—

w imieniu Głobył Trans Łodżistik OOD przez M. Ajdarową, adwokat,

—

w imieniu Naczałnik na Mitnica Stoliczna przez S. Złatkowa, działającego w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu bułgarskiego przez E. Petranową oraz D. Drambozową, działające w charakterze pełnomocników,

—

w imieniu rządu hiszpańskiego przez M. Garcíę‑Valdecasas Dorrego, działającą w charakterze pełnomocnika,

—

w imieniu rządu włoskiego przez G. Palmieri, działającą w charakterze pełnomocnika, wspieraną przez G. Albenzia, avvocato dello Stato,

—

w imieniu Komisji Europejskiej przez L. Keppenne, S. Petrową oraz B.R. Killmanna, działających w charakterze pełnomocników,

1

Wnioski o wydanie orzeczeń w trybie prejudycjalnym dotyczą wykładni art. 243 i 245 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 z dnia 12 października 1992 r. ustanawiającego Wspólnotowy kodeks celny (Dz.U. L 302, s. 1), zmienionego rozporządzeniem (WE) nr 82/97 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 19 grudnia 1996 r. (Dz.U. 1997, L 17, s. 1) (zwanego dalej „kodeksem celnym”), oraz art. 181a ust. 2 rozporządzenia Komisji (EWG) nr 2454/93 z dnia 2 lipca 1993 r. ustanawiającego przepisy w celu wykonania rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/92 (Dz.U. L 253, s. 1), zmienionego rozporządzeniem Komisji (WE) nr 3254/94 z dnia 19 grudnia 1994 r. (Dz.U. L 346, s. 1) (zwanego dalej „rozporządzeniem nr 2454/93”).

2

Wnioski te zostały przedstawione w ramach dwóch sporów pomiędzy Głobył Trans Łodżistik OOD (zwaną dalej „spółką Głobył Trans Łodżistik”) a Naczałnik na Mitnica Stoliczna (dyrektorem urzędu celnego w Sofii) dotyczących zaskarżenia przez tę spółkę, w celu stwierdzenia nieważności, dwóch decyzji w sprawie sprostowania wartości celnej towarów przez nią przywiezionych i zobowiązania tej spółki do zapłaty dodatkowej kwoty podatku od wartości dodanej (zwanego dalej „podatkiem VAT”).

3

Artykuł 4 ust. 5 kodeksu celnego ma następujące brzmienie:

„Użyte w niniejszym kodeksie określenia oznaczają:

[…]

4

Zgodnie z art. 6 ust. 3 tego kodeksu:

„Do decyzji pisemnych, które są decyzjami odmownymi lub które miałyby konsekwencje niekorzystne dla osób, których dotyczą, organy celne dołączają uzasadnienie oraz wzmiankę o możliwości [zaskarżenia] przewidzianej w art. 243”.

5

Zgodnie z art. 243 tego kodeksu:

„1.   Każda osoba ma prawo [zaskarżyć decyzję] organów celnych w zakresie stosowania przepisów prawa celnego, która dotyczy bezpośrednio i indywidualnie tej osoby.

[…]

2.   [Decyzję można zaskarżyć]:

6

Artykuł 245 tego kodeksu przewiduje:

„Przepisy dotyczące stosowania postępowania odwoławczego określają państwa członkowskie”.

7

Artykuł 181a rozporządzenia nr 2454/93 przewiduje:

„1.   Jeżeli zgodnie z procedurą ustanowioną w ust. 2 organy celne mają uzasadnione wątpliwości, że zadeklarowana wartość celna stanowi całkowitą faktycznie zapłaconą lub należną sumę określoną w art. 29 kodeksu, nie muszą ustalać wartości celnej przywożonych towarów z zastosowaniem metody wartości transakcyjnej.

2.   Jeżeli organy celne mają wątpliwości określone w ust. 1, mogą zażądać, zgodnie z art. 178 ust. 4, przedstawienia uzupełniających informacji. Jeżeli wątpliwości te pozostają, organy celne przed podjęciem ostatecznej decyzji powiadamiają daną osobę na piśmie, o ile się o to zwróciła, o powodach tych wątpliwości i zapewnią jej odpowiednią możliwość udzielenia odpowiedzi. Ostateczna decyzja wraz z uzasadnieniem przekazywana jest zainteresowanemu na piśmie”.

