–

w imieniu SIA „Soho Group” – I. Šimulīte,

–

w imieniu rządu łotewskiego – V. Kalniņa i V. Soņeca, w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu włoskiego – G. Palmieri, w charakterze pełnomocnika, wspierana przez G. Rocchittę, avvocato dello Stato,

–

w imieniu Komisji Europejskiej – I. Rubene i G. Goddin, w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 3 lit. g) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG (Dz.U. 2008, L 133, s. 66).

2

Powyższy wniosek został przedstawiony w ramach sporu między SIA „Soho Group” a Patērētāju tiesību aizsardzības centrs (urzędem ochrony praw konsumentów, Łotwa) (zwanym dalej „UOPK”) w przedmiocie żądania stwierdzenia nieważności decyzji tego urzędu nakładającej na Soho Group grzywnę za naruszenie zbiorowych interesów konsumentów.

3

Motywy 19, 20, 26, 28 i 43 dyrektywy 2008/48 brzmią następująco:

[…]

[…]

[…]

4

Celem dyrektywy 2008/48 jest, zgodnie z jej art. 1, harmonizacja niektórych aspektów przepisów państw członkowskich dotyczących umów o kredyt konsumencki.

5

Artykuł 2 ust. 6 tej dyrektywy przewiduje, że państwa członkowskie mogą określić, że do umów o kredyt przewidujących dokonanie między kredytodawcą a konsumentem uzgodnień dotyczących odroczenia płatności lub sposobu spłaty, w przypadku gdy konsument zalega już ze spłatą zadłużenia wynikającego z pierwotnej umowy o kredyt, stosuje się wyłącznie niektóre przepisy tej dyrektywy.

6

Zgodnie z art. 3 wspomnianej dyrektywy:

„Na użytek niniejszej dyrektywy stosuje się następujące definicje:

[…]

[…]

[…]”.

7

W art. 5 dyrektywy 2008/48, zatytułowanym „Informacje udzielane przed zawarciem umowy”, wymieniono w jego ust. 1 lit. c), g) i i) informacje, jakie należy dostarczyć konsumentowi przed związaniem się konsumenta umową o kredyt lub ofertą, którymi są, odpowiednio, „całkowita kwota kredytu oraz warunki dokonywania wypłat”, „[RRSO] oraz całkowit[a] kwot[a] do zapłaty przez konsumenta”, jak również w stosownych przypadkach „wszelkie inne opłaty powstałe w związku z umową o kredyt oraz warunki, na jakich opłaty te mogą ulegać zmianie”.

8

Artykuł 8 tej dyrektywy, zatytułowany „Obowiązek przeprowadzenia oceny zdolności kredytowej”, przewiduje w ust. 1:

„Państwa członkowskie zapewniają przeprowadzanie przez kredytodawcę przed zawarciem umowy o kredyt oceny zdolności kredytowej konsumenta na podstawie wystarczających informacji przekazanych mu, w stosownych przypadkach, przez konsumenta oraz, w razie konieczności, na postawie informacji uzyskanych z odpowiedniej bazy danych. Państwa członkowskie, których ustawodawstwo wymaga od kredytodawców dokonania oceny zdolności kredytowej konsumenta na podstawie informacji z danej bazy danych, mogą zachować ten wymóg”.

9

Artykuł 10 przedmiotowej dyrektywy, zatytułowany „Informacje zamieszczane w umowach o kredyt”, przewiduje w ust. 2 informacje, które należy określić „w sposób jasny i zwięzły”. Wśród tych informacji figurują, odpowiednio, w lit. d), g), k) i u): „całkowit[a] kwot[a] kredytu oraz warunki dokonywania wypłat”, „[RRSO] i całkowit[a] kwot[a] do zapłaty przez konsumenta, obliczone w chwili zawierania umowy o kredyt; podawane są wszystkie założenia przyjęte do obliczenia tej stopy” oraz, w stosownych przypadkach, „wszelkie inne opłaty powstałe w związku z umową o kredyt oraz warunki, na jakich opłaty te mogą ulegać zmianie”, jak również „inne warunki umowy”.

