(1)

Naturalne surowce mineralne na obszarach dotkniętych konfliktami i obszarach wysokiego ryzyka — chociaż posiadają ogromny potencjał wspierania rozwoju — mogą być przyczyną sporów, gdy przychody z ich eksploatacji przyczyniają się do wybuchu lub kontynuacji konfliktów z użyciem siły, podważając krajowe zobowiązania na rzecz rozwoju, dobrych rządów i praworządności. Zerwanie związku pomiędzy konfliktem a nielegalną eksploatacją minerałów na tych obszarach ma zasadnicze znaczenie dla pokoju i stabilności.

(1)

Naturalne surowce mineralne na obszarach dotkniętych konfliktami i obszarach wysokiego ryzyka – chociaż posiadają ogromny potencjał wspierania rozwoju – mogą być przyczyną sporów, gdy przychody z ich eksploatacji przyczyniają się do wybuchu lub kontynuacji konfliktów z użyciem siły, podważając wysiłki na rzecz rozwoju, dobrych rządów i praworządności. Zerwanie związku pomiędzy konfliktem a nielegalną eksploatacją minerałów na tych obszarach stanowi kluczowy element zagwarantowania pokoju , rozwoju i stabilności.

(1a)

W przemyśle wydobywczym powszechnie dochodzi do naruszania praw człowieka, co może obejmować pracę dzieci, przemoc seksualną, wymuszone zaginięcia, przymusowe wysiedlenia oraz niszczenie miejsc kultu lub miejsc o znaczeniu kulturowym.

(2)

Kwestia ta dotyczy regionów bogatych w zasoby, w których rządy i organizacje międzynarodowe wraz z podmiotami gospodarczymi i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego mierzą się z wyzwaniem związanym z chęcią ograniczenia do minimum finansowania ugrupowań zbrojnych i sił bezpieczeństwa .

(2)

Kwestia ta dotyczy obszarów bogatych w zasoby, na których wyzwanie wynikające z chęci zapobiegania finansowaniu ugrupowań zbrojnych i sił bezpieczeństwa zostało podjęte przez rządy i organizacje międzynarodowe wraz z podmiotami gospodarczymi i organizacjami społeczeństwa obywatelskiego , w tym organizacjami kobiecymi, przodującymi w zwracaniu uwagi na warunki wyzysku narzucane przez wspomniane ugrupowania, jak również na gwałty i przemoc stosowaną w celu kontrolowania miejscowej ludności .

(5a)

Niniejsze rozporządzenie to jeden ze środków służących wyeliminowaniu finansowania ugrupowań zbrojnych poprzez sprawowanie kontroli nad handlem minerałami z regionów dotkniętych konfliktami; nie ma ono wpływu na fakt, że działania podejmowane w ramach polityki zewnętrznej i rozwojowej Unii Europejskiej powinny koncentrować się na walce z miejscową korupcją i nieszczelnością granic oraz zapewniać szkolenie miejscowej ludności i jej przedstawicieli w celu eksponowania nadużyć.

(7)

Dnia 7 października 2010 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję wzywającą Unię do przyjęcia rozwiązań prawnych zgodnych z kierunkami określonymi w przyjętej w Stanach Zjednoczonych ustawie o „minerałach z regionów ogarniętych konfliktami” tj. sekcji 1502 ustawy „Dodd-Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act”; natomiast Komisja w komunikatach z 2011 r. i 2012 r. zapowiedziała, że zamierza zbadać sposoby poprawy przejrzystości w łańcuchu dostaw, w tym aspektów należytej staranności. W drugim z tych komunikatów, zgodnie ze zobowiązaniem podjętym na spotkaniu Rady OECD na szczeblu ministerialnym w maju 2011 r., Komisja opowiedziała się za zwiększeniem wsparcia i szerszym stosowaniem Wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych i wytycznych OECD dotyczących należytej staranności – nawet poza państwami należącymi do OECD.

