This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52017IR4757
Opinion of the European Committee of the Regions — Strengthening Innovation in Europe’s Regions: Strategies for resilient, inclusive and sustainable growth
Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Wzmocnienie innowacji w regionach europejskich: strategie na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu
Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Wzmocnienie innowacji w regionach europejskich: strategie na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu
COR 2017/04757
Dz.U. C 361 z 5.10.2018, p. 15–18
(BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, HR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)
5.10.2018 |
PL |
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej |
C 361/15 |
Opinia Europejskiego Komitetu Regionów – Wzmocnienie innowacji w regionach europejskich: strategie na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu
(2018/C 361/04)
|
ZALECENIA POLITYCZNE
EUROPEJSKI KOMITET REGIONÓW
Strategie inteligentnej specjalizacji jako siła napędowa polityki innowacji i wzrostu
1. |
Unia Europejska jest nadal największym jednolitym rynkiem na świecie. Niemniej na innych kontynentach powstają nowe sytuacje, które wymagają przyjęcia nowego podejścia do polityki innowacji i wzrostu. Modernizacja przemysłu ma zasadnicze znaczenie dla poprawy konkurencyjności Europy. |
2. |
Pragnie przypomnieć, jak ważne jest, aby wszystkie poziomy sprawowania rządów (unijny, krajowy, regionalny i lokalny) współpracowały ze sobą, zaś poziom sprawowania władzy niższy niż krajowy miał dość okazji i środków do samodzielnego rozwijania własnego potencjału i korzystania z niego. |
3. |
Podkreśla, że strategie inteligentnej specjalizacji (zwane dalej S3) są siłą napędową polityki innowacji i wzrostu oraz znaczącym czynnikiem powodzenia polityki spójności. |
4. |
Przypomina, że dla rozwoju S3 niezbędne są solidne, skuteczne i skoncentrowane działania na szczeblu regionalnym, a poziom unijny, poza odpowiednimi działaniami poszczególnych państw członkowskich, może promować sprzyjające temu warunki. |
5. |
Akcentuje również, że S3 doprowadziły do powstania nowej kultury współpracy w obrębie regionów, gdyż opierają się one na procesie współpracy podmiotów z dziedziny badań i innowacji z przemysłem, który ułatwia innowacje wynikające z popytu i rozwiązania zbiorowe, oraz na procesie uczestnictwa. |
6. |
Sygnalizuje, że S3 doprowadziły do rozwoju prawdziwych ekosystemów innowacji regionalnej. Regionalne ekosystemy innowacji wywierają znaczny wpływ na gospodarkę i konkurencyjność regionalną, a także są źródłem doskonałych innowacji dostosowanych do obywateli i potrzeb lokalnych. |
7. |
Podkreśla, że S3 wykraczają poza indywidualne strategie regionów i że powinny być stosowane do propagowania skuteczniejszej polityki innowacji i współpracy międzyregionalnej. |
8. |
Wyraża przekonanie, że współpraca międzyregionalna oparta na S3 przyczyni się do stworzenia i przekształcenia łańcuchów wartości UE, sprzyjając synergii inwestycji między sektorem prywatnym i publicznym oraz przyczyniając się do rozwoju całej gospodarki UE. |
Strategie inteligentnej specjalizacji 2.0 oparte na współpracy międzyregionalnej
9. |
Uważa, że przyszła strategia S3 2.0, jako kluczowy czynnik zwiększenia konkurencyjności i odporności regionów, powinna się opierać na międzyregionalnej współpracy strategicznej i trwałych więziach między ekosystemami regionalnymi w priorytetowych obszarach inteligentnej specjalizacji. W tym celu Interreg powinien finansować takie działania jak wspólne projekty, działania demonstracyjne, nowe łańcuchy wartości itd. związane z obszarami inteligentnej specjalizacji, co pomogłoby regionom wprowadzić ekosystemy innowacji w wymiarze europejskim, wspierając konkurencyjność jednolitego rynku. |
10. |
Wyraża przekonanie, że wsparcie wymiaru międzyregionalnego i transgranicznego za pomocą stworzenia międzyregionalnych możliwości inwestycyjnych ułatwi rozwój innowacji lokalnych i regionalnych. Połączenie infrastruktury technologicznej i przemysłowej oraz zasobów ludzkich różnych regionów stosownie do ich atutów i zdolności przyczynia się do wytworzenia masy krytycznej i korzyści skali i tym samym ma potencjał, by zwiększyć skuteczność systemów badań i innowacji. |
