KOMISJA EUROPEJSKA
Bruksela, dnia 17.8.2018
COM(2018) 597 final
SPRAWOZDANIE KOMISJI
DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I KOMITETU REGIONÓW
dotyczące stosowania rozporządzenia (WE) nr 1082/2006 w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) zmienionego rozporządzeniem (UE) nr 1302/2013 w celu doprecyzowania, uproszczenia i usprawnienia procesu tworzenia takich ugrupowań oraz ich funkcjonowania
{SWD(2018) 395 final}
SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY I KOMITETU REGIONÓW
dotyczące stosowania rozporządzenia (WE) nr 1082/2006 w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) zmienionego rozporządzeniem (UE) nr 1302/2013 w celu doprecyzowania, uproszczenia i usprawnienia procesu tworzenia takich ugrupowań oraz ich funkcjonowania
1.
WPROWADZENIE
Europejskie ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) to podmioty prawne pozwalające zwiększyć pewność i stabilność prawa w przypadku inicjatyw dotyczących współpracy terytorialnej. Zostały stworzone z myślą o zwiększeniu spójności w Unii Europejskiej przez ułatwienie takiej współpracy i usunięcie związanych z nią trudności praktycznych. EUWT powinny ograniczać problemy wynikające z różnic w przepisach i procedurach krajowych, z jakimi borykają się państwa członkowskie, a w szczególności władze regionalne i lokalne, podczas realizacji działań związanych ze współpracą terytorialną, a także w trakcie zarządzania tymi działaniami.
Rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) przyjęto na podstawie art. 175 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, a w szczególności – na podstawie ust. 3 tego artykułu. Rozporządzenie to weszło w życie w dniu 1 sierpnia 2006 r. i obowiązuje w pełni od dnia 1 sierpnia 2007 r. Zmieniono je rozporządzeniem (UE) nr 1302/2013 w celu doprecyzowania, uproszczenia i usprawnienia procesu tworzenia EUWT oraz ich funkcjonowania.
Zgodnie z art. 17 rozporządzenia w sprawie EUWT służby Komisji przekazują Parlamentowi Europejskiemu, Radzie i Komitetowi Regionów sprawozdanie dotyczące stosowania tego rozporządzenia, w którym oceniają, w oparciu o wskaźniki, skuteczność, efektywność, przydatność i unijną wartość dodaną EUWT oraz wskazują możliwe uproszczenia.
2.
EUWT W PRAKTYCE
Działania realizowane w ramach EUWT w terenie
Największa liczba EUWT występuje na obszarach wzdłuż granicy węgierskiej, słowackiej, francuskiej, hiszpańskiej i portugalskiej. Ich zasięg terytorialny jest szczególnie duży na Węgrzech. Niektóre państwa członkowskie nie podejmują współpracy za pośrednictwem EUWT. Czasami różnice w tym zakresie wynikają z istniejących już innych form współpracy.
W 2017 r. cztery EUWT miały członków z państw spoza UE. Przed zmianą rozporządzenie w sprawie EUWT nie zawierało wyraźnych odniesień do ugrupowań umożliwiających współpracę z podmiotami z państw trzecich. Nie należy zatem oczekiwać, że ugrupowania tego typu szybko się pojawią.
Główne rodzaje EUWT:
·EUWT transgraniczne, zajmują się głównie wyzwaniami o charakterze lokalnym i regionalnym,
·EUWT transnarodowe, o znacznie większym zasięgu terytorialnym niż w przypadku ugrupowań współpracy transgranicznej,
·sieci EUWT, w skład których wchodzą członkowie, którzy nie są związani z określonym obszarem, oraz
·EUWT tematyczne, stworzone w określonym celu, takim jak budowa korytarza transportowego czy zarządzanie szpitalem, parkiem przyrodniczym lub uczelnią.
Na dzień 31 grudnia 2017 r. istniało 68 EUWT.
Większość ugrupowań to małe lub średniej wielkości struktury zrzeszające od 2 do 20 podmiotów samorządu terytorialnego. Drugą pod względem popularności formą współpracy jest współpraca transgraniczna z udziałem władz regionalnych.
