości różnych oferowanych towarów, a
napotykane problemy podważają ich zaufanie do porównywarek cenowych. Różne
zainteresowane strony[99]
zasygnalizowały problemy związane z porównywarkami cenowymi, zwłaszcza w
odniesieniu do przejrzystości i niekompletności przedstawianych informacji.
Europejska Organizacja Konsumentów (BEUC) wskazuje, że problem jest szczególnie
poważny w sektorze transportu lotniczego. Jedno państwo członkowskie[100] potwierdza, że porównywarki cenowe
często przedstawiają niekompletne informacje na temat ceny, co sprawia, że
każde porównanie jest nieuczciwe. W dokumencie
roboczym służb Komisji pt. „Zapewnianie konsumentom korzyści z handlu
elektronicznego” wykazano, że informacje przedstawiane konsumentom za pomocą
pośredników w obiegu informacji, takich jak porównywarki cenowe, są często
częściowe oraz czasami wprowadzające w błąd i niepoprawne, zwłaszcza w
odniesieniu do ceny, faktu, czy dany detalista zapłacił za umieszczenie swojego
produktu na liście, kryteriów oceniania ofert lub kosztów dostawy. Doświadczenia
związane z egzekwowaniem prawa potwierdzają, że jeden z głównych problemów
wynika z faktu, iż porównywarki cenowe nie udzielają w jasny sposób informacji
na temat tożsamości przedsiębiorcy prowadzącego stronę oraz faktu, czy
detaliści płacą za umieszczenie swoich produktów i usług na liście (tj. czy
strona jest sponsorowana, czy nie). Problem ukrytej reklamy wiąże się nie tylko
z porównywarkami cenowymi, lecz także, ogólnie rzecz biorąc, z narzędziami służącymi
do wyrażania opinii przez klientów. Strony przedstawiające opinie użytkowników
są przy wielu okazjach krytykowane za opinie, które sprawiają wrażenie opartych
na niezależnej opinii konsumenta, lecz w rzeczywistości są ukrytą reklamą[101]. Na przykład w jednym państwie członkowskim w ramach
dochodzenia dotyczącego sposobów porównywania cen przez konsumentów na rynku
detalicznej sprzedaży energii wykryto, że wiele stron internetowych wyglądało
na porównywarki cenowe, podczas gdy w rzeczywistości nimi nie było[102]. W innym przypadku sądy
państwa członkowskiego nałożyły grzywnę na przedsiębiorstwo prowadzące strony
internetowe umożliwiające dokonywanie rezerwacji w hotelach oraz na siedem jego
jednostek zależnych za naruszenie przepisów dotyczących nieuczciwych praktyk
handlowych. Strony internetowe rzekomo porównywały najlepsze oferty i
dostępność, ale w rzeczywistości kierowały rezerwacje do „hoteli partnerskich”
na niekorzyść „hoteli niebędących partnerami”[103]. Problemy
zidentyfikowane w przypadku porównywarek cenowych oraz narzędzi służących do
wyrażania opinii przez konsumentów wymagają zdecydowanej reakcji ze strony
organów egzekwowania prawa. Komisja zastanowi się, w jaki sposób, działając
zgodnie z Traktatami, może odgrywać bardziej aktywną rolę w zachęcaniu do
spójnego stosowania dyrektywy, w szczególności w odniesieniu do nieuczciwych
praktyk mających wymiar transgraniczny, takich jak praktyki stosowane w środowisku
internetowym, które wzbudzają powszechne obawy organów egzekwowania prawa. Jak
zapowiedziano w styczniu 2012 r. w komunikacie dotyczącym handlu
elektronicznego, Komisja zajmie się również kwestią przejrzystości i
wiarygodności narzędzi służących do porównywania poprzez podjęcie
bezpośredniego dialogu z zainteresowanymi stronami, co może doprowadzić do
opracowania kodeksów dobrego postępowania lub ogólnounijnych wytycznych[104]. Jak zauważono w
dokumencie roboczym służb Komisji pt. „Zapewnienie konsumentom korzyści z
handlu elektronicznego”, wydaje się, że dominującym czynnikiem w zakupach
internetowych jest cena, a następnie odczuwalna oszczędność czasu, możliwość
łatwego porównania cen, możliwość złożenia zamówienia o dowolnej porze każdego
dnia tygodnia oraz większy wybór produktów w internecie. Cena i inne kluczowe
informacje powinny być podane na samym początku w sposób jasny i prosty, tak
aby nie wprowadzić konsumentów w błąd. Fakt, że konsumenci tak powszechnie korzystają
z tego rodzaju stron w celu podjęcia decyzji, zwiększa ogólną skalę szkód
ponoszonych przez konsumentów. Stosując dyrektywę
w całej UE, szczególną uwagę należy w przyszłości zwrócić na coraz większy
udział sieci społecznościowych w reklamie internetowej. W oparciu o modele
reklamy internetowej trzeciej generacji (tj. „e-handel 3.0”) sieci
społecznościowe coraz częściej stają się platformami, w które inwestują
przedsiębiorstwa, aby zdobyć klientów. W uzupełnieniu efektów bardziej
tradycyjnych form reklamy internetowej (np. stron internetowych
przedsiębiorstw), media społecznościowe, gdzie konsumenci dzielą się swoimi
upodobaniami z przyjaciółmi i rodziną, mogą zapewnić przedsiębiorcom uzyskanie
„efektu sieci” w reklamie internetowej oraz dostarczyć cennych informacji na
temat zachowania lub preferencji konsumentów. Działania w zakresie egzekwowania
prawa powinny być zatem ukierunkowane na zapewnienie zgodności nowych modeli
reklamy z dyrektywą, zwłaszcza w odniesieniu do „ukrytej reklamy” i informacji
dotyczących produktów. 3.4.3. Artykuł
3 ust. 9 – Stosowanie dyrektywy w dziedzinach usług finansowych i nieruchomości Jak wspomniano w części
2.4 niniejszego sprawozdania, na mocy art. 3 ust. 9[105] UCPD, minimalna harmonizacja
ma zastosowanie w dziedzinach usług finansowych i nieruchomości[106]. Na mocy art. 18 UCPD Komisja
ma przedstawić sprawozdanie dotyczące stosowania dyrektywy w tych sektorach
oraz w szczególności rozważyć, czy należy utrzymać wyłączenie z pełnej
harmonizacji zawarte w art. 3 ust. 9. W tym celu Komisja przeprowadziła badanie
dotyczące stosowania UCPD w dziedzinach usług finansowych i nieruchomości[107]. Badanie prowadzono przez
cały 2011 r. aż do początku 2012 r., a opierało się ono na szeroko zakrojonych
konsultacjach z państwami członkowskimi i zainteresowanymi stronami[108]. Z dowodów
zgromadzonych w ramach badania wynika, że powszechnie korzystano z wyłączenia
zawartego w art. 3 ust. 9. Innymi słowy, większość państw członkowskich
utrzymała lub przyjęła przepisy w dziedzinach usług finansowych i nieruchomości
wykraczające poza normy określone w UCPD. Większość
z tych dodatkowych przepisów składa się z sektorowych zobowiązań dotyczących
informacji przedkontraktowych i kontraktowych[109]. Ponadto znaczna liczba
zakazów dotyczy głównie praktyk związanych ze sprzedażą bezpośrednią i promocją[110], praktyk wykorzystujących
konkretne słabe strony[111]
lub zapobiegania konfliktom interesów[112].
