This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 62018CJ0199
Judgment of the Court (Ninth Chamber) of 12 September 2019.#Pollo del Campo S.c.a. and Others v Regione Emilia-Romagna and Others and SAIGI Società Cooperativa Agricola a r.l. and MA.GE.MA. Società Agricola Cooperativa v Regione Emilia-Romagna and A.U.S.L. Romagna.#Requests for a preliminary ruling from the Consiglio di Stato.#Reference for a preliminary ruling — Approximation of laws — Regulation (EC) No 882/2004 — Article 27 — Official controls of feed and food — Financing — Fees or charges payable for official controls — Whether it is possible for Member States to exempt certain categories of operator — Minimum rates for fees.#Joined Cases C-199/18, C-200/18 and C-343/18.
Wyrok Trybunału (dziewiąta izba) z dnia 12 września 2019 r.
Pollo del Campo S.c.a. i in. przeciwko Regione Emilia-Romagna i in.oraz SAIGI Società Cooperativa Agricola a r.l. i MA.GE.MA. Società Agricola Cooperativa przeciwko Regione Emilia-Romagna i A.U.S.L. Romagna.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożone przez Consiglio di Stato.
Odesłanie prejudycjalne – Zbliżanie ustawodawstw – Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 – Artykuł 27 – Urzędowe kontrole pasz i żywności – Finansowanie – Opłaty i należności z tytułu kontroli urzędowych – Możliwość zwolnienia przez państwa członkowskie niektórych kategorii podmiotów gospodarczych – Minimalne stawki opłat.
Sprawy połączone C-199/18, C-200/18 i C-343/18.
Wyrok Trybunału (dziewiąta izba) z dnia 12 września 2019 r.
Pollo del Campo S.c.a. i in. przeciwko Regione Emilia-Romagna i in.oraz SAIGI Società Cooperativa Agricola a r.l. i MA.GE.MA. Società Agricola Cooperativa przeciwko Regione Emilia-Romagna i A.U.S.L. Romagna.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożone przez Consiglio di Stato.
Odesłanie prejudycjalne – Zbliżanie ustawodawstw – Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 – Artykuł 27 – Urzędowe kontrole pasz i żywności – Finansowanie – Opłaty i należności z tytułu kontroli urzędowych – Możliwość zwolnienia przez państwa członkowskie niektórych kategorii podmiotów gospodarczych – Minimalne stawki opłat.
Sprawy połączone C-199/18, C-200/18 i C-343/18.
ECLI identifier: ECLI:EU:C:2019:718
WYROK TRYBUNAŁU (dziewiąta izba)
z dnia 12 września 2019 r. ( *1 )
Odesłanie prejudycjalne – Zbliżanie ustawodawstw – Rozporządzenie (WE) nr 882/2004 – Artykuł 27 – Urzędowe kontrole pasz i żywności – Finansowanie – Opłaty i należności z tytułu kontroli urzędowych – Możliwość zwolnienia przez państwa członkowskie niektórych kategorii podmiotów gospodarczych – Minimalne stawki opłat
W sprawach połączonych C‑199/18, C‑200/18 i C‑343/18
mających za przedmiot wnioski o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożone przez Consiglio di Stato (radę stanu, Włochy) postanowieniami z dnia 14 grudnia 2017 r., które wpłynęły do Trybunału w dniu 19 marca 2018 r., w postępowaniach:
Pollo del Campo S.c.a.,
Avi Coop Società Cooperativa Agricola (C‑199/18),
C.A.F.A.R. – Società Agricola Cooperativa,
Società Agricola Guidi di Roncofreddo di Guidi Giancarlo e Nicolini Fausta (C‑200/18)
przeciwko
Regione Emilia-Romagna,
Azienda Unità Sanitaria Locale 104 di Modena,
A.U.S.L. Romagna (C‑199/18 i C‑200/18),
oraz
SAIGI Società Cooperativa Agricola a r.l.,
MA.GE.MA. Società Agricola Cooperativa
przeciwko
Regione Emilia-Romagna,
A.U.S.L. Romagna (C‑343/18),
TRYBUNAŁ (dziewiąta izba),
w składzie: K. Jürimäe, prezes izby, D. Šváby (sprawozdawca) i S. Rodin, sędziowie,
rzecznik generalny: P. Pikamäe,
sekretarz: A. Calot Escobar,
uwzględniając pisemny etap postępowania,
rozważywszy uwagi przedstawione:
– |
w imieniu Pollo del Campo S.c.a., Avi Coop Società Cooperativa Agricola przez M. Giustinianiego, A. Gamberiniego oraz M. Aldegheriego, avvocati, |
– |
w imieniu C.A.F.A.R. – Società Agricola Cooperativa przez M. Aldegheri, avvocatessa, a następnie przez A. Clarizię, avvocato, |
– |
w imieniu Società Agricola Guidi di Roncofreddo di Guidi Giancarlo e Nicolini Fausta przez M. Giustinianiego, A. Gamberiniego oraz M. Aldegheriego, avvocati, |
– |
w imieniu A.U.S.L. Romagna przez A. Lollego, avvocato, |
– |