EUWT utrzymują się najczęściej ze składek wpłacanych przez członków, środków przekazywanych z budżetów krajowych lub regionalnych oraz dofinansowania z funduszy unijnych, głównie europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, choć także z programów LIFE, Erasmus+ i „Horyzont 2020”.
W 2017 r. wiele ugrupowań przeszło restrukturyzację związaną ze wzrostem liczby członków: 21 EUWT (31 %) zgłosiło zmianę w swoim składzie.
Pod koniec 2017 r. trwały prace nad utworzeniem ponad 20 nowych EUWT. Można zatem założyć, że zakres stosowania tego instrumentu prawdopodobnie będzie nadal się rozszerzać.
Argumenty przemawiające za podejmowaniem współpracy w ramach EUWT oraz wyzwania związane z tworzeniem takich ugrupowań
Argumenty przemawiające za podejmowaniem współpracy
Instrument EUWT stworzono w celu ułatwienia i wspierania współpracy terytorialnej z myślą o zwiększeniu spójności w UE. Jest on szeroko wykorzystywany do ugruntowywania i zacieśnienia współpracy transgranicznej o charakterze ogólnym (przekrojowym). EUWT tworzone są głównie przez organy lokalne i regionalne, choć wykorzystuje się je również do współpracy międzyregionalnej.
Uzasadnienie podjęcia współpracy w tej formie bywa różne. Najczęściej EUWT służy stworzeniu widocznej i stałej struktury współpracy terytorialnej na potrzeby zarządzania wspólnymi projektami, infrastrukturą lub zasobami środowiska.
EUWT pomagają:
Øwzmocnić zintegrowane podejście strategiczne,
Øustabilizować struktury współpracy i zapewnić ciągłość działań,
Øzwiększyć przejrzystość i widoczność współpracy, a także
Øułatwić udział w programach UE.
Wyzwania
Wyzwania związane z tworzeniem EUWT dotyczą:
ûbraku doświadczenia organów zatwierdzających i nieznajomości sekwencji działań;
ûpotrzeby konsensusu wśród członków ugrupowań co do rodzaju podejmowanych działań oraz konkretnych zadań; jak również
ûróżnic w przepisach i regulacjach krajowych, np. dotyczących podatków czy zamówień publicznych na usługi. Rozporządzenie w sprawie EUWT przewiduje europejską formę prawną, która podlega jednak krajowym przepisom wykonawczym, dlatego też każde EUWT wymaga indywidualnych rozwiązań w oparciu o obowiązujące przepisy krajowe.
EUWT a Europejska współpraca terytorialna
Pierwotnie instrument EUWT służył ułatwieniu Europejskiej współpracy terytorialnej (EWT) – zarówno na poziomie programów, jak i projektów – obejmującej nie tylko wdrażanie konkretnych projektów lecz również programowanie w szerszym znaczeniu.
Obecnie programy EWT wdrażane są przez dwa EUWT: EUWT Grande Région, które jest instytucją zarządzającą (IZ) dla programu Grande Région, oraz EUWT ESPON. To ostatnie ugrupowanie pełni specyficzną rolę, jest bowiem jedynym beneficjentem programu ESPON 2014–2020, za którego wdrożenie jest również odpowiedzialne.
Niektóre EUWT są odpowiedzialne za wdrażanie funduszy małych projektów w ramach konkretnych programów EWT. W ramach programu Interreg Węgry–Słowacja EUWT RDV oraz EUWT Via Carpatia zarządzają na swoich obszarach geograficznych funduszem małych projektów. Dwa ugrupowania są jedynymi beneficjentami projektów EWT, a EUWT GO wdraża zintegrowane inwestycje terytorialne (ZIT).
W 2017 r. 33 EUWT były partnerami lub głównymi partnerami w 83 projektach EWT. Ugrupowania te angażują się w EWT również w innej formie, np. współfinansując lub ułatwiając realizację projektów i programów EWT.
3.
