–

w imieniu Asendia Spain SLU przez I. Moreno-Tapię Rivas i E. de Félix Parrondo, abogadas, a także J. Botellę Carretera, abogado,

–

w imieniu rządu hiszpańskiego początkowo przez V. Ester Casas, a następnie przez M.J. Garcíę-Valdecasas Dorrego, działające w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu rządu francuskiego przez A.L. Desjonquères, E. de Moustier, a także R. Coesmego, działających w charakterze pełnomocników,

–

w imieniu Komisji Europejskiej przez L. Nicolae i J. Riusa Riu, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni dyrektywy 97/67/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 1997 r. w sprawie wspólnych zasad rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług (Dz.U. 1998, L 15, s. 14 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 6, t. 3, s. 71), zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/6/WE z dnia 20 lutego 2008 r. (Dz.U. 2008, L 52, s. 3) (zwanej dalej „dyrektywą 97/67”).

2

Wniosek ten został złożony w ramach sporu pomiędzy Sociedad Estatal Correos y Telégrafos SA (zwaną dalej „Correosem”) a Asendia Spain SLU w przedmiocie sprzedawania przez tę ostatnią spółkę znaków opłat za przesyłkę, innych niż znaczki pocztowe.

3

Motywy 8, 16 i 20 dyrektywy 97/67 stanowią:

[…]

[…]

4

Artykuł 7 ust. 1–4 tej dyrektywy stanowi:

„1.   Państwa członkowskie nie udzielają ani nie utrzymują w mocy wyłącznych lub szczególnych praw w zakresie ustanawiania i świadczenia usług pocztowych. Państwa członkowskie mogą finansować świadczenie usług powszechnych zgodnie z jednym lub kilkoma sposobami określonymi w ust. 2, 3 i 4 lub z wszelkimi innymi sposobami zgodnymi z traktatem.

2.   Państwa członkowskie mogą zapewniać świadczenie usług powszechnych przez zamówienie takich usług zgodnie z odnośnymi zasadami i przepisami w zakresie zamówień publicznych, w tym dialogiem konkurencyjnym lub procedurami negocjacyjnymi z publikacją lub bez publikacji ogłoszenia o zamówieniu, przewidzianymi w dyrektywie 2004/18/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie koordynacji procedur udzielania zamówień publicznych na roboty budowlane, dostawy i usługi [(Dz.U. 2004, L 134, s. 114 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 6, t. 7, s. 132)].

3.   Jeżeli państwo członkowskie ustali, że obowiązki świadczenia usługi powszechnej określone niniejszą dyrektywą pociągają za sobą koszt netto, obliczony z uwzględnieniem załącznika I, i stanowią nieuzasadnione obciążenie finansowe dla operatora świadczącego usługę powszechną, może wówczas wprowadzić:

4.   Jeżeli koszt netto zostaje podzielony zgodnie z ust. 3 lit. b), państwa członkowskie mogą ustanowić fundusz kompensacyjny, który może być finansowany z opłat wnoszonych przez operatorów świadczących usługi lub użytkowników i zarządzany jest w tym celu przez jednostkę niezależną od beneficjenta lub beneficjentów. Państwa członkowskie mogą uzależnić udzielanie zezwoleń operatorom świadczącym usługę zgodnie z art. 9 ust. 2 od zobowiązania do wniesienia składki do powyższego funduszu lub od spełnienia obowiązku świadczenia usługi powszechnej. Obowiązki świadczenia usług powszechnych, które dotyczą operatora(-ów) świadczącego(-ych) usługę powszechną i są wymienione w art. 3, mogą być w ten sposób finansowane”.

5

Artykuł 8 wspomnianej dyrektywy przewiduje:

„Postanowienia art. 7 nie naruszają prawa państw członkowskich do organizowania umieszczania skrzynek pocztowych na publicznych drogach, emitowania znaczków pocztowych i świadczenia usługi przesyłek poleconych stosowanych w procedurach sądowych lub administracyjnych zgodnie z ich ustawodawstwem krajowym”.