Na przykład w Austrii zakazana jest sprzedaż obwoźna kredytów hipotecznych,
natomiast we Włoszech istnieje zakaz łączenia umów obowiązkowego ubezpieczenia
samochodu z innymi usługami w zakresie ubezpieczeń. W Danii zakazane jest
łączenie kilku usług w zakresie nieruchomości. W tym kontekście
należy odnotować, że w kwestii tego, czy państwa członkowskie mogą zakazać
łączenia produktów lub usług w przypadku, gdy co najmniej jeden lub jedna z
nich ma charakter finansowy, toczy się postępowanie przed Trybunałem
Sprawiedliwości w sprawie C-265/12 (Citroën Belux NV). W tej sprawie
Trybunał Sprawiedliwości będzie musiał w szczególności wyjaśnić zakres
wyłączenia w ramach art. 3 ust. 9. W odniesieniu do zarówno usług finansowych, jak i
nieruchomości najczęściej zgłaszane nieuczciwe praktyki (w rozumieniu UCPD)
dotyczą braku istotnych informacji na etapie reklamy i wprowadzającego w błąd
opisu produktów. Jeżeli chodzi o usługi finansowe, wśród zgłoszonych
praktyk znalazły się: brak informacji w reklamie na temat rocznej stopy
oprocentowania oraz kosztu kredytu, wprowadzające w błąd oferty specjalne
dotyczące umów o kredyt z niskim oprocentowaniem oraz brak właściwych
informacji na temat zobowiązań prawnych związanych z zawieraniem umów[113]. Jeżeli chodzi o
nieruchomości, zgłaszano takie praktyki, jak: niewłaściwy opis cech
charakterystycznych nieruchomości, brak przejrzystości w odniesieniu do kosztu
nieruchomości i należnych podatków, „reklama przynęta”, agresywne praktyki
pośredników w obrocie nieruchomościami, takie jak nakłanianie konsumentów,
którzy chcą sprzedać nieruchomość, do zawarcia umowy na wyłączność z
pośrednikiem. Komisja otrzymała liczne skargi, pisma od obywateli,
zapytania parlamentarne i petycje w sprawie problemów dotyczących zakupu
nieruchomości na Cyprze, w Bułgarii i w Hiszpanii. Na Cyprze i w Bułgarii
deweloperzy stosują reklamę wprowadzającą w błąd poprzez tworzenie błędnych
przedstawień cech charakterystycznych nieruchomości oraz w szczególności
zaniechanie ujawnienia informacji o tym, że sprzedane nieruchomości będą nadal
obciążone kredytami hipotecznymi z tytułu obecnych i przyszłych kredytów
bankowych zaciągniętych przez deweloperów. Komisja prowadzi obecnie dialog z
władzami cypryjskimi i bułgarskimi w tych kwestiach w celu znalezienia
rozwiązania podniesionych problemów. W Hiszpanii problemy są tylko w
ograniczonym zakresie związane z reklamą wprowadzającą w błąd lub nieuczciwymi
praktykami w rozumieniu dyrektywy i dotyczą głównie relacji między konsumentami
i władzami lokalnymi, np. nieprawidłowości w wydawaniu pozwoleń na budowę lub nałożenia
na zagranicznych rezydentów opłat urbanizacyjnych za realizację nowych projektów. Niezależnie od
szerokiego zakresu przepisów krajowych warto odnotować, że w co najmniej
połowie przypadków ocenionych w państwach członkowskich dotyczących
nieuczciwych praktyk w dziedzinach usług finansowych i nieruchomości jako
podstawę prawną wykorzystano przepisy dyrektywy (działania wprowadzające w
błąd, zaniechanie, agresywne praktyki, czasami w połączeniu z praktykami
znajdującymi się na „czarnej liście”). W pozostałych przypadkach zastosowano
bardziej normatywne przepisy krajowe[114]. Przykładowo w sektorze ubezpieczeń przepisy
załącznika I pkt 27 stosowano w sytuacjach, w których ubezpieczyciele odmówili
wypłacenia roszczeń, zmuszając klientów, którzy chcieli ubiegać się o
odszkodowanie w ramach polisy ubezpieczeniowej, do przedstawienia dokumentów,
których nie można było w rozsądny sposób uznać za istotne z punktu widzenia
ustalenia ważności wniosku. W takich przypadkach usługodawcy systematycznie nie
odpowiadali na korespondencję związaną ze sprawą, aby zniechęcić klientów do
skorzystania z przysługujących im praw wynikających z umowy[115]. Z wyników
dochodzenia przeprowadzonego w dziedzinach usług finansowych i nieruchomości
wynika, że usunięcie wyłączenia na mocy art. 3 ust. 9 dyrektywy nie byłoby
właściwe[116].
Główne
powody są następujące: wyższe ryzyko finansowe w zakresie usług finansowych i
nieruchomości (w porównaniu z innymi towarami i usługami); szczególny brak
doświadczenia konsumentów w tych dziedzinach (w połączeniu z brakiem
przejrzystości, zwłaszcza w przypadku operacji finansowych); szczególne
zagrożenia występujące w obu sektorach, które sprawiają, że konsumenci są
podatni na praktyki promocyjne i naciski; doświadczenie właściwych organów
egzekwowania prawa w zakresie finansów związane z systemem krajowym; oraz
funkcjonowanie i stabilność rynków finansowych jako takich. Organy
egzekwowania prawa i inne zainteresowane strony udzielające odpowiedzi w ramach
konsultacji[117]
doszły do podobnego wniosku. Znaczna większość udzielających odpowiedzi
organizacji zarówno z sektora usług finansowych, jak i nieruchomości uważa, że
utrzymanie wyłączenia na mocy art. 3 ust. 9 UCPD jest bardzo ważne lub dosyć
ważne. 4. EGZEKWOWANIE PRAWA 4.1. Egzekwowanie
w państwach członkowskich Dyrektywa nie
harmonizuje systemów egzekwowania prawa. Zgodnie z art. 11 UCPD państwa
członkowskie mogą swobodnie wybierać mechanizmy egzekwowania prawa najbardziej
odpowiednie z punktu widzenia ich tradycji prawnej, jeżeli tylko zapewnią
istnienie właściwych i skutecznych środków zapobiegania nieuczciwym praktykom
handlowym. Na podstawie art. 13 UCPD państwa członkowskie decydują także o
rodzaju stosowanych kar, jeżeli tylko są one „skuteczne, proporcjonalne i
odstraszające”. Komisja odgrywa
kluczową rolę w ogólnym egzekwowaniu dyrektywy, ponieważ musi zapewnić
prawidłowe i skuteczne stosowanie dyrektywy we wszystkich państwach
członkowskich. Państwa
członkowskie stosują różnorodne systemy egzekwowania prawa. W niektórych
państwach zajmują się tym głównie organy publiczne, takie jak: rzecznik praw
konsumenta (np. Dania, Szwecja i Finlandia), urzędy ds. konsumentów/konkurencji
(np. Włochy, Irlandia, Niderlandy, Rumunia i Zjednoczone Królestwo) lub
wyznaczone departamenty ministerstw (np. Portugalia i Belgia). Inne państwa
członkowskie posiadają system egzekwowania na drodze prywatnoprawnej, oparty na
inicjatywie konkurencji (np. Austria i Niemcy). Większość systemów łączy jednak
elementy egzekwowania na drodze publicznoprawnej i prywatnoprawnej. Kary mogą
obejmować nakaz zaprzestania szkodliwych praktyk, odszkodowania, grzywny
administracyjne, a nawet sankcje karne, przy czym w większości państw
członkowskich stosowane są wszystkie powyższe kary[118]. Państwa
członkowskie i zainteresowane strony są zdania, że na szczeblu krajowym
wykonanie dyrektywy w państwach członkowskich jest zasadniczo odpowiednie i
skuteczne. Według niektórych respondentów odpowiednie egzekwowanie prawa na
szczeblu krajowym może być jednak utrudnione ze względu na brak zasobów
pozostających do dyspozycji krajowych organów egzekwowania prawa, złożoność lub
długotrwałość procedur egzekwowania prawa oraz niewystarczający efekt
odstraszający kar. Jedno państwo członkowskie[119] i różne organizacje
konsumenckie[120]
domagają się surowszych kar[121]
oraz, w niektórych przypadkach, dochodzenia roszczeń zbiorowych. Szereg państw
członkowskich i zainteresowanych stron potwierdza, że sytuacja ta ma także
wpływ na skuteczne egzekwowanie prawodawstwa na szczeblu transgranicznym.
Konsultacje ujawniły, że w przypadkach nieuczciwych praktyk handlowych o
zakresie transgranicznym szybka i skuteczna reakcja ze strony organów
egzekwowania prawa jest poważnym wyzwaniem, biorąc pod uwagę ograniczenia
narzucone przez granice jurysdykcji. Ponadto dostępne zasoby są ograniczone. Dane statystyczne zawarte w sprawozdaniu z 2012 r.
dotyczącym stosowania rozporządzenia CPC[122]
pokazują, że zdecydowanie największa liczba wniosków o wzajemną pomoc dotyczy
UCPD jako samodzielnego aktu prawnego. W latach 2007–2010 aż 654 spośród 1 343
działań w oparciu o CPC (48,7 %) dotyczyło naruszeń UCPD. Pozostałe wnioski
dotyczyły naruszeń 14 innych dyrektyw (np. dyrektywy 1999/44/WE w sprawie
niektórych aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym
gwarancji) oraz jednego rozporządzenia. Od samego początku sieć – poza angażowaniem się w
dwustronną współpracę w zakresie egzekwowania prawa – realizuje coroczne
działania w zakresie egzekwowania prawa zwane ,,przeglądami”, koordynowane
przez Komisję. Podczas przeglądu organy egzekwowania prawa jednocześnie
sprawdzają wybraną próbę stron internetowych w danym sektorze pod kątem
zgodności z przepisami UE z dziedziny ochrony praw konsumentów i, w stosownych
przypadkach, podejmują odpowiednie środki egzekwowania prawa w ramach drugiego
etapu. Pięć dotychczas przeprowadzonych przeglądów przyczyniło się do poprawy
zgodności w wybranych sektorach (strony internetowe sprzedające bilety
lotnicze, dzwonki na telefony komórkowe, produkty elektroniczne, bilety na
wydarzenia sportowe i kulturalne oraz kredyty konsumenckie). Organy sprawdziły
około 2 200 stron internetowych z różnych sektorów. Średnio 80 % stron
internetowych, w przypadku których wykryto naruszenie prawa konsumentów,
zostało poprawionych w wyniku działań organów krajowych w zakresie egzekwowania
prawa. Wynik pierwszego etapu przeglądu z 2012 r. dotyczącego treści cyfrowych potwierdza
poziom niezgodności zbliżony do wyników poprzednich przeglądów. Organy krajowe
podejmują obecnie dalsze działania w zakresie egzekwowania prawa, aby umożliwić
przedmiotowym przedsiębiorstwom wyjaśnienie sytuacji lub dokonanie korekt ich
stron internetowych[123]. Nie ma wprawdzie do dyspozycji skonsolidowanych
danych na temat liczby podjętych decyzji i kar nałożonych przez krajowe organy
egzekwowania prawa, jednak można przedstawić następujące reprezentatywne
przykłady: od wejścia dyrektywy w życie do połowy 2011 r. włoski Urząd ds.