10

Artykuł 19 dyrektywy 2008/48, zatytułowany „Obliczanie [RRSO]”, stanowi w ust. 2, że do celów tego obliczenia „ustala się całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta z wyłączeniem opłat należnych od konsumenta z tytułu niedotrzymania przez niego jakichkolwiek zobowiązań określonych w umowie o kredyt oraz opłat innych niż cena zakupu, które z tytułu nabycia towarów lub usług jest on zobowiązany ponieść bez względu na to, czy transakcja dokonywana jest w gotówce, czy za pomocą kredytu”.

11

Pojęcie „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” pochodzące z dyrektywy 2008/48 zostało przejęte w Ministru kabineta noteikumi Nr. 1219 „Noteikumi par patērētāja kreditēšanu” (rozporządzeniu nr 1219 rady ministrów – przepisy dotyczące kredytu konsumenckiego) z dnia 28 grudnia 2010 r. (Latvijas Vēstnesis, 2011, nr 2) regulującym obliczanie RRSO.

12

W Patērētāju tiesību aizsardzības likums (ustawie o ochronie praw konsumentów), w wersji mającej zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym (zwanej dalej „ustawą OPK”), w art. 1 ust. 9 przejęto definicję „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” w brzmieniu figurującym w dyrektywie 2008/48.

13

Artykuł 8 tej ustawy, zatytułowany „Kredyt konsumencki”, stanowi:

„[…]

(22)   Koszty umowy kredytu konsumenckiego muszą być proporcjonalne i zgodne z uczciwą praktyką handlową. Całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta oblicza się zgodnie z procedurami określonymi w przepisach prawa regulujących kredyt konsumencki.

(23)   Za wymogi niezgodne z przepisami ust. 22 niniejszego artykułu uznaje się te całkowite koszty ponoszone przez konsumenta, które przekraczają 0,55 procent kwoty kredytu dziennie od pierwszego do siódmego dnia (włącznie) wykorzystania kredytu, 0,25 procent kwoty kredytu dziennie od ósmego do czternastego dnia (włącznie) wykorzystania kredytu i 0,2 procent kwoty kredytu dziennie począwszy od piętnastego dnia wykorzystania kredytu. W umowach, na podstawie których kredyt podlega spłacie w wyniku wezwania lub w których termin wykorzystania kredytu przekracza 30 dni, za wymogi zgodne z ust. 22 niniejszego artykułu nie uznaje się tych całkowitych kosztów kredytu ponoszonych przez konsumenta, które przekraczają 0,25 procent kwoty kredytu dziennie. Ograniczenia całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta nie mają zastosowania do umów kredytu konsumenckiego, w których do celów ich zawarcia towar jest wydawany kredytodawcy jako zabezpieczenie i zgodnie z którymi odpowiedzialność konsumenta jest ograniczona wyłącznie do zastawionego towaru.

[…]”.

14

Soho Group jest instytucją kredytową specjalizującą się w udzielaniu online niskokwotowych kredytów na krótkie okresy. Praktyka handlowa tego przedsiębiorstwa polega na świadczeniu konsumentom usług kredytowych w postaci kredytów, których kwota mieści się między 70 a 425 EUR, na okres, który – jak wynika z postanowienia odsyłającego – może wynosić od 30 dni do 12 miesięcy.

15

Podczas kontroli na stronie internetowej spółki UOPK stwierdził, że Soho Group oferuje umowy o kredyt zawierające postanowienie zatytułowane „Przedłużenie okresu trwania kredytu”. Na podstawie tego postanowienia kredytobiorca może wnieść o przedłużenie okresu trwania kredytu poprzez wpłacenie na rachunek bieżący kredytodawcy prowizji za przedłużenie, która zależy od kwoty i okresu trwania kredytu. Po otrzymaniu rzeczonej prowizji kredytodawca wysyła powiadomienie potwierdzające przedłużenie okresu trwania kredytu wskazanego w warunkach szczególnych umowy lub w harmonogramie płatności albo odmawia tego przedłużenia, przy czym nie ma konieczności uzasadnienia odmowy.