w imieniu Regione Emilia-Romagna przez G. Puliattiego oraz F. Senofonte, avvocati, |
– |
w imieniu Komisji Europejskiej przez F. Moro oraz D. Bianchiego, działających w charakterze pełnomocników, |
podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,
wydaje następujący
Wyrok
1 |
Wnioski o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczą wykładni art. 27 rozporządzenia (WE) nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie kontroli urzędowych przeprowadzanych w celu sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i dobrostanu zwierząt (Dz.U. 2004, L 165, s. 1). |
2 |
Wnioski te zostały złożone w ramach trzech sporów między Pollo del Campo S.c.a. i Avi Coop Società Cooperativa Agricola (sprawa C‑199/18), C.A.F.A.R. – Società Agricola Cooperativa i Società Agricola Guidi di Roncofreddo di Guidi Giancarlo e Nicolini Fausta (sprawa C‑200/18) oraz SAIGI Società Cooperativa Agricola a r.l. i MA.GE.MA. Società Agricola Cooperativa (sprawa C‑343/18) a Regione Emilia-Romagna (regionem Emilią-Romanią, Włochy), Azienda Unità Sanitaria Locale 104 di Modena (miejscowym zakładem służby zdrowia 104 w Modenie, Włochy) i A.U.S.L. Romagna (miejscowym zakładem służby zdrowia w Romanii, Włochy) w przedmiocie decyzji tego regionu, który nałożył na skarżące w postępowaniu głównym opłatę przeznaczoną na pokrycie kosztów poniesionych w ramach urzędowych kontroli weterynaryjnych. |
Ramy prawne
Prawo Unii
Dyrektywa 89/662/EWG
3 |
Artykuł 1 dyrektywy Rady 89/662/EWG z dnia 11 grudnia 1989 r. dotyczącej kontroli weterynaryjnych w handlu wewnątrzwspólnotowym w perspektywie wprowadzenia rynku wewnętrznego (Dz.U. 1989, L 395, s. 13), zmienionej dyrektywą 2004/41/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. (Dz.U. 2004, L 157, s. 33) (zwanej dalej „dyrektywą 89/662”), stanowi, że państwa członkowskie zapewniają, aby kontrole weterynaryjne przeprowadzane na produktach pochodzenia zwierzęcego, które są objęte dyrektywami wymienionymi w załączniku A i które są przeznaczone do handlu, nie były już przeprowadzane na granicach, lecz zgodnie z przepisami niniejszej dyrektywy. |
4 |
W tym załączniku A wskazano w rozdziale I dyrektywę Rady 2002/99/WE z dnia 16 grudnia 2002 r. ustanawiającą przepisy o wymaganiach zdrowotnych dla zwierząt regulujące produkcję, przetwarzanie, dystrybucję oraz wprowadzanie produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi (Dz.U. 2003, L 18, s. 11; sprostowanie wyd. spec. w jęz. polskim Dz.U. 2004, rozdz. 1. t. 21, s. 392) oraz rozporządzenie (WE) nr 853/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. ustanawiające szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego (Dz.U. 2004, L 139, s. 55). |
Dyrektywa 93/119/WE
5 |
W dyrektywie Rady 93/119/WE z dnia 22 grudnia 1993 r. w sprawie ochrony zwierząt podczas uboju lub zabijania (Dz.U. 1993, L 340, s. 21) ustanowiono wspólne minimalne normy ochrony zwierząt podczas uboju lub zabijania w celu zapewnienia racjonalnego rozwoju produkcji i umożliwienia realizacji rynku wewnętrznego zwierząt i produktów zwierzęcych. |
Dyrektywa 96/23/WE
6 |
W dyrektywie Rady 96/23/WE z dnia 29 kwietnia 1996 r. w sprawie środków monitorowania niektórych substancji i ich pozostałości u żywych zwierząt i w produktach pochodzenia zwierzęcego oraz uchylającej dyrektywy 85/358/EWG i 86/469/EWG oraz decyzje 89/187/EWG i 91/664/EWG (Dz.U. 1996, L 125, s. 10) ustanowiono środki w celu monitorowania substancji i grup pozostałości wymienionych w załączniku I do tej dyrektywy. |
7 |
W tym celu art. 3 tej dyrektywy, znajdujący się w jej rozdziale II, zatytułowanym „Plany monitorowania dla wykrywania pozostałości lub substancji”, stanowi: „Proces produkcyjny zwierząt i podstawowe produkty pochodzenia zwierzęcego są monitorowane zgodnie z przepisami niniejszego rozdziału do celów wykrywania obecności pozostałości i substancji wymienionych w załączniku I w zwierzętach żywych, ich wydalinach, płynach ustrojowych i tkankach, w produktach pochodzenia zwierzęcego, paszach dla zwierząt oraz w wodzie pitnej”. |
Rozporządzenie (WE) nr 178/2002
8 |
Rozporządzenie (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiające ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego, powołujące Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności oraz ustanawiające procedury w zakresie bezpieczeństwa żywności (Dz.U. 2002, L 31, s. 1; sprostowanie Dz.U. 2015, L 37, s. 24), stanowi w art. 3 zatytułowanym „Pozostałe definicje”: „Do celów niniejszego rozporządzenia:
[…]
[…]
|
Rozporządzenie nr 853/2004
9 |
Załącznik III do rozporządzenia nr 853/2004 zawiera szereg szczególnych wymogów. W szczególności sekcja 2 tego załącznika III zawiera wymogi mające zastosowanie do mięsa drobiu i zajęczaków obejmujące w szczególności działalność polegającą na uboju zwierząt i na rozbiorze mięsa. |
Rozporządzenie nr 882/2004
10 |
W motywach 4, 6 i 32 rozporządzenia nr 882/2004 wskazano:
[…]
[…]
|
11 |
Tytuł I rozporządzenia nr 882/2004: „Przedmiot, zakres [stosowania] i definicje” zawiera art. 1 dotyczący przedmiotu i zakresu stosowania, który stanowi w ust. 1: „Niniejsze rozporządzenie ustanawia ogólne zasady wykonywania kontroli urzędowych mających na celu sprawdzenie zgodności z regułami ukierunkowanymi w szczególności na:
|
12 |
Artykuł 2 pkt 1 rozporządzenia nr 882/2004 definiuje „kontrolę urzędową” jako „każdą formę kontroli, którą właściwy organ lub Wspólnota wykonuje do celów sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym, regułami dotyczącymi zdrowia zwierząt i ich dobrostanu”. |
13 |
Zatytułowany „Kontrole urzędowe państw członkowskich”, tytuł II wspomnianego rozporządzenia zawiera rozdział I dotyczący „Zobowiązań ogólnych”. W rozdziale tym znajduje się art. 3 dotyczący „Zobowiązań ogólnych w odniesieniu do organizacji kontroli urzędowych”, zgodnie z którym: „1. Państwa członkowskie zapewniają, aby kontrole urzędowe były przeprowadzane regularnie, w oparciu o zagrożenie oraz z właściwą częstotliwością tak, aby osiągnąć cele niniejszego rozporządzenia, […] […] 3. Kontrole urzędowe przeprowadza się na każdym etapie produkcji, przetwarzania i dystrybucji pasz lub żywności oraz zwierząt i produktów zwierzęcych. Obejmują one kontrole przedsiębiorstw paszowych i żywnościowych, wykorzystania pasz i żywności, magazynowania pasz i żywności, wszelkich procesów, materiałów, substancji, działań lub czynności, łącznie z transportem stosowanym w odniesieniu do pasz lub żywności, oraz żywych zwierząt, wymagane do osiągnięcia celów niniejszego rozporządzenia. […]”. |
14 |
W rozdziale VI wspomnianego tytułu II, pod nagłówkiem „Finansowanie kontroli urzędowych”, znajduje się art. 26 przedstawiający „Zasadę ogólną” w następujący sposób: „Państwa członkowskie zapewniają odpowiednie środki finansowe w celu zagwarantowania niezbędnego personelu oraz inne środki na kontrole urzędowe, osiągnięte wszelkimi sposobami uznanymi za właściwe, w tym poprzez ogólne opodatkowanie lub poprzez ustanowienie opłat lub należności”. |
15 |
Artykuł 27 rozporządzenia nr 882/2004, zatytułowany „Opłaty lub należności”, ma następujące brzmienie: „1. Państwa członkowskie mogą pobierać opłaty lub należności mające na celu pokrycie kosztów poniesionych w ramach kontroli urzędowych. 2. Jednakże w odniesieniu do działań określonych w załączniku IV, sekcja A, oraz załączniku V, sekcja A, państwa członkowskie zapewniają pobieranie opłat. 3. Bez uszczerbku dla ust. 4 i 6, opłaty pobrane w odniesieniu do szczególnych działań wymienionych w załączniku IV, sekcja A, oraz załączniku V, sekcja A, nie są niższe niż minimalne stawki określone w załączniku IV, sekcja B, oraz załączniku V, sekcja B. Jednakże przez okres przejściowy do dnia 1 stycznia 2008 r., w odniesieniu do działań określonych w załączniku IV, sekcja A, państwa członkowskie mogą nadal stosować stawki stosowane obecnie na podstawie dyrektywy [Rady] 85/73/EWG [z dnia 29 stycznia 1985 r. w sprawie finansowania badania i kontroli sanitarnej świeżego mięsa, w tym drobiowego (Dz.U. 1985, L 32, s. 14)]. […] 4. Opłaty pobrane do celów kontroli urzędowych zgodnie z ust. 1 lub 2: […]
5. Przy ustalaniu opłat państwa członkowskie biorą pod uwagę:
