This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52014DC0332
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS on an EU Strategic Framework on Health and Safety at Work 2014-2020
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW w sprawie strategicznych ram UE dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2014–2020
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW w sprawie strategicznych ram UE dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2014–2020
/* COM/2014/0332 final */
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW w sprawie strategicznych ram UE dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy na lata 2014–2020 /* COM/2014/0332 final */
KOMUNIKAT
KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU
EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW w
sprawie strategicznych ram UE dotyczących bezpieczeństwa i higieny
pracy na lata 2014–2020 1.
Wprowadzenie – kontekst Zapewnienie bezpiecznego
i zdrowego środowiska pracy dla ponad 217 mln pracowników w UE stanowi cel
strategiczny Komisji Europejskiej, która realizuje go w ścisłej
współpracy z państwami członkowskimi, partnerami
społecznymi oraz innymi instytucjami i organami UE. Ze względu na
zasadnicze podobieństwo zagrożeń dla zdrowia i
bezpieczeństwa pracowników w całej UE Unia ma do odegrania jasną
rolę, jeżeli chodzi o wspieranie państw członkowskich w
skuteczniejszym eliminowaniu tego rodzaju zagrożeń i zapewnianiu
równych warunków działania w całej UE. Rola ta została
wyraźnie uznana w Traktacie[1],
na mocy którego zakres kompetencji dzielonych Unii obejmuje zachęcanie do
współpracy między państwami członkowskimi i przyjmowanie
dyrektyw ustanawiających minimalne wymagania służące poprawie
środowiska pracy w celu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników. Od lat realizuje
się działania UE w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy (BHP)
w ramach strategicznych polityki obejmujących dwa podstawowe elementy:
kompleksowy zestaw przepisów UE
dotyczących najistotniejszych rodzajów ryzyka zawodowego i
zapewniających wspólne definicje, struktury i zasady dostosowane
przez państwa członkowskie do ich poszczególnych sytuacji
krajowych oraz
szereg wieloletnich programów
działania w latach 1978–2002 i późniejsze strategie europejskie
(obejmujące lata 2002–2006 i 2007–2012) służących
określeniu priorytetów i wspólnych celów, zapewnieniu ram na rzecz
koordynacji krajowych strategii oraz promowaniu całościowej
kultury zapobiegania zagrożeniom. W wyniku strategii na lata
2007–2012 27 państw członkowskich wprowadziło strategie
krajowe.
Zapobieganie
zagrożeniom oraz promowanie bezpieczniejszych i zdrowszych warunków w
miejscu pracy ma zasadnicze znaczenie nie tylko dla poprawy jakości i
warunków pracy, lecz także dla promowania konkurencyjności. Dbanie o
zdrowie pracowników ma bezpośredni i wymierny pozytywny wpływ na
wydajność, a także przyczynia się do poprawy
stabilności systemów zabezpieczenia społecznego. Zapobieganie
uleganiu przez pracowników ciężkim wypadkom lub cierpieniu przez nich
na choroby zawodowe oraz promowanie zdrowia pracowników podczas ich całego
życia zawodowego, począwszy od ich pierwszej pracy, ma kluczowe
znaczenie dla wydłużenia ich życia zawodowego. Przyczynia
się to do eliminacji długoterminowych skutków starzenia się
społeczeństwa, zgodnie z celami strategii „Europa 2020” na rzecz
zatrudnienia i inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego
sprzyjającego włączeniu społecznemu[2]. W
szczególności w ramach wytycznej dotyczącej zatrudnienia nr 7 zwraca
się uwagę na promowanie jakości pracy. W pakiecie
dotyczącym zatrudnienia[3]
podkreślono, że poprawa warunków pracy ma pozytywny wpływ na
wydajność i konkurencyjność. Inwestowanie w
BHP zwiększa bezpieczeństwo pracowników i jest opłacalne.
Według ostatnich szacunków inwestycje w przedmiotowym obszarze mogą
przynosić wysoką stopę zwrotu, której średnia
wartość wynosi 2,2[4]
i która obejmuje zakresem przedział od 1,29 do 2,89[5]. Wyniki oceny
strategii na rzecz BHP na lata 2007–2012[6]
potwierdzają wartość strategicznych ram UE wnoszoną do
działania w ramach polityki w dziedzinie BHP i świadczą o silnym
wsparciu zainteresowanych stron na rzecz kontynuacji podejścia
strategicznego na szczeblu UE. W ocenie podkreśla się, że
konieczne jest przeprowadzenie przeglądu celów, priorytetów i metod pracy
w celu dostosowania ram polityki UE do zmieniających się modeli
organizacji pracy oraz nowych i pojawiających się zagrożeń. W 2013 r.
Komisja rozpoczęła konsultacje społeczne online[7], aby
zapoznać się z opinią zainteresowanych stron na temat
wdrożenia poprzedniej strategii na rzecz BHP oraz na temat możliwego
dalszego działania. Wpłynęło ponad 500 odpowiedzi, co
potwierdza konieczność kontynuowania koordynacji na szczeblu UE w
przedmiotowej dziedzinie; odpowiedzi zawierały ponadto cenne wskazówki
dotyczące treści nowych ram strategicznych. Zdaniem znacznej
większości respondentów należy podejmować więcej
działań służących ograniczeniu obciążenia
administracyjnego małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP) i
ponoszonych przez nie kosztów przestrzegania przepisów.
Większość respondentów wskazała również, że
należy realizować te cele, zachowując jednocześnie wysoki
poziom zgodności z zasadami BHP, niezależnie od wielkości
przedsiębiorstwa. W ramach wniosku
w sprawie ram strategicznych dotyczących bezpieczeństwa i higieny
pracy na lata 2014–2020 Komisja należycie uwzględniła szereg
uwag, przy czym we wszystkich tych uwagach wyrażono poparcie dla
wprowadzenia strategicznej inicjatywy w zakresie polityki; w szczególności
Komisja uwzględniła uwagi otrzymane od Parlamentu Europejskiego[8],
Komitetu Doradczego ds. Bezpieczeństwa i Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy
(ACSH)[9]
i Komitetu Starszych Inspektorów Pracy (SLIC)[10].
Na
zakończenie procesu konsultacji Komisja zorganizowała
konferencję na temat warunków pracy[11],
na której przedstawiciele najważniejszych zainteresowanych stron omawiali
główne wyzwania i priorytety w zakresie poprawy bezpieczeństwa i
higieny w miejscu pracy. Równolegle do
wdrażania ram strategicznych będzie prowadzona ocena ex post
przepisów UE dotyczących BHP; oczekuje się, że wnioski z oceny
będą gotowe pod koniec 2015 r. Powyższa ocena, która jest
wymagana na podstawie dyrektywy ramowej 89/391/EWG i która została
włączona do programu sprawności i wydajności regulacyjnej
Komisji (REFIT)[12],
umocni bazę dowodową na potrzeby możliwych nowych inicjatyw w
przyszłości. Z tego względu oraz biorąc pod uwagę
istotne znaczenie tego działania, w 2016 r. zostanie przeprowadzony
przegląd obecnych ram strategicznych, aby w pełni
uwzględnić wyniki oceny i przeglądu strategii „Europa 2020”. W niniejszym
komunikacie określa się podstawowe cele strategiczne oraz szereg
działań służących promowaniu zdrowia i
bezpieczeństwa pracowników (część 4) na podstawie
zidentyfikowanych nierozwiązanych dotychczas problemów
(część 2) i głównych wyzwań (część 3). 2.
Podsumowanie – postępy i nierozwiązane
dotychczas problemy w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy Poprawa wyników
UE w dziedzinie BHP na przestrzeni ostatnich 25 lat w dużej mierze
została osiągnięta dzięki kompleksowym przepisom i
działaniom w ramach polityki wprowadzonym i wdrożonym przez
Unię, państwa członkowskie i zainteresowane strony, takie jak
partnerzy społeczni. Zrealizowano
większość inicjatyw ustawodawczych i inicjatyw o charakterze
nieustawodawczym określonych w strategii na rzecz BHP na lata 2007–2012. Strategia UE na
rzecz BHP zapewniła wspólne ramy na rzecz koordynacji i wspólny kierunek
działań. Obecnie 27 państw członkowskich posiada
krajową strategię na rzecz BHP dostosowaną do ich sytuacji
krajowej i podstawowych obszarów priorytetowych. W latach 2007–2011 w UE liczba
wypadków prowadzących do ponad trzydniowej nieobecności
zmniejszyła się o 27,9 %[13].