16

W wyniku tej kontroli UOPK doszedł do wniosku, że w przypadku przedłużenia okresu trwania kredytu Soho Group oferuje konsumentom umowy o kredyt, których całkowity dzienny koszt nie jest zgodny z art. 8 ust. 23 ustawy OPK. W związku z tym UOPK zajął stanowisko, że koszty umowy o kredyt oferowanej konsumentom przez Soho Group nie są ani proporcjonalne, ani zgodne z uczciwymi praktykami handlowymi w rozumieniu art. 8 ust. 22 tej ustawy. W tym celu uznał on, że całkowity koszt kredytu obejmuje koszty z tytułu przedłużenia okresu spłaty kredytu, ponieważ warunki dotyczące przedłużenia okresu trwania kredytu są częścią postanowień i warunków uzgodnionych między kredytodawcą a kredytobiorcą w umowie o kredyt.

17

Decyzją z dnia 21 lutego 2017 r. UOPK nałożył na Soho Group grzywnę w wysokości 25000 EUR.

18

Po tym, jak administratīvā rajona tiesa (rejonowy sąd administracyjny, Łotwa) oddalił wniesioną przez Soho Group skargę o stwierdzenie nieważności tej decyzji, Soho Group wniosła odwołanie do Administratīvā apgabaltiesa (regionalnego sądu administracyjnego, Łotwa), który wyrokiem z dnia 4 grudnia 2018 r. utrzymał w mocy orzeczenie administratīvā rajona tiesa (rejonowego sądu administracyjnego).

19

W wyroku tym Administratīvā apgabaltiesa (regionalny sąd administracyjny) uznał, że jeżeli okres obowiązywania umowy o kredyt będącej przedmiotem sporu w postępowaniu głównym został przedłużony, to koszty związane z korzystaniem z kredytu w okresie przedłużenia stały się znane i stanowią koszty kredytowe, do których mają zastosowanie ograniczenia przewidziane w ustawie OPK.

20

Soho Group wniosła skargę kasacyjną do sądu odsyłającego, w której utrzymuje, że zapłata kosztów z tytułu przedłużenia nie jest obowiązkowa, aby otrzymać kredyt lub aby móc z niego korzystać. Co więcej, przedłużenie okresu obowiązywania umowy o kredyt jest tylko jedną z trzech możliwych opcji, gdy następuje wymagalność kredytu. Pozostałe dwie opcje polegają na spłacie kredytu bez dodatkowych płatności lub braku spłaty kredytu, co uruchamia naliczanie odsetek za opóźnienie. Zdaniem Soho Group – jako że przedłużenie okresu trwania kredytu nie jest znane w chwili zawarcia tej umowy, to jest w chwili, gdy ustala się całkowity koszt kredytu i oblicza się RRSO – koszty z tytułu tego przedłużenia nie mogą zostać włączone do całkowitego kosztu kredytu.

21

Sąd odsyłający zauważa, że należy ustalić, czy „całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta” obejmuje koszty z tytułu przedłużenia okresu trwania kredytu, ponieważ warunki jego ewentualnego przedłużenia są częścią postanowień i warunków uzgodnionych między kredytodawcą a kredytobiorcą w umowie o kredyt.

22

W tym względzie sąd odsyłający wskazuje, po pierwsze, że orzecznictwo Trybunału potwierdza szeroki charakter pojęcia „całkowitego kosztu kredytu do zapłaty przez konsumenta” w rozumieniu dyrektywy 2008/48, a po drugie, że orzecznictwo to przyznaje, iż kredytodawca może również pobierać prowizje, które nie są przewidziane w tej dyrektywie.

23

Sąd odsyłający żywi jednak wątpliwości co do kwestii, czy takie koszty wchodzą w zakres owego pojęcia.

24

Sąd ten wyjaśnia również, że niektóre szczególne postanowienia umowy o kredyt będącej przedmiotem sporu w postępowaniu głównym pokazują, iż kredytodawca uznaje przedłużenie tej umowy za akceptowalne rozwiązanie mające służyć uniknięciu niewykonania zobowiązań umownych. Wynika to zarówno ze szczegółowego charakteru tych postanowień, jak i z dużej liczby umów o kredyt przedłużonych w praktyce.