Konkurencji wydał ponad 700 decyzji i zastosował grzywny administracyjne na
łączną kwotę 91 mln EUR; francuska Dyrekcja Generalna ds. Ochrony Konkurencji,
Konsumentów i Zwalczania Oszustw (DGCCRF) wydała 1 251 raportów[124] i nałożyła odpowiadające im
grzywny na kwotę wynoszącą w przybliżeniu 1,7 mln EUR[125]; łotewskie Centrum Ochrony
Praw Konsumenta podjęło 154 wiążące decyzje i nałożyło grzywny w wysokości 159
400 EUR; fiński rzecznik praw konsumenta wszczął 8 spraw sądowych; irlandzka
Krajowa Agencja Konsumentów wydała 14 zobowiązań, 116 uwag dotyczących
weryfikacji zgodności, 2 zakazy i wszczęła 2 sprawy sądowe, słowacka inspekcja
handlowa wydała 46 decyzji administracyjnych i nałożyła grzywny na łączną kwotę
151 800 EUR; wreszcie w Szwecji wydano 18 wyroków sądowych i 52 nakazy
zaniechania szkodliwych praktyk. Konieczne są dalsze działania w zakresie
egzekwowania prawa, aby zapewnić wysoki poziom ochrony konsumentów, zwłaszcza
na szczeblu transgranicznym, lecz również w kontekście krajowym. Wniosek ten
oparto na doświadczeniach Komisji wyniesionych ze współpracy z organami
krajowymi, informacjach otrzymanych od Europejskich Centrów Konsumenckich[126] i innych zainteresowanych
stron oraz innych dostępnych źródłach (w szczególności sprawozdaniach
dotyczących stosowania rozporządzenia CPC)[127]. 4.2. Samoregulacja W UCPD podtrzymuje się zasadę, zgodnie z którą
samoregulacja może wspierać egzekwowanie prawa na drodze sądowej i
administracyjnej; UCPD zawiera ponadto wyjaśnienie roli, jaką twórcy kodeksów
postępowania mogą odgrywać w egzekwowaniu prawa[128]. Jak wynika z doświadczenia niektórych systemów
prawnych[129],
organy samorządowe mogą przyczynić się do zwiększenia zgodności z normami
prawnymi i odciążenia publicznych organów egzekwowania prawa. Państwa
członkowskie mogą się opierać na samoregulacyjnym rozstrzyganiu sporów, aby
podnieść poziom ochrony konsumentów i zapewnić jak największą zgodność z
przepisami i najlepszymi praktykami rynkowymi. W dyrektywie potwierdzono jednak, ze
samoregulacja nie może zastąpić sądowych lub administracyjnych środków
egzekwowania prawa. Ponadto dyrektywa wzmacnia skuteczność kodeksów
postępowania, nakładając na państwa członkowskie wymóg egzekwowania
samoregulacyjnych przepisów wobec przedsiębiorców, którzy zobowiązali się do
przestrzegania zasad zawartych w kodeksach[130]. 5. PRZEGLĄD KORZYŚCI
WYNIKAJĄCYCH Z DYREKTYWY Z doświadczeń zdobytych w pierwszych latach
wdrażania wynika, że dyrektywa przyczynia się do poprawy ochrony konsumentów w
państwach członkowskich, a zarazem chroni przedsiębiorstwa działające zgodnie z
prawem przed konkurentami, którzy nie przestrzegają zasad. Z dyrektywy korzystają krajowe organizacje
ochrony praw konsumentów w celu ograniczania szerokiego zakresu nieuczciwych
praktyk handlowych i nakładania za nie sankcji[131]. UCPD jest jedynym ogólnym
instrumentem w prawodawstwie UE służącym do oceny twierdzeń dotyczących
ekologiczności lub agresywnych praktyk. Szczególnie skuteczne okazały się przepisy
dyrektywy oparte na ogólnych zasadach, które umożliwiają organom krajowym
dostosowanie ich ocen do szybko zmieniających się produktów, usług i technik
sprzedaży. Dzięki „czarnej liście” organy krajowe zyskały skuteczne narzędzie
zwalczania powszechnych nieuczciwych praktyk, takich jak „reklama przynęta”[132], fałszywe „darmowe” oferty,
ukryta reklama i bezpośrednie nakłanianie skierowane do dzieci. Przepisy
znajdujące się na „czarnej liście” wykorzystano także w celu zwalczania
nieuczciwych praktyk w dziedzinach usług finansowych i nieruchomości. Przedmiotowe ramy prawne są także odpowiednie
do oceny uczciwości nowych praktyk internetowych, które zmieniają się wraz z
rozwojem technik reklamy. Mogą one zapewnić natychmiastową reakcję ze strony
organów egzekwowania prawa na nadużycia dokonane za pomocą nowych powszechnie
używanych narzędzi, takich jak porównywarki cenowe lub strony internetowe
umożliwiające rezerwacje grupowe, lub w odniesieniu do na przykład coraz
większego udziału reklamy w sieciach społecznościowych. Na szczeblu transgranicznym około połowa działań
podjętych w ramach sieci współpracy w zakresie ochrony
konsumenta (wnioski o przekazanie informacji, ostrzeżenia
i wnioski o egzekwowanie prawa) dotyczyła naruszeń UCPD[133]. Ponadto w ramach sieci współpracy w zakresie ochrony konsumenta przeprowadzono
szereg wspólnych działań nadzorczych („przeglądów”) na podstawie przepisów UCPD
(strony internetowe sprzedające bilety lotnicze, internetowe usługi w zakresie
telefonów komórkowych, strony internetowe sprzedające produkty elektroniki
użytkowej)[134]. Jak wynika ze współpracy z krajowymi organami
egzekwowania prawa oraz z przepisów wykonawczych zgromadzonych w bazie danych
dotyczących UCPD, interpretacja przepisów dyrektywy jest w większości
przypadków jednolita. Wyjaśnienia zapewnione przez Trybunał Sprawiedliwości i
Komisję istotnie się do tego przyczyniły. Zastępując fragmentaryczne przepisy państw
członkowskich dotyczące nieuczciwych praktyk handlowych jednym zbiorem
przepisów, dyrektywa przyczyniła się do usunięcia przeszkód w handlu
transgranicznym i uproszczenia otoczenia regulacyjnego. W strategii „Europa 2020” wzywa się do „wzmocnienia
pozycji obywateli, aby umożliwić im pełne uczestnictwo w jednolitym rynku”, co
„wymaga zwiększenia ich możliwości i zaufania do kupowania towarów i usług zza
granicy”. Wydaje się, że wysoki poziom ochrony konsumenta ustanowiony w
dyrektywie pomaga zwiększać zaufanie konsumentów. Z ostatnio uzyskanych dowodów
wynika, że obecnie więcej konsumentów jest zainteresowanych zakupami za granicą
(52 %, +19) i jest skłonnych wydawać większe kwoty za granicą (18 %, +5) niż w
2006 r., kiedy dyrektywa nie została jeszcze transponowana w państwach
członkowskich[135].
Należy jednak zaznaczyć, że wzrost w zakresie internetowych zakupów
transgranicznych jest znacznie niższy niż wzrost krajowy, a zatem oczywiste
jest, że konieczne są dalsze działania[136].
