7.6.2014   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 169/14

(1)

W swoim komunikacie z dnia 3 marca 2010 r. zatytułowanym „Europa 2020 – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu” („Strategia Europa 2020”), Komisja podkreśliła potrzebę stworzenia dogodnych warunków inwestowania w wiedzę i innowację w celu osiągnięcia w Unii inteligentnego i trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu. Zarówno Parlament Europejski, jak i Rada zatwierdziły tę strategię.

(2)

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1291/2013 (3) ustanowiło „Horyzont 2020” – program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji (2014–2020) („programem Horyzont 2020”). Program „Horyzont 2020” ma zapewnić większy wpływ w odniesieniu do badań naukowych i innowacji, przyczyniając się do wzmocnienia partnerstw publiczno-publicznych, w tym poprzez udział Unii w programach podejmowanych przez kilka państw członkowskich zgodnie z art. 185 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

(3)

Partnerstwa publiczno-prywatne powinny dążyć do zapewnienia ściślejszej synergii, zwiększenia koordynacji i unikania zbędnego powielania unijnych, międzynarodowych, krajowych i regionalnych programów badawczych i powinny w pełni przestrzegać ogólnych zasad programu „Horyzont 2020”, w szczególności tych dotyczących otwartości i przejrzystości. Należy ponadto zapewnić otwarty dostęp do publikacji naukowych.

(4)

W decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady nr 742/2008/WE (4) przewidziano udział finansowy Wspólnoty we wspólnym programie badawczo-rozwojowym „Nowoczesne technologie w służbie osobom starszym” („wspólny programem AAL”); udział ten odpowiada wkładowi państw członkowskich, jednak nie przekracza kwoty 150 000 000 EUR na okres realizacji siódmego programu ramowego Wspólnoty Europejskiej w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (2007–2013) ustanowionego decyzją nr 1982/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (5).

(5)

W grudniu 2012 r. Komisja przekazała Parlamentowi Europejskiemu i Radzie sprawozdanie z okresowej oceny wspólnego programu AAL. Ocena została przeprowadzona przez zespół ekspertów. Ogólna opinia tego zespołu była taka, że udało się uzyskać znaczne postępy w realizacji celów wspólnego programu AAL i osiągnąć znakomite rezultaty, i że należy kontynuować ten program po zakończeniu bieżącego okresu finansowania. Zespół zwrócił jednocześnie uwagę na pewne niedociągnięcia, w szczególności na potrzebę większego zaangażowania użytkowników od jak najwcześniejszego etapu oraz dalszego zwiększenia wydajności operacyjnej, jeżeli chodzi o okres oczekiwania na zawarcie umowy i dokonanie płatności.

(6)

Ocena okresowa z 2010 r. oraz proces konsultacji z 2012 r. wskazały na różnorodność instrumentów finansowych, zasad kwalifikowalności oraz systemów zwrotu kosztów. Państwa uczestniczące, poprzez zgromadzenie ogólne stowarzyszenia „Nowoczesne technologie w służbie osobom starszym”, mogłyby zastanowić się nad tą kwestią i propagować wymianę najlepszych praktyk.

(7)

W komunikacie z dnia 12 października 2006 r. zatytułowanym „Demograficzna przyszłość Europy – przekształcić wyzwania w nowe możliwości” Komisja podkreśliła fakt, że starzenie się społeczeństwa jest jednym z głównych wyzwań, przed którymi stoją wszystkie państwa członkowskie, oraz że powszechniejsze korzystanie z nowych technologii mogłyby przyczynić się do lepszego kontrolowania kosztów, poprawy sytuacji ludzi starszych oraz propagowania ich aktywnego udziału w społeczeństwie, jak również do zwiększenia konkurencyjności unijnej gospodarki.

(8)

W „Unii innowacji” - projekcie przewodnim strategii Europa 2020 Komisja wskazała na zjawisko starzenia się społeczeństwa jako na jedno z wyzwań społecznych, w odniesieniu do którego przełomowe innowacyjne rozwiązania mogą odegrać istotną rolę i zwiększać konkurencyjność, umożliwić europejskim przedsiębiorstwom uzyskanie wiodącej pozycji w rozwoju nowych technologii, dalszy rozwój i stanie się światowym liderem na nowy rynkach wzrostu, a także poprawić jakość i efektywność usług publicznych, i tym samym przyczynić się do stworzenia dużej liczby nowych miejsc pracy wysokiej jakości.

(9)

W Unii około 20 mln osób zatrudnionych jest w sektorze służby zdrowia oraz usług społecznych. Szacuje się, że ze względu na starzenie się społeczeństwa w nadchodzących latach liczba ta będzie rosła. W tym newralgicznym sektorze jednym z głównych priorytetów powinny być szkolenia i uczenie się przez całe życie. W związku z tym należy precyzyjniej ocenić zapotrzebowanie na miejsca pracy w sektorze służby zdrowia oraz usług społecznych i na inwestycje w nowoczesne umiejętności, takie jak korzystanie z technologii informacyjnych.

(10)

W komunikacie z dnia 19 maja 2010 r. zatytułowanym „Europejska agenda cyfrowa” Komisja zaproponowała udoskonalenie wspólnego programu AAL, by pomóc w sprostaniu wyzwaniom wynikającym ze starzenia się społeczeństwa.

(11)

W komunikacie z dnia 29 lutego 2012 r. zatytułowanym „Działania w ramach Strategicznego planu realizacji Europejskiego partnerstwa na rzecz innowacji sprzyjającej aktywnemu starzeniu się w dobrym zdrowiu” Komisja zaproponowała uwzględnienie odpowiednich priorytetów planu realizacji w przyszłych programach roboczych i instrumentach w zakresie badań naukowych i innowacji stanowiących element programu „Horyzont 2020”. Komisja zaproponowała również uwzględnienie wkładu, jaki wspólny program AAL może wnieść do Europejskiego partnerstwa na rzecz innowacji sprzyjającej aktywnemu starzeniu się w dobrym zdrowiu.

(12)

Z ustaleń przyjętych w ramach europejskiego partnerstwa na rzecz innowacji sprzyjającej aktywnemu starzeniu się w dobrym zdrowiu ustanowionego w ramach „Unii innowacji” wynika, że innowacyjne rozwiązania oparte na technologiach informacyjno-komunikacyjnych (ICT) powinny odegrać istotną rolę w realizacji jego celów zakładających przedłużenie do 2020 r. długości zdrowego życia o dwa lata, jak również poprawę jakości życia obywateli oraz zwiększenie wydajności systemów opieki w Unii. W jego strategicznym planie wdrażania określono priorytety w zakresie przyspieszenia i zwiększenia skali innowacji na rzecz aktywnego starzenia się w dobrym zdrowiu w całej Unii w trzech dziedzinach: profilaktyka i promocja zdrowia, opieka i leczenie oraz samodzielne życie i włączenie społeczne.

(13)

Z uwagi na to, że systemy oparte na ICT przetwarzają ogromną ilość danych osobowych i profili osobowych, oraz funkcjonują w oparciu o komunikację w czasie rzeczywistym, przez co wiążą się z wysokim ryzykiem naruszeń zabezpieczeń danych, należy uwzględnić aspekty związane z ochroną danych. Co więcej, prawo do prywatności powinno być przestrzegane.

(14)

Program badawczo-rozwojowy na rzecz pomocy osobom starszym w prowadzeniu aktywnego trybu życia („program AAL”) powinien opierać się na osiągnięciach poprzedniego programu; równocześnie należy zaradzić w nim niedociągnięciom poprzedniego programu poprzez stymulowanie wystarczającego udziału użytkowników w projektach, poczynając od etapu początkowego, w celu zapewnienia, że opracowywane rozwiązania są możliwe do zaakceptowania i spełniają konkretne potrzeby użytkowników oraz zapewnienie sprawniejszej realizacji programu AAL.

(15)

Realizacja programu AAL powinna uwzględniać również szeroko pojętą definicję innowacji, łącznie z aspektami dotyczącymi organizacji, przedsiębiorstw, technologii, społeczeństwa i ochrony środowiska. Program AAL powinien zapewnić multidyscyplinarne podejście oraz objąć swoimi ramami również nauki społeczne i humanistyczne.

(16)

Działania w ramach programu AAL powinny być zgodne z celami i priorytetami w zakresie badań naukowych i innowacji programu „Horyzont 2020” oraz zasadami ogólnymi i warunkami ogólnymi określonymi w art. 26 rozporządzenia (UE) nr 1291/2013.

(17)

Należy ustalić pułap dla finansowego udziału Unii w programie AAL na okres trwania programu „Horyzont 2020”. Udział finansowy Unii w programie AAL nie powinien przekroczyć wkładu finansowego państw uczestniczących na okres trwania programu „Horyzont 2020”, aby uzyskany został istotny efekt mnożnikowy oraz by zagwarantować aktywny udział państw uczestniczących w realizacji celów programu AAL.

(18)

Aby uwzględnić czas trwania programu „Horyzont 2020”, zaproszenia do składania wniosków na mocy programu AAL należy ogłosić najpóźniej do dnia 31 grudnia 2020 r. W należycie uzasadnionych przypadkach zaproszenia do składania wniosków można ogłaszać do dnia 31 grudnia 2021 r.

(19)

Zgodnie z celami rozporządzenia (UE) nr 1291/2013 każde państwo członkowskie i każde państwo stowarzyszone w ramach programu „Horyzont 2020” powinno mieć prawo uczestnictwa w programie AAL w dowolnym momencie.

(20)

Aby zagwarantować, że zobowiązaniu finansowemu Unii odpowiadać będą odpowiednie zobowiązania państw uczestniczących, wkład finansowy Unii powinien być uzależniony od złożenia przez państwa uczestniczące formalnych zobowiązań przed uruchomieniem programu AAL i od wypełnienia tych zobowiązań. Wkład państw uczestniczących do programu AAL powinien obejmować koszty administracyjne poniesione na poziomie krajowym na skuteczną obsługę programu AAL.

(21)

Wspólna realizacja programu AAL wymaga utworzenia struktury służącej tej realizacji. Państwa uczestniczące uzgodniły utworzenie struktury służącej realizacji programu AAL, powołując w 2007 roku Stowarzyszenie „Nowoczesne technologie w służbie osobom starszym” aisbl, międzynarodowe stowarzyszenie niekomercyjne, mające osobowość prawną, utworzone na mocy prawa belgijskiego („stowarzyszenie AALA”). Ze względu na fakt, że jak wynika ze sprawozdania z oceny okresowej, istniejące struktury zarządzania wspólnym programem AAL okazały się być skuteczne i dobrej jakości, stowarzyszenie AALA powinno zostać wykorzystane jako struktura służąca realizacji programu i powinno pełnić funkcje związane z przydziałem i monitorowaniem w programie AAL. Stowarzyszenie AALA powinno zarządzać wkładem finansowym Unii oraz dbać o skuteczną realizację programu AAL.

(22)

Aby zrealizować cele programu AAL, stowarzyszenie AALA powinno zapewniać wsparcie finansowe głównie w postaci dotacji udzielanych uczestnikom działań wybranych przez to stowarzyszenie. Działania te powinny być wybierane na podstawie zaproszenia do składania wniosków; wyboru powinno dokonywać stowarzyszenie AALA wspierane przez niezależnych ekspertów zewnętrznych. Lista rankingowa powinna być wiążąca w zakresie wyboru projektów i przydziału środków z wkładu finansowego Unii oraz z budżetów krajowych przeznaczonych na projekty programu AAL.

(23)

Wkład finansowy Unii powinien być zarządzany zgodnie z zasadą należytego zarządzania finansami oraz przepisami dotyczącymi zarządzania pośredniego określonymi w rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE, Euratom) nr 966/2012 (6) oraz rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE) nr 1268/2012 (7).

(24)

Aby chronić interesy finansowe Unii, Komisja powinna, za pomocą proporcjonalnych środków, mieć prawo do ograniczenia, zawieszenia lub zakończenia finansowania programu AAL z wkładu finansowego Unii, jeśli program ten jest realizowany niewłaściwie, częściowo lub z opóźnieniem, lub też gdy państwa uczestniczące nie wnoszą swojego wkładu w finansowanie programu AAL, wnoszą go częściowo lub z opóźnieniem. Prawa te powinny być zagwarantowane w umowie o delegowaniu zadań, która ma zostać zawarta między Unią a stowarzyszeniem AALA.

(25)

W celu uproszczenia należy zmniejszyć obciążenia administracyjne dla wszystkich stron. Należy unikać podwójnych audytów i nieproporcjonalnej ilości dokumentacji oraz sprawozdań. Przy prowadzeniu audytów należy w stosownych przypadkach uwzględnić specyfikę programów krajowych.

(26)

Udział w działaniach pośrednich finansowanych z programu AAL podlega przepisom rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1290/2013 (8). Jednakże ze względu na szczególne potrzeby operacyjne programu AAL należy wprowadzić odstępstwa od tego rozporządzenia, zgodnie z art. 1 ust. 3 tego rozporządzenia.

(27)

Zaproszenia do składania wniosków ogłaszane przez stowarzyszenie AALA powinny być także publikowane w jednym portalu dla uczestników, jak również upowszechniane za pośrednictwem pozostałych elektronicznych środków upowszechniania programu „Horyzont 2020” zarządzanych przez Komisję.

(28)

Szczególne odstępstwa od rozporządzenia (UE) nr 1290/2013 konieczne są ze względu na to, że program AAL ma być programem badawczo-innowacyjnym ukierunkowanym na potrzeby rynku, w którym łączy się wiele różnych strumieni finansowania krajowego (takich jak programy finansowania ukierunkowane na badania naukowe i innowacje, opiekę zdrowotną i przemysł). Ze względu na swój charakter te programy krajowe mają odmienne zasady uczestnictwa i nie można oczekiwać, by były w pełni zgodne z rozporządzeniem (UE) nr 1290/2013. Ponadto program AAL skierowany jest przede wszystkim do małych i średnich przedsiębiorstw oraz organizacji użytkowników nieuczestniczących zwykle w unijnych działaniach w zakresie badań naukowych i innowacji. Aby ułatwić uczestnictwo tym przedsiębiorstwom i organizacjom, wkład finansowy Unii wnoszony jest zgodnie z powszechnie znanymi zasadami ich krajowych programów finansowania i jest przekazywany w drodze pojedynczej dotacji łączącej finansowanie unijne z odpowiednim finansowaniem krajowym.

(29)

Interesy finansowe Unii należy chronić za pomocą proporcjonalnych środków w całym łańcuchu wydatków, w tym poprzez środki służące zapobieganiu i wykrywaniu nieprawidłowości i prowadzeniu dochodzeń w ich sprawie, odzyskiwaniu funduszy utraconych, nienależnie wypłaconych lub nieprawidłowo wykorzystanych oraz, w odpowiednich przypadkach, kary administracyjne i finansowe, zgodnie z rozporządzeniem (UE, Euratom) nr 966/2012.

(30)

Komisja powinna z pomocą niezależnych ekspertów przeprowadzić zarówno ocenę okresową w celu zbadania w szczególności jakości i skuteczności realizacji programu AAL oraz postępów w osiąganiu wyznaczonych celów, jak i ocenę końcową; powinna również sporządzić sprawozdanie z tych ocen.

(31)

Ocena powinna opierać się na precyzyjnych i aktualnych informacjach. Z tego względu na wniosek Komisji stowarzyszenie AALA i państwa uczestniczące powinny przedłożyć wszelkie informacje, jakie Komisji są potrzebne do zamieszczenia w sprawozdaniach z oceny programu AAL.

(32)

Działania przewidziane w programie AAL powinny przyczynić się do wzmocnienia europejskich systemów publicznej opieki zdrowotnej i opieki społecznej, jako że stanowią one podstawowy instrument utrzymujący dobrobyt społeczny i redukujący różnice w poziomie dobrobytu między różnymi regionami i grupami społecznymi; nierówności te niepokojąco nasilają się ze względu na obecny kryzys gospodarczy i społeczny.

(33)

W programie AAL należy zagwarantować skuteczne promowanie równouprawnienia płci, ustanowione w programie „Horyzont 2020”. Program AAL powinien promować równouprawnienie płci i aspekt płci w tematyce badań i innowacji. Szczególną uwagę należy zwrócić na równowagę płci, z zastrzeżeniem sytuacji w danej dziedzinie, w panelach oceniających oraz w takich gremiach jak grupy doradcze i grupy eksperckie. Aspekt płci należy odpowiednio włączyć do strategii, programów i projektów w zakresie badań i innowacji oraz monitorować go na wszystkich etapach cyklu badawczego.