OCENA STOSOWANIA ROZPORZĄDZENIA W SPRAWIE EUWT
Służby Komisji ściśle współpracowały z Komitetem Regionów (zwanym dalej również „KR”), aby zebrać niezbędne dane pozwalające ocenić stosowanie zmienionego rozporządzenia w sprawie EUWT. Dane pochodzą głównie ze sprawozdania monitorującego EUWT za 2017 r. przedstawionego przez KR oraz badania zleconego w celu oceny zagadnień i wskaźników określonych w załączniku do przyszłego aktu delegowanego w sprawie wskaźników realizacji EUWT.
Wyniki analizy zgromadzonych danych omówiono i uzgodniono z KR.
3.1.
Skuteczność rozporządzenia w sprawie EUWT
W analizie skuteczności zmienionego rozporządzenia w sprawie EUWT oceniono, w jakim stopniu dzięki działaniom UE udało się osiągnąć zamierzone cele. Zmiany w rozporządzeniu miały na celu przede wszystkim:
Øułatwienie tworzenia EUWT;
Ødoprecyzowanie niektórych przepisów; oraz
Øpropagowanie szerszego wykorzystania EUWT.
W okresie od 21 czerwca 2014 r. do grudnia 2017 r. powstało łącznie 21 nowych EUWT. Oznacza to znaczny wzrost całkowitej liczby ugrupowań – o 44 % – i dowodzi, że od czasu pierwotnego zatwierdzenia rozporządzenia EUWT tempo ich powstawania się utrzymuje.
Wzrosła również liczba członków EUWT – o 30 %. Na początku ocenianego okresu (21 czerwca 2014 r.) ich liczba wynosiła ponad 600, natomiast pod koniec 2017 r. – ponad 800. Liczba członków istniejących ugrupowań wzrosła znacznie bardziej w 2016 r. i 2017 r. niż w poprzednich latach, co wskazuje, że zmiany wprowadzone w rozporządzeniu ułatwiły rozszerzenie EUWT. Przyczyną takiego stanu rzeczy było doprecyzowanie odpowiednich przepisów rozporządzenia.
Co najmniej 10 EUWT było zaangażowanych w świadczenie usług transgranicznych, bądź przez zarządzanie bezpośrednie, bądź w inny, pośredni sposób. Istniejące EUWT przewidują, że w przyszłości będą świadczyły szerszy zakres usług, takich jak systemy ostrzegania o klęskach żywiołowych czy transgraniczne usługi recyklingu odpadów, bądź pomagały w ich świadczeniu. Oznacza to, że zmiany wprowadzone w rozporządzeniu były odpowiednie.
Ogólnie rzecz biorąc, EUWT wskazują różnorodne korzyści wynikające z wykorzystania tego instrumentu:
üwspieranie struktur wielopoziomowego systemu rządzenia, które sprzyjają transgranicznemu i oddolnemu podejściu i umożliwiają zacieśnianie współpracy transgranicznej lub większą liczbę przypadków współpracy. Zmienione rozporządzenie w sprawie EUWT upraszcza zasady dotyczące zmiany członkostwa, a zatem wprowadza dostosowania dopasowane do dynamiki EUWT;
üumożliwienie regionom przygranicznym wspólnego planowania i realizacji strategii w różnych obszarach dzięki określeniu wspólnych interesów i wspólnej wizji dla obszaru przygranicznego. Dzięki tym zmianom, od ich wprowadzenia poprawiło się między innymi świadczenie usług;
üjako pojedynczy beneficjenci EUWT mają łatwiejszy dostęp do funduszy UE: składanie wniosków o unijne finansowanie za ich pośrednictwem wiąże się z mniejszymi obciążeniami administracyjnymi dla członków ugrupowania, w szczególności w przypadku europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w okresie programowania 2014–2020. Transgraniczny lub transnarodowy charakter EUWT sprzyja także informowaniu o unijnej wartości dodanej na etapie ubiegania się o unijne środki;
üunijna tożsamość prawna poprawia widoczność i sposób postrzegania EUWT przez inne organy publiczne. Ugrupowania uznawane są za pośrednika, który może inicjować nowe działania transgraniczne, a w niektórych przypadkach – wywierać większy wpływ na proces decyzyjny;
üEUWT oferują wiarygodne i trwałe kanały komunikacji, umożliwiając różne formy współpracy na obszarach transgranicznych.
Cele polegające na ułatwieniu ustanawiania EUWT, doprecyzowaniu niektórych przepisów i umożliwieniu szerszego wykorzystania tego instrumentu udało się osiągnąć na wiele sposobów. Ugrupowania wspierają EWT głównie poprzez realizację projektów i części programów, rzadziej natomiast jako instytucje zarządzające programami EWT. Rozporządzenie w sprawie EUWT przyczyniło się do wyjaśnienia zasad i szerszego stosowania instrumentu, w szczególności w przypadku transgranicznego świadczenia usług oraz włączania do współpracy państw trzecich.
Badania potwierdzają również, że poprawiono przejrzystość i precyzyjność przepisów w szeregu obszarów, m.in. przepisów dotyczących członkostwa w ugrupowaniu, udziału organów z państw trzecich oraz zależności pomiędzy konwencją EUWT i jego statutem. Ułatwiono również funkcjonowanie EUWT: dostęp do funduszy unijnych wydaje się obecnie łatwiejszy, uproszczono też wprowadzanie zmian w konwencji (wynikających np. ze zmiany składu członków ugrupowania).
Rozporządzenie w sprawie EUWT zawiera w załączniku oświadczenie międzyinstytucjonalne, w którym Parlament Europejski, Rada oraz Komisja zobowiązują się do podjęcia – w ramach instytucji oraz w państwach członkowskich – wysiłków na rzecz upowszechnienia stosowania instrumentu. Na szczeblu UE zmodernizowano prowadzoną przez KR platformę EUWT, co znacznie poprawiło dostęp do informacji na temat EUWT. Komitet zaangażował się również bardziej w działania promujące współpracę terytorialną w ramach ugrupowań, m.in. w organizację wydarzeń oraz przygotowywanie publikacji na ten temat.
Z przygotowanego przez KR sprawozdania monitorującego EUWT wynika, że w państwach członkowskich nasilono działania wspierające EUWT. Promuje je coraz więcej państw członkowskich, stosując przy tym różne podejścia. O skuteczności tych działań świadczy coraz bardziej powszechne stosowanie instrumentu EUWT, zarówno jeśli chodzi o zakres tematyczny, jak i geograficzny. Skuteczność działań promujących EUWT jest bardzo zróżnicowana, ponieważ nie wszystkie państwa członkowskie angażują się w tego typu działania. Mimo iż odnotowano pewne osiągnięcia w zakresie promocji tego instrumentu, wydaje się, że EUWT nadal mają trudności w dostępie do finansowania. Wskazuje to na potrzebę dalszych starań w zakresie upowszechniania tej formy współpracy.
3.2.
Efektywność rozporządzenia w sprawie EUWT
Efektywność uwzględnia związek między zasobami lub nakładami a osiągniętymi zmianami lub wynikami.
EUWT porównano z innymi podobnymi strukturami ustanowionymi na mocy prawa krajowego lub międzynarodowego, w wyniku czego ustalono, że w większości przypadków koszty utworzenia EUWT są zbyt ograniczone, aby można je było wykorzystać jako odpowiedni wskaźnik efektywności.
Wskazano inne aspekty jako bardziej istotne przy porównywaniu EUWT i struktur krajowych lub międzynarodowych:
üwysoko ocenia się wszechstronność EUWT. Mogą być one wykorzystywane w wielu różnych celach. W ramach często ogólnie sformułowanych zadań łatwo jest dostosować ich rzeczywiste obszary działania bez konieczności wprowadzania zasadniczych zmian w strukturze; oraz
üjedną z wyjątkowych i najważniejszych zalet EUWT jest to, że posiadają osobowość prawną i w związku z mogą prowadzić działalność w państwach, z których pochodzą ich członkowie.
3.3.
Adekwatność rozporządzenia w sprawie EUWT
Wskaźnik adekwatności uwzględnia zakres, w jakim cele i przepisy rozporządzenia w sprawie EUWT odpowiadają potrzebom przyszłych członków ugrupowań.
Analizując zmiany wprowadzone w rozporządzeniu w sprawie EUWT, dzięki którym poszerzono cele tworzenia EUWT oraz ich zakres, możemy stwierdzić, że znaczna liczba istniejących EUWT korzysta z funduszy unijnych innych niż EWT wspierających ich poszczególne cele tematyczne.
Od początku okresu programowania 2014–2020 zaangażowanie EUWT w EWT było zasadniczo wspierane przez silniejsze powiązania prawne między rozporządzeniem w sprawie EUWT a unijnymi rozporządzeniami dotyczącymi polityki spójności, a ogólne zaangażowanie EUWT w programy współpracy znacznie wzrosło. Niemal połowa z nich jest obecnie zaangażowana w realizację programów EWT, głównie za pośrednictwem partnerstw zawieranych na potrzeby pojedynczych projektów lub większej ich liczby.
Zmiana rozporządzenia w sprawie EUWT nie doprowadziła jednak do powstania nowych EUWT jako instytucji zarządzających programami EWT. EUWT bardzo rzadko też korzystają z możliwości działania w charakterze pojedynczego beneficjenta. Powodem tego może być fakt, że szczególnie na wczesnych etapach okresu programowania 2014–2020 programy EWT wymagały wielu wyjaśnień i doprecyzowania zasad, co mogło zniechęcić potencjalnych pojedynczych beneficjentów do składania wniosków.
Niektóre przepisy nadal nie są jednoznaczne. Art. 8 ust. 2 rozporządzenia w sprawie EUWT wprowadza rozróżnienie między prawem do celów egzekwowania konwencji (lit. g), prawem państwa członkowskiego, w którym działają organy EUWT (lit. h), a prawem dotyczącym działalności EUWT (lit. j). Jest oczywiste, że konwencja określa prawo właściwe w odniesieniu do wszystkich trzech elementów, nadal istnieją jednak wątpliwości, na ile szczegółowy powinien być wykaz prawa właściwego „bezpośrednio dotyczącego działalności EUWT”. Zdaniem Komisji prawo „bezpośrednio dotyczące” powinno być ściśle powiązane z „zadaniami wyszczególnionymi (w konwencji)”: EUWT powołane do zarządzania szpitalem ma bardziej szczegółowe zadania niż EUWT utworzone, by zapewnić szeroko pojęty rozwój danego obszaru.
3.4.
Europejska wartość dodana
Wskaźnik europejskiej wartości dodanej uwzględnia to, czy EUWT utworzono z powodu rozporządzenia w sprawie EUWT. Unijna wartość dodana ma ścisły związek z typowymi korzyściami odnoszonymi w przypadku EUWT. Zalety EUWT w porównaniu z zaletami podobnych podmiotów prawnych dostarczają cennych informacji jakościowych pozwalających ocenić unijną wartość dodaną EUWT:
Według literatury przedmiotu korzyści są następujące:
üjako podmioty prawne EUWT umożliwiają szybsze i skuteczniejsze podejmowanie decyzji w kontekście współpracy transgranicznej, w przypadku gdy uczestniczy w niej kilka różnych organów;
üEUWT zapewniają spójność, trwałość i koordynację działań, sprzyjają formułowaniu wspólnych celów i stabilizują współpracę na obszarach transgranicznych;
üEUWT są postrzegane jako niezależne od pojedynczych decyzji politycznych i wydarzeń, które mogłyby zablokować przyjęcie lub wdrożenie użytecznych środków na objętych współpracą obszarach, które rozciągają się poza granice państw;
üEUWT zapewniają takim obszarom silniejszą pozycję negocjacyjną, która ułatwia im ochronę ich interesów; oraz
üEUWT ograniczają skutki istnienia granic wewnętrznych, dzięki czemu wspierają spójność w UE i zwiększają widoczność unijnych polityk na szczeblu lokalnym.
Wiele EUWT potwierdza europejską wartość dodaną tego instrumentu i podkreśla korzyści, których bez niego by nie uzyskało.
3.5.
Uproszczenie
Stopień uproszczenia ocenia się na podstawie tego, czy zmniejszono koszty i obciążenia administracyjne, oraz tego, czy dana interwencja pozwala przyspieszyć i uprościć działania. W przypadku EUWT ma to szczególne znaczenie w fazie rozruchu.
Wskaźniki i poczynione ustalenia sugerują, że czas rozruchu uległ skróceniu. Dotyczy to w szczególności etapu obejmującego czas niezbędny od momentu przedstawienia pierwszego projektu konwencji do momentu rejestracji EUWT. Ewentualne różnice geograficzne mogą wynikać z rodzaju tworzonych EUWT i doświadczenia w tworzeniu takich ugrupowań.
Wskaźniki dowodzą, że rozporządzenie w sprawie EUWT doprowadziło do pewnych uproszczeń. Potrzeba uproszczenia przepisów dotyczących EUWT nie wynika jednak wyłącznie, ani nawet przede wszystkim, z rozporządzenia w sprawie EUWT. Często wynika z prawa krajowego państw członkowskich.
Zmiana rozporządzenia w sprawie EUWT umożliwiła doprecyzowanie wielu kwestii, takich jak zatrudnianie pracowników, podział i klasyfikacja konwencji i statutów EUWT, członkostwo różnych podmiotów czy udział państw trzecich. W tych dziedzinach potrzeby podmiotów potencjalnie zainteresowanych utworzeniem EUWT zostały zatem zaspokojone.
4.
PROPONOWANE ULEPSZENIA
Kluczową zasadą przy rozpatrywaniu ewentualnych dalszych zmian powinno być zapewnienie stabilności instrumentu EUWT, każda zmiana prowadzi bowiem do powstania nowej niepewności. W ramach obowiązujących przepisów korzystanie z tego instrumentu można ułatwić dzięki lepszej wymianie informacji i koordynacji działań między państwami członkowskimi a organami zatwierdzającymi, jak również dzięki lepszej promocji w kontekście unijnych instrumentów finansowania.
EUWT jest nadal stosunkowo nowym narzędziem, a wielu potencjalnych uczestników nie ma odpowiednich doświadczeń, ani wiedzy na jego temat. W związku z tym istnieje potrzeba dalszego informowania o tym instrumencie, w szczególności o kwestiach prawnych związanych z tworzeniem EUWT oraz opracowywaniem statutu i konwencji takiego ugrupowania.
W tworzenie EUWT zaangażowanych jest zazwyczaj kilka państw członkowskich, a każde z nich może wdrażać rozporządzenie w sprawie EUWT w odmienny sposób. Ujednolicenie wymogów i procedur mogłoby się przyczynić do większej pewności prawa zarówno dla partnerów EUWT, jak i zaangażowanych organów. W związku z tym organy zatwierdzające powinny kontynuować regularne spotkania i wymianę informacji oraz wykorzystywać je do rozwiązywania wymienionych problemów.
Potrzeba lepszej koordynacji odnosi się również do kontaktów między potencjalnymi członkami EUWT i organami zatwierdzającymi, a także kontaktów między organami zatwierdzającymi w poszczególnych państwach członkowskich. Oprócz uzgodnienia kwestii administracyjnych konieczne jest również uzgodnienie kwestii merytorycznych związanych z EUWT. Proces ten można by ułatwić dzięki wymianie informacji i najlepszych praktyk między organami zatwierdzającymi, EUWT i KR.
Lepsza promocja EUWT w kontekście unijnych programów finansowania mogłaby upowszechnić stosowanie tego instrumentu oraz poprawić dostęp takich ugrupowań do unijnych funduszy, zgodnie z tym, co przewidziano w art. 3 wniosku Komisji COM (2018) 374. Będzie to szczególne ważne na początku następnego okresu programowania (po 2020 r.).
