13.9.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 277/125

—

Przypomina wagę europejskiej polityki w dziedzinie transportu, energii i telekomunikacji jako kluczowego instrumentu zapewniającego wzrost konkurencyjności miast i regionów oraz przyczyniającego się do osiągnięcia gospodarczej, społecznej i terytorialnej spójności UE.

—

Popiera utworzenie nowego instrumentu „Łącząc Europę”, służącego zarówno jako ramy prawne, jak i odrębny mechanizm finansowania dla sektora transportowego, energetycznego i telekomunikacyjnego.

—

Z zadowoleniem przyjmuje koncentrację Komisji na uzupełnianiu brakujących połączeń, usuwaniu wąskich gardeł i zapewnianiu właściwych powiązań transgranicznych oraz wprowadzenie innowacyjnych instrumentów finansowych – w celu zagwarantowania optymalnego efektu dźwigni w zakresie wydatków publicznych i generowania wyższej wartości dodanej dla obywateli UE.

—

Wzywa do tego, by wdrażanie odbywało się w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, władzami regionalnymi i lokalnymi oraz podmiotami działającymi w terenie – zgodnie z zasadą pomocniczości.

—

Stoi na stanowisku, że wdrażanie powinno być także dopasowane do celów zarówno strategii „Europa 2020”, jak i polityki spójności oraz odbywać się z uwzględnieniem komplementarności i zgodności z funduszami polityki spójności.

—

Apeluje o sprawiedliwe przyznawanie funduszy wszystkim regionom i państwom członkowskim UE z uwzględnieniem konkretnych warunków terytorialnych UE.

—

Zwraca się z prośbą, aby Komisja Europejska wyjaśniła, że kwota 10 mld EUR, która ma zostać przeniesiona z Funduszu Spójności, zostanie przetransferowana z poszanowaniem postanowień rozporządzenia dotyczącego Funduszu Spójności, w tym kwot krajowych przeznaczonych dla państw członkowskich.

Sprawozdawca

Ivan ŽAGAR (SI/PPE), burmistrz Słoweńskiej Bystrzycy

Dokumenty źródłowe

1.

Przypomina, że europejska polityka w dziedzinie transportu, telekomunikacji i usług cyfrowych powinna stanowić kluczowy instrument zapewniający wzrost konkurencyjności miast i regionów, swobodny przepływ osób i towarów, integrację jednolitego rynku, a także gospodarczą, społeczną i terytorialną spójność UE oraz powiązanie Unii z resztą świata.

2.

Z zadowoleniem przyjmuje potencjalną rolę instrumentu „Łącząc Europę” w ożywieniu wzrostu i zatrudnienia oraz w zwiększeniu konkurencyjności Europy (1) i popiera koncentrację Komisji na uzupełnianiu brakujących połączeń, usuwaniu wąskich gardeł, i zapewnianiu właściwych powiązań transgranicznych.

3.

Popiera utworzenie nowego instrumentu „Łącząc Europę”, służącego zarówno jako ramy prawne, jak i mechanizm finansowy dla sektora transportowego, energetycznego i telekomunikacyjnego.

4.

Wzywa do tego, by wdrażanie tego mechanizmu odbywało się w ścisłej współpracy z państwami członkowskimi, władzami regionalnymi i lokalnymi oraz podmiotami działającymi w terenie – zgodnie z zasadą pomocniczości.

5.

Apeluje o przejrzystsze, spójniejsze i bardziej uproszczone podejście do finansowania unijnego, sprzyjające przyciąganiu funduszy z sektora prywatnego, bez których nie da się dziś zrealizować celów UE.

6.

Stoi na stanowisku, że wdrażanie instrumentu „Łącząc Europę” powinno się również przyczynić do wzmocnienia celów spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej i winno być związane z funduszami polityki spójności, tak by uzupełniały się one nawzajem i były ze sobą spójne.

7.

Przyjmuje z zadowoleniem propozycje Komisji dotyczące przeznaczenia 10 mld euro z Funduszu Spójności na CEF w celu wsparcia realizacji skoordynowanych projektów w zakresie infrastruktury transportowej dla sieci bazowej TEN-T w państwach członkowskich objętych Funduszem Spójności. Podkreśla potrzebę jak największego respektowania krajowych przydziałów z Funduszu Spójności, tak by – zgodnie z nim – zapewnić korzystne warunki wsparcia finansowego dla wszystkich rodzajów kwalifikujących się projektów, m.in. dla transgranicznych projektów drogowych.