25

W powyższych okolicznościach Augstākā tiesa (Senāts) (sąd najwyższy, Łotwa) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

26

W swoich pytaniach, które należy przeanalizować łącznie, sąd odsyłający zastanawia się zasadniczo, czy pojęcie „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” zawarte w art. 3 lit. g) dyrektywy 2008/48 należy interpretować w ten sposób, że pojęcie to obejmuje koszty z tytułu przedłużenia kredytu, w przypadku gdy warunki jego ewentualnego przedłużenia stanowią część postanowień i warunków uzgodnionych między kredytodawcą a kredytobiorcą w umowie o kredyt.

27

Tytułem wstępu należy podkreślić, że zgodnie z jej art. 1 celem dyrektywy 2008/48 jest wyłącznie harmonizacja niektórych aspektów przepisów dotyczących umów o kredyt konsumencki oraz że dyrektywa ta nie zawiera przepisów harmonizacyjnych w przedmiocie odroczenia terminu spłaty kredytu. Dyrektywa ta wymienia w art. 2 ust. 6 jedynie przypadki zalegania ze spłatą, co nie jest przedmiotem sporu w postępowaniu głównym. Ponadto, jak twierdzą wszystkie strony postępowania głównego, kwestia maksymalnego dopuszczalnego kosztu kredytu nie została uregulowana w rzeczonej dyrektywie, tak że państwa członkowskie pozostają właściwe do ustalenia takiego kosztu (zob. podobnie wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Mikrokasa i Revenue Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty, C‑779/18, EU:C:2020:236, pkt 40, 48).

28

Zgodnie z art. 3 lit. g) dyrektywy 2008/48 pojęcie „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” obejmuje „wszystkie koszty, łącznie z odsetkami, prowizjami, podatkami oraz wszelkimi innymi opłatami, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, które to koszty znane są kredytodawcy, z wyjątkiem kosztów notarialnych”.

29

Z brzmienia tego przepisu wynika z jednej strony, że jedynie „koszty notarialne” są wyraźnie wyłączone z tej definicji. Z drugiej strony definicja ta nie precyzuje, czy wskazane w niej koszty ograniczają się do kosztów, które są konieczne do otrzymania kredytu.

30

Natomiast z brzmienia rzeczonego przepisu wynika, że pojęcie „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” obejmuje „wszelki[e] inn[e] opłat[y], które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt, które to koszty znane są kredytodawcy” oraz że koszty te obejmują „także koszty usług dodatkowych związanych z umową o kredyt”. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału pojęcie to oznacza wszystkie koszty, które konsument jest zobowiązany ponieść w związku z umową o kredyt i które znane są kredytodawcy (wyroki: z dnia 21 kwietnia 2016 r., Radlinger i Radlingerová, C‑377/14, EU:C:2016:283, pkt 84; a także z dnia 8 grudnia 2016 r., Verein für Konsumenteninformation, C‑127/15, EU:C:2016:934, pkt 34), w tym prowizje, które kredytobiorca jest zobowiązany zapłacić kredytodawcy (zob. podobnie wyrok z dnia 12 lipca 2012 r., SC Volksbank România, C‑602/10, EU:C:2012:443, pkt 65).

31

A zatem, aby zapewnić szeroką ochronę konsumentów, prawodawca Unii przyjął w art. 3 lit. g) dyrektywy 2008/48 szeroką definicję pojęcia „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” (wyrok z dnia 26 marca 2020 r., Mikrokasa i Revenue Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty, C‑779/18, EU:C:2020:236, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo).

32

W tym względzie nie tylko definicja „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” nie zawiera żadnego ograniczenia dotyczącego okresu obowiązywania umowy o kredyt, ale przede wszystkim koszty i ich podział w okresie obowiązywania tej umowy wchodzą w zakres tego pojęcia (zob. podobnie wyrok z dnia 11 września 2019 r., Lexitor, C‑383/18, EU:C:2019:702, pkt 23, 31–33). Znajduje to zresztą potwierdzenie w motywie 20 dyrektywy 2008/48, zgodnie z którym pojęcie „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” należy rozumieć „w związku z umową o kredyt”.