(34)

Program AAL powinien być zgodny z zasadami etycznymi, ustanowionymi w programie „Horyzont 2020”. Szczególną uwagę należy zwrócić na zasadę proporcjonalności, prawo do prywatności, prawo do ochrony danych osobowych, prawo osoby do nienaruszalności cielesnej i psychicznej, prawo do niedyskryminacji oraz na potrzebę zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia ludzi.

(35)

Ponieważ państwa uczestniczące zdecydowały się kontynuować program AAL, a cele niniejszej decyzji, mianowicie bezpośrednie wsparcie i uzupełnienie unijnych polityk w obszarze aktywnego starzenia się w dobrym zdrowiu, nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez same państwa członkowskie, natomiast ze względu na skalę tego działania, możliwe jest lepsze ich osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsza decyzja nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów,

a)

wykazania przez państwa uczestniczące, że program AAL został ustanowiony zgodnie z załącznikami I oraz II;

b)

wyznaczenia przez państwa uczestniczące – lub organizacje wyznaczone przez państwa uczestniczące stowarzyszenia AALA, jako struktury odpowiedzialnej za realizację programu AAL oraz za przydział środków z wkładu finansowego Unii i monitorowanie ich;

c)

złożenia przez każde państwo uczestniczące zobowiązania do wnoszenia wkładu do finansowania programu AAL;

d)

wykazania przez stowarzyszenie AALA, że jest ono w stanie realizować program AAL, w tym przydzielać środki z wkładu Unii oraz monitorować je w ramach pośredniego zarządzania budżetem Unii, zgodnie z art. 58, 60 i 61 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 966/2012; oraz

e)

ustanowienia modelu zarządzenia programem AAL zgodnie z załącznikiem III.

a)

realizacji przez stowarzyszenie AALA celów programu AAL określonych w załączniku I oraz działań określonych w załączniku II do niniejszej decyzji zgodnie z rozporządzeniem (UE) nr 1290/2013, z zastrzeżeniem art. 5 niniejszej decyzji;

b)

utrzymania właściwego i skutecznego modelu zarządzania, zgodnie z załącznikiem III;

c)

wywiązywania się przez stowarzyszenie AALA z obowiązków sprawozdawczych określonych w art. 60 ust. 5 rozporządzenia (UE, Euratom) nr 966/2012; oraz

d)

wypełnienia przez każde państwo uczestniczące zobowiązań, o których mowa w ust. 1 lit. c), oraz wypełnienia zobowiązań rocznych dotyczących wnoszenia wkładu do finansowania programu AAL.

a)

wkłady finansowe na działania pośrednie wspierane z programu AAL zgodnie z załącznikiem II;

b)

wkłady rzeczowe odpowiadające kosztom administracyjnym poniesionym przez administracje krajowe na skuteczną realizację programu AAL zgodnie z załącznikiem II.

a)

wymogi dotyczące wkładu stowarzyszenia AALA odnoszące się do właściwych wskaźników spośród wskaźników efektywności określonych w załączniku II do decyzji (UE) nr 2013/743/UE;

b)

wymogi dotyczące wkładu stowarzyszenia AALA odnoszące się do monitorowania, o którym mowa w decyzji (UE) nr 2013/743/UE;

c)

szczególne wskaźniki efektywności niezbędne do monitorowania funkcjonowania stowarzyszenia AALA zgodnie z art. 3 ust. 2;

d)

ustalenia dotyczące dostarczania danych i informacji niezbędnych do zapewnienia, by Komisja mogła wypełnić swoje zobowiązania w zakresie upowszechniania i sprawozdawczości.

e)

przepisy dotyczące publikacji przez stowarzyszenie AALA zaproszeń do składania wniosków, w szczególności ogłaszania tych zaproszeń w jednym portalu dla uczestników, jak również za pośrednictwem innych elektronicznych środków upowszechniania programu „Horyzont 2020” zarządzanych przez Komisję.