52009DC0076

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 16.2.2009

KOM(2009) 76 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY

dotyczący rozpoczęcia konsultacji z Gwineą na mocy art. 96 umowy z Kotonu

KOMUNIKAT KOMISJI DO RADY

dotyczący rozpoczęcia konsultacji z Gwineą na mocy art. 96 umowy z Kotonu

TłO HISTORYCZNE

W dniu 20 marca 2004 r. UE rozpoczęła konsultacje na mocy art. 96 umowy z Kotonu ze względu na pogorszenie się stanu demokracji i praworządności w Gwinei. Konsultacje zakończone w dniu 14 kwietnia 2005 r. doprowadziły do podjęcia przez Gwineę kilku zobowiązań. W czasie realizacji tych zobowiązań prowadzono dialog polityczny połączony z misjami obserwacyjnymi. Początkowo okres realizacji zobowiązań ustalono na 3 lata, później został on przedłużony do 4 lat (do dnia 14 kwietnia 2009 r.) ze względu na opóźnienia przy organizacji wyborów parlamentarnych, których przeprowadzenie było najważniejszym ze zobowiązań (pozostałe zobowiązania uznano za spełnione w zadowalającym stopniu).

Dnia 23 grudnia 2008 r., w kilka godzin po ogłoszeniu śmierci prezydenta Contégo oraz mianowania przewodniczącego Zgromadzenia Narodowego, Aboubacara Somparégo, na tymczasowego szefa państwa, doszło do zamachu stanu przeprowadzonego przez juntę wojskową pod nazwą Narodowej Rady Demokracji i Rozwoju (CNDD), składającą się z 26 oficerów i 6 cywilów. CNDD zapowiedziała zawieszenie konstytucji oraz działalności politycznej i związkowej, jak również rozwiązanie instytucji republiki i wprowadzenie stanu wyjątkowego w celu zapewnienia zarządzania krajem do czasu utworzenia rządu tymczasowego. CNDD obrała za swoją siedzibę obóz wojskowy Alpha Yaya w Konakry i wybrała na swojego przywódcę kapitana Moussę Dadisa Camarę, który ogłosił się prezydentem republiki. CNDD jako powód zamachu stanu podała katastrofalną sytuację państwa spowodowaną defraudacją środków publicznych, rozpowszechnioną korupcją, brakiem legitymizacji rządu i Zgromadzenia Narodowego, uczynieniem bezkarności jedną z metod zarządzania oraz anarchią w aparacie państwowym. Odpowiedzialnością za ten stan CNDD obarczyła rząd premiera Souarégo i instytucje republiki. Dzięki ogólnej chęci zerwania z reżimem Contégo oraz z powodu obaw o destabilizację kraju CNDD uzyskała poparcie gwinejskiej opinii publicznej, w tym przywódców głównych partii politycznych, związków zawodowych i społeczeństwa.

Równocześnie z zamachem stanu przeprowadzono reorganizację wewnątrz armii, między innymi ogłoszono przejście na emeryturę kilku generałów. CNDD ogłosiła zamiar przeprowadzenia wyborów prezydenckich i parlamentarnych przed końcem 2010 r. i wezwała partie polityczne i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego do określenia warunków umożliwiających pokojowa przemianę reżimu na konstytucyjny i demokratyczny. Przedstawili oni propozycję programu działań w celu przeprowadzenia wyborów przed końcem 2009 r.