Nowe instrumenty, takie jak europejski mechanizm transgraniczny, który umożliwia dobrowolne stosowanie przepisów jednego państwa członkowskiego w sąsiadującym państwie członkowskim na potrzeby konkretnego projektu lub usług świadczonych w ogólnym interesie gospodarczym, w jeszcze większym stopniu ułatwią funkcjonowanie EUWT, ponieważ czysto instytucjonalny charakter takich ugrupowań nie jest właściwy, aby wyeliminować przeszkody prawne i administracyjne. EUWT mogą zająć się innymi kwestiami, na które zwrócono uwagę w komunikacie Komisji „Zwiększanie wzrostu gospodarczego i spójności w regionach przygranicznych UE”, np. ułatwiać dostęp transgraniczny lub promować korzystanie w większym stopniu ze wspólnej infrastruktury zdrowotnej, jak ma to np. miejsce w przypadku EUWT zarządzającego szpitalem transgranicznym Cerdanya/Cerdagne.
EUWT pozwalają testować sposoby przełamywania różnic między państwami członkowskimi w zakresie stosowania prawa UE. Można by je zatem wykorzystać jako studia przypadków dotyczących radzenia sobie z takimi różnicami.
5.
WNIOSKI
Zmienione rozporządzenie ma na celu ułatwienie tworzenia i funkcjonowania EUWT oraz wyjaśnienie niektórych obowiązujących przepisów. Jego przyjęcie przyczyniło się nie tylko do znacznego wzrostu całkowitej liczby EUWT – o 44 %, lecz również do zwiększenia ich efektywności i skuteczności w zakresie wspierania współpracy przy wdrażaniu unijnych polityk.
Analiza przeprowadzona na podstawie wskaźników dotyczących skuteczności, efektywności i adekwatności pokazuje, że osiągnięto cele polegające na ułatwieniu tworzenia EUWT, doprecyzowaniu niektórych przepisów i umożliwieniu szerszego stosowania tego instrumentu.
Rozporządzenie w sprawie EUWT przyczynia się do wyjaśnienia zasad i szerszego stosowania tego instrumentu, w szczególności w odniesieniu do transgranicznego świadczenia usług. Wyjaśnia również szereg kwestii takich jak członkostwo w ugrupowaniu, udział organów z państw trzecich oraz zależności pomiędzy konwencją EUWT i jego statutem. Od początku okresu programowania 2014–2020 liczba członków EUWT wzrosła o ponad 30 %, a pojawienie się ugrupowań, w ramach których podejmowana jest współpraca z państwami trzecimi, będzie wymagało konkretnych działań ze strony podmiotów na wszystkich szczeblach.
Ogólnie rzecz biorąc, EUWT są znacznie bardziej zaangażowane w programy współpracy, ale tylko niektóre z nich realizują projekty w ramach EWT jako jedyni beneficjenci lub zarządzający programem (lub jego częścią).
Wiele EUWT potwierdza europejską wartość dodaną tego instrumentu i podkreśla korzyści, których bez niego by nie uzyskało.
Dzięki zmianie rozporządzenia w sprawie EUWT wprowadzono pewne uproszczenia. Jednakże potrzeba uproszczenia przepisów w tym zakresie pojawia się nie tyle na poziomie UE, co na poziomie krajowym – wynika z warunków nakładanych przez państwa członkowskie.
Skuteczność działań propagujących EUWT różni się znacznie w poszczególnych krajach. Pomimo dodatkowych działań promocyjnych nadal konieczne są dalsze wysiłki na rzecz zwiększenia efektywności i skuteczności instrumentu EUWT w zakresie wspierania współpracy przy wdrażaniu unijnych polityk.
Wskazane problemy dowodzą, że EUWT i organy zatwierdzające zyskałyby większą pewność prawa w wyniku ujednolicenia wymogów i procedur niż w wyniku wprowadzenia dalszych zmian w odnośnym rozporządzeniu. Jeśli EUWT mają być bardziej skuteczne i podlegać prostszym zasadom, należy usprawnić koordynację działań między państwami członkowskimi w celu poprawy interpretacji i stosowania rozporządzenia, przezwyciężenia trudności wynikających z różnic we wdrażaniu oraz dopasowania rozbieżnych krajowych ram prawnych. Lepsza promocja EUWT w kontekście unijnych instrumentów finansowania – zwłaszcza w ramach programów EWT – ułatwi tym ugrupowaniom dostęp do funduszy UE.