33

Wynika stąd, że pojęcie „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” odnosi się zarówno do kosztów związanych z otrzymaniem kredytu, jak i kosztów związanych z jego wykorzystaniem w czasie.

34

Należy ponadto wyjaśnić, że aby koszty ewentualnego przedłużenia umowy o kredyt przewidzianego w tej umowie spełniały warunki przypomniane w pkt 30 niniejszego wyroku i mogły w związku z tym zostać uwzględnione przy obliczaniu „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” w rozumieniu art. 3 lit. g) dyrektywy 2008/48, po pierwsze, konkretne i dokładne warunki tego ewentualnego przedłużenia powinny zostać określone we wspomnianej umowie, a po drugie, koszty te powinny być znane kredytodawcy, umożliwiając tym samym konsumentowi ustalenie owych kosztów na podstawie postanowień umownych, między innymi w zależności od okresu korzystania z kredytu.

35

W odniesieniu do tych warunków przedłużenia kredytu należy zauważyć – jak wynika z ustaleń sądu odsyłającego – że stanowią one część postanowień i warunków uzgodnionych w umowie o kredyt zawartej między kredytodawcą a kredytobiorcą. Podobnie choć sąd ten wyjaśnił, że kredytodawca może odmówić przedłużenia umowy bez konieczności uzasadnienia tej odmowy, nie ulega wątpliwości, że przedłużenie to może mieć miejsce tylko i wyłącznie po złożeniu odpowiedniego wniosku przez konsumenta, wyrażeniu zgody przez kredytodawcę i po wpłaceniu przez konsumenta kosztów z tytułu przedłużenia na rachunek bieżący kredytodawcy.

36

Wynika stąd, że w ramach umów o kredyt takich jak te będące przedmiotem sporu w postępowaniu głównym to konsument jest zobowiązany wpłacić koszty z tytułu przedłużenia oraz że koszty te są znane kredytodawcy, to znaczy są określone lub możliwe do określenia.

37

Soho Group, rząd włoski i Komisja Europejska twierdzą jednak w swoich uwagach na piśmie, że z uwagi na okoliczność, iż przedłużenie umowy będącej przedmiotem sporu w postępowaniu głównym nie jest pewne w chwili zawarcia tej umowy, koszty związane z tym przedłużeniem nie mogą wchodzić w zakres pojęcia „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” w rozumieniu art. 3 lit. g) dyrektywy 2008/48.

38

Należy przede wszystkim zauważyć – jak wynika z definicji zawartych w art. 3 dyrektywy 2008/48 – że pojęcie „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” jest związane z pojęciem „całkowitej kwoty kredytu” i z pojęciem „całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta” do celów obliczenia RRSO.

39

Jako że w odniesieniu do tych pojęć art. 3 dyrektywy 2008/48 nie zawiera żadnego odesłania do prawa krajowego, każde z tych pojęć należy uznać za autonomiczne pojęcie prawa Unii, które podlega jednolitej wykładni na jej terytorium (zob. podobnie wyrok z dnia 14 listopada 2019 r., State Street Bank International, C‑255/18, EU:C:2019:967, pkt 33).

40

Następnie, po pierwsze, jeśli chodzi o pojęcie „całkowitej kwoty kredytu” w rozumieniu dyrektywy 2008/48, zostało ono zdefiniowane w art. 3 lit. l) jako maksymalna kwota lub łączne kwoty udostępnione na podstawie umowy o kredyt.

41

Po drugie, zgodnie z art. 3 lit. i) owej dyrektywy RRSO oznacza „całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta”, wyrażony jako wartość procentowa całkowitej kwoty kredytu w stosunku rocznym, w odpowiednich przypadkach wraz z kosztami, o których mowa w art. 19 ust. 2 tej dyrektywy.

42

Jako że pojęcie „całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta” zostało zdefiniowane w art. 3 lit. h) dyrektywy 2008/48 jako „sum[a] całkowitej kwoty kredytu i całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta”, wynika z tego, że pojęcia „całkowitej kwoty kredytu” i „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” wykluczają się wzajemnie i że w związku z tym „całkowita kwota kredytu” nie może obejmować żadnej z kwot należących do całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta (zob. wyrok z dnia 21 kwietnia 2016 r., Radlinger i Radlingerová, C‑377/14, EU:C:2016:283, pkt 85).