Dlatego też należy położyć obecnie nacisk na prawidłowe i konsekwentne
stosowanie dyrektywy jako warunek pełnego wykorzystania przez obywateli i
przedsiębiorstwa UE wszystkich możliwości, jakie oferuje jednolity rynek. Komisja zidentyfikowała handel detaliczny (w
tym handel elektroniczny), sektor transportu, gospodarkę cyfrową oraz
energię/zrównoważony rozwój jako kluczowe obszary, w których istnieje
największy potencjał wzrostu jednolitego rynku[137]. Dyrektywa pełni kluczową
rolę w tym kontekście. Należy zatem podejmować dalsze działania na
rzecz wzmocnienia egzekwowania UCPD. Zasoby państw członkowskich są
ograniczone, dlatego należy zwiększyć efekt odstraszający kar. Należy również
zacieśnić współpracę w odniesieniu do przypadków transgranicznych objętych
zakresem rozporządzenia CPC. Dążenie do intensyfikacji działań w zakresie
egzekwowania prawa zarówno na szczeblu transgranicznym, jak i krajowym wymaga
od Komisji odegrania bardziej znaczącej roli, połączenia sił z państwami
członkowskimi i wspierania ich w stosowaniu dyrektywy w całej UE. W tym
względzie Komisja zastanowi się, w jaki sposób, działając
zgodnie z Traktatami, może odgrywać bardziej aktywną rolę w zachęcaniu do
spójnego stosowania dyrektywy, w szczególności w odniesieniu do nieuczciwych
praktyk mających wymiar transgraniczny, takich jak praktyki stosowane w środowisku
internetowym, które wzbudzają powszechne obawy organów egzekwowania prawa. 6. WNIOSKI Jak zapowiedziano w komunikacie w sprawie
stosowania dyrektywy dotyczącej nieuczciwych praktyk handlowych towarzyszącym
niniejszemu sprawozdaniu, zmiana dyrektywy na tym etapie nie wydaje się
stosowna. Takie stwierdzenie odzwierciedla wyniki konsultacji i wstępne wnioski
wyciągnięte z doświadczeń związanych z egzekwowaniem prawa w państwach
członkowskich, które są istotne, lecz wciąż zbyt ograniczone w czasie jak na tak
kompleksowy akt prawny. Podniesione przez niektóre zainteresowane
strony obawy dotyczące stosowania UCPD w odniesieniu do konkretnych
nieuczciwych praktyk handlowych można rozwiać za pomocą inicjatyw mających na
celu poprawę egzekwowania prawa w państwach członkowskich. W związku z tym, jak
wyjaśniono w komunikacie, konieczne będzie skoncentrowanie dalszych działań na
kluczowych obszarach tematycznych, w których najczęściej powtarzają się
przypadki ponoszenia szkód i utraty możliwości przez konsumentów oraz w których
potencjał wzrostu jednolitego rynku jest największy. [1] Niniejsze sprawozdanie towarzyszy komunikatowi Komisji
do Parlamentu Europejskiego, Rady i Europejskiego Komitetu
Ekonomiczno-Społecznego w sprawie stosowania dyrektywy dotyczącej nieuczciwych
praktyk handlowych pt. „Osiągnięcie wysokiego poziomu ochrony konsumentów –
Budowanie zaufania do rynku wewnętrznego” (Achieving a high level of
consumer protection – Building trust in the Internal Market). Zgodnie z
art. 18 UCPD Komisja musi przedstawić sprawozdanie dotyczące stosowania
dyrektywy w odniesieniu do konkretnych kwestii, takich jak usługi finansowe i
nieruchomości, „czarnej listy” praktyk zakazanych w każdych okolicznościach, a
także zakresu stosowania dalszej harmonizacji i uproszczenia. Jak przewidziano
w motywie 24 UCPD, stosowanie dyrektywy podlega ocenie w celu upewnienia się,
że podjęto działania zmierzające do usunięcia barier na rynku wewnętrznym i że
osiągnięto wysoki poziom ochrony konsumentów. [2] Dyrektywa 2005/29/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 11 maja 2005 r. dotycząca nieuczciwych praktyk
handlowych stosowanych przez przedsiębiorstwa wobec konsumentów na rynku
wewnętrznym oraz zmieniająca dyrektywę Rady 84/450/EWG, dyrektywy 97/7/WE,
98/27/WE i 2002/65/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie (WE)
nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady. [3] Zob. Europejski program na rzecz konsumentów, działanie
nr 3 (Aktualizacja dorobku w dziedzinie praw konsumenta). [4] W wyniku konsultacji otrzymano 25 odpowiedzi od państw
członkowskich (Luksemburg i Malta nie udzieliły odpowiedzi), dwie odpowiedzi od
Islandii i Norwegii oraz 76 odpowiedzi od zainteresowanych stron, z czego 20 od
Europejskich Centrów Konsumenckich, 9 od organizacji konsumenckich i 47 od
zainteresowanych stron związanych z działalnością gospodarczą (takich jak izby
gospodarcze, parasolowe organizacje/federacje przedsiębiorstw oraz organy
samorządowe). [5] Na podstawie art. 18 dyrektywy w niniejszym sprawozdaniu
przedstawiono ocenę dotyczącą funkcjonowania art. 3 ust. 9 w odniesieniu do
stosowania UCPD w dziedzinach usług finansowych oraz nieruchomości. [6] Zobacz analiza w sprawie stosowania dyrektywy dotyczącej
nieuczciwych praktyk handlowych w odniesieniu do usług finansowych i
nieruchomości, przeprowadzona przez Civic Consulting na zlecenie Komisji
Europejskiej, DG ds. Sprawiedliwości 2012 r., dostępna na stronie: http://ec.europa.eu/justice/consumer-marketing/document [7] Zob. art. 4 dyrektywy. [8] Belgia, Irlandia, Malta, Polska, Słowacja i Słowenia
dokonały transpozycji przed dniem 12 czerwca 2007 r. [9] Hiszpania. [10] Również trzy kraje EOG – Islandia, Liechtenstein i
Norwegia – przyjęły ustawodawstwo wdrażające dyrektywę. [11] Zob. sprawy: C-321/08 – Komisja Wspólnot Europejskich
przeciwko Królestwu Hiszpanii z dnia 23 kwietnia 2009 r. i
C-282/08 – Komisja Wspólnot Europejskich przeciwko Wielkiemu
Księstwu Luksemburga z dnia 5 lutego 2009 r. [12] Z wykazem krajowych środków transpozycji można się
zapoznać, korzystając z bazy aktów prawnych dotyczących nieuczciwych praktyk
handlowych pod adresem https://webgate.ec.europa.eu/ucp/
lub ze strony http://ec.europa.eu/justice/consumer-marketing/unfair-trade/unfair-practices/index_en.htm. [13] Sprawy połączone C-261/07 i C-299/07 VTB-VAB NV przeciwko
Total Belgium i Galatea BVBA przeciwko Sanoma Magazines
Belgium NV z dnia 23 kwietnia 2009 r.; C-304/08 Zentrale zur Bekämpfung
unlauteren Wettbewerbs eV przeciwko Plus Warenhandelsgesellschaft
mbH z dnia 14 stycznia 2010 r.; C-288/10 Wamo BVBA przeciwko
JBC NV i Modemakers Fashion NV, postanowienie z dnia 30 czerwca 2011 r.;
C-126/11 Inno NV przeciwko Unizo i in.,
postanowienie z dnia 15 grudnia 2011 r. [14] W dziedzinie zbliżonej dyrektywą. [15] Przykładami dyrektyw zawierających klauzule minimalnej
harmonizacji w dziedzinie zbliżonej dyrektywą 2005/29/WE są następujące
dyrektywy: dyrektywa 98/6/WE w sprawie ochrony konsumenta przez podawanie cen
produktów oferowanych konsumentom, dyrektywa 97/7/WE w sprawie ochrony
konsumentów w przypadku umów zawieranych na odległość, dyrektywa 85/577/EWG w
sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do umów zawartych poza lokalem
przedsiębiorstwa, dyrektywa 94/47/WE w sprawie ochrony nabywców w odniesieniu
do niektórych aspektów umów odnoszących się do nabywania praw do korzystania z
nieruchomości w oznaczonym czasie i dyrektywa 90/314/EWG w sprawie
zorganizowanych podróży, wakacji i wycieczek. [16] Dania, Finlandia, Irlandia, Łotwa i Szwecja. [17] Dnia 10 marca 2008 r. Dania powiadomiła o przepisach
dotyczących reklam telewizyjnych zawartych w sekcji 21 zarządzenia nr 1368 z
dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie reklamy i sponsorowania w radiu i telewizji.
Przepisy te, dotyczące między innymi cech charakterystycznych reklamowanego
produktu, ceny i poziomu umiejętności wymaganych do korzystania z produktu, są
głęboko zakorzenione w duńskim prawie, zwraca się w nich szczególną uwagę na
ochronę małoletnich dzieci oraz wdrażają one dyrektywę o telewizji bez granic
(dyrektywa Rady 89/552/EWG, obecnie dyrektywa 2010/13/UE o audiowizualnych
usług medialnych). [18] Dyrektywa 2010/13/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych,
wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia
audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach
medialnych). [19] Belgia nie powiadomiła o swoich przepisach krajowych
zakazujących sprzedaży obwoźnej produktów o wartości powyżej 250 EUR.
Kompatybilność takich działań zostanie oceniona przez Trybunał Sprawiedliwości
w kontekście sprawy prowadzonej przeciwko Belgii. [20] W art. 3 ust. 4 wyjaśnia się, że „w przypadku kolizji pomiędzy przepisami niniejszej dyrektywy a innymi
przepisami prawnymi Wspólnoty regulującymi szczególne aspekty nieuczciwych
praktyk handlowych, te ostatnie mają pierwszeństwo i stosuje się je do tych
szczególnych aspektów”. [21] Zob. wytyczne s. 18–19. Przykładowo
rozporządzenie w sprawie przewozów lotniczych (rozporządzenie (WE) nr 1008/2008
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24 września 2008 r. w sprawie wspólnych
zasad wykonywania przewozów lotniczych na terenie Wspólnoty) zawiera przepisy
szczegółowe dotyczące informacji na temat cen, które należy opublikować.
Zgodnie z art. 23 rozporządzenia oprócz ostatecznej ceny, zawierającej
wszystkie należne podatki, dopłaty, opłaty i należności, przewoźnicy lotniczy
powinni także przedstawić podział ostatecznej ceny. Dlatego też w odniesieniu
do informacji przedkontraktowych dotyczących cen taryf lotniczych zastosowanie
będą miały te bardziej szczegółowe przepisy. W przepisach dyrektywy zabrania
się praktyk handlowych, które mogą wprowadzić przeciętnego konsumenta w błąd
(takich jak reklama i marketing taryf lotniczych na zasadzie przynęty) oraz
praktyk stanowiących agresywne działania (takich jak uciążliwe lub
niewspółmierne bariery pozaumowne nakładane na konsumentów, którzy chcą wykonać
swoje prawo umowne do wypowiedzenia umowy). [22] „[…] une disposition nationale telle que celle en cause
au principal n’est pas susceptible de relever du champ d’application de la
directive sur les pratiques commerciales déloyales si elle se limite seulement,
comme le considère la juridiction de renvoi, à réglementer les relations
concurrentielles entre commerçants et ne poursuit pas des finalités tenant à la
protection des consommateurs” (sprawa C-126/11, Inno, pkt 29). [23] Zob. ponadto sekcja 3.3.4 w odniesieniu do zaproszenia do
dokonania zakupu i wymogów w sprawie informacji dotyczących cen. [24] Wytyczne w sprawie
wdrożenia/wykonania dyrektywy 2005/29/WE dotyczącej nieuczciwych praktyk
handlowych [SEC(2009) 1666, dokument roboczy służb Komisji] z dnia 3 grudnia
2009 r. – http://wcmcom-ec-europa-eu-wip.wcm3vue.cec.eu.int:8080/justice/consumer-marketing/unfair-trade/unfair-practices/index_en.htm. [25] Zob. na przykład wnioski rzecznika
generalnego w sprawie C-122/10 Konsumentombudsmannen KO przeciwko Ving
Sverige AB, pkt 30, 40 i przypis nr 13. [26] Zob. https://webgate.ec.europa.eu/ucp/public/. Baza danych jest oparta na
decyzji nr 1926/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006
r. ustanawiającej program działań Wspólnoty w dziedzinie polityki ochrony
konsumentów (2007–2013), działanie 9: Prawne i techniczne ekspertyzy, w tym badania, dotyczące monitorowania
i oceny transpozycji, wykonania i egzekwowania prawodawstwa w dziedzinie
ochrony konsumentów przez państwa członkowskie, zwłaszcza dyrektywy 2005/29/WE. Działanie to obejmuje również opracowanie i obsługę
łatwo i publicznie dostępnych baz danych dotyczących transpozycji oraz
wykonywania prawodawstwa wspólnotowego w dziedzinie ochrony konsumentów. [27] Baza danych zawiera obecnie (stan na maj 2012 r.)