11. |
Uważa, że współpraca i tworzenie międzyregionalnych łańcuchów wartości przyczynią się do ułatwienia dostępu do różnego rodzaju połączonej infrastruktury i zwiększenia jego skuteczności i tym samym do zmniejszenia zagrożeń technologicznych i niepewności w sektorze przemysłowym. |
12. |
Ze względu na postępy UE w negocjacjach i debatach dotyczących nowych wieloletnich ram finansowych (WRF) na lata 2021–2027 nadszedł właściwy moment, by zastanowić się nad rodzajem instrumentu, jaki UE musi wdrożyć w celu promowania współpracy międzyregionalnej opartej na S3. |
13. |
Jest zdania, że zważywszy na potrzebę współpracy na wszystkich szczeblach, od poziomu lokalnego po europejski, niezbędne jest sprostanie następującym wyzwaniom:
|
14. |
Zaleca, by UE w następnym okresie programowania, za pośrednictwem Komisji i JRC, zapoczątkowała nowy etap S3 2.0 oparty na rozwijaniu tzw. międzyregionalnego procesu odkryć, w ramach którego regiony połączyłyby swoje strategie S3 zgodnie z koncepcją potrójnej helisy międzyregionalnej. |
15. |
Regionalny proces odkryć powinien się opierać na procesie oddolnym, w ramach którego władze regionalne dążyłyby do celów rozwoju wraz z innymi regionami UE, sporządzałyby wykaz głównych podmiotów rozwoju zaangażowanych w swych regionach, analizowałyby wspólnie swoje słabości i wyzwania oraz przeprowadzałyby analizę na temat instrumentów wsparcia, którymi dysponują. |
16. |
Sądzi, że należy zachęcać regiony, by uwzględniły analizę sytuacji pośród priorytetów regionalnych wytyczonych w swych S3 i różnych systemach finansowych lub inwestycyjnych na szczeblu regionalnym, krajowym i unijnym (program „Horyzont 2020”, COSME itd.). Komisja powinna zebrać strategie S3 obejmujące wspomnianą analizę i zastosować je do ułatwienia współpracy między regionami, a także do opracowania odpowiednich instrumentów finansowych. Powinno się to przyczynić do ewentualnego połączenia funduszy na wszystkich szczeblach (lokalnym, regionalnym, krajowym i unijnym) w celu wsparcia projektów o charakterze międzyregionalnym. |
17. |
Zaleca przyjęcie podejścia oddolnego, które umożliwia regionom tworzenie punktów kontaktowych ds. S3. Będą się one zajmować rozwojem regionalnego procesu odkryć w celu przyczynienia się do pogłębienia współpracy międzyregionalnej z zastosowaniem międzyregionalnych potrójnych helis. |
18. |
Uważa, że zasadnicze znaczenie ma zapewnienie platformie S3 odpowiednich środków na rozwój narzędzi wsparcia w ramach wdrażania polityki inteligentnej specjalizacji, takich jak na przykład EYE@RIS3, instrument monitorowania ICT, R&I Regional Viewer czy też centra innowacji cyfrowych. Przypomina również, że konieczny jest bardziej rozbudowany i skuteczny system gromadzenia danych i statystyk na szczeblu regionalnym. |
Synergia między funduszami UE a inicjatywami i finansowaniem regionalnym
19. |
Przyjmuje z zadowoleniem fakt, że Komisja zawarła w sprawozdaniu oceny wewnętrznej programu „Horyzont 2020” (1) punkt dotyczący zwiększenia synergii z innymi programami finansowania i politykami UE, zwłaszcza wzmiankę o tworzeniu synergii między europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi a S3. |
20. |
Jest zdania, że S3 powinny obejmować dwojaki cel stworzenia synergii między polityką regionalną innowacji i rozwoju a instrumentami finansowymi oraz zapobieżenia dublowaniu działań. Zatem celem powinno być promowanie synergii między europejskimi funduszami strukturalnymi i inwestycyjnymi a innymi funduszami, takimi jak na przykład przyszły 9. program ramowy, oraz funduszami krajowymi i regionalnymi. |
21. |
Uważa, że 9. program ramowy powinien obejmować regionalny proces odkryć i wspierać tworzenie, umacnianie i umiędzynarodowienie regionalnych ekosystemów innowacji. Wspieranie współpracy w zakresie badań naukowych, innowacji i umiędzynarodowienia jest prawdziwą wartością dodaną UE, która powinna zwiększyć się w następnym okresie programowania. Ponadto w przyszłych funduszach na badania i innowacje należy zwrócić większą uwagę na wpływ działań badawczych i innowacyjnych na szczeblu terytorialnym. |