43

Tak więc dyrektywa 2008/48 zawiera kompletną koncepcję podziału kwot należących do umów o kredyt konsumencki.

44

Otóż w okolicznościach takich jak okoliczności rozpatrywane w postępowaniu głównym, które nie dotyczą niewykonania zobowiązań umownych w rozumieniu art. 19 ust. 2 dyrektywy 2008/48, jeżeli koszty z tytułu przedłużenia stanowią część „całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta”, koszty te nie mogą należeć do „całkowitej kwoty kredytu”, tak że należą one do „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” w rozumieniu art. 3 lit. g) tej dyrektywy.

45

Należy także zauważyć, że przepisy dyrektywy 2008/48 odnoszą się nie tylko do zawarcia umowy o kredyt, lecz także do szczegółowych zasad zmiany tej umowy.

46

W tym względzie przede wszystkim choć art. 10 ust. 2 lit. g) dyrektywy 2008/48 stanowi, że wymienione w umowie o kredyt RRSO i „całkowita kwota do zapłaty przez konsumenta” są obliczane „w chwili zawierania umowy o kredyt”, w tym samym przepisie uściślono jednak, że w umowie „podawane są wszystkie założenia przyjęte do obliczenia tej stopy”.

47

W przypadku umów o kredyt takich jak umowy oferowane przez Soho Group, w przypadku których nie jest rzadkością – jak wynika z akt sprawy przedłożonych Trybunałowi – że przewidują one tylko jeden termin wymagalności, który pokrywa się z zakończeniem okresu obowiązywania umowy, kredytodawca ma możliwość wskazania przypadku, w którym umowa o kredyt zostanie jeden raz lub wielokrotnie przedłużona.

48

Wskazanie różnych przypadków użytych do obliczenia RRSO pozwala ponadto wprowadzić w życie cel wymieniony w art. 5 ust. 1 dyrektywy 2008/48 dotyczący informacji potrzebnych do porównania różnych ofert, aby umożliwić konsumentowi podjęcie decyzji w kwestii zawarcia umowy o kredyt przy pełnej znajomości faktów, przy czym porównanie to powinno móc zostać przeprowadzone z uwzględnieniem RRSO na podstawie różnych okresów ofert będących do jego dyspozycji.

49

W tym względzie należy przypomnieć, po pierwsze, że dyrektywa 2008/48 została przyjęta w podwójnym celu związanym z zapewnieniem wszystkim konsumentom w Unii wysokiego i równoważnego poziomu ochrony ich interesów oraz ułatwieniem powstawania dobrze funkcjonującego wewnętrznego rynku kredytów konsumenckich. Z motywu 19 tej dyrektywy wynika, że zmierza ona w szczególności do zagwarantowania, by przed zawarciem umowy o kredyt konsument otrzymał odpowiednie informacje, dotyczące w szczególności RRSO w całej Unii, tak aby miał on możliwość porównania praktykowanych stóp oprocentowania (wyrok z dnia 19 grudnia 2019 r., Home Credit Slovakia, C‑290/19, EU:C:2019:1130, pkt 28 i przytoczone tam orzecznictwo).

50

Po drugie, z brzmienia zarówno art. 5 dyrektywy 2008/48, dotyczącego „Informacj[i] udzielan[ych] przed zawarciem umowy”, w szczególności jego ust. 1 lit. i), jak i art. 10 tej dyrektywy, dotyczącego „Informacj[i] zamieszczan[ych] w umowach o kredyt”, w szczególności jego ust. 2 lit. k), wynika, że przepisy te odnoszą się do „wszelki[ch] inn[ych] opła[t] powstał[ych] w związku z umową o kredyt oraz warunk[ów], na jakich opłaty te mogą ulegać zmianie”. Ponadto art. 10 ust. 2 lit. u) stanowi także, że w umowie o kredyt w sposób jasny i zwięzły określa się w stosownych przypadkach „inne warunki umowy”. Względy te pozwalają zatem wprowadzić w życie przypomniany w motywie 43 rzeczonej dyrektywy cel polegający na tym, by dyrektywa ta określała jasno i kompleksowo całkowity koszt kredytu ponoszony przez konsumenta, oraz zachować skuteczność (effet utile) tej dyrektywy.