(7)

W rezolucjach z dnia  7 października 2010 r. , 8 marca 2011 r., 5 lipca 2011 r. oraz 26 lutego 2014 r. Parlament Europejski wezwał Unię do przyjęcia rozwiązań prawnych zgodnych z kierunkami określonymi w przyjętej w Stanach Zjednoczonych ustawie o „minerałach z regionów ogarniętych konfliktami”, tj. sekcji 1502 ustawy „Dodd-Frank Wall Street Reform and Consumer Protection Act”; natomiast Komisja w komunikatach z 2011 r. i 2012 r. zapowiedziała, że zamierza zbadać sposoby poprawy przejrzystości w łańcuchu dostaw, w tym aspektów należytej staranności. W drugim z tych komunikatów, zgodnie ze zobowiązaniem podjętym na spotkaniu Rady OECD na szczeblu ministerialnym w maju 2011 r., Komisja opowiedziała się za zwiększeniem wsparcia i szerszym stosowaniem Wytycznych OECD dla przedsiębiorstw wielonarodowych i wytycznych OECD dotyczących należytej staranności – nawet poza państwami należącymi do OECD.

(8)

Wzrosła wiedza obywateli Unii i podmiotów społeczeństwa obywatelskiego na temat przedsiębiorstw działających w ramach jurysdykcji Unii, które nie ponoszą odpowiedzialności z tytułu swoich możliwych powiązań z nielegalnym wydobyciem minerałów pochodzących z regionów dotkniętych konfliktami i handlem tymi minerałami. Skutkiem tego takie minerały, które mogą znajdować się w produktach konsumpcyjnych, łączą konsumentów z konfliktami występującymi poza Unią. W związku z tym obywatele domagali się, zwłaszcza poprzez składanie petycji , aby Parlamentowi Europejskiemu i Radzie przedstawiono wnioski ustawodawcze nakładające na przedsiębiorstwa odpowiedzialność zgodnie z wytycznymi ustanowionymi przez ONZ i OECD.

(8)

Wzrosła wiedza obywateli Unii i podmiotów społeczeństwa obywatelskiego na temat przedsiębiorstw działających w ramach jurysdykcji Unii, które nie ponoszą odpowiedzialności z tytułu swoich możliwych powiązań z nielegalnym wydobyciem minerałów pochodzących z regionów dotkniętych konfliktami i  z handlem tymi minerałami. Skutkiem tego takie minerały, które mogą znajdować się w produktach konsumpcyjnych, łączą konsumentów z konfliktami występującymi poza Unią. W związku z tym konsumenci są pośrednio powiązani z konfliktami, które mają poważny wpływ na prawa człowieka, szczególnie prawa kobiet, ponieważ ugrupowania zbrojne często stosują masowe gwałty jako celową strategię zastraszania i kontrolowania miejscowej ludności w celu ochrony swoich interesów.  W związku z tym obywatele domagali się, zwłaszcza w petycjach , przedstawienia Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wniosków ustawodawczych nakładających na przedsiębiorstwa odpowiedzialność zgodnie z wytycznymi ustanowionymi przez ONZ i OECD.

(9a)

Rozporządzenie odzwierciedla potrzebę zachowywania należytej staranności w obrębie całego łańcucha dostaw, począwszy od miejsca pozyskania aż po gotowy produkt, zobowiązując wszystkie przedsiębiorstwa, które jako pierwsze wprowadzają objęte jego zakresem zasoby – w tym produkty zawierające te zasoby – na rynek unijny, do stosowania należytej staranności w swoim łańcuchu dostaw oraz do publikowania sprawozdań w tym zakresie. Zgodnie z charakterem należytej staranności indywidualne obowiązki w zakresie należytej staranności zawarte w niniejszym rozporządzeniu powinny odzwierciedlać progresywny i elastyczny charakter procesów dotyczących należytej staranności oraz potrzebę odpowiedniego dostosowania obowiązków do indywidualnych uwarunkowań poszczególnych przedsiębiorstw. Obowiązki powinny być dostosowane do wielkości, efektu dźwigni i pozycji w łańcuchu dostaw przedsiębiorstwa.