22. |
Stwierdza, że istnieją znaczne bariery utrudniające wykorzystanie funduszy strukturalnych i inwestycyjnych UE w dziedzinie współpracy międzyregionalnej i ponadnarodowej, takie jak niedobór środków czy też zdolności administracyjnych, brak przykładów najlepszych praktyk, niepewność co do ich zastosowania, brak odniesienia i ram metodologicznych, mglistość celów, asymetryczny poziom kompetencji politycznych, przeszkody regulacyjne oraz brak ram finansowych ułatwiających takie prace. |
23. |
Proponuje nawiązanie zorganizowanego dialogu między służbami Komisji Europejskiej a podmiotami regionalnego ekosystemu innowacji w celu zagwarantowania wykonalności (obecnych i nowych) kierunków polityki i instrumentów finansowych określonych w celu wsparcia regionalnych ekosystemów innowacji i współpracy międzyregionalnej. |
24. |
Uważa, że konieczne jest przeprowadzenie oceny partnerstw na rzecz innowacji (ERA-NET, JPI, ETP itd.). Partnerstwa mogą być skuteczną formą przeciwdziałania fragmentacji, zapobieżenia dublowaniu wysiłków, poprawy innowacji i sprostania wyzwaniom społecznym, lecz należy opublikować badania wykazujące ich oddziaływanie. |
25. |
Uznaje, przyjmuje z zadowoleniem i popiera wysiłki i osiągnięcia Komisji Europejskiej, poczynione szczególnie za pośrednictwem platformy S3 w zakresie opracowania analiz udostępniających informacje, a także wsparcia rozwoju metodologii dotyczącej współpracy międzyregionalnej. W tym względzie odnotowuje, że utworzenie platform tematycznych i zapoczątkowanie pilotażowych projektów współpracy międzyregionalnej są instrumentami wnoszącymi bardzo dużą wartość. |
26. |
Niezależnie od powyższego przypomina, że bariery regulacyjne i brak ram finansowych wciąż ograniczają rozwój autentycznego ekosystemu współpracy międzyregionalnej. W oparciu o doświadczenia wynikające z inicjatywy Vanguard wyzwania stojące przed regionami związane z projektem współpracy międzyregionalnej można podsumować na trzech poziomach. Pierwszy poziom obejmuje początkową działalność dotyczącą kształtu infrastruktury demonstracyjnej (tworzenie sieci podmiotów regionalnych, znajdywanie synergii w zakresie działalności itd.). Drugi poziom obejmuje wydatki operacyjne na działalność demonstracyjną opartą na opracowaniu konkretnych projektów. Trzeci i ostatni poziom dotyczy wydatków na możliwą produkcję przemysłową i dostęp do rynku produktów czy też usług opracowanych na wcześniejszych etapach w wyniku projektów współpracy międzyregionalnej po wykazaniu, że taka działalność demonstracyjna została uwieńczona sukcesem, czyli została zatwierdzona i poświadczona. |
27. |
Zaleca pilne działania w celu stworzenia odpowiednich i elastycznych instrumentów finansowania ad hoc współpracy międzyregionalnej, które odpowiadałyby potrzebom trzech poziomów wymienionych w poprzednim punkcie. Instrumenty te mogą przyjąć formę łączenia środków (w tym łączenia kredytów i pożyczek, finansowania ze środków publicznych i prywatnych na różnych szczeblach) z innowacyjnym wykorzystaniem funduszy w celu wspierania projektów eksperymentalnych ukierunkowanych na sieci współpracy międzyregionalnej, w ramach których nawiązano by bezpośrednie kontakty z przedstawicielami przemysłu i wywierano by znaczny wpływ:
|
28. |
Bardzo pozytywnie ocenia zmianę i uproszczenie art. 65 ust. 1 i art. 70 rozporządzenia ramowego o funduszach strukturalnych i wyraża przekonanie, że wykorzystanie EFRR na współpracę międzyregionalną ma kluczowe znaczenie dla rozwoju przyszłej S3 2.0. Niezależnie od wcześniejszych uwag domaga się łatwych w zastosowaniu ram prawnych dla następnego okresu programowania, które sprzyjałyby synergii i łączeniu funduszy na wszystkich szczeblach (lokalnym, regionalnym, krajowym i unijnym) z myślą o wsparciu projektów o wymiarze międzyregionalnym. |
Bruksela, dnia 16 maja 2018 r.
Karl-Heinz LAMBERTZ
Przewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów
(1) COM(2018) 2 final.