Inicjatywy mające na celu zwiększenie świadomości
przeprowadzone na szczeblu unijnym i krajowym przyczyniły się do
wzmocnienia kultury zabiegania zagrożeniom. Według
niedawnego badania Eurobarometru[14]
zdecydowana większość pracowników (85 %) wyraża zadowolenie
z bezpieczeństwa i higieny w ich obecnym miejscu pracy, a ponad trzy
czwarte z nich (77 %) deklaruje, że w ich miejscu pracy dostępne
są informacje lub szkolenia na temat BHP. W toku oceny
strategii BHP na lata 2007–2012 potwierdzono, że zasadniczo strategia UE
była skuteczna, a jej główne cele zostały osiągnięte.
Przyczyniła się ona do poprawy wdrożenia przepisów
dotyczących BHP i wyjaśnienia przepisów UE. Wdrożenie nadal
stanowi jednak wyzwanie, w szczególności dla MŚP, którym trudno jest
spełnić niektóre wymogi regulacyjne. Ponadto odnotowuje się
luki, szczególnie pod względem wpływu na indywidualne
przedsiębiorstwa na szczeblu lokalnym, a zwłaszcza MŚP. O ile
organy rządowe aktywnie uczestniczyły we wdrażaniu strategii, o
tyle trudno było wypracować poczucie odpowiedzialności
wśród innych partnerów UE, w szczególności wśród krajowych
partnerów społecznych. Gromadzenie danych statystycznych i opracowywanie
narzędzi monitorowania było niewystarczające. W ocenie strategii
na lata 2007–2012 w szczególności podkreśla się
konieczność skuteczniejszego zajęcia się kwestią
wpływu konkretnych działań zapobiegawczych na poszczególne
przedsiębiorstwa (przede wszystkim na MŚP), wzajemnej
zależności między BHP a środowiskiem i chemikaliami, a
także skutecznemu zapobieganiu chorobom zawodowym i chorobom
związanym z pracą. Pomimo znacznego
ograniczenia liczby wypadków i lepszego zapobiegania zagrożeniom
bezpieczeństwo i higiena pracy w UE nadal wymagają dalszej poprawy. ·
Każdego
roku ponad 4 000 pracowników umiera w następstwie wypadków przy pracy, a
ponad trzy miliony pracowników ulega poważnym wypadkom przy pracy
skutkującym ich ponad trzydniową nieobecnością w pracy[15]. ·
24,2
% pracowników uważa, że ich praca zagraża ich zdrowiu i
bezpieczeństwu, a 25 % deklaruje, że praca miała głównie
negatywny wpływ na ich zdrowie[16]. ·
Innym
czynnikiem oprócz cierpienia ludzkiego są niedopuszczalnie wysokie koszty
wynikające ze zwolnień chorobowych związanych z pracą. W
Niemczech 460 mln dni zwolnienia chorobowego rocznie skutkuje stratą
wydajności szacowaną na 3,1 % PKB[17]. ·
Koszty
dla zabezpieczenia zdrowotnego wynikające z chorób lub wypadków
również osiągają niedopuszczalnie wysoki poziom. W roku
budżetowym 2010/2011 koszty netto poniesione przez rząd w samym
Zjednoczonym Królestwie oszacowano na 2 381 mln GBP[18]. W celu
dalszej poprawy bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, do czego wzywa
Traktat (art. 153 i 156), Komisja powinna podjąć stałe
działanie w ramach polityki we współpracy z państwami
członkowskimi. Korzyści ekonomiczno-społeczne związane z
polityką publiczną w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
są dobrze udokumentowane, jeżeli chodzi o korzystny wpływ na
wzrost gospodarczy, wyższą wydajność oraz zmniejszenie
liczby wypadków i zachorowalności na ciężkie choroby.
Podejmując działanie, należy jednak należycie
uwzględnić koszty ponoszone przez przedsiębiorstwa. 3.
Co stanowi największe wyzwania? W ramach oceny
sytuacji przedstawionej w poprzedniej części określono
podstawowe wyzwania powszechnie występujące w całej Unii i
wymagające dalszego działania w ramach polityki. ·
Pierwsze
wyzwanie: poprawa wyników państw członkowskich pod względem
wdrożenia, w szczególności w drodze zwiększenia zdolności
mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw do wprowadzania
skutecznych i wydajnych środków w zakresie zapobiegania zagrożeniom Poszczególne
państwa członkowskie przyjmują różne podejścia do
praktycznego wdrożenia przepisów dotyczących BHP. Ma to szczególne
znaczenie, jeżeli chodzi o stopień spełnienia wymogów przez
spółki prywatne i organy sektora publicznego w różnych sektorach
gospodarki i wśród przedsiębiorstw o różnej wielkości. W
większości przypadków zakres i skuteczność zarządzania
BHP nadal stanowi szczególne wyzwanie dla mikroprzedsiębiorstw i
małych przedsiębiorstw. W porównaniu z dużymi zakładami
mniejsze zakłady nadal zazwyczaj wykazują niższe poziomy
zgodności z przepisami krajowymi i unijnymi oraz zgłaszają
mniejszą liczbę środków w zakresie zarządzania BHP[19]. Istnieje wiele
przyczyn takiej sytuacji: od nieodłącznych trudności w
przestrzeganiu przepisów wykonawczych i administracyjnych, często w wyniku
braku bezpośrednio dostępnej wiedzy eksperckiej, po
nieznajomość obowiązków, brak wytycznych lub
niewystarczające egzekwowanie przepisów. W przypadku MŚP również
koszty przestrzegania przepisów są relatywnie wyższe. W ramach
strategii na lata 2007–2012 Komisja i Europejska Agencja Bezpieczeństwa i
Zdrowia w Pracy (EU-OSHA) opracowały poradniki praktyczne i materiały
dotyczące dobrych praktyk, aby wesprzeć wdrożenie środków w
zakresie BHP w MŚP. Istotny wkład w ułatwienie MŚP
spełnienia wymagań w zakresie BHP stanowi opracowane przez EU-OSHA
interaktywne narzędzie online do oceny ryzyka (OiRA)[20].
Konieczne jest jednak podjęcie intensywniejszych działań na
szczeblu unijnym i krajowym. Przy określaniu i wprowadzaniu środków
regulacyjnych w zakresie BHP decydenci powinni uwzględniać szczególne
uwarunkowania i ograniczenia mikroprzedsiębiorstw i małych
przedsiębiorstw. Decydenci nie mogą wychodzić z
założenia, że obowiązki wynikające z zasad BHP
będą wypełniane w równym stopniu przez duże i małe
przedsiębiorstwa, a relatywne koszty z nimi związane będą
takie same dla takich przedsiębiorstw. Należy
wprowadzić prostsze, skuteczniejsze rozwiązania, aby
uwzględnić sytuację mikroprzedsiębiorstw i małych
przedsiębiorstw, dzięki czemu zapewni się skuteczną ochronę
zdrowia i bezpieczeństwa pracowników we wszystkich miejscach pracy
niezależnie od ich wielkości. Wymaga to w stosownych przypadkach
uproszczenia przepisów oraz zapewnienia dostosowanych do potrzeb wytycznych i
wsparcia na rzecz mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw
w celu ułatwienia oceny ryzyka. ·
Drugie
wyzwanie: poprawa ochrony przed chorobami związanymi z pracą w drodze
wyeliminowania istniejących, nowych i pojawiających się
zagrożeń Zły stan
zdrowia w wyniku pracy, w tym choroby wywołane lub nasilone przez
szkodliwe warunki pracy, stanowi poważne obciążenie dla
pracowników, przedsiębiorstw i systemów zabezpieczenia społecznego[21]. Z najnowszych
dostępnych szacunków Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP)[22]
wynika, że w 2008 r. w UE–27 na choroby związane z pracą
zmarło łącznie 159 500 osób, a najpowszechniejszą
przyczyną śmierci były nowotwory (95 500 przypadków). Szacuje
się, że od 4 % do 8,5 % wszystkich nowotworów jest spowodowane
narażeniem w miejscu pracy. Niemal
połowę wszystkich zgonów związanych z pracą stanowią
zgony związane z substancjami chemicznymi. Podjęto
znaczne wysiłki w celu zapobieżenia chorobom zawodowym oraz nowym i
pojawiającym się zagrożeniom. Wprowadzono przepisy UE w celu
zapewnienia regulacji w odniesieniu do chemikaliów, aby zapewnić wysoki
poziom ochrony zdrowia człowieka i środowiska (REACH[23] i CLP[24]) oraz
rozwiązać problem narażenia na pola elektromagnetyczne.
Jednocześnie podjęto działania o charakterze nieustawodawczym,
obejmujące rozpowszechnianie informacji, wymianę dobrych praktyk i
uruchomienie przez EU-OSHA dwuletniej ogólnoeuropejskiej kampanii mającej
na celu zwiększenie świadomości[25].
Zważywszy, jak poważne jest wyzwanie, ciągłej uwagi
wymagają nowotwory związane z narażeniem zawodowym, choroby
wskutek kontaktu z azbestem, choroby płuc i skóry, astma i inne schorzenia
przewlekłe. Chociaż
wiele nowych technologii i innowacji w zakresie organizacji pracy
przyniosło znaczną poprawę dobrego samopoczucia w pracy i
warunków pracy, skuteczne zapobieganie chorobom związanym z pracą
wymaga przewidywania ewentualnego negatywnego wpływu nowych technologii na
zdrowie i bezpieczeństwo pracowników. Przemysłowe zastosowanie nowych
technologii skutkuje nowymi produktami i procesami, które należy poddać
wystarczającym testom i kontrolom w celu zapewnienia, aby były
bezpieczne i nie wiązały się z żadnymi istotnymi
zagrożeniami dla konsumentów i pracowników. Jednym z przykładów
są nanomateriały, ponieważ mogą one charakteryzować
się szczególnymi właściwościami, które mogą
wymagać nowych metod badania toksyczności i narzędzi do
przewidywania zagrożeń na wszystkich etapach, począwszy od etapu
opracowania produktu, aby odpowiednio uwzględnić aspekty
bezpieczeństwa. Uwagi wymagają również inne nowe zagrożenia
związane z rozwojem biotechnologii i technologii ekologicznych. Zmiany
organizacji pracy wynikające z osiągnięć w zakresie
technologii informacyjnych, zwłaszcza osiągnięć
umożliwiających stałą łączność,
otwierają olbrzymie możliwości w zakresie elastycznych i
interaktywnych procesów pracy. Odnotowuje się coraz większą
różnorodność siły roboczej, co odzwierciedlają nowe
nietypowe ustalenia umowne i modele pracy, a także wyższy poziom
rotacji miejsc pracy związany z krótszymi zleceniami pracy, szczególnie w
przypadku młodych pracowników. Jak jednak wynika z niedawnego badania
Eurobarometru, pracownicy uważają stres za jedno z najistotniejszych
zagrożeń zawodowych (53 %); w dalszej kolejności wymienia
się kwestie ergonomii (powtarzalne ruchy bądź męczące
lub bolesne pozycje – 28 %) lub codzienne dźwiganie lub przenoszenie
ciężkich ładunków (24 %). Szczególną uwagę należy
zwrócić na kwestię wpływu zmian w organizacji pracy na zdrowie
fizyczne i psychiczne. W szczególności kobiety mogą
doświadczać szczególnych zagrożeń, takich jak zaburzenia
układu mięśniowo-szkieletowego lub szczególne rodzaje
nowotworów, w związku z charakterem określonych zawodów
przeważnie wykonywanych przez kobiety[26]. ·
Trzecie
wyzwanie: sprostanie zmianom demograficznym Społeczeństwo
UE starzeje się – każdego roku liczba ludzi w wieku co najmniej 60
lat w UE zwiększa się o ponad dwa miliony. Ludność w wieku
produkcyjnym również się starzeje – odsetek zatrudnionych pracowników
w starszym wieku wzrasta w stosunku do odsetka młodych pracowników.
Według prognoz dotyczących ludności Eurostat (Europop 2010)
oczekuje się, że liczba ludności w wieku produkcyjnym
między 55 a 64 rokiem życia w UE–27 zwiększy się o
około 16 % w latach 2010–2030. W białej
księdze Komisji dotyczącej emerytur wzywa się do
wydłużenia życia zawodowego w celu utrzymania adekwatnych i
stabilnych systemów emerytalnych. Będzie to wymagało odpowiednich
warunków pracy[27]. Dobry stan
zdrowia i bezpieczeństwo pracowników są konieczne do stabilnego
życia zawodowego oraz aktywnego i zdrowego starzenia się, szczególnie
w związku ze starzeniem się ludności w wieku produkcyjnym i z
wydłużeniem życia zawodowego. Wymaga to stworzenia bezpiecznego
i zdrowego środowiska przez całe życie zawodowe coraz bardziej
zróżnicowanej siły roboczej. Kluczowym elementem niezbędnym do osiągnięcia
tego celu jest promowanie kultury zapobiegania zagrożeniom. Skuteczne
wydłużenie życia zawodowego w znacznym stopniu zależy od
odpowiedniego dostosowania miejsc pracy i organizacji pracy, w tym czasu pracy,
dostępności miejsca pracy i interwencji w miejscu pracy kierowanych
do pracowników w starszym wieku. Należy również zwiększać
szanse na zatrudnienie przez całe życie, aby radzić sobie ze
zmieniającymi się zdolnościami pracowników wynikającymi z
ich starzenia się. W ramach innowacyjnych produktów i usług opartych
na technologiach informacyjno-komunikacyjnych (ICT) (np. nowoczesnych
technologii wspomagających pracę osób starszych) zapewnić
można szeroki wachlarz możliwości poprawy szans na zatrudnienie.
Ponadto konieczne są działania reintegracyjne i rehabilitacyjne
umożliwiające szybki powrót do pracy po wypadku lub chorobie w celu
uniknięcia trwałego wykluczenia pracowników z rynku pracy. 4.
Podstawowe cele strategiczne Aby
odpowiedzieć na wyzwania określone w części 3 w sposób
całościowy i obejmujący wiele zagadnień, Komisja proponuje
wdrożenie lub opracowanie szeregu działań w ścisłej
współpracy z państwami członkowskimi, partnerami
społecznymi i innymi zainteresowanymi stronami, które to działania
dzieli się według siedmiu podstawowych celów strategicznych.
Stopień osiągnięcia przedmiotowych celów oraz postępy w
realizacji planu działania będą systematycznie monitorowane i
oceniane oraz zostaną uwzględnione w ocenie przepisów
dotyczących BHP. 4.1.
Dalsze
ujednolicenie strategii krajowych Rola UE polegająca
na koordynacji jest powszechnie uznawana i postrzegana jako wiarygodne
odniesienie. Z oceny strategii na rzecz BHP na lata 2007–2012 wynika, że
27 państw członkowskich wprowadziło krajowe strategie na rzecz
BHP zgodnie ze strategią UE. Z krótkiej analizy
krajowych strategii wynika, że zasadniczo odzwierciedlają one
priorytety określone w strategii UE, a jednocześnie dostosowują
je do odpowiednich uwarunkowań krajowych. W większości
państw członkowskich zainteresowane strony na szczeblu krajowym
podkreślały rolę strategii UE na rzecz BHP w zakresie nadania
BHP priorytetowego znaczenia w krajowym programie politycznym oraz
wpływania na procesy decyzyjne w przedmiotowym obszarze. Nadal
możliwe jest jednak dodatkowe wzmocnienie i lepsze usystematyzowanie roli
UE we wspieraniu wdrażania strategii krajowych poprzez koordynację
polityki, wzajemne uczenie się i wykorzystanie finansowania UE.
Państwa członkowskie zachęca się, aby w związku z
nowymi ramami strategicznymi UE dotyczącymi BHP rozważyły
dokonanie przeglądu swoich strategii krajowych w ścisłym
porozumieniu z właściwymi zainteresowanymi stronami, w tym z
partnerami społecznymi. Działania
od roku 2014: ·
przegląd
krajowych strategii na rzecz BHP w związku z nowymi ramami strategicznymi
UE ®
państwa członkowskie w porozumieniu z właściwymi
zainteresowanymi stronami, w tym z partnerami społecznymi; ·
ustanowienie
bazy danych obejmującej wszystkie ramy strategiczne dotyczące BHP ® Komisja we
współpracy z EU-OSHA; oraz ·
wyznaczenie
punktów kontaktowych ds. strategii krajowych (państwa członkowskie),
które będą odbywać regularne posiedzenia w celu ustalenia i
wymiany dobrych praktyk ® Komisja, EU-OSHA, ACSH i SLIC. 4.2.
Ułatwienie
przestrzegania przepisów dotyczących BHP, w szczególności przez
mikroprzedsiębiorstwa i małe przedsiębiorstwa Małym
i średnim przedsiębiorstwom trudniej jest spełnić wymogi
regulacyjne w przedmiotowym obszarze. Dlatego też podstawowe znaczenie ma
poprawa jakości wytycznych i zapewnienie praktycznych narzędzi w celu
ułatwienia przestrzegania przepisów dotyczących BHP. Podczas
realizacji działań na szczeblu unijnym i krajowym pod uwagę
będą brane potrzeby mikroprzedsiębiorstw i małych
przedsiębiorstw, co obejmuje odpowiednie dostosowanie narzędzi,
takich jak narzędzia OiRA. Działania
od roku 2014: ·
zapewnienie
wsparcia finansowego i pomocy technicznej we wdrożeniu narzędzia OiRA
i innych narzędzi informatycznych w państwach członkowskich, ze
szczególnym uwzględnieniem priorytetowych sektorów ® państwa
członkowskie przy wsparciu z Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS)
oraz ze strony EU-OSHA; ·
opracowanie
wytycznych i określenie przykładów dobrych praktyk z
uwzględnieniem szczególnego charakteru i warunków MŚP, a
zwłaszcza mikroprzedsiębiorstw ® Komisja i EU-OSHA; ·
promowanie
wymiany dobrych praktyk, w ramach których duże przedsiębiorstwa
będą wspierały MŚP w łańcuchu
wykonawca–dostawca–nabywca w celu poprawy BHP ® Komisja we
współpracy z państwami członkowskimi i ACSH; oraz ·
dalsze
prowadzenie kampanii mających na celu zwiększenie
świadomości ®
Komisja we współpracy z państwami członkowskimi i EU-OSHA. 4.3.
Lepsze
egzekwowanie przepisów dotyczących BHP przez państwa
członkowskie Często
zdarza się, że przedsiębiorstwa i pracownicy po raz pierwszy
dowiadują się o regulacjach w zakresie BHP w momencie wizyty
inspektora pracy. Świadczy to o brakach w wiedzy, które należy
systematycznie eliminować. Niezwykle istotne jest, aby panowała
opinia, że inspektorzy pracy ułatwiają przestrzeganie przepisów,
a nie utrudniają prowadzenie działalności gospodarczej. Inspektoraty
pracy pełnią ponadto kluczową rolę w wykrywaniu pracy
nierejestrowanej i w zniechęcaniu do podejmowania takiej pracy. Z tego
względu inspekcje, chociaż zawsze przede wszystkim dotyczą
przestrzegania przepisów, powinny stanowić wsparcie i powinny być
dobrze ukierunkowane na szczególne rodzaje zagrożeń. W UE pracuje
około 20 000 inspektorów pracy, co oznacza, że jeden inspektor
przypada w przybliżeniu na 9 000 pracowników objętych
właściwym krajowym inspektoratem pracy[28].
Inspektorzy przeprowadzają około 1 500 000 inspekcji rocznie[29]. Skuteczność
inspekcji pracy w dużej mierze zależy od wiedzy eksperckiej
inspektorów pracy i ich zdolności do przeprowadzania takich inspekcji.
Szkolenia w dziedzinie BHP kierowane do inspektorów pracy, szczególnie
dotyczące pojawiających się zagrożeń i nowych
technologii, są konieczne do prawidłowego przeprowadzania inspekcji
opartych na analizie ryzyka. W związku z
ograniczeniami budżetowymi można by lepiej korzystać z programów
finansowania ze środków UE (w tym z EFS), aby zapewnić inspektorom
pracy niezbędne zasoby. Wymiana dobrych praktyk między inspektoratami
pracy na szczeblu unijnym jest i powinna pozostać instrumentem
służącym poprawie ich skuteczności. Działania
od roku 2014: ·
sporządzenie
wykazu zasobów inspektoratów pracy i ocena ich zdolności do
wywiązywania się z ich głównych zadań w zakresie
egzekwowania przepisów dotyczących BHP ® Komitet
Starszych Inspektorów Pracy (SLIC); ·
ocena
programu wymiany/szkolenia inspektorów pracy i zbadanie możliwości
wzmocnienia obecnych narzędzi w zakresie współpracy w SLIC, z
uwzględnieniem nowych wyzwań w dziedzinie BHP ® Komisja we
współpracy z SLIC; oraz ·
określenie
skuteczności sankcji i kar administracyjnych nakładanych przez
państwa członkowskie oraz innych środków „łagodnego egzekwowania”
i nietradycyjnych sposobów monitorowania przestrzegania przepisów ® Komisja we
współpracy z państwami członkowskimi za pośrednictwem SLIC
i ACSH. 4.4.
Uproszczenie
istniejących przepisów Zgodnie z celami
programu REFIT[30]
uproszczenie przepisów UE i wyeliminowanie zbędnego obciążenia
administracyjnego wymaga stałych wspólnych działań Komisji,
innych instytucji UE i państw członkowskich. W nadchodzących
latach do podstawowych zadań będzie należeć ocena kwestii,
czy istniejące przepisy dotyczące BHP spełniają swoje cele,
zbadanie możliwości poprawy wykonania takich przepisów oraz
zapewnienie lepszego, skuteczniejszego i równego przestrzegania przepisów przez
państwa członkowskie i przedsiębiorstwa. Zgodnie
z dyrektywą 89/391/EWG Komisja uczestniczy w kompleksowej ocenie
wszystkich przepisów dotyczących BHP[31].
W ramach tego działania w ostatnim czasie państwa członkowskie
przekazały Komisji ich krajowe sprawozdania dotyczące wdrożenia
24 dyrektyw dotyczących BHP. Komisja prowadzi obecnie analizę
krajowych sprawozdań z wdrożenia, które zostaną wykorzystane w
ocenie. W
ramach oceny szczególną uwagę zwróci się na określenie
możliwych uproszczeń lub ograniczeń obciążenia
administracyjnego, zwłaszcza z korzyścią dla
mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw, przy jednoczesnym
zachowaniu wysokiego poziomu ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników.
Proces ten jest istotny nie tylko dla prawa UE, lecz także dla krajowych
przepisów ustawowych i administracyjnych transponujących prawo UE. Państwa
członkowskie zachęca się zatem, aby równolegle
przeprowadziły podobne działanie. Wyniki oceny, które będą
dostępne w 2015 r., zostaną uwzględnione w przeglądzie ram
strategicznych, zaplanowanym na 2016 r. Działania
od roku 2014: ·
określenie
możliwych uproszczeń lub ograniczeń zbędnego
obciążenia w ramach oceny przepisów dotyczących BHP oraz
promowanie debaty publicznej z wszystkimi zainteresowanymi stronami ® Komisja i ACHS; ·
zachęcenie
państw członkowskich do określenia źródeł szczególnego
obciążenia regulacyjnego wynikającego z ich własnych
przepisów transponujących w dziedzinie BHP oraz przepisów krajowych, a
także analiza krajowych sprawozdań z wdrożenia
służąca określeniu dobrych praktyk i promowaniu wymiany
informacji ®
państwa członkowskie we współpracy z Komisją; oraz ·
ocena
sytuacji mikroprzedsiębiorstw w sektorach niskiego ryzyka i rozpatrzenie
możliwości uproszczenia wykonania oceny ryzyka, w tym dokumentacji ® Komisja. 4.5.
Odniesienie
się do kwestii starzenia się siły roboczej, pojawiania się
nowych zagrożeń, ochrony przed chorobami związanymi z pracą
i chorobami zawodowymi Zmieniające
się technologie, nowe produkty i wprowadzanie do obrotu nowych chemikaliów
wymagają gromadzenia i oceny należytych dowodów naukowych w celu
określenia najlepszego sposobu eliminowania pojawiających się
nowych zagrożeń. W tym celu instytucje UE, w szczególności
Komisja, powinny wykorzystywać dostępną wiedzę
ekspercką o najwyższej jakości. Ponadto
zagrożenia, na które narażone są konkretne grupy wiekowe,
pracownicy niepełnosprawni i kobiety, zasługują na
szczególną uwagę i wymagają ukierunkowanego działania. W
projekcie pilotażowym dotyczącym BHP skierowanym do pracowników w
starszym wieku określone zostaną sposoby promowania zdrowia
fizycznego i psychicznego pracowników w starszym wieku. W ramach projektu
zostaną również przedstawione przykłady dobrych praktyk i
zostanie ułatwiona wymiana informacji[32].
Wspólny program „Nowoczesne technologie w służbie osobom starszym”
przyczynia się do wyeliminowania wyzwań związanych ze starzeniem
się siły roboczej. Kluczowymi
elementami oceny ex post obecnych przepisów dotyczących BHP
będzie ocena nowych pojawiających się zagrożeń
przeprowadzona na podstawie dowodów naukowych oraz rozpowszechnienie jej
wyników. Działania
od roku 2014: ·
ustanowienie
sieci specjalistów i naukowców w dziedzinie BHP oraz ustalenie zapotrzebowania
na utworzenie niezależnego naukowego organu konsultacyjnego, który
włączałby zalecenia takich osób w prace Komisji à Komisja; ·
wsparcie
upowszechniania ustaleń Europejskiego Obserwatorium Ryzyka wśród
właściwych podmiotów ® Komisja we współpracy z EU-OSHA; ·
promowanie
określania i wymiany dobrych praktyk dotyczących sposobów poprawy
warunków BHP na potrzeby określonych kategorii pracowników, takich jak
pracownicy w starszym wieku, niedoświadczeni młodzi pracownicy (w tym
pracownicy zatrudnieni na podstawie różnego rodzaju umów o pracę
tymczasową), praktykanci, pracownicy niepełnosprawni i kobiety ® EU-OSHA; ·
promowanie
działań rehabilitacyjnych i reintegracyjnych przez wdrażanie
wyników projektu pilotażowego Parlamentu Europejskiego dotyczącego
pracowników w starszym wieku oraz kampanii „Zdrowe i bezpieczne miejsce pracy”
w latach 2016–2017 ‑ Komisja we współpracy z EU-OSHA; oraz ·
-
określanie i rozpowszechnianie dobrych praktyk w zakresie zapobiegania
problemom związanym ze zdrowiem psychicznym w pracy ® Komisja i
EU-OSHA; 4.6.
Sprawniejsze
gromadzenie danych statystycznych i opracowanie bazy danych Istotne
znaczenie dla procesu decyzyjnego opartego na dowodach ma gromadzenie
wiarygodnych, aktualnych i porównywalnych danych statystycznych
dotyczących wypadków i chorób związanych z pracą, narażenia
zawodowego, złego stanu zdrowia w wyniku pracy, a także analiza
kosztów i korzyści w obszarze BHP. Jeżeli chodzi o wypadki przy
pracy, w rozporządzeniu Komisji (UE) nr 349/2011[33]
ustanowiono coroczne gromadzenie danych, począwszy od 2013 r. Nadal nie
wyeliminowano jednak wyzwań związanych z danymi na temat narażenia
zawodowego i złego stanu zdrowia w wyniku pracy. Dlatego też nadal
trudno jest porównać wyniki w dziedzinie BHP osiągane przez
poszczególne państwa członkowskie i wyciągnąć wnioski
w zakresie polityki opartej na dowodach na podstawie tego rodzaju porównań.
Sytuacja jest szczególnie skomplikowana, jeżeli chodzi o choroby zawodowe
i choroby związane z pracą. Krajowi i unijni
eksperci ds. statystyki powinni zatem współpracować i
zintensyfikować działania w celu usprawnienia gromadzenia danych i
opracowania wspólnych metod identyfikowania i pomiaru zagrożeń dla
zdrowia pracowników, z należytym uwzględnieniem związanych z tym
kosztów administracyjnych dla przedsiębiorstw i administracji krajowych. Działania
od roku 2014: ·
ocena
jakości danych dotyczących wypadków przy pracy, które to dane są
przekazywane przez państwa członkowskie w ramach gromadzenia danych
wchodzących w zakres europejskich statystyk dotyczących wypadków przy
pracy (ESAW), celem poprawy zakresu takich danych, ich wiarygodności,
porównywalności i aktualności ® Komisja i właściwe organy
krajowe; ·
do
końca 2016 r. przeprowadzenie analizy różnych możliwości
poprawy dostępności i porównywalności danych dotyczących
chorób zawodowych na szczeblu unijnym oraz oceny wykonalności uproszczonej
transmisji danych ®
Komisja i właściwe organy krajowe; ·
rozpoczęcie
dyskusji w ACSH, uzupełnionych o doradztwo ze strony ekspertów krajowych,
w celu wydania zaleceń dotyczących stworzenia wspólnej bazy danych na
temat narażenia zawodowego ® Komisja, ACSH i eksperci krajowi; ·
przed
2016 r. zbadanie możliwości poprawy informacji dotyczących
kosztów i korzyści w obszarze BHP; oraz ·
przed
2016 r. opracowanie narzędzia do monitorowania wdrożenia ram
strategicznych UE na lata 2014–2020, w tym wskaźników dotyczących
polityki i wyników, w oparciu o tablicę wyników dla strategii z 2009 r. ® Komisja i ACSH. 4.7.
Lepsza
koordynacja unijnych i międzynarodowych działań na rzecz BHP i
lepsza współpraca z organizacjami międzynarodowymi W
zglobalizowanej gospodarce w interesie UE leży podwyższenie norm
pracy i poprawa ich skutecznego stosowania na całym świecie poprzez
udział w wielostronnych działaniach we współpracy z
właściwymi instytucjami międzynarodowymi oraz w dwustronnych
działaniach w ramach stosunków UE z państwami trzecimi. UE musi
również wesprzeć kraje kandydujące i potencjalne kraje
kandydujące w osiągnięciu zgodności ich zdolności
strukturalnych i przepisów z wymogami prawa UE. Międzynarodowi
partnerzy i obserwatorzy powszechnie uznają politykę EU w zakresie
BHP jako punkt odniesienia. Świadczy o tym szybki rozwój współpracy
dwustronnej w ostatnich latach nie tylko z tradycyjnymi partnerami z
rozwiniętymi gospodarkami, takimi jak Stany Zjednoczone, lecz także i
w szczególności z nowymi partnerami z gospodarek wschodzących, takich
jak Chiny i Indie. Komisja
może w istotny sposób przyczynić się do ograniczenia liczby
wypadków przy pracy i zachorowalności na choroby zawodowe na całym
świecie. Bazując na bieżących działaniach w zakresie
współpracy, UE musi podjąć wspólne działania zwłaszcza
z MOP, ale i z innymi wyspecjalizowanymi organizacjami, takimi jak
Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) i Organizacja Współpracy
Gospodarczej i Rozwoju (OECD), w celu osiągnięcia lepszych wyników w
samej UE, a także w szczególności poza nią. Lepsza
współpraca operacyjna jest niezbędna do zapewnienia spójnego i
konsekwentnego podejścia oraz do lepszego wykorzystania synergii na
szczeblu unijnym i międzynarodowym. Działania od roku 2014: ·
dalsze
wsparcie na rzecz krajów kandydujących podczas negocjacji akcesyjnych
dotyczących rozdziału 19 oraz na rzecz potencjalnych krajów
kandydujących korzystających z układu o stabilizacji i
stowarzyszeniu w działaniach podejmowanych przez te kraje w celu
dostosowania ich przepisów dotyczących BHP do prawa UE ® Komisja; ·
wzmocnienie
współpracy w dziedzinie BHP, zwłaszcza z MOP, lecz także z WHO i
OECD ®
Komisja; ·
rozpoczęcie
przeglądu protokołu ustaleń z MOP w celu lepszego
uwzględnienia polityki w zakresie BHP ® Komisja; ·
wkład
w wykonanie postanowień rozdziału dotyczącego
zrównoważonego rozwoju unijnych umów o wolnym handlu i umów inwestycyjnych
w zakresie BHP i warunków pracy ® Komisja; ·
wyeliminowanie,
szczególnie wspólnie z MOP, braków w zakresie BHP występujących w
światowym łańcuchu dostaw i wniesienie wkładu w inicjatywy
w ramach G20 dotyczące bezpieczniejszych miejsc pracy w tym zakresie ® Komisja; oraz ·
zacieśnienie
podjętej współpracy i prowadzonego dialogu w dziedzinie BHP ze
strategicznymi partnerami ® Komisja. 5.