6

Motywy 2, 10, 11, 13 i 25 dyrektywy 2008/6 mają następujące brzmienie:

[…]

[…]

[…]

7

Artykuł 33 ley 43/2010 del servicio postal universal, de los derechos de los usuarios y del mercado postal (ustawy 43/2010 o powszechnej usłudze pocztowej, o prawach użytkowników i o rynku pocztowym), z dnia 30 grudnia 2010 r. (BOE nr 318 z dnia 31 grudnia 2010 r., s. 109195, zwanej dalej „ustawą 43/2010”), która transponowała dyrektywę 2008/6, ma następujące brzmienie:

„W celu zagwarantowania świadczenia usługi powszechnej i jej prawidłowego funkcjonowania, wyznaczonemu operatorowi gwarantuje się:

[…]

8

Correos został wyznaczony przez ustawę 43/2010 jako operator odpowiedzialny za świadczenie usługi powszechnej w Hiszpanii.

9

Asendia Spain jest operatorem posiadającym zezwolenie na świadczenie usług pocztowych na rynku hiszpańskim.

10

Ponieważ spółka ta sprzedawała inne niż znaczki pocztowe znaki opłaty za przesyłkę pocztową, Correos złożył do Juzgado de lo Mercantil no 3 de Madrid (sądu gospodarczego nr 3 w Madrycie, Hiszpania), pozew o zakazanie czynu nieuczciwej konkurencji.

11

W tych ramach Correos zarzuca Asendia Spain trzy rzekomo nieuczciwe zachowania, które wyrządziły szkodę Correosowi, to znaczy, po pierwsze, sprzedaż znaków opłat za przesyłkę lub znaków przedpłat, które imitują znaki stosowane przez Correos i które mogą zostać pomylone z tymi ostatnimi znakami, po drugie, sprzedaż znaków opłat za przesyłkę poza wewnętrzną siecią pocztową Correosu, oraz po trzecie, brak wystarczającego poinformowania użytkowników wspomnianych opłat za przesyłkę o tym, że korespondencja opatrzona tymi znakami może zostać wyłącznie zdeponowana tylko w niektórych skrzynkach na listy.

12

Zdaniem sądu odsyłającego nieuczciwy charakter działań Asendia Spain zależy od zakresu gwarancji udzielonych Correosowi przez ustawę 43/2010. W tym zakresie sąd ten przytacza orzecznictwo Tribunal Supremo (sądu najwyższego, Hiszpania), w świetle którego nie można wykluczyć, że art. 33 lit. e) ustawy 43/2010 powinien być interpretowany w ten sposób, że przyznaje on Correosowi wyłączne prawo w zakresie sprzedaży innych niż znaczki pocztowe znaków opłat za przesyłkę.

13

Mając wątpliwości co do zgodności z prawem Unii interpretowanego w ten sposób wspomnianego przepisu, Juzgado de lo Mercantil no 3 de Madrid (sąd gospodarczy nr 3 w Madrycie) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

14

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem procedura przewidziana w art. 267 TFUE jest instrumentem współpracy między Trybunałem i sądami krajowymi, dzięki któremu to instrumentowi Trybunał dostarcza sądom krajowym elementów wykładni prawa Unii, które są im niezbędne dla rozstrzygnięcia zawisłych przed nimi sporów (wyrok z dnia 27 listopada 2012 r., Pringle, C‑370/12, EU:C:2012:756, pkt 83 i przytoczone tam orzecznictwo).

15

W tym kontekście wyłącznie do sądu krajowego, przed którym toczy się spór i który wobec tego musi przyjąć na siebie odpowiedzialność za wydane orzeczenie, należy ocena w świetle konkretnych okoliczności sprawy zarówno niezbędności orzeczenia prejudycjalnego do wydania wyroku, jak i istotnego charakteru pytań skierowanych do Trybunału. W konsekwencji, ponieważ przedstawione pytania dotyczą wykładni prawa Unii, Trybunał jest co do zasady zobowiązany do orzekania (wyrok z dnia 27 czerwca 2017 r., Congregación de Escuelas Pías Provincia Betania, C‑74/16, EU:C:2017:496, pkt 24 i przytoczone tam orzecznictwo).