Dnia 31 grudnia 2008 r. przewodniczący CNDD mianował Kabinégo Komarę, bankiera międzynarodowego o wysokiej pozycji, na stanowisko premiera i powierzył mu misję stworzenia rządu tymczasowego. Wcześniej powołano już trzech ministrów tymczasowego rządu: generała Toto Camarę (na ministra bezpieczeństwa i obrony cywilnej), pułkownika Sékoubę Konatégo (na ministra obrony) i kapitana Claude’a Piviego[1] (na ministra bezpieczeństwa prezydenckiego). Te trzy osoby oraz przewodniczący CNDD wydają się sprawować władzę w CNDD. Dnia 14 stycznia premier Gwinei ogłosił powołanie swojego rządu tymczasowego złożonego z 28 ministrów. Chociaż w pierwszych deklaracjach CNDD ogłaszała, że jest to rząd cywilny, faktycznie w jego skład wchodzi 10 wojskowych (większość z nich jest członkami CNDD)[2], którzy objęli najważniejsze resorty: sprawiedliwości, bezpieczeństwa, obrony, handlu i finansów. Cztery najważniejsze ministerstwa podlegają bezpośrednio Prezydentowi Republiki (obrona narodowa, budownictwo/zagospodarowanie przestrzenne, finanse oraz służby specjalne/walka z narkotykami)[3]. Wśród ministrów nie ma ani jednego przedstawiciela partii politycznych, związków zawodowych czy społeczeństwa obywatelskiego. Równocześnie z ogłoszeniem składu rządu przewodniczący CNDD wygłosił „przemówienie programowe”, w którym zapowiedział szereg reform w celu poprawy krajowej sytuacji gospodarczej, poprawy moralności w życiu publicznym oraz modernizacji administracji, obejmujących w szczególności działania w sektorze wody i elektryczności, zatrudnienia, polityki monetarnej i podatkowej, bezpieczeństwa żywności, finansów publicznych, zarządzania górnictwem oraz zwalczania korupcji. W tym „przemówieniu programowym” nie było mowy o sposobach przeprowadzenia przemian demokratycznych. Przewodniczący CNDD przystąpił następnie do tworzenia Rady Prawnej oraz komitetu kontroli i monitorowania strategicznych sektorów gospodarki krajowej.

UE, UA, ECOWAS, USA i Nigeria potępiły przejęcie władzy siłą i wezwały CNDD do przywrócenia porządku konstytucyjnego. Gwinea została zawieszona w prawach członka przez Unię Afrykańską, ECOWAS i OIF (Międzynarodową Organizację Frankofonii). USA zawiesiły swoją współpracę z Gwineą (z wyjątkiem pomocy humanitarnej i programów wspierających przemiany demokratyczne) oraz wezwały rząd tymczasowy do ogłoszenia terminów wyborów. Nowy reżim został natomiast uznany przez Libię, Senegal, Mauretanię i Gambię. ECOWAS rozpoczęła negocjacje z reżimem wojskowym w celu przyspieszenia przemian demokratycznych. UA, ONZ, Francja i UE zorganizowały również misje obserwacyjne, których celem było przekazanie informacji o konieczności przeprowadzenia w najbliższej przyszłości wyborów oraz przestrzegania zasad demokratycznych.

WNIOSKI Z MISJI OBSERWACYJNEJ W DNIACH 14-16 STYCZNIA 2009 R. DZIAłAJąCEJ NA MOCY ART. 96

Misja rozpoznawcza została przeprowadzona w ramach trwających już konsultacji na mocy art. 96 umowy z Kotonu, a jej głównym celem było zbadanie nowej sytuacji politycznej powstałej po przewrocie wojskowym, z myślą o zaproponowaniu odpowiednich działań następczych, zwłaszcza w ramach ewentualnych nowych konsultacji na mocy art. 96. Misja została zorganizowana i przeprowadzona z udziałem UA i ECOWAS. Wnioski z misji można podsumować następująco:

- istnieją obawy co do intencji puczystów i ich faktycznej chęci przeprowadzenia przemian demokratycznych.

- istnieją obawy co do wewnętrznej spójności CNDD i istnieje duże ryzyko wewnętrznych rozłamów lub nowego zamachu stanu.

- partie polityczne, związki zawodowe i społeczeństwo obywatelskie stopniowo tracą zaufanie co do intencji CNDD, a możliwość wprowadzenia w życie przemian demokratycznych stopniowo zanika.

- istnieją znaczne opóźnienia w procesie rejestracji wyborców.

- istnieje ryzyko nagłego pogorszenia się sytuacji w zakresie praw człowieka (zawieszenie działalności związkowej i politycznej, zamieszki z udziałem członków sił zbrojnych, ryzyko „polowań na czarownice”) oraz reakcji społeczeństwa gwinejskiego (demonstracje).

- junta stopniowo przejmuje kontrolę nad wszystkimi instytucjami finansowymi, bankiem centralnym i administracją celną, co w konsekwencji może spowodować zatrzymanie lub zwolnienie funkcjonowania gospodarki.

- operacyjne i techniczne warunki do przemian demokratycznych są trudne, panuje niejasność co do sposobu przeprowadzenia takich przemian. Jednak dzięki pewnym punktom zgodności możliwe jest ustalenie pewnych „wskaźników odniesienia” dotyczących potencjalnych przemian.

- należy nadal wywierać presję na CNDD i jak najszybciej zorganizować spotkania konsultacyjne na mocy art. 96 umowy z Kotonu.