(11a)

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE  (1bis) nakłada na przedsiębiorstwa zatrudniające ponad 500 pracowników wymóg ujawniania informacji dotyczących polityki w określonych dziedzinach, w tym w dziedzinie praw człowieka, zwalczania korupcji i należytej staranności w łańcuchu dostaw. Dyrektywa ta przewiduje, że Komisja opracuje wytyczne mające ułatwić ujawnianie tych informacji. Komisja powinna rozważyć ujęcie w tych wytycznych wskaźników efektywności dotyczących odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów i metali.

(11b)

Do osiągnięcia celów niniejszego rozporządzenia może się przyczynić wiele istniejących systemów zachowania należytej staranności w łańcuchu dostaw. Istnieją już programy branżowe mające na celu zerwanie powiązania między konfliktem a pozyskiwaniem cyny, tantalu, wolframu i złota. Programy te wykorzystują audyty prowadzone przez niezależne podmioty zewnętrzne do certyfikowania hut i rafinerii stosujących systemy gwarantujące wyłącznie odpowiedzialne pozyskiwanie minerałów. Te programy branżowe mogą zostać uznane w systemie unijnym. Jednak aby umożliwić przestrzeganie wysokich norm i uniknięcie podwójnych audytów, należy wyjaśnić kryteria i procedury uznawania takich systemów za równoważne z wymogami niniejszego rozporządzenia.

(12)

Przedsiębiorstwa unijne poprzez konsultacje społeczne wyraziły zainteresowanie odpowiedzialnym pozyskiwaniem minerałów i  przedstawiały sprawozdania na temat obecnych programów branżowych służących realizacji ich celów w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, wniosków klientów lub bezpieczeństwa dostaw. Przedsiębiorstwa unijne zgłaszały jednak również niezliczone trudności z zachowaniem należytej staranności w łańcuchu dostaw na skutek długości i złożoności światowych łańcuchów dostaw, obejmujących dużą liczbę podmiotów, które często nie posiadają wystarczającej świadomości lub mają obojętny stosunek do kwestii etycznych. Komisja powinna monitorować koszty odpowiedzialnego pozyskiwania i  ich możliwy wpływ na konkurencyjność, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw.

(12)

Przedsiębiorstwa unijne w konsultacjach społecznych wyraziły zainteresowanie odpowiedzialnym pozyskiwaniem minerałów i  przedstawiły sprawozdania na temat obecnych programów branżowych służących realizacji ich celów w zakresie społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw, wniosków klientów lub bezpieczeństwa dostaw. Przedsiębiorstwa unijne zgłaszały jednak również niezliczone trudności i praktyczne problemy z zachowaniem należytej staranności w łańcuchu dostaw na skutek długości i złożoności światowych łańcuchów dostaw, obejmujących dużą liczbę podmiotów, które często nie posiadają wystarczającej świadomości lub mają obojętny stosunek do kwestii etycznych. Komisja powinna ściśle monitorować i przedstawiać w sprawozdaniach koszty odpowiedzialnego pozyskiwania i audytów prowadzonych przez podmioty zewnętrzne, ich konsekwencje administracyjne i możliwy wpływ na konkurencyjność, zwłaszcza małych i średnich przedsiębiorstw. Komisja powinna zapewniać mikroprzedsiębiorstwom oraz małym i średnim przedsiębiorstwom pomoc techniczną i finansową oraz ułatwiać wymianę informacji w celu wdrożenia niniejszego rozporządzenia. Małe i średnie przedsiębiorstwa z siedzibą w Unii, które importują minerały i metale oraz wprowadzają systemy należytej staranności, powinny otrzymywać pomoc finansową z programu Komisji na rzecz konkurencyjności przedsiębiorstw oraz małych i średnich przedsiębiorstw (COSME).

(12a)

Przedsiębiorstwa z siedzibą w Unii działające na niższym szczeblu łańcucha dostaw i dobrowolnie wprowadzające system odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów i metali powinny uzyskiwać od właściwych organów państw członkowskich certyfikat w postaci odpowiedniego oznakowania. Komisja powinna oprzeć się na wytycznych OECD dotyczących należytej staranności w celu opracowania kryteriów przyznawania certyfikatu; może w tym celu zasięgnąć opinii sekretariatu OECD. Warunki przyznawania „europejskiego certyfikatu odpowiedzialności” powinny być równie rygorystyczne, jak warunki wymagane w systemie certyfikacji OECD. Przedsiębiorstwa, które uzyskają „europejski certyfikat odpowiedzialności”, zachęca się do podawania tego faktu na ich stronach internetowych i ujmowania go w informacjach przekazywanych konsumentom europejskim.

(13)

Huty i rafinerie są ważnym elementem światowego łańcucha dostaw minerałów, gdyż stanowią zwykle ostatni etap, na którym można skutecznie zapewnić należytą staranność poprzez gromadzenie, ujawnianie i weryfikowanie informacji na temat pochodzenia minerałów oraz łańcucha dowodowego. Po tym etapie przetwórstwa prześledzenie pochodzenia minerałów często uważa się za niewykonalne. Unijny wykaz odpowiedzialnych hut i rafinerii może zatem zapewnić przedsiębiorstwom działającym na niższym szczeblu łańcucha dostaw przejrzystość i pewność dotyczącą praktyk w zakresie należytej staranności w łańcuchu dostaw.

(13)

Huty i rafinerie są ważnym elementem światowego łańcucha dostaw minerałów, gdyż stanowią zwykle ostatni etap, na którym można skutecznie zapewnić należytą staranność poprzez gromadzenie, ujawnianie i weryfikowanie informacji na temat pochodzenia minerałów oraz łańcucha dowodowego. Po tym etapie przetwórstwa prześledzenie pochodzenia minerałów często uważa się za niewykonalne. To samo dotyczy metali poddanych recyklingowi, które przeszły jeszcze więcej etapów procesu przetwórczego. Unijny wykaz odpowiedzialnych hut i rafinerii może zatem zapewnić przedsiębiorstwom działającym na niższym szczeblu łańcucha dostaw przejrzystość i pewność dotyczącą praktyk w zakresie należytej staranności w łańcuchu dostaw. Zgodnie z wytycznymi OECD dotyczącymi należytej staranności podmioty działające na wyższym szczeblu łańcucha dostaw, takie jak huty i rafinerie, powinny poddać się audytowi przeprowadzanemu przez niezależny podmiot zewnętrzny w odniesieniu do praktyk w zakresie należytej staranności w łańcuchu dostaw, między innymi mając na względzie wpisanie do wykazu odpowiedzialnych hut i rafinerii.

(13a)

Huty i rafinerie, które przetwarzają i importują minerały i ich koncentraty, powinny być zobowiązane do stosowania unijnego systemu zachowania należytej staranności w łańcuchu dostaw.

(13b)

Wykorzystywanie wszystkich minerałów i metali objętych niniejszym rozporządzeniem powinno być zgodne z określonymi w nim wymogami. Koniecznie jest przestrzeganie przepisów niniejszego rozporządzenia przez importerów.

(15a)

Aby zapewnić efektywne wykonanie niniejszego rozporządzenia, należy przewidzieć dwuletni okres przejściowy umożliwiający Komisji utworzenie systemu audytów prowadzonych przez podmioty zewnętrzne, a odpowiedzialnym importerom zapoznanie się z obowiązkami wynikającymi z niniejszego rozporządzenia.

(15b)

Komisja powinna regularnie prowadzić przeglądy przyznawanej pomocy finansowej i zobowiązań politycznych w odniesieniu do obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka, na których wydobywa się cynę, tantal, wolfram i złoto, szczególnie w Regionie Wielkich Jezior, aby zapewnić spójność polityki oraz zachęcić do stosowania zasad dobrego sprawowania władzy, praworządności, a przede wszystkim etyki wydobycia, i poprawić ich przestrzeganie.