51

W konsekwencji, mając na uwadze, po pierwsze, brzmienie art. 3 lit. g) dyrektywy 2008/48, jak również szeroką koncepcję pojęcia „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta”, po drugie, okoliczność, że pojęcie to odnosi się zarówno do otrzymania, jak i wykorzystania kredytu, po trzecie, wzajemne powiązanie pojęć „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta”, „całkowitej kwoty kredytu” i „całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta”, oraz po czwarte, cele wspomnianej dyrektywy, jak również konieczność zachowania jej skuteczności, gdy termin obowiązywania umowy o kredyt zostaje przedłużony i wynagrodzenie za kredyt ulega zmianie poprzez zapłatę kosztów związanych z przedłużeniem, tak że ma to wpływ na pojęcie „całkowitej kwoty do zapłaty przez konsumenta”, koszty z tytułu przedłużenia owej umowy, w przypadku gdy taka możliwość przedłużenia została uzgodniona między stronami i gdy koszty te są znane kredytodawcy, wchodzą w zakres pojęcia „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” w rozumieniu art. 3 lit. g) dyrektywy 2008/48.

52

Powyższego stwierdzenia nie może podważyć argument kredytodawcy, zgodnie z którym przedłużenie umowy o kredyt jest lepszym rozwiązaniem niż ewentualne niewykonanie umowy. W tym względzie należy zauważyć – jak podkreśla sąd odsyłający – że w przypadku dużej liczby umów o kredyt pierwotnie uzgodniony termin obowiązywania zostaje przedłużony. Tymczasem kredytodawca nie powinien przyznawać kredytów w nieodpowiedzialny sposób lub przyznawać kredytów bez dokonania uprzedniej oceny zdolności kredytowej konsumenta. Zgodnie z art. 8 ust. 1 dyrektywy 2008/48 w związku z motywami 26 i 28 tej dyrektywy kredytodawca jest bowiem zobowiązany do przeprowadzenia przed zawarciem umowy o kredyt oceny zdolności kredytowej konsumenta. Celem tego obowiązku jest, zgodnie z motywem 26 tej dyrektywy, przeniesienie odpowiedzialności na kredytodawcę i uniemożliwienie mu udzielania kredytów konsumentom, którzy nie mają zdolności kredytowej (zob. podobnie wyrok z dnia 5 marca 2020 r., OPR‑Finance, C‑679/18, EU:C:2020:167, pkt 20).

53

W świetle całości powyższych rozważań na zadane pytania należy odpowiedzieć, że pojęcie „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” zawarte w art. 3 lit. g) dyrektywy 2008/48 należy interpretować w ten sposób, iż pojęcie to obejmuje koszty z tytułu ewentualnego przedłużenia kredytu, w przypadku gdy z jednej strony konkretne i dokładne warunki jego ewentualnego przedłużenia, w tym okresu przedłużenia, stanowią część postanowień i warunków uzgodnionych między kredytodawcą a kredytobiorcą w umowie o kredyt, a z drugiej strony koszty te są znane kredytodawcy.

54

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje:

Pojęcie „całkowitego kosztu kredytu ponoszonego przez konsumenta” zawarte w art. 3 lit. g) dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/48/WE z dnia 23 kwietnia 2008 r. w sprawie umów o kredyt konsumencki oraz uchylającej dyrektywę Rady 87/102/EWG należy interpretować w ten sposób, że pojęcie to obejmuje koszty z tytułu ewentualnego przedłużenia kredytu, w przypadku gdy z jednej strony konkretne i dokładne warunki jego ewentualnego przedłużenia, w tym okresu przedłużenia, stanowią część postanowień i warunków uzgodnionych między kredytodawcą a kredytobiorcą w umowie o kredyt, a z drugiej strony koszty te są znane kredytodawcy.