6. W przypadku gdy w świetle kontroli własnych i systemów śledzenia pochodzenia produktu stosowanych przez przedsiębiorstwo paszowe lub żywnościowe, jak również w świetle poziomu zgodności wykazanego w trakcie kontroli urzędowych, w odniesieniu do niektórych rodzajów pasz lub żywności albo działań, kontrole urzędowe są przeprowadzane ze zmniejszoną częstotliwością lub w celu uwzględnienia kryteriów określonych w ust. 5 lit. b)–d), państwa członkowskie mogą ustalić opłatę w zakresie kontroli urzędowej poniżej minimalnych stawek określonych w ust. 4 lit. b), pod warunkiem że zainteresowane państwo członkowskie przekaże Komisji sprawozdanie określające:
[…]”. |
16 |
Załącznik IV do rozporządzenia nr 882/2004 jest zatytułowany „Działania i minimalne stawki opłat i należności związane z kontrolami urzędowymi w odniesieniu do zakładów wspólnotowych”. W sekcji A tego załącznika IV wskazano:
|
17 |
Sekcja B tego załącznika IV przewiduje, że państwa członkowskie pobierają w odniesieniu do kontroli dotyczących wykazu produktów wskazanych w tej sekcji stawki minimalne odpowiadające opłatom i należnościom wskazanym we wspomnianej sekcji. W sekcji tej ustalono w szczególności stawki minimalne dla opłat i należności mających zastosowanie do inspekcji w ubojni, podobnie jak stawki minimalne dla opłat i należności mających zastosowanie do kontroli zakładów rozbioru mięsa. |
18 |
Załącznik V do wspomnianego rozporządzenia dotyczy „Działań i minimalnych stawek opłat i należności związanych z kontrolami urzędowymi towarów i żywych zwierząt wprowadzonych do Wspólnoty” i przewiduje: „Działania objęte dyrektywami [Rady] 97/78/WE [z dnia 18 grudnia 1997 r. ustanawiającą zasady regulujące organizację kontroli weterynaryjnej produktów wprowadzanych do Wspólnoty z państw trzecich (Dz.U. 1997, L 24, s. 9)] oraz 91/496/EWG [z dnia 15 lipca 1991 r. ustanawiającą zasady regulujące organizację kontroli weterynaryjnych zwierząt wprowadzanych na rynek Wspólnoty z państw trzecich i zmieniającą dyrektywy 89/662/EWG, 90/425/EWG oraz 90/675/EWG (Dz.U. 1991, L 268, s. 56),] w odniesieniu do których państwa członkowskie obecnie pobierają opłaty na podstawie dyrektywy 85/73/EWG”. |
19 |
Sekcja B tego załącznika V przewiduje, że państwa członkowskie pobierają w odniesieniu do kontroli urzędowych dotyczących wykazu produktów wskazanych w tej sekcji stawki minimalne odpowiadające opłatom i należnościom wskazanym we wspomnianej sekcji. |
Prawo włoskie
20 |
Artykuł 1 decreto legislativo n. 194 – Disciplina delle modalità di rifinanziamento dei controlli sanitari ufficiali in attuazione del regolamento (CE) n. 882/2004 (dekretu ustawodawczego nr 194 w sprawie warunków finansowania urzędowych kontroli sanitarnych na podstawie rozporządzenia nr 882/2004) (zwanego dalej „dekretem ustawodawczym nr 194/2008”) z dnia 19 listopada 2008 r. (GURI nr 289 z dnia 11 grudnia 2008 r.) ogranicza „Zakres stosowania” tego dekretu ustawodawczego w następujący sposób: „1. Niniejszy dekret ustanawia warunki finansowania urzędowych kontroli sanitarnych, regulowanych w tytule II rozporządzenia [nr 882/2004], przeprowadzanych przez właściwe organy do celów sprawdzenia zgodności z prawem paszowym i żywnościowym oraz regułami dotyczącymi zdrowia i dobrostanu zwierząt. 2. Do finansowania kontroli, o których mowa w ustępie 1, stosuje się opłaty przewidziane w załącznikach do niniejszego dekretu, zgodnie z warunkami, o których mowa w artykule 2. 3. Opłaty określone w niniejszym dekrecie zastępujące wszelkie inne opłaty, przewidziane za kontrole sanitarne, określone w ustępie 1, są ponoszone przez podmioty z sektorów objętych kontrolami, o których mowa w ustępie 1 […]”. |
21 |
W dekrecie ustawodawczym nr 194/2008, w załączniku A, sekcje 1 i 2, ustanowiono kwoty opłat mających zastosowanie do zakładów uboju oraz do kontroli zakładów rozbioru mięsa odpowiadające kwotom zawartym w załączniku IV, sekcja B, do rozporządzenia nr 882/2004. |
22 |
W celu stosowania przepisów rozporządzenia nr 882/2004 oraz zapobiegania odmiennemu traktowaniu na terytorium włoskim w drodze legge n. 96 – Disposizioni per l’adempimento di obblighi derivanti dall’appartenenza dell’Italia alle Comunità europee – Legge comunitaria 2009 (ustawy nr 96 wprowadzającej przepisy regulujące wykonanie zobowiązań wynikających z członkostwa Włoch we Wspólnotach Europejskich – Ustawa wspólnotowa 2009) z dnia 4 czerwca 2010 r. (dodatek zwyczajny do GURI nr 146 z dnia 25 czerwca 2010 r.) zmieniono art. 1 dekretu ustawodawczego nr 194/2008 i wprowadzono ust. 3a, który stanowi: „Z zakresu stosowania niniejszego dekretu wyłączeni są przedsiębiorcy rolni z tytułu prowadzenia działalności, o której mowa w art. 2135 kodeksu cywilnego”. |
23 |
Artykuł 2135 Codice civile (kodeksu cywilnego) stanowi: „»Przedsiębiorca rolny« oznacza osobę, która prowadzi jeden z następujących rodzajów działalności: uprawa roli, leśnictwo, hodowla zwierząt i działania powiązane. »Uprawa roli«, »leśnictwo« i »hodowla zwierząt« oznaczają działalność zmierzającą do ochrony oraz rozwoju cyklu biologicznego lub istotnego etapu tego cyklu, o charakterze roślinnym lub zwierzęcym, w której korzysta się lub można korzystać z ziemi uprawnej, lasu lub wód słodkich, słonych lub morskich. »Działalność powiązana« oznacza działalność wykonywaną przez przedsiębiorcę rolnego, której przedmiotem jest obsługa, przechowywanie, przetwarzanie, obrót i wycena produktów otrzymanych głównie z uprawy roli, lasu lub hodowli zwierząt, jak również działalność związaną z dostawą towarów lub usług, głównie z wykorzystaniem urządzeń lub zasobów przedsiębiorstwa normalnie stosowanych w prowadzonej działalności rolniczej, w tym działalność dotyczącą ulepszenia obszarów oraz zasobów rolnych i leśnych bądź wynajem pokoi gościnnych zgodnie z przepisami prawa”. |
Spory w postępowaniach głównych i pytania prejudycjalne
24 |
Wnoszące apelację w postępowaniu głównym to przedsiębiorstwa rolne prowadzące działalność w zakresie hodowli, uboju i wprowadzania do obrotu drobiu. |
25 |
W drodze uchwały z dnia 12 grudnia 2011 r. rady regionalnej Emilii-Romaniipostanowiła poddać obowiązkowi uiszczania opłat przewidzianych w dekrecie ustawodawczym nr 194/2008 także przedsiębiorców rolnych prowadzących działalność, o której mowa w sekcjach 1 i 2 załącznika A do tego dekretu, a mianowicie ubojnie i zakłady rozbioru mięsa. |
26 |
Wnoszące apelację w postępowaniu głównym zaskarżyły przed Tribunale amministrativo regionale per l’Emiglia-Romagna (regionalnym sądem administracyjnym dla Emilii-Romanii, Włochy) tę decyzję oraz wynikające z niej akty nakładające opłatę, wydane w odniesieniu do nich. Sąd ten oddalił skargę, orzekając zasadniczo, że rozporządzenie nr 882/2004 nie upoważnia państw członkowskich do wprowadzania jakichkolwiek odstępstw od obowiązku wnoszenia opłat weterynaryjnych. |
27 |
Wnoszące apelację w postępowaniu głównym wniosły wówczas odwołanie do Consiglio di Stato (rady stanu, Włochy), aby doprowadzić do zmiany tego wyroku. Podnoszą one w istocie, po pierwsze, że przepisy Unii nie wprowadzają wymogu obciążenia wszystkich podmiotów prowadzących działalność w sektorze rolnym, w szczególności „przedsiębiorców rolnych” w rozumieniu art. 2135 kodeksu cywilnego, obowiązkiem uiszczania opłat związanych z urzędowymi kontrolami sanitarnymi. W przepisach Unii poprzestano na zobowiązaniu państw członkowskich do zapewnienia pobierania opłaty za określone rodzaje działań takie jak inspekcja w ubojniach i kontrola nad działalnością zakładów rozbioru mięsa. Państwa członkowskie mają swobodę w zakresie zapewnienia finansowania tych kontroli w sposób uznany za najbardziej właściwy. |
28 |
Po drugie, wnoszące apelację w postępowaniu głównym twierdzą, że zwolnienie z uiszczania opłat powinno również obejmować przedsiębiorców rolnych, którzy prowadzą działalność powiązaną z hodowlą zwierząt, taką jak przeładunek, składowanie, przetwarzanie, wprowadzanie do obrotu i wycena produktów uzyskiwanych głównie z hodowli zwierząt. |
29 |
Zajmujący się sprawą sąd odsyłający uważa za konieczne ustalenie, jakie obowiązki nałożono na państwa członkowskie w rozporządzeniu nr 882/2004. W szczególności Consiglio di Stato (rada stanu) zastanawia się z jednej strony, czy rozporządzenie to oferuje państwom członkowskim możliwość wprowadzenia zwolnień z obowiązku uiszczania opłaty za urzędowe kontrole sanitarne. |
30 |
Z drugiej strony sąd ten zastanawia się nad dokładnym określeniem kategorii przedsiębiorców rolnych, którzy mogą zostać zwolnieni z uiszczania tej opłaty, biorąc pod uwagę wyrok wydany w dniu 10 listopada 2016 r. przez Corte di cassazione (sąd kasacyjny, Włochy), w którym uznano za „przedsiębiorców rolnych” w rozumieniu art. 2135 kodeksu cywilnego spółdzielnie przedsiębiorstw rolnych i ich konsorcja, gdy w celu prowadzenia działalności, o której mowa w tym artykule, używają w przeważającej mierze produktów wytworzonych przez swoich członków lub dostarczają w przeważającej mierze swoim członkom towary i świadczą usługi mające na celu dbałość o dany cykl biologiczny i o jego rozwój. |
31 |
W tych okolicznościach Consiglio di Stato (rada stanu) postanowiła zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:
|
W przedmiocie pytań prejudycjalnych
W przedmiocie pytania pierwszego
32 |
Poprzez pytanie pierwsze sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 27 rozporządzenia nr 882/2004 należy interpretować w ten sposób, że stanowi on, iż państwa członkowskie mają obowiązek nałożenia opłat w zakresie kontroli urzędowej za działania wymienione w załączniku IV, sekcja A, oraz załączniku V, sekcja A, do tego rozporządzenia również na podmioty prowadzące przedsiębiorstwa spożywcze lub podmioty działające na rynku pasz, które prowadzą działalność w zakresie uboju i rozbioru mięsa w sposób pomocniczy w stosunku do swej głównej działalności w zakresie hodowli. |
33 |
Na wstępie należy zauważyć, że z art. 2 pkt 1 i z art. 3 rozporządzenia nr 882/2004 w związku z motywami 4 i 6 tego rozporządzenia wynika, iż na państwach członkowskich ciąży obowiązek przeprowadzenia kontroli urzędowych mających na celu sprawdzenie, czy podmioty prowadzące przedsiębiorstwa spożywcze i działające na rynku pasz na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i dystrybucji pasz lub żywności oraz zwierząt i produktów zwierzęcych przestrzegają prawa paszowego i żywnościowego. |
34 |
Zgodnie z art. 26 rozporządzenia nr 882/2004 państwa członkowskie zapewniają zatem odpowiednie środki finansowe w celu zagwarantowania niezbędnego personelu oraz innych środków na kontrole urzędowe, osiągnięte wszelkimi sposobami uznanymi za właściwe, w tym poprzez ogólne opodatkowanie lub poprzez ustanowienie opłat lub należności. W tym względzie Trybunał zinterpretował ten artykuł, analizowany w świetle motywu 32 tego rozporządzenia, w ten sposób, że państwa członkowskie dysponują szerokim zakresem uznania w celu udostępnienia odpowiednich środków finansowych, aby mieć do dyspozycji pracowników i inne zasoby na potrzeby kontroli urzędowych (zob. podobnie wyrok z dnia 26 lipca 2017 r., Superfoz – Supermercados, C‑519/16, EU:C:2017:601, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo). |
35 |
Natomiast zakres tego uznania podlega zharmonizowanym normom przewidzianym w art. 27 rozporządzenia nr 882/2004, gdy państwa członkowskie decydują się nałożyć na podmioty gospodarcze opłaty lub należności, o których mowa w tym artykule (wyrok z dnia 26 lipca 2017 r., Superfoz – Supermercados, C‑519/16, EU:C:2017:601, pkt 34). |
36 |
W tym względzie z brzmienia art. 27 rozporządzenia nr 882/2004 wynika, że podczas gdy w ust. 1 tego artykułu przewidziano, iż państwa członkowskie mogą pobierać opłaty lub należności mające na celu pokrycie kosztów poniesionych w ramach kontroli urzędowych, to ust. 2 tego artykułu stanowi, że państwa członkowskie zapewniają pobieranie opłat, a nie należności, na pokrycie kosztów poniesionych w związku z działaniami określonymi w załączniku IV, sekcja A, oraz załączniku V, sekcja A, do tego rozporządzenia. |
37 |
W związku z powyższym z jasnego brzmienia art. 27 ust. 2 rozporządzenia nr 882/2004 wynika, po pierwsze, że państwa członkowskie są zobowiązane pobierać opłatę na pokrycie kosztów poniesionych w związku z działaniami, o których mowa w wymienionych załącznikach, a po drugie, że prawodawca Unii nie określił w sposób wyraźny w tym ustępie podmiotu zobowiązanego do uiszczenia tej opłaty. |
38 |
Tym samym w pierwszej kolejności w odniesieniu do działań, o których mowa w załączniku IV, sekcja A, do rozporządzenia nr 882/2004, należy zauważyć, że w załączniku tym, bez ustanowienia w nim wykazu odnośnych działań, odesłano do działań określonych w dyrektywach 89/662, 93/119 i 96/23, w odniesieniu do których państwa członkowskie pobierają już opłaty na podstawie dyrektywy 85/73. |
39 |
W tym względzie, po pierwsze, w dyrektywie 89/662 przewidziano, że kontrole weterynaryjne przeprowadzane na produktach pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi, objęte załącznikiem A do tej dyrektywy, są przeprowadzane na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania, przechowywania, wprowadzania do obrotu i przemieszczania wspomnianych produktów. |
40 |
Załącznik A do wspomnianej dyrektywy odsyła z jednej strony do dyrektywy 2002/99 ustanawiającej przepisy o wymaganiach zdrowotnych dla zwierząt regulujące produkcję, przetwarzanie, dystrybucję oraz wprowadzanie produktów pochodzenia zwierzęcego przeznaczonych do spożycia przez ludzi, a z drugiej strony do rozporządzenia nr 853/2004 ustanawiającego szczególne przepisy dotyczące higieny w odniesieniu do żywności pochodzenia zwierzęcego i określającego w szczególności w załączniku III do tego rozporządzenia zasady dotyczące uboju i rozbioru mięsa drobiowego. |
41 |
Po drugie, jak wynika z art. 1 ust. 1 dyrektywy 93/119, ma ona zastosowanie do działalności polegającej na uboju. |
42 |
Po trzecie, w dyrektywie 96/23 ustanowiono środki kontroli dotyczące substancji, o których mowa w załączniku I do tej dyrektywy, oraz zapewniono monitorowanie procesu produkcyjnego zwierząt i podstawowych produktów pochodzenia zwierzęcego na wszystkich etapach produkcji, przetwarzania i wprowadzania do obrotu tych produktów. |
43 |
Z dyrektyw tych wynika, że nakładają one na państwa członkowskie obowiązek przeprowadzania kontroli dotyczących wszystkich etapów procesu produkcji i przetwarzania zwierząt, ich produktów, jak również sektora produkcji pasz. Z powyższego wynika, że ponieważ działalność polegająca na uboju i rozbiorze mięsa wchodzi w zakres etapów produkcji i przetwarzania zwierząt, to działania te określono w załączniku IV, sekcja A, do rozporządzenia nr 882/2004. W związku z tym, na podstawie art. 27 ust. 2 tego rozporządzenia, działania te powinny być przedmiotem opłaty obowiązkowej w celu finansowania kontroli urzędowych. |
44 |
W drugiej kolejności należy zauważyć, że w art. 27 ust. 2 tego rozporządzenia nie wskazano podmiotu zobowiązanego do uiszczenia tej opłaty. |
45 |
Jednakże z art. 27 ust. 8 rozporządzenia nr 882/2004 w związku z jego motywami 4, 6 i 32 wynika, że zamiarem prawodawcy Unii było nałożenie opłaty na podmioty prowadzące przedsiębiorstwa spożywcze lub podmioty działające na rynku pasz. |
46 |
W tym względzie, o ile w rozporządzeniu nr 882/2004 nie zdefiniowano owych pojęć „podmiotów prowadzących przedsiębiorstwa spożywcze” i „podmiotów działających na rynku pasz”, o tyle w art. 2 tego rozporządzenia odesłano do rozporządzenia nr 178/2002 zawierającego podstawowe zasady prawa paszowego i żywnościowego, w którym to rozporządzeniu zdefiniowano wspomniane pojęcia w art. 3 pkt 3 i 6. |
47 |
Zgodnie z tymi ostatnimi przepisami podmiot prowadzący przedsiębiorstwo spożywcze lub podmiot działający na rynku pasz oznacza osobę fizyczną lub prawną odpowiedzialną za zapewnienie spełnienia wymogów niniejszego rozporządzenia w przedsiębiorstwie spożywczym lub paszowym pozostającym pod jej kontrolą. |
48 |
Zgodnie z art. 3 pkt 1 rozporządzenia nr 178/2002 prawo żywnościowe obejmuje wszystkie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne regulujące sprawy żywności w ogólności, a jej bezpieczeństwo w szczególności, zarówno na szczeblu Unii, jak i na szczeblu krajowym i obejmuje wszystkie etapy produkcji, przetwarzania i dystrybucji żywności oraz pasz dla zwierząt. |
49 |
Wynika z tego, że każda osoba fizyczna lub prawna, która w ramach swojej działalności jest zobowiązana do przestrzegania tego prawa żywnościowego, powinna zostać zakwalifikowana jako „podmiot prowadzący przedsiębiorstwo spożywcze” lub „podmiot działający na rynku pasz”. |
50 |
W tym kontekście okoliczność, że działalność w zakresie uboju i rozbioru mięsa jest wykonywana w sposób pomocniczy w stosunku do głównej działalności w zakresie hodowli, jest okolicznością bez znaczenia. |
51 |