8.

Uważa, że projekty powiązane z instrumentem „Łącząc Europę” należy prowadzić z poszanowaniem priorytetów w zakresie inteligentnego i zrównoważonego wzrostu sprzyjającemu włączeniu społecznemu, czyli założeń strategii „Europa 2020”.

9.

Zwraca uwagę na trudności wielu państw członkowskich starających się samodzielnie opracować skomplikowane projekty infrastrukturalne w dziedzinie transportu transgranicznego, podczas gdy na poziomie UE mamy do czynienia z masą krytyczną zapotrzebowania na większą synergię między różnymi programami finansowania a sektorami polityki, która powinna gwarantować optymalny efekt dźwigni w zakresie wydatków publicznych, generujący wyższą wartość dodaną dla obywateli UE.

10.

Popiera utworzenie nowego instrumentu „Łącząc Europę”, służącego zarówno jako ramy prawne, jak i odrębny mechanizm finansowania dla sektora transportowego, energetycznego i telekomunikacyjnego.

11.

Podkreśla, że w ramach projektów transportowych należałoby uwzględnić ich wzajemne powiązania z innymi formami transportu związane z węzłami komunikacyjnymi, np. transport powietrzny, metro itd. Powinien zostać zapewniony dostęp do szybkiej sieci szerokopasmowej i powiązanych z nią usług – zwłaszcza na obszarach nieatrakcyjnych pod względem handlowym, takich jak słabo zaludnione obszary wiejskie, na których ICT mogą ułatwić świadczenie usług publicznych oraz przyczynić się do zatrzymania na nich ludności i do spójności terytorialnej.

12.

Wzywa do objaśnienia sposobu traktowania regionów charakteryzujących się odmiennym wskaźnikiem rozwoju, tak by odzwierciedlić ich specyficzną sytuację terytorialną w UE, w tym regionów cierpiących na skutek poważnych i trwałych niekorzystnych warunków demograficznych i przyrodniczych; wzywa także do wzięcia pod uwagę wymiaru regionów najbardziej oddalonych i do wyważonego uwzględnienia regionów europejskich.

13.

Popiera wysiłki ukierunkowane na promowanie czystych i zrównoważonych systemów transportowych (szczególnie kolejowych i morskich, które są skuteczne i konkurencyjne oraz wymagają odpowiedniej infrastruktury i zorganizowanych usług). By zapewnić sprawne funkcjonowanie tych zrównoważonych środków transportu, konieczne jest również rozwinięcie wewnętrznych węzłów logistycznych, które umożliwiałyby optymalną wymianę intermodalną i skuteczność całego systemu.

14.

Jest zdania, że trzeba uwzględnić szczególną sytuację różnych obszarów w UE, w tym regionów w nowych państwach członkowskich UE o dotychczas słabo rozwiniętej infrastrukturze i niewystarczającym finansowaniu, zwłaszcza tam, gdzie na szczeblu regionalnym infrastruktura drogowa wnosi dużą wartość dodaną, na przykład w transporcie przygranicznym.

15.

Podkreśla potrzebę upowszechniania wzajemnych połączeń sieci energetycznych i funkcjonowania wewnętrznego rynku energetycznego w UE. Uważa także, iż należy uznać niezależność energetyczną UE za jeden z kluczowych priorytetów tego instrumentu oraz poprawić bezpieczeństwo dostaw.

16.

Podkreśla, iż inwestycje w telekomunikacyjną sieć szerokopasmową i platformy infrastruktury usług cyfrowych są niezbędne do osiągnięcia założeń europejskiej agendy cyfrowej, wniesienia wkładu w realizację celów strategii „Europa 2020” i świadczenia europejskich usług publicznych.

17.

Popiera utworzenie instrumentu „Łącząc Europę” i jego budżet, którego nie należy kwestionować, aby utrzymać efektywność tego instrumentu i efekt dźwigni, jaki wywiera on na inne publiczne i prywatne źródła finansowania. Ostrzega jednak przed próbami osłabienia funduszy strukturalnych.