streszczenia 158 decyzji administracyjnych i 202 decyzji sądu (w tym 63 decyzje
krajowych sądów najwyższych). [28] http://www.eu-consumer-law.org/index.html [29] https://e-justice.europa.eu/home.do [30] Zob. art. 2 lit. c) dyrektywy. [31] Zob. art. 3 ust. 1 dyrektywy. [32] Zob. art. 3 ust. 2 dyrektywy. [33] Są to Niemcy, Austria, Francja i Szwecja. W Niemczech
jedynie załącznik I do dyrektywy („czarna lista”), a we Francji wyłącznie art.
6 i załącznik I (ograniczający się do części dotyczącej praktyk wprowadzających
w błąd) mają zastosowanie do relacji B2B. [34] Zob. komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady,
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów w sprawie
ochrony przedsiębiorstw przed wprowadzającymi w błąd praktykami marketingowymi
i zapewnienie skutecznego wykonania, przegląd dyrektywy 2006/114/WE dotyczącej
reklamy wprowadzającej w błąd i reklamy porównawczej z dnia 27 listopada 2012
r. (COM(2012) 702 final). [35] Urząd ds. Uczciwego Handlu w Zjednoczonym Królestwie. [36] Estonia, Irlandia, Łotwa i Rumunia. [37] Zjednoczone Królestwo. [38] Na przykład poprzez wyjaśnienie w wytycznych służb
Komisji. [39] Zob. także art. 6 ust. 1 lit. c) i f) dyrektywy. [40] Niektóre państwa członkowskie (np. Włochy i Francja) i
zainteresowane strony stwierdziły, że wyrażą poparcie dla rozszerzenia
wyłącznie w celu rozwiązania konkretnych problemów, takich jak działalność
nieuczciwych przedsiębiorstw oferujących wpisy do katalogów biznesowych.
Rumunia sądzi, że rozszerzenie zakresu UCPD na relacje B2B przyniesie bardziej spójne podejście w odniesieniu do
praktyk handlowych ukierunkowanych zarówno na przedsiębiorstwa, jak i na
konsumentów. Niderlandy opowiadają
się za rozszerzeniem zakres UCPD w
stopniu koniecznym do ochrony przedsiębiorstw przed problemem „fałszywych faktur”.
Niemcy, Austria i Szwecja, które już w pełnym zakresie stosują przepisy
dyrektywy także w odniesieniu do transakcji B2B, opowiadają się za objęciem
przedsiębiorstw takim samym poziomem ochrony, jak konsumentów w całej UE. [41] Zob. na przykład pytania Parlamentu Europejskiego
E-5539/08, E-010017/2010, E-1704/2011. [42] COM(2001) 546 final z 2.10.2001 r., zmieniony wniosek COM
(2002) 585 final z 25.10.2002 r. [43] Zob. również sprawa C-304/08 Plus
Warenhandelsgesellschaft (orzeczenie w trybie prejudycjalnym – Niemcy) z
dnia 14 stycznia 2010 r.; sprawa C-540/08 Mediaprint Zeitungs
(orzeczenie w trybie prejudycjalnym – Austria) z dnia 9 listopada 2010 r.;
sprawa C-522/08 Telekomunikacja Polska (orzeczenie w trybie
prejudycjalnym – Polska) z dnia 11 marca 2010 r. [44] Niektóre krajowe agencje ds. egzekwowania prawa uznają, że
brak takich szczegółowych przepisów doprowadzi do niepewności prawa i sprawi,
że egzekwowanie prawa będzie zbyt uciążliwe lub nieskuteczne (zgodnie z UCPD
konieczne jest wykazanie w każdym przypadku, że wyprzedaż promocyjna wprowadza
w błąd). [45] Sześć państw członkowskich (Belgia, Dania, Finlandia,
Francja, Irlandia, Łotwa) dokonało już (częściowej) zmiany swojego
ustawodawstwa w zakresie promocji sprzedaży w celu zapewnienia zgodności z
dyrektywą i orzecznictwem Trybunału Sprawiedliwości. Na chwilę obecną 13 państw
członkowskich utrzymuje bardziej restrykcyjne przepisy niż UCPD w odniesieniu
do obniżek cen (Belgia, Bułgaria, Estonia, Finlandia, Francja, Łotwa, Polska,
Portugalia i Hiszpania) lub w odniesieniu do loterii handlowych (Austria,
Dania, Finlandia, Francja, Niemcy i Luksemburg). Podobne przepisy obowiązują w
Islandii i Norwegii. [46] Francja, Niemcy, Irlandia, Łotwa i Hiszpania. [47] Belgia, Dania, Hiszpania (i Norwegia). [48] Słowacja, Polska, Bułgaria, Niderlandy, Zjednoczone
Królestwo. [49] Europejskie Stowarzyszenie Marek (AIM) i Federalna Izba
Pracownicza w Austrii. [50] CLCV: Consommation Logement Cadre de Vie, France. [51] Irlandzkie Europejskie Centrum Konsumenckie. [52] Na przykład Polska, Dania i Szwecja. [53] Przykład można znaleźć w sprawie, w której krajowy organ
egzekwowania prawa uznał, że praktyka przerywania zaopatrzenia w wodę bez
uprzedniego powiadomienia stanowi naruszenie wymogu staranności zawodowej.
Organ uznał, że z uwagi na znaczenie usług w zakresie zaopatrzenia w wodę od
przedsiębiorcy oczekiwano większego stopnia staranności zawodowej oraz że
powinien był on podjąć szczególne środki przed przerwaniem zaopatrzenia w wodę.
Włoski organ ds. konkurencji (AGCM), decyzja z dnia 12 marca 2009 r. PS 166 – Acea
Distacco fornitura d’acqua. [54] Sprawa C-435/11 CHS Tour Services. [55] Dania i Niderlandy odnoszą się do zwiększenia ochrony
szczególnie zagrożonych konsumentów poprzez regulacje, ale nie podają
konkretnych rozwiązań ani wariantów. [56] Jak określono w Europejskim programie na rzecz konsumentów
należy zapewnić ochronę szczególnie zagrożonych konsumentów przed ryzykiem
wynikającym ze skutków kryzysu gospodarczego, starzenia się społeczeństwa i
zwiększonej złożoności rynków cyfrowych, jak również trudności, które mogą
napotkać niektórzy konsumenci zapoznający się ze środowiskiem cyfrowym. [57] Zob. sekcja 4 niniejszego sprawozdania dotycząca
egzekwowania prawa. [58] „Przegląd” przeprowadzony w 2008 r. skupił się na stronach
internetowych sprzedających dzwonki do telefonów, tapety i inne usługi
telefonów komórkowych. Stwierdzono, że 301 stron internetowych - spośród ponad 500
stron internetowych sprawdzonych w ramach tego przeglądu - w poważny sposób łamały
unijne przepisy dotyczące ochrony konsumentów. Ponad połowa tych stron w sposób
konkretny kierowała się do nastolatków i dzieci. Trzy główne problemy, jakie
zgłoszono, to: niejasne ustalanie cen, niezapewnianie pełnych informacji,
wprowadzająca w błąd reklama (zwłaszcza niewłaściwe reklamowanie dzwonków na
telefon jako „bezpłatnych”, podczas gdy w rzeczywistości konsument rozpoczynał
płatny abonament). Wyniki pierwszego etapu przeglądu dotyczącego treści
cyfrowych, który został przeprowadzony w 2012 r., znajdują się pod adresem: http://ec.europa.eu/consumers/enforcement/sweep/digital_content/index_en.htm. [59] Decyzja włoskiego urzędu
antymonopolowego (AGCM) PS7256 – Comet-Apple Prodotti in Garanzia
Provvedimento n. 23193 z dnia 27 grudnia 2011 r. – przedsiębiorstwo objęte
dochodzeniem oferowało gwarancję handlową, której zakres obejmował usługi, do
których konsumenci są już uprawnieni na podstawie dyrektywy 1999/44/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 maja 1999 r. w sprawie niektórych
aspektów sprzedaży towarów konsumpcyjnych i związanych z tym gwarancji (tj. 2
lata gwarancji prawnej wobec sprzedawcy z tytułu niezgodności). Komisja poparła
wysiłki organizacji konsumenckich, poruszając tę kwestię w kontekście sieci
współpracy w zakresie ochrony konsumenta krajowych organów egzekwowania prawa oraz zwracając się pisemnie (w
piśmie wiceprzewodniczącej Reding z dnia 21 września 2012 r.) do wszystkich
ministrów w UE odpowiedzialnych za sprawy konsumenckie w celu zapewnienia
skoordynowanego podejścia do egzekwowania prawa w sytuacji, gdy powtarzający
się problem występuje w innych państwach członkowskich. [60] AIM (Europejskie Stowarzyszenie Marek). [61] Zob. UCPD art. 2 lit. i). [62] Dyrektywa 2011/83/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 25 października 2011 r. w sprawie praw konsumentów, zmieniająca dyrektywę
Rady 93/13/EWG i dyrektywę 1999/44/WE Parlamentu Europejskiego i Rady oraz
uchylająca dyrektywę Rady 85/577/EWG i dyrektywę 97/7/WE Parlamentu
Europejskiego i Rady. [63] Dyrektywa 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 8 czerwca 2000 r. w sprawie niektórych aspektów prawnych usług
społeczeństwa informacyjnego, w szczególności handlu elektronicznego w ramach
rynku wewnętrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym). [64] Główna początkowa obawa wyrażona przez zainteresowane
strony na etapie transpozycji dyrektywy dotyczyła tego, że rygorystyczne
(przypominające „listę kontrolną”) podejście do stosowania wymogów może
doprowadzić do nieproporcjonalnych obciążeń dla przedsiębiorców i
przedsiębiorców reklamujących. Ponieważ zaproszenie do dokonania zakupu jest
nową koncepcją, nie było jasne na przykład, w jakim zakresie przedstawienie
„głównych cech” zostanie uznane za odpowiednie w odniesieniu do środka przekazu
wykorzystanego do celów reklamy i danego produktu (zob. art. 7 ust. 4 lit. a)).