16

Wynika z tego, że pytania dotyczące wykładni prawa Unii przedstawione przez sąd krajowy w ramach stanu faktycznego i prawnego, za którego ustalenie sąd ten jest odpowiedzialny i którego prawidłowość nie podlega ocenie Trybunału, korzystają z domniemania, że mają znaczenie dla sprawy. Odrzucenie przez Trybunał złożonego przez sąd krajowy wniosku jest możliwe tylko wtedy, gdy jest oczywiste, że wykładnia prawa Unii, o którą wniesiono, nie ma żadnego związku ze stanem faktycznym lub z przedmiotem postępowania głównego, gdy problem jest natury hipotetycznej bądź gdy Trybunał nie dysponuje informacjami w zakresie stanu faktycznego lub prawnego niezbędnymi do udzielenia użytecznej odpowiedzi na postawione mu pytania (wyrok z dnia 6 września 2016 r., Petruhhin, C‑182/15, EU:C:2016:630, pkt 20 i przytoczone tam orzecznictwo).

17

W tym ostatnim względzie konieczność dokonania użytecznej dla sądu krajowego wykładni prawa Unii wymaga, aby sąd ten dokładnie określił ramy faktyczne i prawne stawianych pytań lub przynajmniej, aby wyjaśnił okoliczności faktyczne, na których opierają się te pytania. Trybunał jest bowiem uprawniony do orzekania co do wykładni aktu Unii, uwzględniając wyłącznie fakty przedstawione mu przez sąd krajowy (postanowienie z dnia 21 czerwca 2018 r., Idroenergia, C‑166/18, niepublikowane, EU:C:2018:476, pkt 12 i przytoczone tam orzecznictwo).

18

Istotne jest również, aby sąd odsyłający przedstawił szczegółowe powody, dla których powziął on wątpliwości w przedmiocie wykładni określonych przepisów prawa Unii i uznał za konieczne postawienie pytań prejudycjalnych Trybunałowi. Niezbędne jest ponadto, aby sąd krajowy przedstawił minimalne chociażby wyjaśnienie powodów wyboru przepisów Unii, o których wykładnię się zwraca, jak również istniejącego według tego sądu związku między tymi przepisami a prawem krajowym mającym zastosowanie do rozpatrywanego przez niego sporu (postanowienie z dnia 21 czerwca 2018 r., Idroenergia, C‑166/18, niepublikowane, EU:C:2018:476, pkt 13 i przytoczone tam orzecznictwo).

19

Te wymogi dotyczące treści wniosku o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym zostały uregulowane w art. 94 regulaminu postępowania przed Trybunałem, o którym w ramach współpracy ustanowionej w art. 267 TFUE sąd odsyłający powinien wiedzieć i którego powinien skrupulatnie przestrzegać (postanowienie z dnia 21 czerwca 2018 r., Idroenergia, C‑166/18, niepublikowane, EU:C:2018:476, pkt 14 i przytoczone tam orzecznictwo).

20

Wymagania te są również ujęte w pkt 15 zaleceń Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dla sądów krajowych dotyczących składania wniosków o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym (Dz.U. 2018, C 257, s. 1). Ponadto z pkt 16 tych zaleceń wynika, że „sąd odsyłający powinien dokładnie przedstawić treść przepisów krajowych mających zastosowanie do okoliczności faktycznych sporu w postępowaniu głównym” (zob. podobnie postanowienie z dnia 21 czerwca 2018 r., Idroenergia, C‑166/18, niepublikowane, EU:C:2018:476, pkt 16, 17).

21

W pisemnych uwagach Komisja podniosła, że postanowienie odsyłające nie zawiera wystarczających elementów dotyczących ram faktycznych sporu w postępowaniu głównym oraz uregulowania krajowego mającego znaczenie dla zrozumienia pytania pierwszego. W konsekwencji pytanie to należałoby uznać za niedopuszczalne.