18.

Jest zaniepokojony – ze względu na stan rynków finansowych – spodziewanym wpływem i efektem dźwigni wywieranym przez fundusze pochodzące z instrumentu „Łącząc Europę” na plany publicznego finansowania inwestycji infrastrukturalnych na szczeblu regionalnym i lokalnym.

19.

Apeluje o sprawiedliwe przyznawanie funduszy wszystkim regionom i państwom członkowskim UE oraz bierze pod uwagę jakość i wartość dodaną finansowanych z instrumentu „Łącząc Europę” projektów w zakresie sieci transportowych, energetycznych i telekomunikacyjnych dla najsłabszych regionów, w tym, cechujących się trwałymi niekorzystnymi warunkami geograficznymi i przyrodniczymi i bardzo niską gęstością zaludnienia, oraz regionów wyspiarskich, transgranicznych i górskich. Szczególną uwagę należałoby zwrócić na efektywność i efekt dźwigni proponowanych projektów.

20.

Zwraca się z prośbą, aby Komisja Europejska wyjaśniła, że kwota 10 mld EUR, która ma zostać przeniesiona z Funduszu Spójności, zostanie przetransferowana z poszanowaniem postanowień rozporządzenia dotyczącego Funduszu Spójności, w tym kwot krajowych przeznaczonych dla państw członkowskich.

21.

Podkreśla, że w zasadach decydujących o przyznaniu środków powinny zostać uwzględnione koszty administracyjne.

22.

Opowiada się za przejrzystszym, spójniejszym i bardziej uproszczonym podejściem do finansowania unijnego, sprzyjającym przyciąganiu funduszy z sektora prywatnego. Wnosi zatem, by koszty administracyjne dodawać do kwalifikowanych wydatków i umożliwić w ten sposób skuteczniejszą realizację założeń. Podkreśla jednocześnie, że nowe źródła finansowania nie powinny zastępować tradycyjnej pomocy finansowej UE, ale raczej ją uzupełniać.

23.

Z zadowoleniem przyjmuje wprowadzenie innowacyjnych instrumentów finansowania, zwłaszcza wykorzystanie obligacji projektowych UE, które przyciągną prywatnych inwestorów i będą stymulować partnerstwa publiczno-prywatne w UE. Ze względu na stan rynków finansowych obligacje te powinny być gwarantowane przez Komisję.

24.

Zwraca się do Komisji z prośbą o zaplanowanie środków służących budowie potencjału w celu wykorzystania innowacyjnych instrumentów finansowych ukierunkowanych na wspieranie uczestnictwa organów publicznych, którym brakuje wymaganej fachowej wiedzy – zwłaszcza na poziomie regionalnym i lokalnym. Przyjmuje z zadowoleniem przyjęcie 6 lipca 2012 r. rozporządzenia rozpoczynającego etap pilotażowy inicjatywy w zakresie obligacji projektowych UE przewidziany na lata 2012–2013, którego celem jest zgromadzenie do 4,5 mld EUR finansowania z sektora prywatnego dla kluczowych projektów dotyczących infrastruktury strategicznej (2). Popiera przeprowadzenie po etapie pilotażowym – jeśli ten zakończy się powodzeniem – etapu operacyjnego w latach 2014–2020 w ramach unijnego instrumentu „Łącząc Europę”.

25.

Z zadowoleniem odnosi się do programów prac jako instrumentów wykorzystujących formę dotacji w przypadku rozwiązań szczególnych.

26.

Stwierdza, że kwalifikowalność wydatków, określona zapisami instrumentu „Łącząc Europę”, może być czynnikiem ograniczającym wdrażanie projektów. Należałoby zatem ją zmodyfikować pod względem terminów i konkretnych pozycji kwalifikowanych kosztów, takich jak koszty przygotowań, niepodlegający zwrotowi VAT czy zakup gruntów.

27.

Jest zaniepokojony faktem, iż wszelkie propozycje dotacji mają być uzależnione wyłącznie od zgody państw członkowskich. Komitet Regionów zwraca się zatem z prośbą, by władze lokalne i regionalne uczestniczyły – w uzasadnionych przypadkach i zgodnie ze swoimi kompetencjami prawnymi – w procesie selekcyjnym.

