1.1.

Niniejsza decyzja opiera się na kolejnych decyzjach Rady mających na celu walkę z destabilizującymi skutkami przenikania BSiL i innej broni konwencjonalnej oraz nielegalnego handlu tą bronią, w szczególności na decyzji Rady 2013/698/WPZiB z dnia 25 listopada 2013 r. (1) i na decyzji Rady WPZiB 2015/1908 z dnia 22 października 2015 r. (2), która ustanowiła i wzmocniła iTrace – globalny mechanizm raportowania w zakresie BSiL i nielegalnej innej broni konwencjonalnej oraz amunicji.

Nielegalne rozprzestrzenianie BSiL i innej broni konwencjonalnej oraz amunicji jest jednym z najważniejszych czynników prowadzących do zachwiania stabilności państw i zaostrzających konflikty, co stanowi poważne zagrożenie dla pokoju i bezpieczeństwa. Jak podkreślono w strategii UE w zakresie zwalczania nielegalnego gromadzenia broni strzeleckiej i lekkiej i amunicji do tych rodzajów broni oraz handlu nimi (zwanej dalej „strategią UE dotyczącą BSiL”), nielegalna broń oraz amunicja przyczyniają się do pogłębienia zjawiska terroryzmu i do wzrostu przestępczości zorganizowanej oraz są jednym z głównych czynników wyzwalających konflikty i powodujących ich rozprzestrzenianie się, jak również upadek struktur państwowych. Ostatnie wnioski wynikające z projektu iTrace w Iraku, Libii, Syrii i z innych złożonych konfliktów w pobliżu granic zewnętrznych Unii potwierdzają założenia zawarte w strategii UE dotyczącej BSiL.

W ramach działań prowadzonych na podstawie decyzji WPZiB 2015/1908 ustanowiono iTrace – globalną inicjatywę monitorowania broni wykorzystywanej w konfliktach. Inicjatywa ta realizowana jest w 27 państwach dotkniętych konfliktem, w tym w Afryce, na Bliskim Wschodzie, w Azji Południowej i Azji Wschodniej oraz ostatnio w Ameryce Łacińskiej. iTrace jest największym na świecie publicznym repozytorium nielegalnie przekierowanej broni konwencjonalnej mającym na celu wspieranie państw w ich wysiłkach na rzecz wykrywania jej nielegalnego przenikania i rozwiązania tego problemu zgodnie z zobowiązaniami wynikającymi z art. 11 Traktatu o handlu bronią oraz kryterium 7 wspólnego stanowiska Rady 2008/944/WPZiB (3). iTrace umożliwia szczegółową sprawozdawczość na temat broni i amunicji dostarczanych zbrojnym ugrupowaniom rebelianckim i terrorystycznym, które stanowią zagrożenie dla bezpieczeństwa Unii, w tym Al-Kaidzie w Islamskim Maghrebie i Daisz lub Państwu Islamskiemu; umożliwia on poufne i szybkie powiadamianie organów kontroli wywozu państw członkowskich o ryzyku nielegalnego przekierowania po wywozie; dostarcza kluczowych informacji w czasie rzeczywistym o nielegalnym handlu bronią i dynamice konfliktu delegaturom Unii i misjom dyplomatycznym państw członkowskich w regionach dotkniętych konfliktami; oraz przyczynia się do podnoszenia świadomości na temat środków kontroli broni i przeciwdziałania jej przenikaniu poprzez częste angażowanie najbardziej wpływowych globalnych mediów.

1.2

Obecnie państwa członkowskie coraz częściej postulują jednak, by projekt iTrace zapewniał bezpośrednie briefingi (w tym poprzez częste wizyty w stolicach) krajowym organom odpowiedzialnym za wydawanie licencji na wywóz broni, i by udostępnił decydentom odpowiedzialnym za politykę w dziedzinie kontroli wywozu broni większy wachlarz zasobów.

Celem niniejszej decyzji jest zatem kontynuowanie i wzmożenie prac nad projektem w ramach decyzji WPZiB 2015/1908 przez dalsze zapewnianie unijnym decydentom politycznym, ekspertom w dziedzinie kontroli broni i urzędnikom zajmującym się kontrolą wywozu broni dostępu do systematycznie gromadzonych stosownych informacji, które będą ich wspierać w opracowywaniu skutecznych i opartych na dowodach strategii skierowanych przeciwko przenikaniu i nielegalnemu rozprzestrzenianiu broni konwencjonalnej oraz amunicji do tych rodzajów broni, by zwiększyć bezpieczeństwo międzynarodowe i regionalne. Będzie zatem nadal stanowić dla nich wsparcie umożliwiające połączenie skutecznej strategii reagowania z właściwymi działaniami zapobiegawczymi, by zająć się kwestią nielegalnej podaży i popytu oraz zapewnić skuteczną kontrolę broni konwencjonalnej w państwach trzecich.