8

Artkuł 211a Zakon za mitnicite (kodeksu celnego) (DW nr 15 z dnia 6 lutego 1998 r., zwanego dalej „ZM”) stanowi:

„Decyzje dotyczące przymusowego odzyskania wierzytelności publicznoprawych państwa są indywidualnymi aktami administracyjnymi wydawanymi przez dyrektora urzędu celnego dla obszaru geograficznego, w którym powstał nieuiszczony w wyznaczonym terminie dług; akty te stwierdzają wymagalność długów celnych i innych wierzytelności publicznoprawnych”.

9

Zgodnie z art. 211f ZM od decyzji dotyczącej przymusowego odzyskania wierzytelności można złożyć odwołanie do dyrektora urzędu celnego w terminie 14 dni od jej doręczenia.

10

Artykuł 220 ust. 1 ZM przewiduje:

„Każda osoba może złożyć odwołanie od decyzji organów celnych, która jej dotyczy, zgodnie z zasadami przewidzianymi w kodeksie postępowania administracyjnego”.

11

Artykuł 148 Administratiwnoprocesuałen kodeks (kodeksu postępowania administracyjnego) (DW nr 30 z dnia 11 kwietnia 2006 r.) stanowi:

„Każdy akt administracyjny podlega zaskarżeniu do sądu, także w przypadku gdy nie wykorzystano odwołania z trybie administracyjnym, z wyjątkiem przypadków wyraźnie wskazanych w kodeksie lub w ustawie szczególnej”.

12

W dniach, odpowiednio, 15 września 2010 r. (sprawa C‑30/10) i 23 września 2010 r. (sprawa C‑29/13) spółka Głobył Trans Łodżistik złożyła dwa zgłoszenia celne obejmujące towary przywiezione z Turcji w ramach procedury celnej jednoczesnego dopuszczenia do swobodnego obrotu i wprowadzenia do obrotu krajowego.

13

Zgodnie z art. 68 kodeksu celnego bułgarskie organy celne przeprowadziły kontrolę dokumentów i rewizję towarów. Ze względu na wątpliwości, czy zadeklarowana wartość celna stanowi całkowitą faktycznie zapłaconą lub należną kwotę, organy celne pobrały próbki towarów i na podstawie art. 178 ust. 4 i art. 181a ust. 2 rozporządzenia nr 2454/93 zażądały przedstawienia przez spółkę Głobył Trans Łodżistik uzupełniających informacji. Spółka ta w dniach 15 września 2010 r. (sprawa C‑30/13) i 23 września 2010 r. (sprawa C‑29/13) odpowiedziała, że nie jest w stanie dostarczyć żądanych informacji, i wskazała, że międzynarodowa umowa sprzedaży przewiduje odroczoną płatność za towary.

14

Decyzjami nr 9600‑0561/01.10.2010 (sprawa C‑29/13) i nr 9600‑541/24.09.2010 (sprawa C‑30/13) Naczałnik na Mitnica Stoliczna określił nową wartość celną części towarów, ustaloną na podstawie art. 30 ust. 2 lit. b) kodeksu celnego. W oparciu o to ponowne określenie wartości celnej we wspomnianych decyzjach (zwanych dalej „rozpatrywanymi decyzjami”) nakazano zapłatę dodatkowej kwoty z tytułu należnego podatku VAT w wysokości, odpowiednio, 3083,38 lewów bułgarskich (BGN) i 2192,13 BGN.

15

W rozpatrywanych decyzjach wyraźnie zaznaczono, że zgodnie z art. 221 kodeksu celnego spółka Głobył Trans Łodżistik była poinformowana o wysokości długów celnych.

16

Spółka Głobył Trans Łodżistik zaskarżyła rozpatrywane decyzje bezpośrednio do sądu odsyłającego, Administratiwen syd Sofija‑grad (sądu administracyjnego w Sofii), nie korzystając z możliwości złożenia wcześniej odwołania w drodze administracyjnej do Naczałnik na Mitnica Stoliczna. Spółka ta podniosła, że wartość celna nie została ustalona prawidłowo i że dopuszczono się uchybień proceduralnych, ponieważ zostało naruszone jej prawo do bycia wysłuchanym i do złożenia sprzeciwu przed wydaniem ostatecznej decyzji, przewidziane w art. 181a ust. 2 rozporządzenia nr 2454/93.