(16)

Komisja powinna regularnie przedstawiać Radzie i  Parlamentowi Europejskiemu sprawozdania na temat wyników systemu. Nie później niż trzy lata po wejściu w życie niniejszego rozporządzenia, a następnie co sześć lat Komisja powinna dokonywać przeglądu funkcjonowania i skuteczności niniejszego rozporządzenia , w tym również w odniesieniu do promowania odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów objętych zakresem jego stosowania, pochodzących z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka. Sprawozdaniom tym mogą w razie potrzeby towarzyszyć odpowiednie wnioski legislacyjne , które mogą wprowadzać środki obowiązkowe.

(16)

Komisja powinna regularnie przedstawiać Parlamentowi Europejskiemu i  Radzie sprawozdania na temat wyników systemu. Dwa lata po dacie rozpoczęcia stosowania niniejszego rozporządzenia, a następnie co trzy lata Komisja powinna dokonywać przeglądu funkcjonowania i skuteczności niniejszego rozporządzenia oraz ostatnich skutków programu odczuwanych w terenie w odniesieniu do promowania odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów objętych zakresem jego stosowania pochodzących z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka oraz składać sprawozdanie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie . Sprawozdaniom tym mogą w razie potrzeby towarzyszyć odpowiednie wnioski ustawodawcze , które mogą wprowadzać dalsze środki obowiązkowe.

(16a)

We wspólnym komunikacie z dnia 5 marca 2014 r. Komisja i wiceprzewodnicząca Komisji/wysoka przedstawiciel Unii do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa zobowiązały się do wdrożenia środków towarzyszących, prowadzących do przyjęcia przez UE zintegrowanego podejścia do odpowiedzialnego pozyskiwania, równolegle z niniejszym rozporządzeniem, nie tylko w celu osiągnięcia wysokiego poziomu uczestnictwa przedsiębiorstw w unijnym systemie przewidzianym w niniejszym rozporządzeniu, ale również w celu zapewnienia przyjęcia globalnego, spójnego i kompleksowego podejścia służącego propagowaniu odpowiedzialnego pozyskiwania minerałów i metali z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka.

ba)

„metale poddane recyklingowi” oznaczają produkty odzyskane od użytkowników końcowych lub konsumentów lub złom z metali przetworzonych powstały podczas wytwarzania produktów; „metale poddane recyklingowi” obejmują materiały metalowe pochodzące z nadwyżek, przestarzałe, wadliwe i zezłomowane, które zawierają metale rafinowane lub przetworzone nadające się do recyklingu w produkcji cyny, tantalu, wolframu lub złota; minerały częściowo przetworzone, nieprzetworzone lub produkty uboczne z innej rudy nie są metalami poddanymi recyklingowi;

e)

„obszary dotknięte konfliktami i obszary wysokiego ryzyka” oznaczają obszary znajdujące się w stanie konfliktu zbrojnego, niestabilne obszary pokonfliktowe, jak również obszary, na których zarządzanie i bezpieczeństwo są słabe lub nie istnieją, takie jak państwa upadłe , oraz na których odnotowuje się powszechne i  regularne przypadki naruszeń prawa międzynarodowego, w tym naruszenia praw człowieka;

e)

„obszary dotknięte konfliktami i obszary wysokiego ryzyka” oznaczają obszary znajdujące się w stanie konfliktu zbrojnego, na których występuje powszechna przemoc i niewydolność infrastruktury cywilnej, a także niestabilne obszary pokonfliktowe, jak również obszary, gdzie zarządzanie i bezpieczeństwo nie istnieją, takie jak państwa upadłe, charakteryzujące się powszechnymi i  regularnymi przypadkami naruszeń praw człowieka zapisanych w prawie międzynarodowym ;

g)