Instrumenty UE 5.1.
Prawodawstwo Potwierdziła
się wartość prawodawstwa pod względem zapewnienia w UE
wspólnego zestawu definicji, norm, metod i narzędzi zapobiegawczych w
obszarze BHP. Ogólnounijne ramy legislacyjne w dziedzinie BHP są
niezbędne do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony pracowników oraz
stworzenia równych warunków działania dla wszystkich przedsiębiorstw
niezależnie od ich wielkości, lokalizacji lub sektora
działalności. Ze zgromadzonych danych wynika, że w
większości zakładów spełnienie zobowiązań
prawnych i środki egzekucyjne podejmowane przez organy kontrolne, w tym
przez inspektoraty pracy, pozostają głównymi czynnikami
wpływającymi na zarządzanie BHP[34]. Ze względu
na zróżnicowanie występujących w praktyce sytuacji w odniesieniu
do wielkości przedsiębiorstw i różnorodności siły
roboczej oraz uwzględniając zapotrzebowanie na opracowanie
ukierunkowanych i skutecznych działań w ramach polityki, należy
jednak również stosować narzędzia o charakterze
nieustawodawczym, aby poprawić sytuację w praktyce. Wspomniane
narzędzia obejmują analizę porównawczą, określanie i
wymianę dobrych praktyk, zwiększanie świadomości,
wyznaczanie nieobowiązkowych norm i łatwe w obsłudze
narzędzia informatyczne. Komisja
będzie dalej monitorować wdrażanie przez państwa
członkowskie przepisów dotyczących BHP, aby zapewnić ich
odpowiednie przestrzeganie. Wyniki bieżącej oceny przepisów UE
dotyczących BHP zostaną wykorzystane do kształtowania
przyszłych inicjatyw Komisji. 5.2.
Fundusze
UE Aktualnie 13
państw członkowskich UE korzysta z Europejskiego Funduszu
Społecznego (EFS) do celów poprawy swoich krajowych strategii w zakresie
BHP. Państwa członkowskie zachęca się do korzystania z EFS
oraz innych europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych w celu
finansowania działań związanych z BHP. W odniesieniu do okresu
programowania 2014–2020 z EFS będzie można finansować
działania ukierunkowane między innymi na promowanie trwałego,
wysokiej jakości zatrudnienia i włączenia społecznego w
szczególności poprzez: -
priorytet
inwestycyjny „Przystosowywanie pracowników, przedsiębiorstw i przedsiębiorców
do zmian” dzięki opracowywaniu i wdrażaniu innowacyjnych i bardziej
wydajnych sposobów organizacji pracy, w tym w zakresie bezpieczeństwa i
higieny pracy, szkoleń, programów edukacyjnych, upowszechniania dobrych
praktyk itp.; -
wydłużenie
zdrowszego życia zawodowego dzięki opracowywaniu i wdrażaniu
środków na rzecz promowania zdrowego środowiska i dobrego
samopoczucia w pracy. Można to osiągnąć za
pośrednictwem priorytetu inwestycyjnego „Aktywne i zdrowe starzenie
się”; -
wspieranie
zatrudnienia i powrotu do pracy osób cierpiących na chorobę
przewlekłą lub rzadką, osób niepełnosprawnych lub
cierpiących na chorobę psychiczną w drodze zintegrowanych
ścieżek łączących różne rodzaje środków
zwiększających szanse na zatrudnienie, takich jak indywidualne
wsparcie, poradnictwo, wytyczne, dostęp do kształcenia i szkolenia
zawodowego i ogólnego, a także dostęp do usług, w
szczególności do świadczeń zdrowotnych i usług
społecznych; -
opracowywanie
i wdrażanie środków w celu propagowania zdrowego stylu życia i eliminacji
uwarunkowań zdrowia o podłożu zawodowym/środowiskowym
(takich jak narażenie na substancje toksyczne, środowiskowy dym
tytoniowy), które wiążą się z chorobami, w tym z
nowotworami; -
wspieranie
działań mających na celu zwiększanie
świadomości/działań szkoleniowych kierowanych do
inspektorów pracy w celu pogłębiania wiedzy/rozwijania
umiejętności i zdolności administracyjnych w zakresie
postępowania w przypadku kwestii związanych z bezpieczeństwem i
higieną pracy. -
wspieranie
działań szkoleniowych podejmowanych przez małe i średnie
przedsiębiorstwa w odniesieniu do wdrożenia OiRA i innych
narzędzi informatycznych we wszystkich państwach członkowskich. Ponadto w celu
wsparcia działań służących promowaniu współpracy,
komunikacji i gromadzenia wiedzy eksperckiej w obszarze BHP będzie
wykorzystywany program operacyjny – Europejski program na rzecz zatrudnienia i
innowacji społecznych. Finansowe
możliwości odpowiedzi na wyzwania społeczne w obszarze zdrowia,
zmian demograficznych i dobrostanu zapewnia się w ramach nowego
europejskiego programu ramowego w zakresie badań naukowych i innowacji na
lata 2014–2020 („Horyzont 2020”[35]).
Obszary zainteresowania obejmują:
zrozumienie uwarunkowań
zdrowia;
starzenie się i choroby;
poprawę aktywnego i zdrowego
starzenia się;
skuteczną promocję
zdrowia;
zapobieganie chorobom oraz
gotowość i badania
przesiewowe.
Obszary te
świadczą o zapotrzebowaniu na „translacyjne”, zintegrowane
podejście do wyzwań, w ramach którego wspiera się zarówno
badania długoterminowe, jak i średnioterminowe, a także
krótkoterminowe działania w zakresie innowacji. W odniesieniu do
regionów zaproponowano określenie innowacji opartych na ICT na rzecz
aktywnego i zdrowego starzenia się jako jeden z priorytetowych obszarów w
zakresie inteligentnej specjalizacji finansowanych z Europejskiego Funduszu
Rozwoju Regionalnego (EFRR). Więcej możliwości finansowania oraz
możliwości rozwoju rynku zapewnia się w ramach dostosowywania i
synergii z Europejskim partnerstwem na rzecz innowacji sprzyjającej
aktywnemu starzeniu się w dobrym zdrowiu oraz z (drugim) wspólnym
programem „Nowoczesne technologie w służbie osobom starszym”. 5.3.