1.3.

Decyzja przewiduje ciągłe utrzymywanie i dalsze wzmacnianie publicznie dostępnego systemu internetowego iTrace. Projekty wymienione w decyzji WPZiB 2015/1908 zostaną wzmocnione przez: 1) zwiększenie częstotliwości i czasu trwania wyjazdów w celu gromadzenia danych na temat nielegalnych dostaw broni konwencjonalnej do regionów dotkniętych konfliktami; 2) zindywidualizowane pakiety wsparcia dla państw członkowskichobejmujące bezpośrednie konsultacje, dostosowane do potrzeb dane i sprawozdania, całodobowe wsparcie techniczne i wyznaczanie zadań w dotyczących weryfikacji po dostawie; 3) szkolenie i mentoring władz krajowych w państwach dotkniętych konfliktami w celu budowania zdolności w zakresie przeciwdziałania przenikaniu, wzmocnienia zarządzania bronią oraz stymulowania gromadzenia danych iTrace.

a)

zapewni konkretne informacje o nielegalnym handlu BSiL i inną bronią konwencjonalną niezbędne do skuteczniejszego monitorowania realizacji programu działania ONZ dotyczącego nielegalnego handlu BSiL;

b)

wzmocni wdrażanie międzynarodowego instrumentu umożliwiającego śledzenie;

c)

ujawni najważniejsze szlaki i podmioty zaangażowane w przenikanie broni konwencjonalnej oraz amunicji do regionów dotkniętych konfliktem lub do międzynarodowych organizacji terrorystycznych oraz przedstawi dowody uczestnictwa grup i osób fizycznych w nielegalnym handlu, stanowiące wsparcie dla krajowych postępowań sądowych;

d)

pogłębi współpracę między stosownymi organami ONZ, misjami i innymi organizacjami międzynarodowymi w dziedzinie śledzenia BSiL i innej broni konwencjonalnej oraz bezpośredniego przekazywania informacji z korzyścią dla istniejących mechanizmów monitorowania, w tym z systemem Interpolu do zarządzania rejestrowaniem i śledzeniem nielegalnej broni (iARMS) będącym uzupełnieniem mechanizmu iTrace i dzięki któremu będzie zapewniona koordynacja;

e)

zapewni stosowne informacje umożliwiające określenie priorytetowych obszarów współpracy międzynarodowej i pomocy na rzecz skutecznego zwalczania przenikania BSiL i innej broni konwencjonalnej oraz amunicji oraz nielegalnego handlu nimi, takich jak finansowanie przedsięwzięć dotyczących bezpieczeństwa zapasów broni lub zarządzania granicami;

f)

zapewni mechanizm wspierający monitorowanie wdrażania Traktatu o handlu bronią, w szczególności wykrywanie nielegalnego przenikania przerzucanej broni konwencjonalnej, oraz wspierający rządy w ocenianiu ryzyka przenikania przed wywozem broni konwencjonalnej, zwłaszcza ryzyka przenikania w granicach państwa-odbiorcy lub ponownego wywozu na niepożądanych warunkach; oraz

g)

zapewni zindywidualizowane wsparcie państwom członkowskim, aby pomóc w ocenie ryzyka przenikania i w ograniczaniu tego ryzyka.

a)

dalsze zasilanie systemu zarządzania informacjami iTrace, który zapewni długookresowe gromadzenie danych dotyczących nielegalnej broni konwencjonalnej i ich analizę;

b)

zapewnienie decydentom zajmującym się kontrolą broni konwencjonalnej i ekspertom w tej dziedzinie narzędzia umożliwiającego określenie skuteczniejszych strategii i priorytetów w dziedzinie pomocy i współpracy (na przykład przez określanie możliwości współpracy regionalnej lub subregionalnej, mechanizmy koordynacji i wymiany informacji, które należy ustanowić lub wzmocnić, przez identyfikowanie niewystarczająco zabezpieczonych krajowych zapasów broni, nieodpowiednie zarządzanie zasobami, tras nielegalnego transferu, nieskutecznych kontroli granicznych oraz niewystarczających zdolności w zakresie egzekwowania prawa);

c)

zachowanie charakteryzującej go elastyczności, by generować informacje mające znaczenie dla określania polityki działania, niezależnie od szybkich zmian dotyczących jej wymogów;

d)

znaczne zwiększenie skuteczności organizacji i osób fizycznych monitorujących broń w kontekście międzynarodowym, dzięki udostępnieniu im mechanizmu wymiany informacji, których zakres stale się powiększa; oraz

e)

zbudowanie trwałych zdolności krajowych w państwach dotkniętych konfliktami do identyfikowania i śledzenia nielegalnej broni i skuteczniejszego angażowania się w międzynarodowe procesy kontroli broni i egzekwowania prawa.

a)

wprowadzenie do gromadzenia danych na temat broni, w odniesieniu do poszczególnych przypadków;

b)

podstawowe narzędzia identyfikacji broni i jej skutecznego dokumentowania;

c)

standardowe procedury operacyjne w zakresie gromadzenia dowodów oraz łańcuch dowodowy;

d)

wymogi dotyczące badań dalekosiężnych, regionalnych i międzynarodowych;

e)

wdrażanie międzynarodowego instrumentu umożliwiającego śledzenie;

f)

międzynarodowe śledzenie broni i międzynarodowe systemy śledzenia broni (zwłaszcza Interpol i Europol);

g)

wykorzystanie dużych zbiorów danych i analizy trendów; oraz

h)

możliwości pomocy technicznej (międzynarodowe) oraz interwencji w zakresie egzekwowania prawa.

a)

Będzie zachęcać organy krajowe do udzielania szerszego dostępu terenowym zespołom dochodzeniowo-śledczym iTrace – co jest odpowiedzią na powtarzające się apele o zapewnienie przez zespoły iTrace pomocy technicznej i zdolności w zakresie wspólnych badań, i oznacza zwiększenie danych iTrace.

b)

Zapewni konkretne wsparcie zdolności rządów krajowych, które choć są dotknięte skutkami przenikania broni, nie posiadają narzędzi do identyfikowania i zgłaszania przekierowanej broni wykorzystywanej w konfliktach; jest to często wstępem do skuteczniejszego zarządzania bronią na poziomie krajowym i jako takie wspiera wdrażanie Traktatu o handlu bronią, instrumentu umożliwiającego śledzenie oraz UN PoA, a także do programowania fizycznego bezpieczeństwa i zarządzania zapasami (PSSM), jak również sprzyja kontaktom z międzynarodowymi organami egzekwowania prawa, w tym Interpolem (iARMS) i Europolem.

c)

Będzie wspierać pogłębiony dialog – zwłaszcza poprzez określanie głównych zainteresowanych stron na potrzeby innych wspieranych przez Unię inicjatyw (np. stosunki misji Unii z rządami państw przyjmujących) oraz ożywienie inicjatyw, takich jak programowanie PSSM (np. wspieranych przez Unię projektów w zakresie zarządzania zapasami).

a)

zaangażowanie wykwalifikowanych ekspertów w dziedzinie broni do przeprowadzenia w terenie analizy nielegalnej BSiL i innej broni konwencjonalnej, amunicji i powiązanego materiału odzyskanych z państw dotkniętych konfliktem;

b)

analiza, przegląd i weryfikacja udokumentowanych dowodów dotyczących nielegalnej BSiL i innej nielegalnej broni konwencjonalnej, amunicji i jej użytkowników, w tym: zdjęć broni, jej części składowych oraz oznaczeń wewnętrznych i zewnętrznych, opakowań, odnośnej dokumentacji przewozowej oraz wyników badań terenowych (użytkownicy, dostawy i szlaki transferu);

c)

przegląd i weryfikacja dodatkowych najnowszych dowodów dotyczących nielegalnej BSiL i innej broni konwencjonalnej oraz amunicji zebranych przez organizacje inne niż CAR, w tym sprawozdań grup monitorowania sankcji ONZ, organizacji społeczeństwa obywatelskiego i międzynarodowych środków masowego przekazu;

d)

wprowadzanie wszystkich zebranych i zweryfikowanych dowodów do systemu zarządzania informacjami iTrace i internetowego portalu służącego do mapowania;

e)

identyfikacja i wspieranie lokalnych partnerów, by zapewnić nieprzerwane gromadzenie danych dla iTrace przez cały czas trwania proponowanego działania i po jego zakończeniu;

f)

dalsza współpraca z rządami krajowymi pozwalająca z góry ustalić krajowe punkty kontaktowe oraz mechanizm koordynacji, by doprecyzować zakres badań prowadzonych przez CAR i zapobiec ewentualnym konfliktom interesów przed rozpoczęciem tych badań.

a)

udokumentowanie na miejscu fizycznych dowodów dotyczących przenikania broni konwencjonalnej i amunicji do niej lub nielegalnego handlu nimi w regionach dotkniętych konfliktem;

b)

weryfikację i opis przypadków nielegalnego handlu na podstawie zebranych przez CAR, organizacje posiadające aktualne umowy dotyczące wymiany informacji z CAR oraz, w odpowiednich przypadkach, inne organizacje dowodów dotyczących przenikania broni konwencjonalnej oraz amunicji lub nielegalnego handlu nimi we wszystkich regionach;

c)

udostępnienie konkretnych dowodów wizualnych dotyczących przenikania broni konwencjonalnej oraz amunicji lub na nielegalnego handlu nimi, w tym zdjęć poszczególnych egzemplarzy, numerów seryjnych, oznaczeń fabrycznych, skrzyń, spisów przewożonych przedmiotów, dokumentów przewozowych i zezwoleń dla użytkownika końcowego;

d)

generowanie opisów nielegalnej działalności, w tym szlaków nielegalnego handlu, podmiotów uczestniczących w przenikaniu lub transferze i ocen czynników dodatkowych (w tym nieskutecznego zarządzania zapasami, braku bezpieczeństwa tych zapasów oraz zamierzonych i zorganizowanych – przy współudziale struktur państwowych – nielegalnych sieci dostaw);

e)

wprowadzanie wyżej wymienionych dowodów do systemu zarządzania informacjami iTrace i internetowego portalu służącego do mapowania w celu ich pełnego udostępnienia opinii publicznej i państwom członkowskim za pośrednictwem bezpiecznych platform stacjonarnych i mobilnych.

a)

poprzez dostarczanie organom wydającym pozwolenia na wywóz broni szczegółowych danych i dowodów o udokumentowanych przypadkach przenikania broni

b)

na oficjalny wniosek krajowych organów państw członkowskich wydających pozwolenia na wywóz broni – udzielanie wsparcia państwom członkowskim w zakresie zdolności do przeprowadzenia weryfikacji po wysyłce lub po dostawie lub zapewnienie im takiej zdolności.

a)

wysyłanie zespołów iTrace na wielokrotne wizyty do odpowiednich organów stolicach państw członkowskich w celu przedstawienia informacji o zagadnieniach związanych przeciwdziałaniem przenikaniu broni oraz o międzynarodowych badaniach;

b)

działający nieprzerwanie punkt informacyjny udzielający natychmiastowych porad w zakresie przeciwdziałania przenikaniu broni lub potencjalnie negatywnych doniesień prasowych opartych na niezweryfikowanych zgłoszeniach strony trzeciej;

c)

rozwijanie na potrzeby organów wydających pozwolenia na wywóz w państwach członkowskich działających online interfejsów, które będą przesyłać zabezpieczone dane z systemu iTrace – ostrzeżenia dotyczące podmiotów, o których wiadomo, że przekierowywały broń w przeszłości, profilowanie miejsc przeznaczenia o wysokim stopniu ryzyka, a także zgłaszanie w czasie rzeczywistym przekierowania broni wyprodukowanej w odnośnym kraju; oraz

d)

na oficjalny wniosek krajowych organów państw członkowskich wydających pozwolenia na wywóz broni – udzielanie wsparcia państwom członkowskim w zakresie kontroli (weryfikacji) zastosowania końcowego po dostawie przez terenowe zespoły dochodzeniowo-śledcze iTrace.

a)

udzielanie organom wydającym pozwolenia na wywóz broni w państwach członkowskich, na ich wniosek, pomocy w identyfikowaniu przypadków przekierowania po wywozie;

b)

dostarczanie informacji wspierających pełną analizę ryzyka przenikania broni dokonywaną przez organy wydające pozwolenia na wywóz broni w państwach członkowskich (zgodne z Traktatem o handlu bronią i wspólnym stanowiskiem 2008/944/WPZiB) przed wydaniem pozwolenia na wywóz;

c)

zapewnianie organom wydającym pozwolenia na wywóz broni w państwach członkowskich, na ich żądanie, zdolności w zakresie weryfikacji po wysyłce;

d)

wsparcie decydentów odpowiedzialnych za politykę kontroli broni w państwach członkowskich przekazywanymi w czasie rzeczywistym informacjami o trendach w zakresie przenikania i nielegalnego handlu, wspomagającymi krajowe zaangażowanie w międzynarodowe procesy polityczne; oraz

e)

udzielanie krajowym organom ścigania państw członkowskich wsparcia na rzecz postępowań przygotowawczych, w stosownych przypadkach i na wniosek tych organów.

a)

Prezentacje przygotowane przez personel projektu iTrace na potrzeby odpowiednich konferencji międzynarodowych dotyczących nielegalnego handlu bronią konwencjonalną we wszystkich jego aspektach. Celem tych prezentacji będzie przedstawienie iTrace, ze szczególnym uwzględnieniem: 1) konkretnych korzyści płynących ze wspomagania przez iTrace procesu monitorowania realizacji programu działania ONZ, Traktatu o handlu bronią i innych odpowiednich instrumentów międzynarodowych; 2) użyteczności iTrace dla określania priorytetowych dziedzin międzynarodowej pomocy i współpracy oraz 3) użyteczności iTrace – jako mechanizmu profilowania oceny ryzyka – dla organów wydającym pozwolenia na wywóz broni;

b)

Prezentacje przygotowane przez personel projektu iTrace na potrzeby rządów krajowych i operacji pokojowych. Celem tych prezentacji będzie przedstawienie iTrace odpowiednim departamentom misji, zachęcenie do zawierania i rozwijania formalnych umów dotyczących wymiany informacji pozwalających na generowania informacji, które mogą być wprowadzane do iTrace, oraz wspomaganie decydentów w określaniu priorytetowych dziedzin międzynarodowej pomocy i współpracy.

a)

ukaże korzyści ze stosowania iTrade oraz przedstawi koncepcję dokumentowania, kompilowania i wymiany danych o przenikaniu krajowym i międzynarodowym decydentom, którzy zajmują się realizacją porozumień dotyczących kontroli broni konwencjonalnej i kontroli wywozu broni (programu działania ONZ, Traktatu o handlu bronią, i innych odpowiednich instrumentów międzynarodowych) oraz oceną ich wdrażania;

b)

zapewni stosowne informacje wspomagające decydentów i ekspertów w dziedzinie kontroli broni konwencjonalnej w określeniu priorytetowych dziedzin międzynarodowej pomocy i współpracy oraz formułowaniu skutecznych strategii przeciwdziałania przenikaniu broni;

c)

dostarczy organom wydającym pozwolenia na wywóz szczegółowych informacji na temat iTrace i jego użyteczności dla oceny ryzyka, a ponadto zapewni możliwości otrzymywania dalszych informacji zwrotnych i dalszego doskonalenia systemu;

d)

ułatwi wymianę informacji między rządami krajowymi i operacjami pokojowymi ONZ, w tym przetwarzanie danych i ich analizę z wykorzystaniem systemu iTrace;

e)

ułatwi dalsze budowanie sieci ekspertów w dziedzinie kontroli broni konwencjonalnej zaangażowanych w badania terenowe dotyczące przenikania broni konwencjonalnej i amunicji oraz nielegalnego handlu nimi;

f)

będzie służył popularyzacji śledzenia broni konwencjonalnej i amunicji do niej jako środka wspierającego monitorowanie realizacji programu działania ONZ, międzynarodowego instrumentu umożliwiającego śledzenie i traktatu o handlu bronią, a także innych międzynarodowych i regionalnych instrumentów kontroli broni i kontroli wywozu broni.

a)

opracowanie maksymalnie 10 sprawozdań, z których każde będzie poświęcone oddzielnemu problemowi budzącemu niepokój społeczności międzynarodowej;

b)

zagwarantowanie dystrybucji sprawozdań merytorycznych iTrace wśród wszystkich państw członkowskich;

c)

opracowanie ukierunkowanej strategii informacyjnej, by zapewnić jak największy zasięg globalny;

d)

utrzymanie wyeksponowania działania na arenie politycznej i w międzynarodowych środkach masowego przekazu, między innymi poprzez prezentowanie informacji dotyczących nielegalnej broni budzących największy niepokój; zapewnianie mających znaczenie dla określania polityki działania analiz wspierających toczące się procesy kontroli broni i opracowywanie sprawozdań w taki sposób, by wywoływały jak największe zainteresowanie międzynarodowych środków masowego przekazu.