PROPOZYCJA KOMISJI

Komisja popiera oświadczenie Prezydencji z dnia 31 grudnia 2008 r., w którym potępiono zasadę przejmowania władzy siłą oraz wezwano Gwineę do podjęcia jak najszybszych działań w duchu ogólnego porozumienia w celu przeprowadzenia pokojowych, uporządkowanych i demokratycznych przemian, które pozwolą jak najszybciej przywrócić normalne funkcjonowanie instytucji państwowych, szczególnie poprzez wybory prezydenckie i parlamentarne. Komisja deklaruje swoją gotowość do wsparcia wysiłków ECOWAS i UA mających przyspieszyć proces przemian, zwłaszcza poprzez pomoc przy organizacji tych wyborów.

Artykuł 9 ust. 2 Umowy o partnerstwie AKP-WE podpisanej w Kotonu w dniu 23 czerwca 2000 r. i zmienionej w Luksemburgu w dniu 25 czerwca 2005 r. określa zasadnicze elementy, na których opiera się to partnerstwo. W swojej polityce wewnętrznej i międzynarodowej strony kierują się poszanowaniem zasad demokratycznych, praworządności i praw człowieka, które stanowią zasadnicze elementy umowy. Uwzględniając treść przywołanego artykułu i okoliczności, w jakich junta wojskowa przejęła władzę w Gwinei, Komisja stwierdza poważne i skrajne naruszenie zasadniczych elementów umowy i uznaje, że zaistniały stan rzeczy stanowi wyjątkowo nagły przypadek w rozumieniu art. 96 ust. 2 lit. b) Umowy o Partnerstwie AKP - WE. Komisja uznaje więc, iż konieczne jest otwarcie procesu konsultacji z organami sprawującymi władzę w Gwinei w celu zbadania możliwości rozwiązania kryzysu i przywrócenia porządku konstytucyjnego. Wspomniane konsultacje zostaną przeprowadzone zgodnie z art. 96 zmienionej umowy z Kotonu. Ich celem jest przede wszystkim omówienie z odpowiednimi władzami planu działania w zakresie przemian, obejmującego zwłaszcza:

- porozumienie między wszystkimi stronami (CNDD, rządem, partiami politycznymi, związkami zawodowymi i społeczeństwem obywatelskim) co do etapów przeprowadzania przemian;

- powołanie reprezentatywnej Krajowej Rady ds. Przemian (CNT – fr. Conseil National de Transition ), która posiadałaby uprawnienia i prerogatywy zgromadzenia narodowego;

- wprowadzenie ram prawnych (konstytucja i prawo wyborcze)[4];

- przeprowadzenie wolnych i przejrzystych wyborów parlamentarnych i prezydenckich przed końcem 2009 r.;

- harmonogram realizacji różnych elementów planu działań.

Poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, ze szczególnym uwzględnieniem wolności i bezpieczeństwa osób, swobody wypowiedzi oraz niestosowania tortur i wszelkiego nieludzkiego lub poniżającego traktowania, będą uznawane za podstawowy element przeprowadzonych przemian demokratycznych.

Przewidywany dialog umożliwi juncie wojskowej w Gwinei wyjaśnienie swoich zamiarów i zaproponowanie możliwości wyjścia z kryzysu, zaś Unii Europejskiej dokonanie oceny, w jakim stopniu na podstawie tego dialogu mogłaby wesprzeć inicjatywy zmierzające w stronę przestrzegania zasad zawartych w art. 9 ust. 2 zmienionej umowy z Kotonu.

Z powyższych względów Komisja proponuje Radzie, aby zaprosiła Republikę Gwinei do podjęcia konsultacji na mocy art. 96 zmienionej umowy z Kotonu, zgodnie z projektem załączonego listu.

---

ZAŁĄCZNIK

Bruksela, dnia … r.

Premier Rządu TymczasowegoRepubliki GwineiKonakryGwinea

PROJEKT

Szanowny Panie Premierze!

Prezydencja Unii Europejskiej w swoim oświadczeniu z dnia 31 grudnia 2008 r. w sprawie zamachu stanu w Gwinei z całą surowością potępiła wszelkie przypadki przejmowania władzy siłą oraz wezwała Gwineę do podjęcia jak najszybszych działań w duchu ogólnego porozumienia w celu przeprowadzenia pokojowych, uporządkowanych i demokratycznych przemian, które pozwolą jak najszybciej przywrócić normalne funkcjonowanie instytucji państwa, szczególnie poprzez wybory prezydenckie i parlamentarne.

W oświadczeniu tym Prezydencja zadeklarowała również swoją gotowość do wsparcia wysiłków ECOWAS i UA mających przyspieszyć proces przemian, zwłaszcza poprzez pomoc przy organizacji tych wyborów.

Zgodnie z art. 96 ust. 2 lit. b) umowy z Kotonu, uznając, iż nastąpiło poważne i skrajne naruszenie zasadniczych elementów, o których mowa w art. 9 tej umowy, pragniemy w imieniu Wspólnoty i państw członkowskich Unii Europejskiej zaprosić Pański kraj do podjęcia konsultacji, które zgodnie ze wspomnianą umową będą miały na celu dogłębne zbadanie zaistniałej sytuacji i znalezienie odpowiednich rozwiązań. Wspomniane konsultacje zostaną przeprowadzone zgodnie z art. 96 zmienionej umowy z Kotonu. Ich celem jest przede wszystkim omówienie z odpowiednimi władzami planu działania w zakresie przemian, który mógłby m.in. obejmować następujące etapy i harmonogram ich realizacji:

- porozumienie między wszystkimi stronami (CNDD, rządem, partiami politycznymi, związkami zawodowymi i społeczeństwem obywatelskim) co do etapów wprowadzania przemian;

- powołanie wielostronnej Krajowej Rady ds. Przemian (CNT – fr. Conseil National de Transition ), która posiadałaby uprawnienia i prerogatywy zgromadzenia narodowego;

- wprowadzenie ram prawnych (konstytucja i prawo wyborcze)[5];

- przeprowadzenie wolnych i przejrzystych wyborów parlamentarnych i prezydenckich przed końcem 2009 r.;

- harmonogram realizacji różnych elementów planu działań.

Respektowanie praw człowieka i podstawowych wolności, ze szczególnym uwzględnieniem wolności i bezpieczeństwa osób, swobody wypowiedzi oraz niestosowania tortur i wszelkiego nieludzkiego lub poniżającego traktowania, będą uznawane za podstawowy element przemian.

Sugerujemy, aby konsultacje te odbyły się w najbliższym czasie, w terminie do uzgodnienia między stronami, w budynku Rady Unii Europejskiej w Brukseli. Konsultacje powinny pozwolić stronie gwinejskiej na dokładniejsze określenie sposobu szybkiego i pokojowego przywrócenia demokracji zgodnie ze stanem prawnym i przy pełnym poszanowaniu konstytucji oraz wprowadzić odpowiednie środki towarzyszące tym przemianom.

Z wyrazami szacunku,

W imieniu Rady W imieniu Komisji

Do wiadomości: Prezydencja Rady Ministrów AKP-UE Prezydencja Komitetu Ambasadorów AKP Sekretariat Generalny Grupy Państw AKP

[1] Jest on uznawany za przywódcę ostatniego buntu armii w maju 2008 r. i głównego organizatora zamachu stanu w grudniu 2008 r. Liczne źródła wskazują na jego powiązania z handlarzami narkotyków.

[2] Należy zauważyć, że generał Toto Camara i pułkownik Konaté utrzymali swoje stanowiska, natomiast nominacja kapitana Piviego, który nie figurował w wykazie ministrów, została potwierdzona dekretem.

[3] Według przewodniczącego CNDD powiązanie Ministerstwa Finansów z urzędem prezydenta jest uzasadnione koniecznością przeprowadzenia bezpośredniej kontroli wydatków publicznych, a powiązanie Ministerstwa Budownictwa/Zagospodarowania Przestrzennego uzasadnione koniecznością sprawowania kontroli nad sprzedażą gruntów publicznych i nad przyznawaniem zamówień publicznych na prace budowlane. Przewodniczący CNDD uznaje obecne służby tych ministerstw za niedostatecznie wiarygodne. Paradoksem jest fakt, że Ministerstwo Górnictwa nie zostało powiązane z urzędem prezydenta.

[4] Punkt ten obejmuje również proces rejestracji wyborców oraz utworzenie rejestru wyborców, wiarygodnego dla wszystkich zainteresowanych stron.

[5] Punkt ten obejmuje również proces rejestracji wyborców oraz utworzenie rejestru wyborców, wiarygodnego dla wszystkich zainteresowanych stron.