Dialog
społeczny Zgodnie z
postanowieniami Traktatu unijni partnerzy społeczni odgrywają
istotną rolę w opracowywaniu i wdrażaniu polityki w zakresie BHP
oraz w promowaniu bezpiecznego i zdrowego środowiska w Europie. Unijni
partnerzy społeczni wykazują zdolność do znajdowania
rozwiązań odpowiadających interesom pracowników i
przedsiębiorstw, a także wnoszą bezpośredni wkład we
wdrażanie strategii UE w przedmiotowym obszarze. Unijne porozumienia
partnerów społecznych (np. wielosektorowe porozumienie w sprawie
krzemionki krystalicznej i porozumienia sektorowe w sprawie stosowania ostrych
narzędzi w sektorze opieki zdrowotnej oraz w sprawie warunków pracy w
sektorze morskim), wdrożone niezależnie lub na mocy przepisów[36], a
także inne inicjatywy partnerów społecznych mają
bezpośredni wpływ na bezpieczeństwo i zdrowie pracowników. Komisja nadal
będzie wspierać prace unijnych partnerów społecznych i ich
krajowe jednostki powiązane w związku z polityką w zakresie BHP
w ramach ich niezależnych programów prac. Komisja zachęca komitety
dialogu społecznego do rozważenia, w jaki sposób można
skutecznie dotrzeć do mikroprzedsiębiorstw i małych
przedsiębiorstw, oraz do opracowania innowacyjnych rozwiązań w
zakresie BHP. Unijnych partnerów społecznych zachęca się
również do zaangażowania w bieżącą ocenę dorobku
prawnego UE. Należy
osiągnąć większą synergię między
wkładem dialogu społecznego UE na szczeblu międzysektorowym lub
sektorowym a realizacją strategicznych priorytetów UE w obszarze BHP, w
pełni szanując autonomię partnerów społecznych. Bardzo istotne
jest, aby z obecnymi ramami strategicznymi UE identyfikowali się partnerzy
społeczni. Powinni oni w tym celu brać udział w opracowywaniu i
wdrażaniu konkretnych inicjatyw na szczeblu unijnym, krajowym i lokalnym
oraz w poszczególnych zakładach pracy. Kluczową rolę w tym
względzie powinny odgrywać Komitet Doradczy ds. Bezpieczeństwa i
Ochrony Zdrowia w Miejscu Pracy oraz struktury europejskiego dialogu
społecznego. 5.4.
Komunikacja
i informacje Powodzenie
każdej polityki w zakresie BHP w dużej mierze zależy od
skuteczności kanałów i narzędzi komunikacyjnych stosowanych w
celu skontaktowania się z różnymi zainteresowanymi podmiotami: od
decydentów po samych pracowników. Media, takie jak
internet, aplikacje online i sieci społecznościowe
wiążą się z szeregiem możliwych narzędzi, które
należy dalej zbadać i za pomocą których można skuteczniej
kontaktować się z młodymi pracownikami, niż stosując
konwencjonalne metody. Komisja będzie promować uczestnictwo we
wdrażaniu przepisów dotyczących BHP szerszego grona zainteresowanych
stron, w tym partnerów społecznych, ekspertów w dziedzinie BHP,
przedstawicieli mikroprzedsiębiorstw i małych przedsiębiorstw
oraz stowarzyszeń zawodowych. EU-OSHA odgrywa
kluczową rolę w gromadzeniu i rozpowszechnianiu istotnych informacji
dotyczących BHP, ułatwianiu wymiany dobrych praktyk i opracowywaniu
kampanii informacyjnych, czym przyczynia się do skuteczniejszej realizacji
polityki w zakresie BHP na szczeblu UE. Opracowanie przez EU-OSHA bazy danych
dotyczących dobrych praktyk w dziedzinie BHP przyczyni się do lepszej
realizacji polityki w zakresie BHP przez przedsiębiorstwa. EU-OSHA nadal
będzie prowadzić ogólnoeuropejskie kampanie mające na celu
zwiększanie świadomości na temat kwestii związanych z BHP,
jednocześnie zapewniając lepszą komunikację dzięki
wykorzystaniu mediów społecznościowych. 5.5.
Synergia
z innymi obszarami polityki Polityka publiczna
w innych obszarach może stanowić wkład w poprawę
środowiska pracy. Należy aktywniej badać możliwą
synergię z polityką w zakresie BHP. W tym względzie podstawowe
obszary są następujące:
kształcenie: zwiększanie
świadomości na temat BHP zaczyna się w szkole. Wydano
zalecenia, aby kwestie związane z BHP były lepiej
uwzględniane w programie nauczania (szczególnie w ramach szkolenia
zawodowego), a także aby skuteczniej promowano zdrowie psychiczne i
dobre samopoczucie[37].
Przeprowadzono projekty pilotażowe zakończone powodzeniem[38],
których wyniki należy jednak lepiej rozpowszechnić. Należy
kontynuować informowanie i szkolenie przedsiębiorców;
badania naukowe: określono
priorytety w odniesieniu do badań w zakresie BHP, koncentrując
się na wpływie starzenia się, globalizacji, nowych
technologii oraz chorób i rodzajów niepełnosprawności zawodowych
związanych z pracą. Należy usprawnić rozpowszechnianie
wyników takich badań oraz lepiej uwzględniać je w ramach
kształtowania polityki;
zdrowie publiczne: niezbędna
jest lepsza koordynacja między decydentami w celu korzystania z
istniejących programów i wytycznych oraz tworzenia synergii.
Należy prowadzić współpracę z kluczowymi
zainteresowanymi stronami (użytkownikami końcowymi, organami
publicznymi, przemysłem) w ramach wspólnego działania na rzecz
zdrowia psychicznego i dobrego samopoczucia oraz w ramach Europejskiego
partnerstwa na rzecz innowacji sprzyjającej aktywnemu starzeniu
się w dobrym zdrowiu[39].
W ten sposób osiągnie się poprawę warunków
sprzyjających wykorzystywaniu innowacji i inwestycji w innowacje;
środowisko: należy
podejmować działania w celu zwiększenia
uzupełniającego charakteru oraz spójności strategii
dotyczących środowiska i ochrony pracowników, ponieważ
miejsce pracy można uznać za mikrośrodowisko, w którym
może dochodzić do podobnego narażania na substancje
stwarzające zagrożenie, chociaż narażenie to może
być różne pod względem poziomu i konkretnych
uwarunkowań.
polityka przemysłowa: proste
rozwiązania, takie jak wytyczne dotyczące unikania wypadków lub
wskazanie narażenia na wibracje, mogą przyczynić się
do ograniczenia kosztów wdrożenia zasad BHP przez MŚP, które nie
musiałyby zatrudniać ekspertów w dziedzinie BHP do
przeprowadzania ocen. Należy podejmować działania
służące zwiększeniu spójności i tworzeniu
synergii między polityką przemysłową a polityką
ochrony pracowników, w szczególności w zakresie substancji
chemicznych.
równość: polityka w
zakresie BHP może przyczyniać się do zwalczania
dyskryminacji oraz do promowania równych szans w ramach strategii UE, w
szczególności przez promowanie właściwego wdrażania
dyrektywy 2000/78/WE[40]
dotyczącej ochrony bezpieczeństwa i higieny pracy osób
niepełnosprawnych oraz dyrektywy 2006/54/WE[41],
w której zabrania się mniej korzystnego traktowania kobiet w miejscu
pracy w związku z ciążą lub macierzyństwem.
6.
Wdrożenie ram strategicznych na rzecz BHP W niniejszym
komunikacie określa się ramy dotyczące działania,
współpracy i wymiany dobrych praktyk w dziedzinie bezpieczeństwa i
higieny pracy na lata 2014–2020, których wdrożenie jest możliwe
wyłącznie przy aktywnej współpracy organów krajowych i partnerów
społecznych. Komisja będzie zatem prowadzić otwartą
debatę z kluczowymi zainteresowanymi stronami w ramach właściwych
forów na temat opinii i wniosków zawartych w niniejszym komunikacie oraz w
stosownych przypadkach będzie te zainteresowane strony angażować
w realizację działań. Szczególne znaczenie będą
miały opinie wyrażone przez instytucje UE, partnerów społecznych
i wyspecjalizowane komitety, na przykład przez ACSH, SLIC oraz EU-OSHA. W 2016 r.