17

Sąd odsyłający odrzucił obydwie skargi jako niedopuszczalne.

18

W obydwu postanowieniach o niedopuszczalności sąd odsyłający orzekł, że wcześniejsze złożenie odwołania do organu administracji jest obowiązkowe, ponieważ art. 243 kodeksu celnego przewiduje dwuetapowe postępowanie odwoławcze. W związku z powyższym sąd odsyłający nakazał przekazanie obydwóch spraw do rozpoznania do Naczałnik na Mitnica Stoliczna.

19

Wyrchowen administratiwen syd (naczelny sąd administracyjny) uchylił te dwa postanowienia wydane przez sąd odsyłający i przekazał obydwie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania, uzasadniając, że w tym przypadku wcześniejsze złożenie odwołania do organu administracji nie było obowiązkowe, ponieważ art. 243 ust. 2 kodeksu celnego nie znajduje zastosowania.

20

Sąd odsyłający, odwołując się do orzecznictwa krajowego, z którego wynika, że rozpatrywane decyzje nie mogą być uznane za akty ostateczne, gdyż stanowią etap postępowania w przedmiocie wydania decyzji w sprawie przymusowego odzyskania wierzytelności publicznoprawych państwa, ponownie odrzucił jako niedopuszczalne skargi na te decyzje i uznając je za powiadomienia w rozumieniu art. 221 kodeksu celnego, zakwalifikował je jako „akty przygotowawcze”.

21

Wyrchowen administratiwen syd uchylił ww. postanowienia o niedopuszczalności wydane przez sąd odsyłający ze względu na to, że rozpatrywane decyzje stanowią decyzje w rozumieniu art. 4 pkt 5 kodeksu celnego i podlegają zaskarżeniu do sądu zgodnie z art. 243 ust. 1 tego kodeksu, ponieważ określono w nich nową wartość celną. Wyrchowen administratiwen syd wskazuje także, że orzecznictwo przytoczone przez sąd odsyłający znajduje zastosowanie tylko w przypadku, gdy dany akt stanowi powiadomienie w rozumieniu art. 206 ZM i wpisuje się w ramy postępowania w przedmiocie wydania decyzji w sprawie przymusowego odzyskania wierzytelności publicznoprawych państwa.

22

Sąd odsyłający, któremu obydwie sprawy zostały ponownie przekazane przez Wyrchowen administratiwen syd, zastanawia się nad znaczeniem art. 243 i 245 kodeksu celnego. Sąd ten twierdzi zatem, że dopuszczalność tych skarg i obowiązkowy charakter wcześniejszego odwołania do organu administracji nie wynikają wyraźnie z brzmienia art. 243 kodeksu celnego. Określenie aktu, który może być zaskarżony w ramach postępowania w przedmiocie określenia i pokrycia długu celnego, zależy od zakresu autonomii proceduralnej, z jakiej korzystają państwa członkowskie na mocy art. 245 tego kodeksu.

23

Zdaniem sądu odsyłającego należałoby wyjaśnić w tym zakresie, czy rozpatrywane decyzje należy uznać za ostateczne w rozumieniu art. 181a ust. 2 rozporządzenia nr 2454/93, tak że stanowią one akty, które zgodnie z prawem Unii podlegają zaskarżeniu, czy też wspomniane decyzje są aktami regulowanymi prawem krajowym, które powinny być zakwalifikowane jako „środki” w rozumieniu art. 232 ust. 1 lit. a) kodeksu celnego.

24

W tych okolicznościach Administratiwen syd Sofija‑grad postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

25

Postanowieniem prezesa Trybunału z dnia 8 marca 2013 r. sprawy C‑29/13 i C‑30/13 zostały połączone do celów pisemnego etapu postępowania oraz wydania wyroku.