28.

Podkreśla, że w związku z sytuacją, w której znalazły się obecnie władze regionalne i lokalne, beneficjenci nie będą w stanie rozpocząć pracy w terminie. Dlatego też zapisy dotyczące rezygnacji z projektów nie powinny być nadto restrykcyjne i powinny w związku z tym przewidywać okres trzyletni zamiast dwuletniego, który zaproponowała Komisja Europejska.

29.

Przypomina, że 10 mld euro wyodrębnionymi z Funduszu Spójności należy zarządzać zgodnie z zasadami zarządzania bezpośredniego, a nie według kolejności wpłynięcia wniosków. Podkreśla, że metoda obsługi wniosków zgodnie z kolejnością wpłynięcia grozi uwypuklaniem braku równowagi w krajach UE korzystających z Funduszu Spójności i borykających się z większymi problemami (dotyczącymi warunków administracyjnych, ludzkich i finansowych). Mogłoby to stać się przeszkodą dla niektórych państw członkowskich i regionów w przedstawianiu dopracowanych projektów.

30.

Sugeruje, by zasady dotyczące kwalifikowalności wydatkowania 10 mld EUR, które mają zostać przeniesione z Funduszu Spójności, były zgodne z rozporządzeniem dotyczącym tego funduszu.

31.

Zwraca się z prośbą, by – bez uszczerbku dla kwestii kompetencyjnych – wsparcie finansowe dla projektów poniżej poziomu sieci transeuropejskich realizowane było zgodnie z zasadą pomocniczości.

32.

Popiera wieloletnie programy prac, o których powiadomione zostaną wszystkie zainteresowane strony. Zgodnie z zasadami wielopoziomowego sprawowania rządów w przygotowaniu programów prac powinni uczestniczyć partnerzy na wszystkich szczeblach.

33.

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne ponoszą prawną odpowiedzialność za wiele obszarów objętych instrumentem „Łącząc Europę”. Ponieważ na organy te bezpośredni wpływ wywierają proponowane rozwiązania ukierunkowane na finansowanie transeuropejskiego transportu i infrastruktury energetyczno-telekomunikacyjnej, konieczne jest bezwzględne przestrzeganie zasad wielopoziomowego sprawowania rządów, sprzyjających zrównoważonemu rozwojowi terytorialnemu.

34.

Uważa, że we wniosku dotyczącym CEF nie poruszono żadnej kwestii związanej z jego zgodnością z zasadą pomocniczości (3). Przypomina, że z uwagi na swą skalę i skutki projekty realizowane w ramach tego instrumentu mogą mieć wymiar transgraniczny, w związku z czym muszą być prowadzone na najodpowiedniejszym szczeblu: unijnym, krajowym, regionalnym lub lokalnym.

35.

Nalega, by władze regionalne i lokalne oraz inne właściwe zainteresowane strony zostały uwzględnione w procesie decyzyjnym i w procesie planowania realizowanym przez państwa członkowskie w zakresie indykatywnego wykazu projektów (w ramach instrumentu „Łącząc Europę”), które mogą zostać objęte finansowaniem.

36.

Nalega na niezwłoczne informowanie władz lokalnych i regionalnych na temat propozycji związanych z instrumentem „Łącząc Europę” oraz na włączanie tych organów w przygotowywanie projektów i opracowywanie terytorialnych strategii rozwojowych. Sprawą wagi nadrzędnej jest także to, by wszystkie zainteresowane strony w poszczególnych regionach uczestniczyły w pracach nad przygotowaniem i wdrażaniem przyszłych projektów związanych z instrumentem „Łącząc Europę”.

37.

Jest zdania, że należy wypracować strategiczne rozwiązania mające na celu zachęcenie władz regionalnych i krajowych do przygotowania wykazów proponowanych inwestycji w dziedzinie energii i telekomunikacji do końca roku 2012. Tylko w ten sposób poszczególne państwa członkowskie będą miały dość czasu na opracowanie dokumentacji projektowej.

38.

Podkreśla, że nowe technologie (np. infrastruktura dla paliw alternatywnych) trudniej jest wprowadzić na rynek niż tradycyjną infrastrukturę, taką jak infrastruktura drogowa i kolejowa, w związku z czym należy zwiększyć dotacje z 20 % do 50 %.

39.

Podkreśla, że wdrażanie instrumentu „Łącząc Europę” przez agencję wykonawczą Komisji Europejskiej, występującą w roli organu zarządzającego, powinno być prowadzone w ścisłej współpracy z innymi właściwymi organami publicznymi. Należałoby unikać dodatkowych kosztów związanych z ustanowieniem i działaniem tej agencji.

40.

Zwraca uwagę na fakt, iż w sytuacji, gdy różne państwa członkowskie nie są w stanie dojść do porozumienia w sprawie wdrożenia danego projektu, trzeba określić zasady regulujące wydawanie środków w ramach instrumentu „Łącząc Europę”.

41.

Sugeruje zatem, by Komisja Europejska – w celu pokonania trudności związanych z wdrażaniem projektów transgranicznych, wynikających z różnych systemów prawnych obowiązujących w poszczególnych państwach oraz z połączenia różnych źródeł finansowania zdefiniowanych w szeregu rozporządzeń – podjęła się szczegółowej analizy przydatności EUWT.

42.

Podkreśla konieczność zapewnienia spójnej kompatybilności między projektami finansowanymi z funduszy strukturalnych, Funduszu Spójności i instrumentu „Łącząc Europę” oraz uwzględnienia spodziewanego wpływu instrumentu „Łącząc Europę” na mniejsze projekty.

43.

Zwraca się do Komisji o zastosowanie jasnych rozwiązań gwarantujących koordynację i kompatybilność między rozporządzeniami dotyczącymi funduszy strukturalnych – nie tylko w odniesieniu do opracowywania wspólnych ram strategicznych i umów partnerskich, lecz także w stosunku do zasad kwalifikowania i ewentualnego nachodzenia na siebie projektów objętych finansowaniem.

44.

Zwraca uwagę na wpływ, jaki instrument „Łącząc Europę” wywiera na planowanie terytorialne oraz regionalne i lokalne strategie rozwojowe. Popiera stosowanie rozwiązań z zakresu budowy potencjału, wspierających władze regionalne i lokalne w jak najlepszym przygotowaniu się do składania dopracowanych projektów podlegających finansowaniu ze środków instrumentu „Łącząc Europę”.

45.

Nalega na terminowe zatwierdzenie programów operacyjnych i rozporządzeń w okresie programowania 2014–2020 tak, aby wdrażanie projektów mogło się rozpocząć na początku roku 2014.

46.

Popiera propozycję Komisji Europejskiej, by w większym stopniu skupić się na wynikach w oparciu o jasno wytyczone i wymierne cele oraz wskaźniki wydajności ustanowione na wcześniejszym etapie. Należy określić kilka jasnych i gruntownie przygotowanych wskaźników. Powinny one być ogólne, sprawiedliwe, proporcjonalne i oparte na zasadzie równego traktowania. W tej sytuacji instrumenty planowania strategicznego winny zostać udostępnione władzom regionalnym i lokalnym tak, by władze te mogły uniknąć dodatkowych obciążeń administracyjnych w zakresie sprawozdawczości. Konieczna jest również ocena uwzględniająca wpływ na spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną.

47.

Zwraca się do państw członkowskich o większe wykorzystanie wsparcia technicznego dostępnego w obrębie programów operacyjnych, by usprawnić możliwości organów samorządowych i innych jednostek w zakresie wykorzystania funduszy UE. W ramach instrumentu „Łącząc Europę” szczególnego znaczenia nabiera kwestia, by mniej rozwinięte państwa członkowskie również przygotowywały jakościowe projekty z wykorzystaniem wsparcia technicznego i by mogły one stać się kandydatami równorzędnymi innym państwom członkowskim w momencie składania ofert, które mogą zostać objęte współfinansowaniem z UE.

48.

Apeluje o wypracowanie bardziej szczegółowych definicji związanych z przygotowywaniem dokumentacji projektowej, opracowywaniem projektów, uruchamianiem procedur i składaniem wniosków przez poszczególnych uczestników (podział zadań między organami krajowymi a władzami regionalnymi i lokalnymi) w ramach instrumentu „Łącząc Europę”.