W związku z tym Światowa Federacja Reklamodawców była zainteresowana
ograniczeniem stosowania wymogów dotyczących informacji wyłącznie do sytuacji,
gdy wraz z zaproszeniem do dokonania zakupu udostępniono konsumentowi
„mechanizm” dokonania zakupu. [65] W sprawie C-122/10 Konsumentombudsmannen przeciwko
Ving Sverige AB, 12 maja 2011 r. [66] Najniższa cena, za jaką można dokonać zakupu reklamowanego
produktu lub reklamowanej kategorii produktów, gdy reklamowany produkt lub
reklamowaną kategorię produktów można kupić po cenach, których nie wskazano
(np. bilety do Paryża dostępne „od 100 EUR”). [67] Zob. w szczególności art. 23
rozporządzenia (WE) nr 1008/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 24
września 2008 r. w sprawie wspólnych zasad wykonywania przewozów lotniczych na
terenie Wspólnoty (wersja przeredagowana). [68] Zob. w szczególności art. 5. ust. 1 lit. c), art. 19 oraz
art. 22 dyrektywy w sprawie praw konsumentów. [69] Od momentu, w którym przedsiębiorca składa „zaproszenie do
dokonania zakupu” w rozumieniu art. 7 ust. 4 dyrektywy. [70] 8 organizacji konsumenckich, 11 Europejskich Centrów
Konsumenckich i 10 organizacji przedsiębiorców zgłosiło problemy w odniesieniu
do ceny. [71] W zleconym Komisję Europejską badaniu dotyczącym
„Przejrzystości cen w sektorze transportu lotniczego”, przeprowadzonym przez
przedsiębiorstwo Steer Davies Gleave w 2011 r., oceniono zgodność stron
internetowych z wymogami dotyczącymi informacji zawartymi w pięciu aktach prawnych
UE, z uwzględnieniem dyrektywy 2005/29 dotyczącej nieuczciwych praktyk
handlowych. Wynik badania sugeruje, że konieczna jest praca nad egzekwowaniem
prawa zamiast nad zmianą istniejących przepisów. [72] W przeprowadzonym przez Urząd ds. Uczciwego Handlu badaniu
dotyczącym „reklamowania cen” przeanalizowano, czy sposób przedstawiania cen
konsumentom wpływa na ich proces decyzyjny i dobrobyt. Wyniki badania pokazały,
że „stopniowe ujawnianie ceny” (zwane również „podziałem ceny”), w przypadku
którego konsumenci na początku znają tylko część całkowitej ceny, która
stopniowo wzrasta w miarę postępowania procesu zakupu, odpowiadało za
największą średnią utratę dobrobytu, która wyniosła do 15 % zaangażowanych
środków. Urząd ds. Uczciwego Handlu (2010), Advertising of prices, http://www.oft.gov.uk/OFTwork/markets-work/advertising-prices/. [73] Odniesienie do sprawy: Dodatkowe opłaty lotnicze –
CRE-E/27017, (lipiec 2012 r.) – http://www.oft.gov.uk/OFTwork/consumer-enforcement/consumer-enforcement-completed/card-surcharges/. [74] Zob. Provvedimenti Autorità Garante per la Concorrenza
ed il Mercato (lata 2011-2012): PS/4261, PS/5530, PS/3773, PS/892, PS/6147,
PS/5667, PS/7430, PS/3771, PS/7505, PS/7493 i PS/7383 – http://www.agcm.it/consumatore.html. [75] We wnioskach zawartych w komunikacie na temat wdrożenia
dyrektywy w sprawie podawania cen produktów, przyjętym w 2006 r., stwierdzono,
że transpozycja przepisów omawianej dyrektywy nie przysporzyła większych
problemów w żadnym z państw członkowskich oraz że, w ujęciu ogólnym, dyrektywa
przyczyniła się do zwiększenia ochrony ekonomicznych interesów konsumentów.
Wiosną 2012 r. przeprowadzono kolejne konsultacje wśród państw członkowskich,
aby pomóc Komisji w ocenie ogólnej skuteczności, jaką wspomniana dyrektywa ma
obecnie. Wyniki konsultacji pokazały, że państwa członkowskie: (i) nie wykryły
żadnych problemów transgranicznych związanych z wdrożeniem dyrektywy (która nie
posiada istotnego wymiaru transgranicznego); (ii) powszechnie korzystają z
odstępstw przewidzianych w dyrektywie (tj. wyłączenia usług, sprzedaży z
licytacji, sprzedaży dzieł sztuki i antyków oraz tymczasowego odstępstwa od
stosowania dyrektywy wobec małych przedsiębiorstw); (iii) wyrażają poparcie dla
minimalnej harmonizacji w tej dziedzinie (ponad 10 państw członkowskich wprowadziło
lub utrzymało przepisy krajowe przewidujące wyższy poziom ochrony konsumenta w
odniesieniu do podawania ceny produktów). Znaczna większość państw
członkowskich odpowiedziała, że przeprowadza regularne i systematyczne kontrole
na rynku oraz nakłada skuteczne sankcje (w formie grzywien) na szczeblu
krajowym za naruszenia dyrektywy. W tej kwestii konieczne mogą być dalsze
badania. [76] Francja i Włochy zasygnalizowały na
przykład, w kontekście dialogu roboczego prowadzonego przez nie z Komisją, że
wnioski o współpracę w kwestiach dotyczących ustalania cen zostały w co
najmniej jednym przypadku odrzucone przez państwa członkowskie (np. Irlandię w
sektorze transportu lotniczego), które ustaliły, że przedmiotowe praktyki nie
są w stanie wyrządzić szkody „zbiorowym interesom konsumentów”, zgodnie z
wymogami rozporządzenia CPC. [77] Jedynie sześć państw członkowskich (Belgia, Finlandia,
Irlandia, Litwa, Rumunia i Niderlandy), a ponadto Islandia i Norwegia, wyraziło
poparcie dla dalszych regulacji w obszarze wymogów dotyczących cen, ale z
różnych powodów (np. w celu wyjaśnienia, kiedy informacje dotyczące ceny są
„istotne”, oraz w celu zapewnienia podawania ceny jednostkowej w reklamie). [78] Włochy, AGCM, 2009, PS1270 – Vodafone – Ostacoli alla
migrazione e retention ingannevole, Provvedimento n. 19756. [79] Włochy, AGCM, 2008, PS91 – Enel
Energia – Richiesta cambio fornitore, Provvedimento n. 18829. [80] Dane, jakimi dysponują służby Komisji, pokazują, że
konsumenci są poddawani różnym formom nacisku w celu zawarcia umowy. [81] UCPD, załącznik I, pkt 24–31. [82] W ramach „akcji kontrolnej” z 2008 r., ukierunkowanej na
strony internetowe sprzedające dzwonki na telefon, tapety i inne usługi w
zakresie telefonów komórkowych, 301 z ponad 500 stron poddanych kontroli w
ramach tego działania uznano za poważnie naruszające prawo konsumenckie UE, w
tym załącznik I pkt 20. Zob. pkt 3.3.2 dotyczący szczególnie zagrożonych
konsumentów. [83] Sprawa C-428/11 Purely Creative i in. – zob. sekcja
3.1.1 niniejszego sprawozdania. [84] SELDIA, Europejskie Stowarzyszenie Sprzedaży
Bezpośredniej. [85] DSE, Direct Selling Europe. [86] Ani organizacje konsumenckie ani inne zainteresowane
strony nie wyraziły żadnych wątpliwości w odniesieniu do załącznika I pkt 14. [87] Rozporządzenie Rady (WE) nr 834/2007 z dnia 28 czerwca
2007 r. w sprawie produkcji ekologicznej i znakowania produktów ekologicznych i
uchylające rozporządzenie (EWG) nr 2092/91, Dz.U. L 189, 20.7.2007, s. 1–23.