26

Poprzez pierwsze pytanie prejudycjalne sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, po pierwsze, czy decyzja, taka jak jedna z decyzji rozpatrywanych w postępowaniach głównych, która ma na celu sprostowanie na podstawie art. 30 ust. 2 lit. b) kodeksu celnego wartości celnej towarów i która wiąże się z powiadomieniem zgłaszającego o powstaniu zobowiązania do zapłaty dodatkowej kwoty podatku VAT, stanowi akt zaskarżalny w rozumieniu art. 243 kodeksu celnego. Po drugie, sąd odsyłający zastanawia się nad kwestią, czy w świetle ogólnych zasad dotyczących przestrzegania prawa do obrony i powagi rzeczy osądzonej, art. 245 wspomnianego kodeksu sprzeciwia się przepisom krajowym, takim jak rozpatrywane w sprawach w postępowaniach głównych, które przewidują dwa odrębne środki zaskarżenia w celu podważenia decyzji wydanych przez organy celne.

27

W odniesieniu, po pierwsze, do kwestii, czy decyzja, taka jak jedna z decyzji rozpatrywanych w postępowaniach głównych, stanowi akt zaskarżalny w rozumieniu art. 243 kodeksu celnego, z art. 243 ust. 1 w związku z art. 243 ust. 4 pkt 5 tego kodeksu wynika, że każda osoba ma prawo zaskarżyć każdą decyzję organów celnych w zakresie stosowania przepisów prawa celnego, która dotyczy bezpośrednio i indywidualnie tej osoby.

28

Należy podnieść, że rozpatrywane decyzje zostały wydane przez Naczałnik na Mitnica Stoliczna, a ich celem jest sprostowanie na podstawie art. 30 ust. 2 lit. b) kodeksu celnego wartości celnej towarów zadeklarowanej pierwotnie przez spółkę Głobył Trans Łodżistik, zaś konsekwencją tych decyzji jest powiadomienie o powstaniu zobowiązania do zapłaty dodatkowej kwoty podatku VAT.

29

Rozpatrywane decyzje dotyczą w konsekwencji stosowania przepisów prawa celnego i wywierają bezpośrednie skutki prawne wobec spółki Głobył Trans Łodżistik, ponieważ prowadzą do powstania obciążającej tę spółkę wierzytelności na rzecz państwa bułgarskiego z tytułu podatku VAT.

30

Poza tym z art. 6 ust. 3 kodeksu celnego wynika, że decyzje dotyczące stosowania przepisów prawa celnego, które mają konsekwencje niekorzystne dla osób, których dotyczą, muszą zawierać wzmiankę o możliwości zaskarżenia przewidzianej w art. 243 tego kodeksu.

31

Z powyższego wynika, że rozpatrywane decyzje są aktami zaskarżalnymi w rozumieniu art. 243 kodeksu celnego.

32

W odniesieniu, po drugie, do kwestii, czy w świetle ogólnych zasad dotyczących przestrzegania prawa do obrony i powagi rzeczy osądzonej art. 245 wspomnianego kodeksu sprzeciwia się przepisom krajowym, takim jak ZM, które przewidują dwa odrębne środki zaskarżenia w celu podważenia decyzji wydanych przez organy celne, należy przypomnieć, że na mocy art. 245 tego kodeksu przepisy dotyczące stosowania postępowania odwoławczego są określane przez państwa członkowskie.

33

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału w braku uregulowań unijnych w danej dziedzinie do wewnętrznego porządku prawnego każdego państwa członkowskiego należy wyznaczenie właściwych sądów oraz uregulowanie trybów wnoszenia do nich skarg, mających zapewnić ochronę praw jednostek wynikających z prawa Unii w taki sposób, aby, po pierwsze, zasady te nie były mniej korzystne od zasad dotyczących podobnych środków w prawie krajowym (zasada równoważności), a po drugie, aby nie czyniły one wykonywania praw przyznanych przez wspólnotowy porządek prawny praktycznie niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym (zasada skuteczności) (zob. w szczególności wyroki: z dnia 30 czerwca 2011 r. w sprawie C-262/09 Meilicke i in., Zb.Orz. s. I-5669, pkt 55; z dnia 18 października 2012 r. w sprawie C‑603/10 Pelati, pkt 23).

34

Jeżeli chodzi o zasadę równoważności, należy zaznaczyć, iż w sprawach w postępowaniach głównych brak jest czegokolwiek, co mogłoby wzbudzać wątpliwości Trybunału co do zgodności z tą zasadą przepisów takich jak będące przedmiotem tych postępowań.