„importer” oznacza osobę fizyczną lub prawną zgłaszającą minerały lub metale objęte zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia w celu dopuszczenia do swobodnego obrotu w rozumieniu art. 79 rozporządzenia Rady (EWG) nr 2913/1992  (13);

g)

„importer” oznacza osobę fizyczną lub prawną mającą miejsce zamieszkania lub siedzibę w Unii , zgłaszającą w imieniu własnym minerały lub metale objęte zakresem stosowania niniejszego rozporządzenia w celu dopuszczenia do swobodnego obrotu , lub osobę, na rzecz której dokonuje się takiego zgłoszenia ; przedstawiciela dokonującego zgłoszenia, działającego w imieniu i na rzecz innej osoby, lub przedstawiciela działającego w imieniu własnym i na rzecz innej osoby również uznaje się za importera do celów niniejszego rozporządzenia;

h)

„odpowiedzialny importer” oznacza importera, który decyduje się na certyfikację własną zgodnie z zasadami określonymi w niniejszym rozporządzeniu;

i)

„certyfikacja własna” oznacza złożenie oświadczenia o wypełnianiu obowiązków w odniesieniu do systemów zarządzania, zarządzania ryzykiem, audytu przeprowadzanego przez podmiot zewnętrzny i ujawniania informacji zgodnie z niniejszym rozporządzeniem;

qa)

„program branżowy” oznacza połączenie dobrowolnych procedur, narzędzi i mechanizmów zachowania należytej staranności w łańcuchu dostaw, opracowane i nadzorowane przez odpowiednie organizacje branżowe, obejmujące oceny zgodności prowadzone przez podmioty zewnętrzne;

qb)

„ugrupowania zbrojne i siły bezpieczeństwa” oznaczają ugrupowania, o których mowa w załączniku II do wytycznych OECD dotyczących należytej staranności;

a)

przyjmuje i wyraźnie przedstawia dostawcom oraz podaje do publicznej wiadomości swoją politykę łańcucha dostaw w odniesieniu do minerałów i metali, które mogą pochodzić z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka;

a)

przyjmuje i wyraźnie oraz systematycznie przedstawia dostawcom oraz podaje do publicznej wiadomości swoją politykę łańcucha dostaw w odniesieniu do minerałów i metali, które mogą pochodzić z obszarów dotkniętych konfliktami i obszarów wysokiego ryzyka;

a)

publicznie ujawnia dokonane ustalenia; oraz

b)

opisuje, przy zachowaniu rozsądnego stopnia szczegółowości, środki należytej staranności zastosowane podczas dokonywania takich ustaleń.

a)

wspieranie przedsiębiorstw prowadzących odpowiedzialne pozyskiwanie w postaci zachęt, pomocy technicznej oraz wytycznych dla przedsiębiorstw, z uwzględnieniem sytuacji małych i średnich przedsiębiorstw oraz ich miejsca w łańcuchu dostaw, aby ułatwić przestrzeganie wymogów niniejszego rozporządzenia;

b)

bieżący dialog polityczny z państwami trzecimi i innymi zainteresowanymi stronami, obejmujący możliwość harmonizacji z krajowymi i regionalnymi systemami certyfikacji oraz współpracy z inicjatywami publiczno-prywatnymi;

c)

dalszy rozwój ukierunkowanej współpracy na rzecz rozwoju z państwami trzecimi, w szczególności pomoc we wprowadzaniu do obrotu minerałów pochodzących z obszarów nieobjętych konfliktami i poprawę zdolności miejscowych przedsiębiorstw do stosowania niniejszego rozporządzenia;

d)

ścisłą współpracę z państwami członkowskimi w podejmowaniu inicjatyw uzupełniających w dziedzinie informowania konsumentów, inwestorów i klientów, a także dalsze zachęty do odpowiedzialnego zachowania przedsiębiorstw i stosowania klauzul wykonania w umowach w sprawie zamówień publicznych podpisywanych przez organy krajowe zgodnie z dyrektywą Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/24/UE  (1a) .