Innymi przykładami przepisów UE odnoszących się do konkretnego sektora są
dyrektywa 2010/30/UE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 maja 2010 r. w
sprawie wskazania poprzez etykietowanie oraz standardowe informacje o
produkcie, zużycia energii oraz innych zasobów przez produkty związane z
energią; rozporządzenie (WE) nr 1222/2009 Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 25 listopada 2009 r. w sprawie etykietowania opon pod kątem efektywności
paliwowej i innych zasadniczych parametrów. [88] Jak określono w motywie 10 dyrektywy, zapewnia ona
„konsumentom ochronę w przypadkach, gdy na poziomie wspólnotowym brak jest
szczegółowych przepisów sektorowych, i zakazuje przedsiębiorcom stwarzania
fałszywych wyobrażeń o charakterze produktu”. [89] Wytyczne w sprawie
wdrożenia/wykonania dyrektywy 2005/29/WE dotyczącej nieuczciwych praktyk
handlowych [SEC(2009) 1666, dokument roboczy służb Komisji] z dnia 3 grudnia
2009 r. [90] Na przykład Francja. [91] Belgia, Francja, Litwa, Portugalia, Słowenia. [92] Wśród powszechnie stosowanych wyrażeń znajdują się
następujące przykłady: „przyjazny środowisku, biodegradowalny, neutralny pod
względem emisji dwutlenku węgla, zielony, zrównoważony, naturalny,
energooszczędny, nietoksyczny, niskoemisyjny, wolny od zanieczyszczeń, czysty,
bezemisyjny, etyczny i uczciwy”. [93] Na przykład Europejska Organizacja Konsumentów. [94] Na przykład Urząd ds. Norm Reklamowych („ASA”) w
Zjednoczonym Królestwie otrzymał i gruntownie ocenił dużą liczbę skarg, w tym
także dotyczących twierdzeń o ekologiczności. Zob. ponadto sekcja 4 dotycząca
egzekwowania prawa. [95] Dnia 16 lipa 2008 r. Komisja Europejska przedstawiła plan
działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz zrównoważonej
polityki przemysłowej. Dnia 11 stycznia 2012 r. Komisja rozpoczęła konsultację
publiczną dotyczącą „zapewnienia bardziej zrównoważonej konsumpcji i
produkcji”. W celu uzyskania dalszych informacji zob: http://ec.europa.eu/environment/eussd/escp_en.htm. [96] Podczas Europejskiego Szczytu Konsumenckiego, dnia 29 maja
2012 r., Komisja Europejska zorganizowała warsztaty dotyczące zjawiska greenwashing
i wprowadzających w błąd twierdzeń dotyczących ekologiczności. Warsztaty były
pierwszym krokiem w procesie mającym na celu dostarczenie informacji w kwestii
refleksji na temat twierdzeń dotyczących ekologiczności na szczeblu UE. W celu
uzyskania dalszych informacji zob http://www.european-consumer-summit.eu/.
[97] Zob. dokument roboczy służb Komisji pt. „Zapewnienie konsumentom korzyści z handlu elektronicznego”, (Bringing e-commerce benefits to consumers)
dokument towarzyszący komunikatowi Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady,
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Spójne ramy
na rzecz wzmocnienia zaufania na jednolitym rynku cyfrowym handlu
elektronicznego i usług online”, Bruksela, 11.1.2012 r. (SEC(2011) 1640 final),
s. 19. Kupujący korzystają z wielu metod zbierania informacji w celu podjęcia
decyzji dotyczących zakupu zanim dokonają zakupu towarów przez internet. W trzech pierwszych krokach procesu zbierania informacji 31 %
kupujących odwiedza strony internetowe sprzedających, 30 % korzysta z
wyszukiwarki, 27 % korzysta ze strony internetowej porównującej ceny, 24 %
odwiedza sklep internetowy, zaś 24 % czyta opinie klientów. [98] Zob. dokument roboczy służb Komisji „Zapewnienie konsumentom korzyści z handlu elektronicznego” (Bringing e-commerce benefits to consumers),
Bruksela, 11.1.2012 r. (SEC(2011) 1640 final), s. 20. Wbrew przepisom dyrektywy
o handlu elektronicznym, art. 5, wiele stron internetowych porównujących ceny
(53 %) nie udostępnia dokładnego adresu swojej siedziby, zob. s. 22. [99] 5 organizacji konsumenckich, 7 organizacji przedsiębiorstw
i 4 Europejskie Centra Konsumenckie. [100] Niderlandy. [101] Zob. dokument roboczy służb Komisji w sprawie „Poprawy
aspektów wiedzy i pozycji konsumentów 2012–2014” (Knowledge Enhancing
Aspects of Consumer Empowerment 2012–2014) z 19.7.2012, SWD (2012) 235
final. [102] Urząd ds. Uczciwego Handlu, Zjednoczone Królestwo, nr
referencyjny sprawy: CRE-E-26547, 26555, 26759, 26760, 26761, styczeń 2011 r., http://www.oft.gov.uk/OFTwork/consumer-enforcement/consumer-enforcement-completed/heating-oil/. [103] Tribunal de Commerce, 4 października 2011 r.,
Synhorcat et autres / Expedia et autres. [104] Zob. komunikat w sprawie handlu elektronicznego (s. 10). [105] Art. 3 ust. 9 UCPD: „w odniesieniu do »usług finansowych«
zdefiniowanych w dyrektywie 2002/65/WE oraz w odniesieniu do nieruchomości
Państwa Członkowskie mogą nakładać wymogi o charakterze bardziej restryktywnym
lub nakazowym niż wymogi nałożone przez niniejszą dyrektywę w objętej nią
dziedzinie zbliżania ustawodawstw”. [106] Na przykład dyrektywa 2007/64/WE w dziedzinie usług
płatniczych i dyrektywa 2008/48/WE w dziedzinie kredytów konsumenckich
ustanawiają w pełni zharmonizowane przepisy. [107] Zobacz analiza w sprawie stosowania dyrektywy dotyczącej
nieuczciwych praktyk handlowych w odniesieniu do usług finansowych i
nieruchomości, przeprowadzona przez Civic Consulting na zlecenie Komisji
Europejskiej, DG ds. Sprawiedliwości 2012 r., dostępna na stronie:
http://ec.europa.eu/justice/consumer-marketing/document [108] Organizacje, takie jak krajowe organy egzekwowania prawa,
krajowe organizacje konsumenckie i rzecznicy praw konsumentów, a także wielu
pracowników naukowych i szereg zainteresowanych stron na szczeblu UE, takich
jak Europejska Federacja Bankowa (EBF), Europejska Federacja Ubezpieczeń i
Reasekuracji (CEA) oraz Europejska Organizacja Konsumentów (BEUC). [109] Na przykład w odniesieniu do usług finansowych szczególne
wymogi dotyczące informacji w sektorze bankowym (takie jak w przypadku
przeniesienia kredytu zabezpieczonego na osobę trzecią w Niemczech lub reklamy
usług wymiany walut w Hiszpanii), usług inwestycyjnych, ubezpieczeń, usług
pośredników finansowych. W odniesieniu do nieruchomości wymogi dotyczące
informacji związane z zakupem nieruchomości, samą transakcją, pośrednikiem w
obrocie nieruchomościami i umowami o usługę budowlaną. [110] Na przykład zakaz akwizycji telefonicznej, niezamówionych
wiadomości elektronicznych, sprzedaży obwoźnej kredytów hipotecznych lub zakaz
zatrzymania pieniędzy przez pośrednika w obrocie nieruchomościami bez przyczyny
prawnej w Austrii, zakaz sprzedaży obwoźnej kredytów pieniężnych w
Niderlandach, zakaz ofert łączonych w Belgii i we Francji. [111] Na przykład zakaz kredytów lichwiarskich w większości
państw członkowskich, zakaz reklamowania kredytów udzielanych bez
przedstawienia dokumentu poświadczającego sytuację finansową we Francji lub
zakaz wydawania kart bankomatowych małoletnim dzieciom bez uprzedniej zgody
przedstawiciela prawnego w Austrii. [112] Na przykład zakaz finansowania przez banki zakupu przez
klientów udziałów wydanych przez ten sam bank w Danii; we Francji, nałożony na
banki zakaz uniemożliwiania klientom skorzystania z usług innego
ubezpieczyciela kredytu (innego niż oferowany przez dany bank), w przypadku gdy
poziom oferowanej gwarancji jest zbliżony. [113] Należy odnotować, że kredyty związane z nieruchomościami
nie są objęte zakresem dyrektywy 2008/48/WE w sprawie umów o kredyt konsumencki
oraz że Komisja przyjęła wniosek dotyczący dyrektywy Parlamentu Europejskiego i
Rady w sprawie umów o
kredyt związanych z nieruchomościami mieszkalnymi dnia
31 marca 2011 r. [114] Zobacz analiza w sprawie stosowania dyrektywy dotyczącej
nieuczciwych praktyk handlowych w odniesieniu do usług finansowych i
nieruchomości, przeprowadzona przez Civic Consulting na zlecenie Komisji
Europejskiej, DG ds. Sprawiedliwości 2012 r., dostępna na stronie:
http://ec.europa.eu/justice/consumer-marketing/document. [115] Zgłoszono w Portugalii, zob. badanie na temat stosowania
UCPD w odniesieniu do usług finansowych i nieruchomości w UE z 2012 r. [116] W badaniu stwierdzono, że „możliwość przyjęcia lub
utrzymania przez państwa członkowskie bardziej rygorystycznych przepisów niż te
zawarte w dyrektywie zapewnia im elastyczność konieczną do sprostania nowym
(nieuczciwym) praktykom handlowym, które odzwierciedlają specyfikę
ustawodawstwa krajowego w dziedzinach usług finansowych i nieruchomości, a
usunięcie art. 3 ust. 9 byłoby szkodliwe dla skutecznie działających systemów
egzekwowania prawa, a tym samym zmniejszyłoby poziom ochrony konsumentów (…)”. [117] Wśród respondentów znajdują się europejska organizacja
konsumentów BEUC oraz niektóre krajowe organizacje konsumenckie. Jednym z
ustaleń wynikających z badania jest fakt, że szczegółowe krajowe obowiązki
dotyczące informacji z reguły mają zastosowanie bez względu na to, czy umożliwiają
wprowadzanie konsumenta w błąd, oraz że w związku z tym radzenie sobie z nimi
jest łatwiejsze zarówno dla władz, sądów, przedsiębiorstw, jak i konsumentów.