35

Jeżeli chodzi o zasadę skuteczności, z akt przedłożonych Trybunałowi wynika, że po pierwsze, zgodnie z art. 220 ust. 1 ZM w związku z art. 148 Administratiwnoprocesuałen kodeks dłużnik wierzytelności publicznoprawych może złożyć skargę na decyzję organów celnych do sądu, także w przypadku gdy nie wykorzystał administracyjnego środka zaskarżenia, z wyjątkiem przypadków wyraźnie wskazanych w Administratiwnoprocesuałen kodeks lub w ustawie szczególnej.

36

Po drugie, zgodnie z art. 211f ZM dłużnik wierzytelności publicznoprawnych może także zaskarżyć do dyrektora urzędu celnego decyzję dotyczącą przymusowego odzyskania wierzytelności publicznoprawnej, wydaną na podstawie art. 211a tej ustawy, w terminie 14 dni od doręczenia tej decyzji.

37

Z powyższego wynika, że dłużnik wierzytelności publicznoprawnej może skorzystać ze swego prawa do obrony na dwóch różnych etapach postępowania celnego. Istnienie tych dwóch dróg zaskarżenia mających na celu podważenie aktów organów celnych nie czyni niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym stosowania prawa Unii.

38

Ponadto w odniesieniu do poszanowania zasady powagi rzeczy osądzonej należy przypomnieć, że tryb wykonywania tej zasady musi być także zgodny z zasadami równoważności i skuteczności (zob. podobnie wyrok z dnia 3 września 2009 r. w sprawie C-2/08 Fallimento Olimpiclub, Zb.Orz. s. I-7501, pkt 24).

39

W przypadku spraw w postępowaniach głównych, po pierwsze, przestrzegana jest zasada równoważności, gdyż obydwa środki zaskarżenia, o których mowa w pkt 35 i 36 niniejszego wyroku, znajdują zastosowanie niezależnie od kwestii, czy przedmiot sporu wynika z prawa Unii, czy z prawa krajowego. Po drugie, zapewnione jest przestrzeganie zasady skuteczności, ponieważ oba te środki zaskarżenia odnoszą się do dwóch aktów administracyjnych wydawanych na różnych etapach procedury celnej i różnią się pod względem celu oraz podstawy prawnej.

40

W świetle powyższych rozważań na pierwsze pytanie należy odpowiedzieć, po pierwsze, że decyzja, taka jak jedna z decyzji rozpatrywanych w postępowaniach głównych, która ma na celu sprostowanie wartości celnej towarów na podstawie art. 30 ust. 2 lit. b) kodeksu celnego i która wiąże się z powiadomieniem zgłaszającego o powstaniu zobowiązania do zapłaty dodatkowej kwoty podatku VAT, stanowi akt zaskarżalny w rozumieniu art. 243 kodeksu celnego. Po drugie, w świetle ogólnych zasad dotyczących przestrzegania prawa do obrony i powagi rzeczy osądzonej, art. 245 kodeksu celnego nie sprzeciwia się przepisom krajowym, takim jak rozpatrywane w sprawach w postępowaniach głównych, które przewidują dwa odrębne środki zaskarżenia w celu podważenia decyzji wydanych przez organy celne, ponieważ przepisy te nie naruszają ani zasady równoważności, ani zasady skuteczności.

41

Poprzez drugie pytanie sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 243 kodeksu celnego uzależnia dopuszczalność skargi do sądu od decyzji wydanych na podstawie art. 181a ust. 2 rozporządzenia nr 2454/93 od uprzedniego wykorzystania dostępnych administracyjnych środków zaskarżenia tych decyzji.

42

Na mocy art. 243 ust. 2 kodeksu celnego decyzję zaskarżyć można w pierwszej instancji – do organów celnych wyznaczonych przez państwa członkowskie, a w drugiej instancji – do niezależnej instytucji, którą może być organ wymiaru sprawiedliwości.

43

Jak już orzekł Trybunał w wyroku z dnia 11 stycznia 2001 r. w sprawie C-1/99 Kofisa Italia, Rec. s. I-207, pkt 36, z brzmienia tego przepisu nie wynika, że odwołanie do organu celnego stanowi obowiązkowy etap przed wniesieniem skargi do niezależnej instytucji.