zostanie przeprowadzony przegląd przedmiotowych ram strategicznych w
związku z wynikami oceny ex post dorobku prawnego UE w zakresie BHP
i postępów w jego wdrażaniu. Komisja zapewni
monitorowanie wdrożenia ram strategicznych, korzystając z
istniejących forów oraz przy pełnym zaangażowaniu instytucji UE
i wszystkich właściwych zainteresowanych stron. [1] Art. 151 i 153 Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). [2] COM(2010) 2020 i COM(2014)
130 final. [3] COM(2012) 173 final. [4] Międzynarodowe
Stowarzyszenie Zabezpieczenia Społecznego (MSZS), The return on
prevention: Calculating the costs and benefits of investments in occupational
safety and health in companies
(Zwrot z inwestycji w zapobieganie zagrożeniom. Obliczanie kosztów i
korzyści inwestycji w bezpieczeństwo i higienę pracy w
przedsiębiorstwach), http://www.issa.int [5] BenOSH, Socio-economic costs
of accidents at work and work-related ill health (Społeczno-ekonomiczne
koszty wypadków przy pracy i złego stanu zdrowia w wyniku pracy), http://ec.europa.eu/social [6] SWD(2013) 202. [7]
http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=333&langId=pl&consultId=13&visib=0&furtherConsult=yes [8]
Rezolucja Parlamentu Europejskiego A7-0409/2011 z dnia 15 grudnia 2011 r. w
sprawie śródokresowej analizy europejskiej strategii; rezolucja Parlamentu
Europejskiego 2013/2685(RSP) z dnia 12 września 2013 r. w sprawie
europejskiej strategii na rzecz bezpieczeństwa i higieny pracy. [9] Opinia przyjęta w
dniu 1 grudnia 2011 r. [10] Opinia przyjęta w
dniu 9 lutego 2012 r. [11] Konferencja na temat
warunków pracy w dniu 28 kwietnia 2014 r.
http://ec.europa.eu/social/main.jsp?langId=en&catId=88&eventsId=979&furtherEvents=yes [12] COM(2012) 746. [13] Europejskie statystyki w
zakresie wypadków przy pracy (ESAW), szacunki Eurostat. Dane dla NACE Rev. 2
sektory A C-N. [14] Eurobarometr Flash na
temat warunków pracy http://ec.europa.eu/public_opinion/archives/flash_arch_404_391_en.htm#398 [15] Europejskie statystyki w
zakresie wypadków przy pracy (ESAW), 2011 r. [16] Badanie warunków pracy w
Europie (EWCS), 2010 r. [17] Sprawozdanie BAuA i
Ministerstwa Pracy Safety
and Health at Work
(Bezpieczeństwo i higiena pracy), 2011 r. [18] Costs to Britain of workplace fatalities and self-reported injuries and ill-health (Koszty dla Wielkiej
Brytanii wynikające ze zgonów, zgłaszanych przez pracowników
obrażeń i złego stanu zdrowia związanych z pracą), 2010/11,
HSE, 2013 r. [19]
Jak wynika ze sprawozdania z Europejskiego badania przedsiębiorstw na
temat nowych i pojawiających się zagrożeń (ESENER) z 2012
r., wielkość zakładu, branża i państwo są
najistotniejszymi czynnikami warunkującymi skalę zarządzania BHP
w zakładach. [20]
http://www.oiraproject.eu/ – OiRA jest platformą internetową
umożliwiającą tworzenie narzędzi służących
do sektorowej oceny ryzyka w dowolnym języku w łatwy i
ustandaryzowany sposób. Platforma pozwala na tworzenie łatwych w
obsłudze, bezpłatnych narzędzi online, które mogą
ułatwić mikroprzedsiębiorstwom i małym
przedsiębiorstwom przeprowadzenie wszystkich etapów procesu oceny ryzyka,
począwszy od określenia i oceny zagrożeń w miejscu pracy,
poprzez proces decyzyjny i realizację działań zapobiegawczych,
na monitorowaniu i sprawozdawczości kończąc. [21] Zob. na przykład
badanie dotyczące konkretnie przedmiotowej kwestii: Binazzi et al., The burden of
mortality with costs in productivity loss from occupational cancer in Italy (Obciążenia
związane z umieralnością wraz z kosztami spadku wydajności
w wyniku nowotworów zawodowych), American Journal of Industrial Medicine, listopad 2013 r.; 56(11):
s. 1272–9. [22] http://www.ilo.org/safework/lang--en/index.htm
http://www.ilo.org/public/english/region/eurpro/moscow/areas/safety/docs/safety_in_numbers_en.pdf. [23] Rozporządzenie (WE)
nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w
sprawie rejestracji, oceny, udzielania zezwoleń i stosowanych
ograniczeń w zakresie chemikaliów (REACH), Dz.U. L 136 z 29.5.2007. [24] Rozporządzenie
Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1272/2008 z dnia 18 grudnia 2006 r. w
sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, Dz.U. L 353
z 31.12.2008. [25] Kampania EU-OSHA 2012–2013
– „Partnerstwo dla prewencji”. Kampania EU-OSHA 2010–2011
– „Bezpieczna konserwacja”. Kampania EU-OSHA 2008–2009
– „Ocena ryzyka”. Kampania EU-OSHA 2007–2008
– „Inicjatywa dotycząca zdrowego miejsca pracy”. [26] EU-OSHA, 2013 r. New risks and trends
in the safety and health of women at work (Nowe zagrożenia i
tendencje w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy kobiet), https://osha.europa.eu/en/publications/reports/new-risks-and-trends-in-the-safety-and-health-of-women-at-work/view
[27] Biała księga
„Plan na rzecz adekwatnych, bezpiecznych i stabilnych emerytur”, COM(2012) 55
final. [28] Sprawozdania krajowych
inspektoratów pracy z 2011 r. przesłane do SLIC. [29] Sprawozdania krajowych
inspektoratów pracy z 2009 r. przesłane do SLIC. [30] COM(2013) 685 final. [31] Zgodnie
z art. 17a dyrektywy Rady 89/391/EWG z dnia 12 czerwca 1989 r. w sprawie
wprowadzenia środków w celu poprawy bezpieczeństwa i zdrowia
pracowników w miejscu pracy, Dz.U. L 183 z 29.6.1989, s. 1. [32] https://osha.europa.eu/en/priority_groups/ageingworkers/ep-osh-project. [33] Rozporządzenie
Komisji (UE) nr 349/2011 z dnia 11 kwietnia 2011 r. w sprawie wykonania, w
odniesieniu do statystyk dotyczących wypadków przy pracy,
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1338/2008 w sprawie
statystyk Wspólnoty w zakresie zdrowia publicznego oraz zdrowia i
bezpieczeństwa w pracy, Dz.U. L 97 z 12.4.2011, s. 3–8. [34]
European Survey of Enterprises on New and Emerging
Risks (ESENER)
—Managing safety and health at work (Europejskie
badanie przedsiębiorstw na temat nowych i pojawiających się
zagrożeń (ESENER) – zarządzanie bezpieczeństwem i
higieną pracy), sprawozdanie Europejskiego Obserwatorium Ryzyka z 2010 r. [35] Wniosek dotyczący
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady ustanawiającego
„Horyzont 2020” – program ramowy w zakresie badań naukowych i innowacji (2014–2020),
COM(2011) 809 final. [36] W przypadku
wdrożenia na mocy przepisów, po ocenie przeprowadzonej przez Komisję
obejmującej w stosownych przypadkach reprezentatywność,
zgodność z prawem UE, wpływ na MŚP i analizę kosztów i
korzyści. [37] OECD (2012), Sick on the Job? Myths
and Realities about Mental Health and Work, Mental Health and Work (Choroby związane z
pracą. Mity i fakty dotyczące związku zdrowia psychicznego z
pracą). [38] Włączanie BHP
w główny nurt kształcenia stanowi podstawowy element rozwoju kultury
zapobiegania zagrożeniom przez uczenie dzieci i młodych
dorosłych bezpieczeństwa w codziennym życiu i w pracy. EU-OSHA
udziela wiele informacji z zakresu dobrych praktyk w przedmiotowej dziedzinie. https://osha.europa.eu/en/topics/osheducation
[39] http://ec.europa.eu/research/innovation-union/index_en.cfm?section=active-healthy-ageing&pg=about [40] Dyrektywa Rady 2000/78/WE
z dnia 27 listopada 2000 r. ustanawiająca ogólne warunki ramowe równego
traktowania w zakresie zatrudnienia i pracy, Dz.U. L 303 z 2.12.2000. [41] Dyrektywa 2006/54/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie wprowadzenia w
życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i
mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy (wersja przeredagowana),
Dz.U. L 204 z 26.7.2006, s. 23.