Obowiązki te są często objęte zakresem innego systemu egzekwowania prawa.
Zgodnie z powyższym badanie pokazało, że dotychczas istniejące przepisy są
preferowane w państwach członkowskich, które wprowadziły już obowiązki
dotyczące informacji. Odnosi się to zarówno do sektorów usług finansowych, jak
i nieruchomości. [118] W celu uzyskania szczegółowych informacji i przykładów
systemów egzekwowania prawa i kar stosowanych w państwach członkowskich należy
zapoznać się z sekcjami poświęconymi poszczególnym państwom „enforcement fiche”
w bazie danych dotyczącej UCPD dostępnej pod adresem https://webgate.ec.europa.eu/ucp/public/. [119] Belgia. [120] Europejska Organizacja Konsumentów, Citizens Advice (UK),
CLCV (Consommation, Logement, Cadre de Vie – FR), Which (UK). [121] W celu poprawy tego aspektu Włochy na przykład zwiększyły
niedawno maksymalną karę za naruszenia przepisów dyrektywy dziesięciokrotnie –
z 500 000 EUR do 5 mln EUR. [122] W rozporządzeniu CPC ustanawia się ramy współpracy łączące organy egzekwowania prawa w
państwach członkowskich w celu utworzenia sieci o zasięgu ogólnounijnym (sieć
współpracy w zakresie ochrony konsumenta). Dzięki tym ramom organy egzekwowania
prawa mogą ściśle współpracować w celu szybkiego i skutecznego powstrzymywania
praktyk handlowych naruszających prawa konsumenta we wszystkich przypadkach
dotyczących przedsiębiorców i konsumentów z różnych państw. Sieć łączy organy
egzekwowania prawa konsumenckiego ze wszystkich państw członkowskich (a także
Norwegii i Islandii). Zob. sprawozdanie Komisji do Parlamentu Europejskiego i
Rady dotyczące stosowania rozporządzenia (WE) nr 2006/2004 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. w sprawie współpracy między
organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie
ochrony konsumentów („rozporządzenia w sprawie współpracy
w dziedzinie ochrony konsumentów”), COM(2012) 100 final z 12.03.2012 r.,
dostępne pod adresem: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2009:0336:FIN:PL:PDF. [123] Zob. http://ec.europa.eu/consumers/enforcement/sweep/digital_content/index_en.htm w celu uzyskania wyników pierwszego etapu przeglądu dotyczącego treści
cyfrowych z 2012 r. [124] „Procès verbaux”. [125] We Francji DGCCRF opublikowało 1 195 raportów dotyczących
wprowadzających w błąd praktyk, z którymi wiążą się kary finansowe w wysokości
73 828 EUR nałożone przez sądy i 1 649 451 EUR nałożone bezpośrednio przez
DGCCRF, oraz 56 raportów dotyczących agresywnych praktyk, w związku z którymi
sądy nałożyły kary finansowe w wysokości 15 000 EUR. [126] Europejskie Centra Konsumenckie w Belgii, Republice
Czeskiej, Portugalii i Zjednoczonym Królestwie zgłosiły problemy z
egzekwowaniem prawa w przypadkach transgranicznych (sugerując konieczność
poprawy współpracy pomiędzy organami krajowymi albo wskazując, że sprawy
transgraniczne nie są odpowiednio prowadzone przez sądy krajowe). Europejskie
Centra Konsumenckie w Estonii, Finlandii, Irlandii, na Łotwie, w Polsce i
Szwecji uważają, że obecne krajowe uprawnienia w zakresie egzekwowania prawa,
kary i sposoby dochodzenia roszczeń nie są odpowiednie. [127] Zob. na przykład drugie sprawozdanie dwuletnie Komisji do
Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące stosowania rozporządzenia (WE) nr
2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 października 2004 r. w
sprawie współpracy między organami krajowymi odpowiedzialnymi za egzekwowanie
przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów („rozporządzenia w sprawie
współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów”). Zob. s. 9 sprawozdania, ,,liczba
właściwych organów, które nie korzystają aktywnie z mechanizmów współpracy
ustanowionych w rozporządzeniu CPC, pozostaje znaczna”. Nie można wykluczyć, że
chociaż UCPD jest najczęściej stosowaną podstawą działań CPC, liczba wniosków o
wzajemną pomoc w ramach UCPD pozostaje niska jak na tego rodzaju horyzontalne i
kompleksowe prawodawstwo. [128] Zob. UCPD art. 10. [129] Urząd ds. Norm Reklamowych (,,ASA”) w Zjednoczonym
Królestwie otrzymał na przykład i gruntownie przeanalizował 14 596 skarg, czego
wynikiem było wszczęcie 6 542 spraw w pierwszej połowie 2010 r. Liczba skarg
zmniejszyła się w porównaniu z poprzednimi latami (o około 10 %), co można
wyjaśnić większą zgodnością będącą wynikiem starań ASA. W celu uzyskania
wartości liczbowych oraz zapoznania się z decyzjami i sprawami zob. roczne
sprawozdanie z działań ASA dostępne pod adresem: http://www.asa.org.uk/About-ASA/Annual-Report.aspx. [130] Zob. UCPD, art. 6 ust. 2 lit. b). [131] Zob. powyżej sekcja 4 niniejszego sprawozdania dotycząca
egzekwowania prawa. [132] Zob. pkt 5 załącznika I do dyrektywy. Zakazana praktyka
dotyczy składania konsumentom atrakcyjnych ofert, gdy przedsiębiorca nie jest w
stanie dostarczyć produktu w ilościach, których należy oczekiwać ze względu na
m.in. skalę reklamy. [133] W latach 2007–2010 654 spośród 1343
działań CPC (48,7 %) dotyczyło naruszeń UCPD. Zob.
sprawozdanie Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczące stosowania
rozporządzenia (WE) nr 2006/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27
października 2004 r. w sprawie współpracy między organami krajowymi
odpowiedzialnymi za egzekwowanie przepisów prawa w zakresie ochrony konsumentów
(„rozporządzenia w sprawie współpracy w dziedzinie ochrony konsumentów”),
12.3.2012, COM(2012) 100 final, dostępne pod adresem http://ec.europa.eu/consumers/enforcement/docs/comm_biennial_report_2011_en.pdf. [134] http://ec.europa.eu/consumers/enforcement/index_en.htm [135] Zob. Flash Eurobarometr 332 „Postawy konsumentów wobec handlu transgranicznego i ochrony
konsumenta”, maj 2012 r., s. 8. Obecnie więcej konsumentów jest
zainteresowanych zakupami za granicą (52 %, +19) i jest skłonnych wydawać
większe kwoty za granicą (18 %, +5) niż w 2006 r. Coraz więcej konsumentów (50
%) jest skłonnych kupować towary lub usługi, posługując się innym językiem UE
(+17 pkt w porównaniu z 2006 r.). Odsetek konsumentów całkowicie
niezainteresowanych zakupami przy użyciu innego języka spadł z 42 % w 2008 r.
do 30 % w 2011 r. Liczba Europejczyków, którzy twierdzą, że wiedzą, gdzie
uzyskać informacje i porady na temat zakupów transgranicznych, znacznie
wzrosła, z 24 % w 2006 r. do 39 % w 2011 r. [136] W latach 2008–2010 krajowy handel elektroniczny pomiędzy
przedsiębiorstwami a konsumentami wzrósł z 28 % do 36 % społeczeństwa
dokonującego krajowych zakupów przez internet, podczas gdy liczba konsumentów
dokonujących transgranicznych zakupów przez internet wzrosła z zaledwie 6 % do
9 %. Jedynie 9 % europejskich konsumentów przyznało się do dokonania zakupów
transgranicznych poprzez internet w 2010 r., jak wynika z danych statystycznych
dotyczących społeczeństwa informacyjnego, Eurostat, 2010 r. [137] Zob. Europejski program na rzecz konsumentów i komunikat
Komisji Europejskiej „Nowy pakt dotyczący zarządzania na rzecz lepiej
funkcjonującego jednolitego rynku”.