44

W tym samym wyroku Trybunał także wskazał, że art. 243 tego kodeksu należy interpretować w ten sposób, że przepisy krajowe określają, czy podmioty gospodarcze powinny najpierw złożyć odwołanie do organu celnego, czy też mogą bezpośrednio wnieść skargę do niezależnego organu sądowego (ww. wyrok w sprawie Kofisa Italia, pkt 43).

45

W konsekwencji na drugie pytanie należy odpowiedzieć, że art. 243 kodeksu celnego nie uzależnia dopuszczalności skargi do sądu na decyzje wydane na podstawie art. 181a ust. 2 rozporządzenia nr 2454/93 od wcześniejszego wykorzystania dostępnych administracyjnych środków zaskarżenia tych decyzji.

46

Poprzez trzecie pytanie sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy art. 181a ust. 2 rozporządzenia nr 2454/93 należy intepretować w ten sposób, że w przypadku naruszenia prawa do bycia wysłuchanym oraz prawa do złożenia sprzeciwu decyzja wydana na podstawie tego artykułu może być uznana za ostateczną i czy w takim przypadku to uchybienie proceduralne przyznaje zainteresowanemu prawo do bezpośredniego wniesienia skargi na tę decyzję do niezależnego organu sądowego.

47

Artykuł 181a ust. 2 rozporządzenia nr 2454/93 przewiduje, że jeżeli wątpliwości organów celnych co do określenia wartości celnej towarów pozostają, organy te przed podjęciem ostatecznej decyzji powiadamiają daną osobę o powodach tych wątpliwości i zapewnią jej odpowiednią możliwość udzielenia odpowiedzi. Ostateczna decyzja wraz z uzasadnieniem przekazywana jest zainteresowanemu na piśmie.

48

Jakkolwiek artykuł ten przewiduje obowiązek powiadomienia danej osoby przez organy celne, przed wydaniem ostatecznej decyzji, o powodach wspomnianych wątpliwości i zapewnienia jej odpowiedniej możliwości udzielenia wyjaśnień, to naruszenie tego obowiązku przez organy celne nie może jednak mieć wpływu na ostateczny charakter decyzji ani na zakwalifikowanie jako decyzji aktu wydanego na mocy 181a ust. 2 rozporządzenia nr 2454/93. Akt wydany przez organy celne wywiera w każdym razie skutki wobec jego adresata, ponieważ prowadzi do określenia nowej wartości celnej towarów i tym samym stanowi decyzję w rozumieniu art. 4 pkt 5 kodeksu celnego.

49

Natomiast naruszenie prawa danej osoby do bycia wysłuchanym stanowi uchybienie prowadzące do niezgodności decyzji z prawem i może być przedmiotem bezpośredniej skargi do niezależnego organu sądowego, co wynika z pkt 45 niniejszego wyroku.

50

W świetle powyższych rozważań na trzecie pytanie należy odpowiedzieć, że art. 181a ust. 2 rozporządzenia nr 2454/93 należy interpretować w ten sposób, że decyzja wydana na podstawie tego artykułu powinna być uznana za ostateczną i może być przedmiotem bezpośredniej skargi do niezależnego organu sądowego, nawet w przypadku gdy została wydana z naruszeniem prawa zainteresowanego do bycia wysłuchanym oraz do złożenia sprzeciwu.

51

Poprzez czwarte pytanie sąd odsyłający zmierza w istocie do ustalenia, czy naruszenie prawa zainteresowanego do bycia wysłuchanym oraz do złożenia sprzeciwu przewidzianego w art. 181a ust. 2 rozporządzenia nr 2454/93, prowadzące do nieważności decyzji wydanej na podstawie tego artykułu, zobowiązuje sąd, do którego wniesiono skargę na tę decyzję, do rozstrzygnięcia w przedmiocie skargi bez możliwości przekazania sprawy do rozpoznania organowi administracyjnemu.

52

Naczałnik na Mitnica Stoliczna twierdzi, że kwestia ewentualnej nieważności rozpatrywanych decyzji ma charakter teoretyczny, ponieważ spory w postępowaniach głównych nie były rozpatrywane co do istoty. Pytanie to jest wobec powyższego niedopuszczalne.