22

Tymczasem wyraźnie z tego postanowienia wynika, po pierwsze, że sąd odsyłający został wezwany do orzekania w przedmiocie nieuczciwej praktyki handlowej polegającej na oferowaniu przez Asendia Spain sprzedaży znaków opłaty za przesyłkę innych niż znaczki pocztowe, oraz po drugie, że nieuczciwy charakter tej praktyki zależy od tego, czy wyłączne prawo przyznane przez art. 33 lit. e) ustawy 43/2010 Correosowi do dystrybucji owych znaków opłat za przesyłkę jest zgodne z art. 7 i 8 dyrektywy 97/67.

23

Okoliczność, iż Komisja twierdzi, że dokonywana przez sąd odsyłający interpretacja hiszpańskiego przepisu nie jest prawidłowa, a zatem, że art. 33 lit. e) ustawy 43/2010 nie przyznaje żadnego wyłącznego prawa Correosowi, nie ma znaczenia, z uwagi na orzecznictwo, o którym mowa w pkt 16 i 17 niniejszego wyroku.

24

Z powyższego wynika, że pytanie pierwsze jest dopuszczalne.

25

Z kolei nie jest tak w przypadku pytania drugiego.

26

W rzeczywistości bowiem, jak zasadniczo podnoszą rząd francuski i Komisja w pisemnych uwagach, sąd odsyłający w żaden sposób nie określa ram faktycznych i prawnych, w jakie wpisuje się pytanie drugie. W szczególności nie wyjaśnia on, na jakiej podstawie uważa, że z jedynego przepisu krajowego cytowanego w postanowieniu odsyłającym, to znaczy z art. 33 lit. e) ustawy 43/2010, należy wywnioskować, że nakazuje on prywatnym operatorom pocztowym dysponowanie fizycznymi powszechnie dostępnymi placówkami w celu dystrybucji i sprzedaży znaków opłat za przesyłkę innych niż znaczki pocztowe.

27

Ponadto postanowienie to nie wskazuje, poza ogólnym odesłaniem do „uregulowania pocztowego Unii Europejskiej”, przepisów prawa Unii, o których wykładnię się wnioskuje, co uniemożliwia Trybunałowi zrozumienie związku pomiędzy tym prawem a prawem krajowym mającym zastosowanie do sporu w postępowaniu głównym.

28

W tych okolicznościach Trybunał nie posiada elementów faktycznych i elementów prawnych koniecznych dla udzielenia użytecznej odpowiedzi na pytanie drugie, które z tego powodu jest oczywiście niedopuszczalne.

29

Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający zmierza zasadniczo do ustalenia, czy art. 7 ust. 1 i art. 8 dyrektywy 97/67 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one uregulowaniu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które gwarantuje operatorowi wyznaczonemu do świadczenia powszechnych usług pocztowych wyłączne prawo dystrybucji znaków opłaty za przesyłkę innych niż znaczki pocztowe.

30

W celu udzielenia odpowiedzi na to pytanie wystarczy zauważyć, że z treści samego wspomnianego art. 7 ust. 1 wynika, że „[p]aństwa członkowskie nie udzielają ani nie utrzymują w mocy wyłącznych lub szczególnych praw w zakresie ustanawiania i świadczenia usług pocztowych”.

31

W ten sposób przepis ten sprzeciwia się każdemu uregulowaniu krajowemu, takiemu jak sporne w postępowaniu głównym, które przyznaje wyłączne prawa podmiotom świadczącym usługi pocztowe, a zatem również wyłączne prawo do sprzedaży znaków opłat za przesyłkę innych niż znaczki pocztowe.

32

Przemawia za tym również historyczna i teleologiczna wykładnia dyrektywy 97/67.

33

W rzeczywistości bowiem, jak wynika to z motywu 16 dyrektywy 97/67 w pierwotnym jej brzmieniu, utrzymanie zastrzeżonych sektorów stanowiło uprzywilejowaną opcję w celu finansowania powszechnych usług pocztowych. Niemniej jednak z motywów 10, 11, 13 i 25 dyrektywy 2008/6 wynika, że wraz z przyjęciem tej dyrektywy prawodawca Unii ostatecznie uznał, że w świetle badań perspektywicznych, jakie zostały przeprowadzone w celu oceny wpływu na usługi powszechne osiągnięcia wewnętrznego rynku usług pocztowych, podstawowy cel, jakim jest zagwarantowanie stałego świadczenia usługi powszechnej, może zostać jednak osiągnięty bez potrzeby utrzymania zastrzeżonego sektora, oraz że w konsekwencji, „właściwe [było] zaprzestanie stosowania zastrzeżonego obszaru i szczególnych praw jako sposobów zapewnienia finansowania usługi powszechnej”.

34

Ponadto, nawet jeżeli nadal byłoby konieczne zewnętrzne finansowanie pozostałych kosztów netto usługi powszechnej, to art. 7 ust. 2–4 dyrektywy 97/67 nie wymienia wśród opcji wyraźnie zezwolonych dla finansowania usługi powszechnej przyznania wyłącznego lub szczególnego uprawnienia wyznaczonemu operatorowi.

35

Powyższym rozważaniom nie przeczy art. 8 dyrektywy 97/67, zgodnie z którym postanowienia jej art. 7 nie stanowią naruszenia praw członkowskich do organizowania w szczególności emitowania znaczków pocztowych zgodnie z ich ustawodawstwem krajowym.

36

W rzeczywistości bowiem emisja znaków opłat za przesyłkę innych niż znaczki pocztowe, takich jak dystrybuowane przez Asendia Spain, nie jest objęta w oczywisty sposób materialnym zakresem zastosowania wspomnianego art. 8, który odnosi się jedynie do umieszczania skrzynek na listy na drogach publicznych i do usług przesyłek poleconych stosowanych w procedurach sądowych lub administracyjnych.

37

Za takim wnioskiem przemawia ponadto okoliczność, iż, z jednej strony, ponieważ ów art. 8 wprowadza wyjątek od ogólnej zasady zawartej w art. 7 ust. 1 dyrektywy 97/67 i zmierza do osiągnięcia głównego celu dyrektywy 2008/6, to znaczy, jak wynika to z samego jej tytułu, do osiągnięcia wewnętrznego rynku usług pocztowych, wspomniany art. 8 należy interpretować w sposób ścisły. Z drugiej strony, z motywu 20 dyrektywy 97/67 wynika, że jedynie ze względów porządku publicznego i bezpieczeństwa publicznego do państw członkowskich nadal należy wyznaczanie w szczególności podmiotu lub podmiotów, które mają prawo emisji znaczków pocztowych identyfikujących kraj pochodzenia, z wyłączeniem każdego innego powodu związanego z finansowaniem usługi powszechnej.

38

Z ogółu powyższych rozważań wynika, że na pytanie pierwsze trzeba odpowiedzieć w ten sposób, iż art. 7 ust. 1 i art. 8 dyrektywy 97/67 należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one uregulowaniu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które gwarantuje operatorowi wyznaczonemu do świadczenia powszechnej usługi pocztowej wyłączne prawo do dystrybucji znaków opłaty za przesyłkę innych niż znaczki pocztowe.

39

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (ósma izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 7 ust. 1 i art. 8 dyrektywy 97/67/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 grudnia 1997 r. w sprawie wspólnych zasad rozwoju rynku wewnętrznego usług pocztowych Wspólnoty oraz poprawy jakości usług, zmienionej dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/6/WE z dnia 20 lutego 2008 r., należy interpretować w ten sposób, że sprzeciwiają się one uregulowaniu krajowemu, takiemu jak rozpatrywane w postępowaniu głównym, które gwarantuje operatorowi wyznaczonemu do świadczenia powszechnej usługi pocztowej wyłączne prawo do dystrybucji znaków opłaty za przesyłkę innych niż znaczki pocztowe.