Do sądu odsyłającego należy zatem sprawdzenie w pierwszej kolejności, czy przedsiębiorca rolny prowadzi działalność, o której mowa w załączniku IV, sekcja A, do rozporządzenia nr 882/2004, taką jak ubój i rozbiór mięsa. W przypadku odpowiedzi twierdzącej to do sądu odsyłającego należy sprawdzenie w drugiej kolejności, czy ów przedsiębiorca rolny podlega wymogom prawa żywnościowego w taki sposób, by został uznany za „podmiot prowadzący przedsiębiorstwo spożywcze” lub „działający na rynku pasz” w rozumieniu art. 3 pkt 3 i 6 rozporządzenia nr 178/2002 oraz czy podlega on kontrolom urzędowym mającym na celu sprawdzenie, czy przestrzega on tych przepisów. |
52 |
Mając na względzie powyższe rozważania, na pytanie pierwsze należy odpowiedzieć, że art. 27 rozporządzenia nr 882/2004 należy interpretować w ten sposób, iż stanowi on, że państwa członkowskie mają obowiązek nałożenia opłat w zakresie kontroli urzędowej za działania wymienione w załączniku IV, sekcja A, oraz w załączniku V, sekcja A, do tego rozporządzenia również na podmioty prowadzące przedsiębiorstwa spożywcze i działające na rynku pasz, które prowadzą działalność w zakresie uboju i rozbioru mięsa w sposób pomocniczy w stosunku do swej głównej działalności w zakresie hodowli. |
W przedmiocie pytania drugiego
53 |
Poprzez pytanie drugie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 27 rozporządzenia nr 882/2004 należy interpretować w ten sposób, że zezwala on państwu członkowskiemu na stosowanie opłat o wartości niższej od stawek minimalnych przewidzianych w załączniku IV, sekcja B, oraz w załączniku V, sekcja B, do rozporządzenia nr 882/2004. |
54 |
Przede wszystkim z brzmienia art. 27 ust. 3 akapit pierwszy zdanie pierwsze rozporządzenia nr 882/2004 wynika, że opłaty pobrane w odniesieniu do działań wymienionych w załączniku IV, sekcja A, oraz załączniku V, sekcja A, rozporządzenia nr 882/2004 nie są niższe niż minimalne stawki określone w załączniku IV, sekcja B, oraz załączniku V, sekcja B, tego rozporządzenia. |
55 |
Następnie z sekcji B owych załączników IV i V wynika, że państwa członkowskie pobierają w odniesieniu do kontroli dotyczących wykazu produktów wskazanych w tej sekcji stawki minimalne odpowiadające opłatom wskazanym we wspomnianej sekcji. |
56 |
Tymczasem ani w art. 27 ust. 3, ani w sekcji B załączników IV i V do rozporządzenia nr 882/2004 nie przewidziano możliwości wprowadzania w sposób ogólny i dyskrecjonalny wyjątków od tych stawek minimalnych, w przypadku gdy państwo wybrało finansowanie kontroli urzędowych za pomocą systemu opłat ryczałtowych zgodnie z art. 27 ust. 4 lit. b) tego rozporządzenia. |
57 |
W tym względzie Trybunał orzekł, że te minimalne stawki stanowią stawki bazowe, od których państwa członkowskie co do zasady nie mogą wprowadzać wyjątków (wyrok z dnia 7 lipca 2011 r., Rakvere Piim i Maag Piimatööstus, C‑523/09, EU:C:2011:460, pkt 22, 27). |
58 |
Wreszcie taka wykładnia znajduje potwierdzenie w art. 27 ust. 6 rozporządzenia nr 882/2004, regulującym jedyny wyjątek, na podstawie którego państwo członkowskie jest uprawnione do ustalania w odniesieniu do danego przedsiębiorstwa kwoty opłaty związanej z urzędową kontrolą poniżej minimalnych stawek określonych w sekcji B załącznika IV i V do tego rozporządzenia. Tymczasem, biorąc pod uwagę informacje przekazane przez sąd odsyłający, uregulowanie rozpatrywane w postępowaniach głównych nie może ze względu na swój charakter wchodzić w zakres odstępstwa, o którym mowa w tym art. 27 ust. 6, ponieważ nie dotyczy ono sytuacji danego przedsiębiorstwa, lecz ma ono charakter ogólny. |
59 |
Z powyższego wynika, że art. 27 ust. 3 rozporządzenia nr 882/2004 oraz sekcja B załączników IV i V do tego rozporządzenia nie pozostawiają państwom członkowskim żadnego zakresu uznania pozwalającego państwom członkowskim na odstępstwo w sposób ogólny i dyskrecjonalny od ustalonych dla nich stawek minimalnych (zob. podobnie wyrok z dnia 7 lipca 2011 r., Rakvere Piim i Maag Piimatööstus, C‑523/09, EU:C:2011:460, pkt 28). |
60 |
Z całości powyższych rozważań wynika, że art. 27 rozporządzenia nr 882/2004 należy interpretować w ten sposób, że nie upoważnia on państwa członkowskiego do stosowania stawek opłat niższych od stawek minimalnych przewidzianych w załączniku IV, sekcja B, i w załączniku V, sekcja B, do rozporządzenia nr 882/2004. |
W przedmiocie kosztów
61 |
Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi. |
Z powyższych względów Trybunał (dziewiąta izba) orzeka, co następuje: |
|
|
Podpisy |
( *1 ) Język postępowania: włoski.