53

W tym względzie należy przypomnieć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału tylko do sądu krajowego, przed którym zawisł spór i który jest zobowiązany do jego rozstrzygnięcia, należy ocena – w świetle szczególnych okoliczności sprawy – zarówno konieczności wydania orzeczenia w trybie prejudycjalnym dla potrzeb wydania wyroku, jak i zasadności zadawanych Trybunałowi pytań (zob. wyrok z dnia 5 marca 2009 r. w sprawie C-545/07 Apis-Hristovich, Zb.Orz. s. I-1627, pkt 28 i przytoczone tam orzecznictwo).

54

W konsekwencji, jeśli przedstawione pytania dotyczą wykładni prawa Unii, Trybunał jest co do zasady zobowiązany do wydania orzeczenia (zob. ww. wyrok w sprawie Apis‑Hristovich, pkt 29 i przytoczone tam orzecznictwo).

55

W niniejszym przypadku do Trybunału zwrócono się o dostarczenie sądowi odsyłającemu wskazówek dotyczących wykładni art. 181a ust. 2 rozporządzenia nr 2454/93, aby umożliwić mu ocenę na mocy prawa Unii konsekwencji stwierdzenia nieważności decyzji wynikającej z naruszenia zasady dotyczącej przestrzegania prawa do obrony.

56

Z powyższego wynika, że pytanie prejudycjalne jest dopuszczalne.

57

Należy przypomnieć, że przestrzeganie prawa do obrony stanowi ogólną zasadę prawa Unii, która powinna być stosowana wówczas, gdy organ administracyjny ma podjąć w stosunku do danej osoby decyzję, która wiąże się z niekorzystnymi dla niej skutkami (wyrok z dnia 18 grudnia 2008 r. w sprawie C-349/07 Sopropé, Zb.Orz. s. I-10369, pkt 36). Zgodnie z tą zasadą, przypomnianą wyraźnie w art. 181a ust. 2 rozporządzenia nr 2454/93, adresaci decyzji, która w sposób odczuwalny oddziałuje na ich interesy, powinni być w stanie skutecznie przedstawić swoje stanowisko odnośnie do elementów, na których organ administracyjny zamierza oprzeć swoją decyzję. W tym celu powinni oni dysponować wystarczającym terminem (ww. wyrok w sprawie Sopropé, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo).

58

Po pierwsze, z akt sprawy przedstawionych Trybunałowi przez sąd odsyłający wynika, że Naczałnik na Mitnica Stoliczna nie zapewnił spółce Głobył Trans Łodżistik możliwości bycia wysłuchaną i przedstawienia jej uwag przed wydaniem rozpatrywanych decyzji. W konsekwencji można stwierdzić nieważność tych decyzji.

59

Po drugie, należy przypomnieć, że kodeks celny nie zawiera żadnego przepisu w odniesieniu do konsekwencji stwierdzenia nieważności „decyzji ostatecznej” w rozumieniu art. 181a ust. 2 rozporządzenia nr 2454/93 wynikającej z naruszenia zasady dotyczącej przestrzegania prawa do obrony.

60

W tych warunkach, biorąc pod uwagę autonomię proceduralną państw członkowskich przewidzianą w art. 245 kodeksu celnego, do sądu krajowego należy określenie wspomnianych konsekwencji w świetle szczególnych okoliczności danego przypadku, o ile, po pierwsze, uchwalone w tym celu przepisy są takie same jak przepisy, z których korzystają jednostki lub przedsiębiorstwa w porównywalnych sytuacjach w prawie krajowym, a po drugie, nie uczynią one wykonywania prawa do obrony przyznanego przez porządek prawny Unii praktycznie niemożliwym lub nadmiernie utrudnionym.

61

Z powyższych rozważań wynika, że na czwarte pytanie należy odpowiedzieć, iż w przypadku naruszenia prawa zainteresowanego do bycia wysłuchanym i do złożenia sprzeciwu przewidzianego w art. 181a ust. 2 rozporządzenia nr 2454/93 do sądu krajowego należy określenie, w świetle szczególnych okoliczności zawisłego przez nim sporu i z uwzględnieniem zasady równoważności i skuteczności, czy w przypadku gdy należy stwierdzić nieważność decyzji, która została wydana z naruszeniem zasady dotyczącej przestrzegania prawa do obrony, sąd ów jest zobowiązany do rozpatrzenia skargi na tę decyzję, czy też może przekazać sprawę do rozpoznania właściwemu organowi administracyjnemu.

62

Dla stron w postępowaniach głównych niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniach głównych, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje: