This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52013DC0108
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS EU SPACE INDUSTRIAL POLICY RELEASING THE POTENTIAL FOR ECONOMIC GROWTH IN THE SPACE SECTOR
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW KOSMICZNA POLITYKA PRZEMYSŁOWA UE UWOLNIENIE POTENCJAŁU WZROSTU GOSPODARCZEGO W SEKTORZE KOSMICZNYM
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW KOSMICZNA POLITYKA PRZEMYSŁOWA UE UWOLNIENIE POTENCJAŁU WZROSTU GOSPODARCZEGO W SEKTORZE KOSMICZNYM
/* COM/2013/0108 final */
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW KOSMICZNA POLITYKA PRZEMYSŁOWA UE UWOLNIENIE POTENCJAŁU WZROSTU GOSPODARCZEGO W SEKTORZE KOSMICZNYM /* COM/2013/0108 final */
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU
EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I
KOMITETU REGIONÓW KOSMICZNA POLITYKA PRZEMYSŁOWA UE
UWOLNIENIE POTENCJAŁU WZROSTU
GOSPODARCZEGO W SEKTORZE KOSMICZNYM 1. Strategiczna gałąź
przemysłu, która przyczyni się do osiągnięcia celów
strategii „Europa 2020” Przestrzeń kosmiczna to nie tylko
wyzwanie natury technicznej. Wiązała się ona i nadal będzie
się wiązać z silnym wymiarem politycznym, który nie został
dotychczas w wystarczającym stopniu rozwinięty na poziomie
europejskim. Europejska Agencja Kosmiczna (ESA) utworzona została jako
międzyrządowa agencja badań i rozwoju, co umożliwiło
Europie rozwinięcie unikalnego potencjału naukowego i technologicznego
i postawiło ją na tym samym poziomie co państwa, które
wiodą na świecie prym w zakresie lotów kosmicznych. ESA nie jest
jednak podmiotem politycznym. Siłą napędową politycznego
wymiaru przestrzeni kosmicznej były w przeciągu ostatnich dziesięcioleci
te państwa europejskie, które prowadzą najaktywniejszą
działalność w przestrzeni kosmicznej. Indywidualna waga
polityczna tych państw może jednak nie wystarczyć, by – w
obliczu rosnącej konkurencji ze strony nowych, wschodzących
państw wykonujących loty kosmiczne – można było
poradzić sobie z przyszłymi wyzwaniami. Unijna polityka kosmiczna
mogłaby wzmocnić tożsamość europejską na
międzynarodowym szczeblu politycznym. Interwencja UE mogłaby
jednocześnie dostarczyć polityce kosmicznej silniejszych bodźców
politycznych, na przykład poprzez wprowadzenie odpowiednich warunków
ramowych dla podtrzymania i wspierania europejskiej działalności
związanej z przestrzenią kosmiczną oraz konkurencyjności
europejskich przedsiębiorstw na rynku światowym. W tym właśnie
zakresie istotną rolę mógłby odegrać art. 189 TFUE, w
którym UE udzielono wyraźnego mandatu do interweniowania w sprawach
związanych z przestrzenią kosmiczną. Przestrzeń kosmiczna służy
obywatelom UE. Wiele systemów i usług, które dziś są kluczowe
dla naszego dobrostanu i bezpieczeństwa, uzależnionych jest
pośrednio lub bezpośrednio od przestrzeni kosmicznej. Nie zdając
sobie z tego sprawy, obywatele UE korzystają z technologii kosmicznych,
gdy używają telefonów komórkowych, dokonują transakcji
finansowych, lecą samolotem, oglądają prognozę pogody lub,
siedząc w samochodzie, szukają najbliższej restauracji.
Przestrzeń kosmiczna stała się częścią naszego
codziennego życia. Przestrzeń kosmiczna jest czynnikiem
napędzającym wzrost gospodarczy i innowacje. Przyczynia się ona
bezpośrednio do osiągnięcia celów europejskiej strategii „Europa
2020” na rzecz inteligentnej, trwałej gospodarki sprzyjającej
włączeniu społecznemu[1].
Sektor przestrzeni kosmicznej napędza postęp naukowy, a także
umożliwia istnienie systemów i usług o potencjale wzrostu
gospodarczego w takich dziedzinach jak telekomunikacja, nawigacja i obserwacja
Ziemi. Te systemy i usługi stanowią dla UE gwarancję
niezależności i bezpieczeństwa. Pomagają nam one
dostosować się do głównych zmian społecznych, takich jak
zmiana klimatu, ograniczone zasoby lub starzenie się
społeczeństwa. Dostarczają nam one strategicznie ważnej
wiedzy, która stanowi podstawę dla stosunków zewnętrznych UE w takich
dziedzinach jak pomoc rozwojowa czy pomoc humanitarna. Stymulują one innowacje
i konkurencyjność daleko poza granicami sektora kosmicznego i
przyczyniają się do wzrostu gospodarczego i tworzenia miejsc pracy w
niemal wszystkich dziedzinach gospodarki. W grudniu 2008 r. Rada Europejska
podkreśliła wpływ, jaki potencjał związany z
przestrzenią kosmiczną może mieć na innowacje i
ożywienie gospodarcze. W maju 2009 r. 6. Rada ds. Przestrzeni Kosmicznej
podkreśliła „potrzebę zmobilizowania działających
obecnie mechanizmów wspierania innowacji na szczeblu europejskim, krajowym i
regionalnym oraz rozważenia nowych instrumentów wsparcia tak, by
zagwarantować owocną wymianę wiedzy, innowacji i pomysłów
między sektorami kosmicznymi i innymi oraz między przemysłem
kosmicznym a wiodącymi instytucjami badawczymi i uniwersytetami”. W następstwie przyjęcia inicjatywy
przewodniej „Unia innowacji” Komisja przedłożyła w ramach
kolejnych wieloletnich ram finansowych wniosek dotyczący programu
„Horyzont 2020” obejmującego badania i rozwój. 1,7 mln EUR, z
objętych wnioskiem 80 mld EUR, ma być zainwestowane w badania
kosmiczne. Przestrzeń kosmiczna
osiągnęła ponadto rangę branży o znaczeniu globalnym.
Europejski przemysł kosmiczny musi stawić czoła rosnącej
konkurencji ze strony nowych, wschodzących potęg kosmicznych, takich
jak Chiny i Indie. Unijna interwencja w dziedzinie przestrzeni kosmicznej, tak
jak i interwencje ze strony państw członkowskich UE i ze strony ESA,
musi mieć na celu wzmocnienie konkurencyjności europejskiego
przemysłu kosmicznego w ujęciu globalnym. Strategiczne znaczenie i specyficzne cechy tej
globalnej gałęzi gospodarki wymagają przyjęcia
ukierunkowanego podejścia do polityki przemysłowej, którego motorem
jest konieczność zapewnienia opłacalności i
konkurencyjności w ujęciu globalnym, przy jednoczesnym zapewnieniu ciągłej
konsolidacji i rozwoju umiejętności i kompetencji zgodnych z
najnowszym stanem wiedzy oraz w połączeniu z potwierdzeniem, zgodnie
z kierunkiem wyznaczonym przez strategię „Europa 2020”, silnego
zaangażowania na rzecz wzrostu gospodarczego. W komunikacie
dotyczącym polityki przemysłowej opublikowanym w październiku
2010 r.[2]
Komisja podkreśliła zamiar kontynuowania kosmicznej polityki
przemysłowej wypracowanej wspólnie z ESA i państwami
członkowskimi UE. W wydanym w kwietniu 2011 r. komunikacie
zatytułowanym „Ku strategii Unii Europejskiej w zakresie przestrzeni
kosmicznej w służbie obywateli”[3]
wskazano ogólne kierunki dalszego rozwoju potencjalnej europejskiej polityki
przemysłowej dotyczącej przestrzeni kosmicznej. Państwa
członkowskie poparły to podejście w konkluzjach Rady
przyjętych w maju i grudniu 2011 r.[4]. Niniejszy komunikat opiera się
również na komunikacie Komisji dotyczącym polityki przemysłowej
(COM(2012) 582 final) „Silniejszy przemysł europejski na rzecz wzrostu i
ożywienia gospodarczego”[5].
Mając na względzie powyższe,
kosmiczna polityka przemysłowa UE powinna być skoncentrowana na
realizacji pięciu szczegółowych celów: 1.
utworzenie spójnych i stabilnych ram regulacyjnych; 2.
dalszy rozwój konkurencyjnej, solidnej, sprawnej i
zrównoważonej bazy przemysłowej w Europie i wspieranie udziału
MŚP; 3.
wspieranie globalnej konkurencyjności unijnego
przemysłu kosmicznego poprzez zachęcanie sektora do osiągania
większej opłacalności na całej długości
łańcucha wartości; 4.
rozwój rynków dla zastosowań i usług
kosmicznych; 5.
zapewnienie niezawisłości technologicznej
oraz niezależnego dostępu do przestrzeni kosmicznej. W odniesieniu do ostatniego z wymienionych
celów zasadnicze znaczenie ma, by UE zachowała autonomię w obszarach
strategicznych sektora kosmicznego, takich jak system usług wynoszenia. Z
tego powodu kosmiczna polityka przemysłowa UE powinna zapewnić
dostępność niezawodnego, bezpiecznego i opłacalnego systemu
wynoszenia. Powinna ona stworzyć warunki (w tym finansowe) niezbędne
do utrzymania i wzmocnienia niezależnego europejskiego dostępu do
przestrzeni kosmicznej zgodnie z potrzebami instytucjonalnymi. W tym celu
zarządzanie wykorzystaniem europejskich pojazdów wynoszących powinno
rozwijać się w kierunku zwiększenia skuteczności finansowej
zarządzania programami użytkowników. Podmioty europejskiej polityki kosmicznej
będą ponadto musiały opracować rzeczywistą
europejską politykę w zakresie systemów wynoszących. Polityka
taka istnieje w większości państw wykonujących loty
kosmiczne. Kosmiczna polityka przemysłowa UE
może być skuteczna jedynie pod warunkiem, że będzie oparta
na efektywnej współpracy między trzema podmiotami europejskiej
polityki kosmicznej, tzn. UE, ESA i państwami członkowskimi tych
organizacji. W TFUE stwierdza się, że UE może „promować
wspólne inicjatywy, popierać badania i rozwój technologiczny i
koordynować wysiłki niezbędne dla badania i wykorzystania
przestrzeni kosmicznej”. Ponadto stwierdza się, że „Unia ustanawia
odpowiednie stosunki z Europejską Agencją Techniczną”.
Należy znaleźć mechanizmy zapewniające koordynację w
ramach UE, tak by pozycja państw członkowskich wyrażana na
forach międzynarodowych, w tym na forum ESA, była spójna z
unijną polityką kosmiczną i by ją wspierała. 2. Zaawansowana branża opierająca
się globalnej konkurencji 2.1. Branża, która stoi w
obliczu wyzwań o wymiarze międzynarodowym Europejski przemysł kosmiczny różni
się od swoich głównych konkurentów międzynarodowych mniejszym
budżetem, większym stopniem oparcia na sprzedaży na warunkach
komercyjnych, mniejszym udziałem wydatków wojskowych, dużo mniejszym
stopniem rozwoju synergii między sektorem cywilnym i sektorem obrony. W
przeciwieństwie do rynku amerykańskiego europejski rynek usług
niższego szczebla w zakresie nawigacji i obserwacji Ziemi dopiero
powstaje. Powyższe elementy wyjaśniają fakt, że
przemysł europejski stoi przed wyzwaniami natury komercyjnej i
związanymi z innowacyjnością. 2.1.1. Zagrożenia na rynkach
komercyjnych, od których w wysokim stopniu uzależniona jest produkcja w UE Kosmiczny przemysł wytwórczy (satelity,
pojazdy wynoszące i segmenty naziemne) jest przemysłem strategicznym,
który cechuje się wysokim stopniem zaawansowania i ryzyka, wymaga
dużych nakładów i charakteryzuje się długimi cyklami
rozwoju i niskim tempem produkcji. We wszystkich państwach wykonujących
loty kosmiczne przemysł kosmiczny uzależniony jest głównie od
programów instytucjonalnych, które przybierają dwie formy: finansowanie
programów badawczych i rozwojowych oraz zakup produktów i usług
kosmicznych, w którym to przypadku programy te występują w roli
klientów przemysłu[6].
Jeśli chodzi o badania naukowe, jednym z
głównych instrumentów kształtowania tego sektora są
instytucjonalne polityki w zakresie badań i rozwoju. Szacuje się,
że ogół europejskich badań i rozwoju odpowiada w przybliżeniu
za 10 % nieskonsolidowanego obrotu sektora kosmicznego w UE. W kontekście
międzynarodowym finansowanie europejskich badań i rozwoju ma bardzo
małe znaczenie (prawie znikome) w porównaniu z finansowaniem w USA.
Udział badań i rozwoju w cywilnym budżecie w dziedzinie
przestrzeni kosmicznej w USA wynosi około 25 %[7]. Cywilny budżet w
dziedzinie przestrzeni kosmicznej amerykańskiej agencji NASA[8] jest – wyrażony w
przeliczeniu na jednego mieszkańca – w przybliżeniu czterokrotnie
wyższy niż wszystkie, połączone europejskie budżety w
tej dziedzinie (krajowe, ESA i 7PR). W porównaniu z innymi państwami
wykonującymi loty kosmiczne stosunkowo niewielki jest również
europejski rynek instytucjonalny. Budżet USA był w 2009 r. niemal
dziesięć razy większy od europejskiego. Co więcej,
choć przestrzeń kosmiczna stanowi rynek światowy, trudno
mówić o „jednym” rynku europejskim. Rynek instytucjonalny jest bowiem
podzielony, ponieważ istnieje wiele publicznych zainteresowanych stron i
ponieważ poszczególne państwa i ESA wdrażają różne
polityki przemysłowe i to nierzadko bez koniecznej koordynacji. Z tego
powodu rynek europejski nie wystarcza sam w sobie, by podtrzymać obecny
poziom doskonałości europejskiego przemysłu kosmicznego. Do tego
dochodzi fakt, że rynki instytucjonalne większości państw
wykonujących loty kosmiczne są zamknięte dla innych państw
wykonujących takie loty. Z wymienionych powodów przemysł europejski
polegać musi na sprzedaży na warunkach komercyjnych i sprzedaży
na eksport, które – zgodnie z danymi Eurospace – stanowią 45 % jego
działalności. Jego położenie różni się zatem
znacznie od sytuacji, w jakiej znajdują się jego główni
konkurenci. W ujęciu ogólnym europejski przemysł
wytwórczy i systemów wynoszących radzi sobie dobrze na światowym
rynku komercyjnym, wykazując wzrost udziału w rynku w odniesieniu do
satelitów (w większości telekomunikacyjnych) oraz stabilny
udział w rynku wynoszący około 50 % w odniesieniu do
wyniesień komercyjnych. Poziom sprzedaży na rynku komercyjnym, który
ma zasadnicze znaczenie dla europejskiego przemysłu kosmicznego, jest
jednak zagrożony, ponieważ sprzedaż komercyjna wykazuje
cykliczne pogorszenia koniunktury i ponieważ rynki komercyjne oraz
eksportowe narażone są na zwiększoną, czasami
agresywną[9]
konkurencję ze strony innych państw wykonujących loty kosmiczne.
Ze względu na długi czas realizacji w tym sektorze (10–15 lat na
rozwój złożonego systemu) konieczne jest, by z dużym
wyprzedzeniem przewidywać możliwe zmiany (na rynku). Co więcej,
w niektórych podsektorach strategicznych, takich jak pojazdy wynoszące[10], sytuacja może
zmieniać się bardzo szybko. 2.1.2. Zabezpieczanie pozycji –
zachowanie światowej klasy przemysłu na rynkach telekomunikacyjnych Oparty na wyposażeniu satelitarnym
przemysł usług ma wielkie znaczenie dla gospodarki UE, ponieważ
przekształca inwestycje poczynione w infrastrukturę kosmiczną w
konkretne zastosowania i usługi służące obywatelom.
Przemysł wytwórczy w dziedzinie łączności satelitarnej
odgrywa zasadniczą rolę w podtrzymywaniu całego europejskiego
przemysłu kosmicznego. Według Eurospace sprzedaż satelitów
telekomunikacyjnych stanowiła w przeciągu ostatnich 10 lat ponad 60 %
obrotów europejskich producentów satelitów. W zakresie rozwoju i
świadczenia usług łączności satelitarnej Europa
może korzystać ze światowej klasy przemysłu. Usługi te
mają kluczowe znaczenie w kontekście przekazywania informacji, które
są jednym z najważniejszych zasobów rosnących sektorów
społeczeństwa cyfrowego. Usługi te przyczyniają się do
osiągnięcia celów kilku działań zaproponowanych w ramach
Europejskiej agendy cyfrowej, zwłaszcza do zniwelowania różnic w
dostępie do połączeń szerokopasmowych na obszarach o
niskiej gęstości zaludnienia. Łączność
satelitarna jest bardzo skutecznym rozwiązaniem w przypadkach, gdy
technologie naziemne są zbyt drogie lub gdy ich nie ma[11], a także w przypadku
świadczenia transgranicznych usług cyfrowych. Stanowi ona ponadto
odporne i stabilne rozwiązanie awaryjne, jeśli miałyby
zawieść inne sieci (katastrofa naturalna, atak terrorystyczny itp.). Oprócz wzmagającej się konkurencji
europejski przemysł łączności satelitarnej stoi przed
wyzwaniem natury technicznej i politycznej: musi zmierzyć się z
ograniczonym zakresem widma radiowego[12],
które jest zasobem kluczowym dla skutecznego funkcjonowania i rozwoju
łączności satelitarnej. Należy zająć się tym
problemem, by utrzymać konkurencyjność przemysłu
łączności satelitarnej. 2.1.3. Nowa granica – pozycjonowanie
przemysłu unijnego na wschodzących rynkach zastosowań w zakresie
nawigacji i obserwacji Ziemi (usługi i produkty) Europejski
przemysł usług w zakresie nawigacji satelitarnej i obserwacji
satelitarnej Ziemi jest przemysłem wschodzącym o dużym
światowym potencjale wzrostu i tworzenia miejsc pracy. Tworzą go
głównie MŚP oraz przedsiębiorstwa rozpoczynające
działalność (stanowiące główny trzon naszej
gospodarki). Będzie on miał coraz większe znaczenia dla naszej
gospodarki i dla dobrostanu obywateli. Eksperci gospodarczy GNSS szacują,
że rynek ten osiągnie za dziesięć lat wartość 300
mld USD[13].
Szacuje się,
że w chwili obecnej od 6 % do 7 % PKB krajów zachodnich, tj. ok. 800 mld
EUR w Unii Europejskiej, zależy od nawigacji satelitarnej[14]. Korzyści
wypływające z w pełni wyposażonego, sprawnego programu
Copernicus (dotychczasowa nazwa: GMES) do 2030 r. szacuje się na 34,7 mld
EUR, co równa się 0,2 % unijnego PKB[15]. Rozmieszczenie
infrastruktury związanej z GNSS i Copernicus otworzy wkrótce nowe
możliwości przed tym sektorem w Europie. Szacuje się, że
Galileo i EGNOS wytworzą w przeciągu najbliższych 20 lat
korzyści gospodarcze i społeczne o wartości około 60–90 mld
EUR[16].
Europa nie może sobie pozwolić na utratę wzrostu w zakresie
działań związanych z przestrzenią kosmiczną i
związanych z tym usług. Choć niektóre prywatne zastosowania
okazały się już być udane, to na obecnym etapie rozwoju
produkty i usługi możliwe dzięki wyposażeniu satelitarnemu
są nadal w dużym stopniu uzależnione od klientów publicznych na
szczeblu krajowym lub lokalnym. Rozwój innowacyjnych zastosowań, a zatem
także rozwój rynku w Europie spowalnia szereg przeszkód, a mianowicie:
niepewność co do dostępności usługi i ram prawnych;
brak wśród możliwych użytkowników wiedzy o potencjale tych
zastosowań; brak współpracy między sektorami kosmicznymi a
pozostałymi sektorami; brak współpracy między podmiotami
dostarczającymi danych, podmiotami opracowującymi nowe usługi i
użytkownikami końcowymi oraz niewystarczające wsparcie dla
tworzenia nowych przedsiębiorstw i rozwoju przedsiębiorstw o wysokim
tempie wzrostu. 2.2. Aby poradzić sobie z
tymi wyzwaniami, Europa powinna osiągnąć niezawisłość
technologiczną, bezpieczeństwo dostaw i utrzymać niezależny
dostęp do przestrzeni kosmicznej Niezawisłość technologiczna,
bezpieczeństwo dostaw i niezależny dostęp do przestrzeni
kosmicznej[17]
służą nie tylko zaspokojeniu koniecznej potrzeby niezależności
strategicznej, ale stanowią także podstawowe warunki dla
zrównoważonego wzrostu europejskiego przemysłu kosmicznego. 2.2.1. Przywództwo technologiczne,
bezpieczeństwo dostaw i niezawisłość wymagają
stałych wysiłków oraz dostępności koniecznych umiejętności Aby móc stawić czoła
wzmagającej się konkurencji na rynku światowym, przemysł
europejski musi utrzymać swoją przewagę technologiczną i
pozostać w czołówce pod względem postępu technologicznego w
wybranych dziedzinach. Wyzwania, przed którymi stoi przemysł,
obejmują sposób zapewnienia niezawisłości technologicznej i
bezpieczeństwa dostaw, potrzebę zastąpienia i aktualizacji
istniejących technologii i produktów oraz wyzwanie związane z
rozwojem nowych technologii i produktów, a ponadto trudności związane
z utrzymaniem decydujących umiejętności na rynku cechującym
się długimi cyklami programowymi i dużymi wahaniami, jeśli
chodzi o zamówienia. Oprócz tego w niewystarczającym stopniu wykorzystuje
się obecnie synergię między sektorem cywilnym a sektorem obronnym,
co utrudnia powstanie rzeczywistej, europejskiej potęgi kosmicznej.
Kolejnym czynnikiem jest brak skutecznej twórczej wymiany myśli
między sektorem kosmicznym a pozostałymi sektorami, co ogranicza
wspólne działania w zakresie badań i rozwoju oraz obustronną
zdolność do przejmowania technologii. Nie zagwarantowano technologicznej
niezawisłości tego strategicznego sektora. W szeregu krytycznych
dziedzin technologicznych programy europejskie są w pełni
zależne od jednego dostawcy[18].
Europejska platforma technologii kosmicznej (ESTP) ocenia, że obecnie ze
Stanów Zjednoczonych sprowadzane jest średnio 60 % elektroniki obecnej na
pokładzie europejskich satelitów, co jest spowodowane brakiem komercyjnych
przesłanek ekonomicznych do opracowania takich komponentów na poziomie
europejskim. Przywóz ten podlega ponadto regulacjom wywozowym w ramach ITAR,
które podlegają zmianom zależnie od kształtowania się obaw
strony amerykańskiej, co często powoduje opóźnienia w zakupie i
co w ujęciu krótkoterminowym wprowadza przemysł europejski w stan
zależności od zmian w polityce USA. Do tego dochodzi fakt, że
sektor kosmiczny jest małym sektorem w porównaniu z przemysłem
światowym i że często stanowi on niewielką część
obrotów wielkich przedsiębiorstw przemysłowych. Musi on zatem
często radzić sobie ze zmianami, które nie uwzględniają
jego specyficznych potrzeb. Sektor kosmiczny musi w większym stopniu
niż inne sektory przewidywać przyszłe zmiany w zakresie
dostępności produktów i w zakresie przepisów (takich jak np. REACH[19]), a związane z tym
wyzwania są dodatkowo utrudniane długim czasem realizacji potrzebnym
do rozwoju produktów kosmicznych. W takiej sytuacji zagrożeniem dla
europejskich programów kosmicznych są zmiany w pozycjach rynkowych lub w
przepisach, trudności finansowe w kluczowych przedsiębiorstwach lub
brak rentowności spowodowany małym udziałem w rynku, co powoduje
opóźnienia i przekraczanie planowanych kosztów. Zarówno ze względów
przemysłowych, jak i strategicznych należy, we współpracy z ESA
i EAO, wzmóc wysiłki podejmowane w ramach programu „Horyzont 2020” w celu
rozwinięcia alternatywnych źródeł dostaw technologii i
materiałów. Jeśli brak będzie
wystarczającej ilości zadań, działające w
przemyśle kosmicznym zespoły pracowników posiadających
odpowiednie umiejętności ulegną rozproszeniu, a zebranie
odpowiednich zespołów w celu opracowania nowych programów zajmie sporo
czasu i wymagać będzie wielu środków. Nie ma obecnie
wystarczających zasobów wiedzy i umiejętności w wyłaniającym
się sektorze technologii związanych z nawigacją i z
obserwacją Ziemi. Tymczasem nowe państwa wykonujące loty
kosmiczne szybko nadrabiają „braki naukowe” w stosunku do państw
uprzemysłowionych. 2.2.2. Należy
długoterminowo utrzymać i wzmocnić niezależny dostęp
Europy do przestrzeni kosmicznej We wszystkich państwach wykonujących
loty kosmiczne opracowywanie i wykorzystywanie pojazdów wynoszących
było i jest finansowane ze środków publicznych, bez których nie
istniałby sektor komercyjny. Co więcej, ceny komercyjne osiągane
na rynku nie pokrywają pełnych kosztów, w szczególności w fazie
rozwoju. Wielkość budżetów instytucjonalnych, jakie państwa
wykonujące loty kosmiczne przeznaczają na pojazdy wynoszące,
odzwierciedla stopień gotowości do posiadania niezależnego
dostępu do przestrzeni kosmicznej. We wszystkich państwach, w których
działają konkurenci, zamówienia publiczne mają nadrzędne
znaczenie dla dalszego istnienia sektora, a lokalny przemysł pojazdów
wynoszących nie istniałby bez programów instytucjonalnych, które
są de facto zamknięte dla przedsiębiorstw zagranicznych. W Europie kwestia pojazdów wynoszących
dotyczy, jeśli chodzi o stronę instytucjonalną, UE, ESA i
państw członkowskich tych organizacji w dwojaki sposób: po pierwsze
ze względu na odpowiedzialność polityczną
związaną z niezależnym dostępem Europy do przestrzeni
kosmicznej; a po drugie ze względu na to, że podmioty te,
występując w roli klientów przemysłu pojazdów wynoszących,
mają za cel przeprowadzenie i rozpoczynanie swoich programów w najbardziej
opłacalny sposób. Kwestia ta dotyczy także podmiotów prywatnych
występujących w roli klientów. Niezależny dostęp do
przestrzeni kosmicznej byłby dla nich korzystny ze względu na to,
że daje im on możliwość skuteczniejszego wywierania nacisku
przy negocjowaniu niższych cen wyniesień na szczeblu
międzynarodowym. UE i jej państwa członkowskie
wspierają cel polityczny polegający na utrzymaniu niezależnego
dostępu do przestrzeni kosmicznej, jak stwierdzono w szeregu rezolucji
przyjętych przez Radę ds. Przestrzeni Kosmicznej i Radę ds. Konkurencyjności[20]. W ujęciu historycznym
europejski system usług wynoszenia utworzono w celu zapewnienia Europie
zdolności rozwoju usług opartych na wyposażeniu satelitarnym po
tym, jak inne państwa odmówiły wyniesienia europejskich satelitów
komercyjnych w przestrzeń kosmiczną. Innym względem, oprócz
względów strategicznych i bezpieczeństwa, jest to, że jeśli
Europa nie miałaby niezależnego dostępu do przestrzeni
kosmicznej, to tego typu odmowy mogłyby zdarzyć się znowu i
spowodować opóźnienia we wdrażaniu naszych programów
kosmicznych, co spowodowałoby zwiększenie kosztów i zagroziłoby
konkurencyjności rynku wytwórczego i usług. Dostępność
niezawodnego i konkurencyjnego europejskiego system usług wynoszenia pozostaje
zatem nadal czynnikiem sine qua non, który zapewnia w Europie rozwój
światowej klasy przemysłu kosmicznego i zastosowań opartych na
wyposażeniu satelitarnym. Aby realizować swoje programy na czas i
unikać przekraczania planowanych kosztów, UE, ESA i ich państwa
członkowskie muszą jako klienci mieć do dyspozycji system
wynoszenia, który jest: ·
niezawodny z technicznego punktu widzenia, ·
bezpieczny, co może wymagać dokonywania
wyniesień z portu kosmicznego na terytorium UE, ·
dostępy i niezależny, co obejmuje
kontrolę nad planem startów i potrzebę unikania zależności
od podmiotów o sprzecznych celach przemysłowych i geopolitycznych, ·
opłacalny, jako że czyni go to bardziej
przystępnym cenowo. Obecna ilość wyniesień w
Europie nie jest wystarczająca, by zapewnić stabilność
ekonomiczną europejskiego pojazdu wynoszącego Ariane 5[21]. Arianespace napotyka na
silniejszą konkurencję międzynarodową i ma trudności z
utrzymaniem równowagi finansowej. Ponadto do 2025 r. trzeba będzie
wymienić obecny asortyment pojazdów wynoszących, by Europa nadal posiadała
zdolność dokonywania wyniesień w przestrzeń kosmiczną.
Problemem tym trzeba zająć się już dzisiaj. Ze względu na swoje plany wysłania
na orbitę ponad 30 satelitów UE jako całość mogłaby
stać się w najbliższych latach największym klientem
instytucjonalnym dla przemysłu europejskiego. Jak stwierdzono w
konkluzjach z posiedzeń Rady ds. Konkurencyjności z listopada 2010 r.
i maja 2011 r., w celu utrzymania i wzmocnienia niezależnego, niezawodnego
i opłacalnego dostępu do przestrzeni kosmicznej na przystępnych
warunkach wzywa się wszystkie podmioty europejskie do tego, aby
nadały wysoki priorytet kwestii wykorzystywania pojazdów wynoszących
opracowanych w Europie i aby zbadały kwestie dotyczące
możliwości własnego uczestnictwa w działaniach
związanych z wykorzystywaniem pojazdów wynoszących. Opracowane w
Europie pojazdy wynoszące zostaną z tego powodu dostosowane tak, by
nadawały się do wyniesienia w przestrzeń kosmiczną
niektórych z tych satelitów. Niezależny dostęp europejski
wiąże się w ujęciu krótkoterminowym z kosztami ze
względu na agresywną politykę handlową ze strony naszych
konkurentów, których koszty są z reguły niższe. Niektóre z tych
dodatkowych kosztów mają obiektywne uzasadnienie (gwarancja zdolności
utrzymania się europejskiego know-how na rynku oraz zapewnienie
niezawodności, niższe koszty pracy u niektórych z naszych
konkurentów, wielkość subsydiów w innych państwach[22] i rynki instytucjonalne). Inna
część tych kosztów wynika z braków w zakresie efektywności
przemysłowej, które należy zmniejszyć. W ujęciu średnioterminowym
niezależny dostęp do przestrzeni kosmicznej miałby jednak
pozytywne skutki gospodarcze zarówno dla podmiotów instytucjonalnych, jak i
podmiotów prywatnych. Zapewniłby on Europie korzyści z
zastosowań opartych na wykorzystaniu przestrzeni kosmicznej,
oferowałby dodatkowe bezpieczeństwo (dwa źródła) i
zmusiłby konkurentów do oferowania konkurencyjnych cen na rynku
europejskim – z korzyścią dla podmiotów prywatnych. Co więcej, w
przypadku niektórych programów nie ma – ze względów bezpieczeństwa –
innego wyboru niż europejskie pojazdy wynoszące. 3. Cele polityki przemysłowej UE Uwzględniając strategiczne znaczenie
przemysłu kosmicznego, jego zależność od finansowania
publicznego oraz zaostrzającą się światową
konkurencję na rynku komercyjnym, UE nakreśli kosmiczną
politykę przemysłową, której celem będzie wsparcie rozwoju
tego sektora i wzmocnienie zarazem wzrostu gospodarczego. Polityka ta powinna
objąć nie tylko kosmiczny przemysł wytwórczy, ale także
usługi. Cele takiej polityki zostały poddane analizie w ramach
rozmaitych badań. Kwestię tę poruszono także w rezolucji 7.
Rady ds. Przestrzeni Kosmicznej oraz Rady ds. Konkurencyjności z maja 2011
r. Mając na względzie powyższe,
kosmiczna polityka przemysłowa UE mogłaby być skoncentrowana na
realizacji pięciu szczegółowych celów: –
Utworzenie spójnych ram regulacyjnych Rozszerzenie działalności
związanej z przestrzenią kosmiczną, a w szczególności
rosnący rynek produktów i usług kosmicznych, powoduje powstanie
kwestii prawnych, którymi nie zajęto się dotąd w pełni na
szczeblu europejskim, a którymi jedynie nieliczne państwa
członkowskie zajęły się w drodze ustaw krajowych
odzwierciedlających interesy narodowe. Komisja zbada, przy pełnym
uwzględnieniu istniejących przepisów i w zgodzie z odpowiednimi kompetencjami
poszczególnych podmiotów, czy należy podjąć działania w
celu polepszenia spójności prawa i wsparcia powstawania europejskiego
rynku produktów i usług kosmicznych. –
Dalszy rozwój konkurencyjnej, solidnej, sprawnej
i zrównoważonej bazy przemysłowej w Europie i wspieranie udziału
MŚP Europa potrzebuje silniejszej bazy
przemysłowej. Europejski przemysł kosmiczny powinien nadal
poprawiać swoje wyniki, korzystając ze środowiska
cechującego się mniejszym stopniem rozdrobnienia. Zrównoważona
baza przemysłowa nie oznacza równego rozprzestrzenienia tej niszowej
gałęzi przemysłu w całej Europie, ale gałąź
przemysłu, która jest oparta na przewagach konkurencyjnych całego
łańcucha dostaw i która daje odpowiedni dostęp małym i
średnim przedsiębiorstwom służącym jako środek
zapewnienia dynamiki i innowacji, a zwłaszcza rozwoju przemysłu
usług kosmicznych. Udział małych i średnich
przedsiębiorstw w łańcuchu dostaw ma zasadnicze znaczenie dla
konkurencyjności kosmicznego przemysłu wytwórczego w Europie oraz dla
konsolidacji i rozbudowy zasobów wykwalifikowanej siły roboczej. –
Wspieranie globalnej konkurencyjności
europejskiego przemysłu kosmicznego i zachęcanie sektora do
osiągania większej opłacalności na całej
długości łańcucha wartości Europejski przemysł kosmiczny powinien
utrzymać i zwiększyć swój udział w światowym rynku, a
także pozostać w czołówce rozwoju technologicznego,
posiadając zdolność wytwarzania przełomowych technologii i
będąc aktywnie zaangażowanym we wzajemną twórczą
wymianę z innymi sektorami. Jego celem powinno być
osiągnięcie większej opłacalności na całej
długości łańcucha wartości. Przemysł ten powinien
także mieć możliwość czerpania z wystarczających zasobów
wysoko wykwalifikowanej siły roboczej, zwłaszcza w
wyłaniającym się sektorze technologii związanych z
nawigacją i z obserwacją Ziemi. Polityka powinna wspierać wzmocnienie
dostępu do rynku. –
Rozwój rynków dla zastosowań i usług
kosmicznych Przemysł unijny musi mieć
możliwość wykorzystania potencjału, który oferuje
infrastruktura kosmiczna (łączność satelitarna, nawigacja
satelitarna i obserwacja satelitarna Ziemi), by świadczyć niezawodne
i opłacalne usługi odpowiadające potrzebom gospodarczym i
społecznym. W przypadku niektórych kategorii usług oznacza to nie
tylko rozwój nowych zdolności w ramach istniejącego przemysłu,
ale także polepszenie jakości danych z programu Copernicus, tworzenie
i symulację środowiska pozwalającego na przyjmowanie nowych
technologii satelitarnych oraz pojawienie się nowych podmiotów,
szczególnie jeśli uwzględnić znaczenie małych
przedsiębiorstw w tej dziedzinie. Osiągnięcie tego celu
pomoże, wraz z osiągnięciem celu drugiego, sprawić, by
inwestycje związane z przestrzenią kosmiczną pozostawały
atrakcyjne dla wszystkich państw członkowskich. –
Zapewnienie niezależności technologicznej
oraz niezależnego dostępu do przestrzeni kosmicznej Europa potrzebuje niezależnego
dostępu do przestrzeni kosmicznej, aby móc kontynuować strategiczne
inicjatywy polityczne i świadczyć kluczowe usługi dla dobra
obywateli Co więcej, przemysł europejski musi otrzymać
bodźce do kontynuowania rozbudowy swojej niezawisłości
technologicznej, zwłaszcza w zakresie technologii krytycznych, tak by
nadal był w stanie dostarczać produkty i świadczyć usługi
będące podstawą wzrostu gospodarczego i dobrostanu obywateli. 4. Jak osiągnąć cele
polityki przemysłowej UE Aby – we współpracy z ESA i
państwami członkowskimi – osiągnąć cele wspomnianej
polityki, UE może skorzystać z posiadanych instrumentów, czyli przede
wszystkim z polepszania warunków ramowych, wspierania badań i innowacji
oraz lepszego wykorzystywania instrumentów finansowych i istniejących
rozporządzeń w sprawie udzielania zamówień publicznych[23]. 4.1. Poprawa warunków ramowych Adekwatność istniejących ram
regulacyjnych musi być badana w miarę rozszerzania się
działalności związanej z przestrzenią kosmiczną, by
zapewnić ochronę, bezpieczeństwo i stabilność takiej
działalności oraz jej rozwój gospodarczy. 4.1.1. Poprawa ram regulacyjnych dla
segmentu usług i sektora wytwórczego Rozszerzenie działalności
związanej z przestrzenią kosmiczną, a w szczególności
rosnący rynek produktów i usług kosmicznych, powoduje powstanie
kwestii prawnych, którymi nie zajęto się dotąd w pełni na
szczeblu europejskim, a którymi w prawodawstwie krajowym zajęły
się częściowo jedynie najaktywniejsze w tej dziedzinie
państwa członkowskie. Większość państw
członkowskich nie ustanowiła jeszcze przepisów dotyczących
przestrzeni kosmicznej. Ustawy krajowe dotyczące przestrzeni kosmicznej
różnią się między sobą co do zakresu oraz celów i
mają skutki wykraczające poza granice poszczególnych państw. Prawodawstwo krajowe samo w sobie nie zapewni
spójnego uregulowania kwestii związanych z przestrzenią
kosmiczną i zharmonizowanych ram prawnych we wszystkich państwach
członkowskich. Niespójne ramy prawne mogą mieć negatywny
wpływ na funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Może zatem
istnieć konieczność podjęcia kroków zmierzających do
utworzenia na szczeblu UE spójnych ram regulacyjnych dotyczących
przestrzeni kosmicznej. Ich celem byłoby wykorzystanie potencjału
rynku wewnętrznego związanego z przestrzenią kosmiczną
poprzez wypełnienie luk prawnych w spójny sposób i zapobieżenie tym
samym współistnieniu różnorodnych krajowych ram prawnych przy jednoczesnej
ochronie narodowych i europejskich interesów bezpieczeństwa. Dla przykładu podać można,
że w niektórych państwach europejskich istnieją przepisy krajowe
dotyczące odpowiedzialności, które przewidują odszkodowanie za
szkody fizyczne spowodowane przez działalność związaną
z przestrzenią kosmiczną. W niektórych państwach wprowadzono –
pod określonymi warunkami – ograniczenie kwotowe w zakresie
odpowiedzialności cywilnej lub przewidziano w określonych warunkach
gwarancje rządowe. W niektórych państwach ustanowiono wymóg
ubezpieczenia lub innej gwarancji finansowej dla pokrycia ewentualnych szkód.
Brak spójnych przepisów w państwach UE może ewentualnie
spowodować zakłócenie konkurencji na rynku wewnętrznym i
prowadzić do wybierania prawodawstwa właściwego ze względu
na korzystniejsze uregulowania prawne. Zbadanie możliwości inicjatywy
ustawodawczej dotyczącej niektórych aspektów mających wpływ na
wyłanianie się jednolitego rynku produktów i usług kosmicznych W związku z powyższym Komisja zbada,
w jakim zakresie rozdrobnione ramy prawne mogą utrudniać
prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego i czy interwencja UE
byłaby uzasadniona. Pierwszym krokiem w tym kierunku mogłaby
być inicjatywa ustawodawcza dotycząca produkcji i rozpowszechniania
prywatnych danych satelitarnych (zob. niżej) oraz rozporządzenie w
sprawie odpowiedzialności cywilnej związanej z GNSS UE[24]. Działania UE mogą być
także konieczne w zakresie kontroli wywozu produktów i technologii
podwójnego zastosowania oraz polityki w zakresie widma radiowego. Należy
bliżej zbadać możliwość interwencji UE w innych
dziedzinach, takich jak komercyjne loty kosmiczne. Aby w pełni wykorzystać informacje
oparte na wykorzystaniu przestrzeni kosmicznej oraz doprowadzić do
znacznego powiększenia dostępu użytkowników do danych i
usług kosmicznych, UE mogłaby rozważyć ustanowienia
nadrzędnej polityki dostępu do danych. Taka polityka mogłaby
opierać się na takich zasadach, jak: zagwarantowanie organizacjom
publicznym na szczeblu unijnym i krajowym swobodnego i otwartego dostępu
(jako minimum), związanego z niewieloma ograniczeniami, pod warunkiem jego
pełnej realizacji i funkcjonowania finansowanego z funduszy publicznych
UE; ustanowienie szczegółowych warunków dotyczących polityki
dostępu do danych (przynajmniej dla organizacji publicznych) w razie
istnienia interwencji UE w rozwój aktywów lub rynków związanych z
przestrzenią kosmiczną. Rozważenie przedstawienia wniosku
dotyczącego inicjatywy ustawodawczej w sprawie produkcji i
rozpowszechniania prywatnych danych satelitarnych Produkcja i rozpowszechnianie danych
satelitarnych wiąże się z trzema głównymi kwestiami. Po
pierwsze ograniczenia ze względów bezpieczeństwa, które są
wprowadzone przez państwa członkowskie na dane satelitarne zgodnie z
narodowymi interesami bezpieczeństwa, mogą zagrozić
konkurencyjności i innowacjom (opracowywanie usług powiązanych
na rynku niższego szczebla) i prowadzić do zaistnienia braku
pewności prawa na rynku wewnętrznym, a także spowodować
powstanie problemów związanych z odpowiedzialnością, takich jak
np. roszczenia o odszkodowanie za potencjalne szkody (spowodowane np. przez
nieprawidłowe dane). Po drugie niezamierzone uwolnienie danych uzyskanych
dzięki czujnikom satelity (np. zdjęć o wysokiej
rozdzielczości) mogłyby stanowić zagrożenie dla
bezpieczeństwa UE i jej państw członkowskich. Po trzecie ze
względu na transgraniczny charakter wymiany danych satelitarnych wymagana
jest współpraca między państwami, których dotyczy obserwacja
Ziemi. Współpraca taka zapewniłaby w skuteczny sposób zgodność
standardów konkurencyjności z względami bezpieczeństwa. Przepisy krajowe nie mogą same
zagwarantować w UE spójnych ram prawnych dotyczących obserwacji Ziemi
i dlatego działania UE mogłyby być uzasadnione względami
pomocniczości. Uwzględniając korzyści wynikające z
pewności prawa, rozwoju rynków niższego szczebla oraz ochrony
bezpieczeństwa, interwencja UE w tej dziedzinie mogłaby
przynieść wyraźną wartość dodaną. Monitorowanie
i doskonalenie ram w zakresie kontroli wywozu i w zakresie transferów
wewnątrzunijnych W przypadku wielu komponentów systemów
kosmicznych uznaje się, że mają one podwójne lub wojskowe
zastosowanie i że z tego powodu podlegają nowym ramom prawnym
dotyczącym transferów wewnątrzunijnych oraz kontroli wywozu produktów
i technologii podwójnego zastosowania[25].
Począwszy od 2012 r. wdrażane będą uproszczone zasady i
procedury, które ułatwią wewnątrzunijny transfer komponentów o
charakterze wojskowym[26].
Poprawi to konkurencyjność przedsiębiorstw europejskich,
zwłaszcza MŚP. Zgodnie z art. 25 rozporządzenia w
sprawie produktów podwójnego zastosowania, w którym wymaga się od Komisji,
by przygotowała sprawozdanie z realizacji unijnego systemu kontroli
wywozu, przyjęto zieloną księgę[27] w celu rozpoczęcia debaty
jawnej w sprawie funkcjonowania obecnego unijnego systemu kontroli wywozu produktów
podwójnego zastosowania. Przedstawienie Parlamentowi Europejskiemu i Radzie
formalnego sprawozdania przewiduje się na wrzesień 2012 r.
Należy tymczasem ściśle monitorować wpływ tego
rozporządzenia na przemysł kosmiczny w celu ustalenia głównych
problemów i zaproponowania odpowiednich rozwiązań. Zapewnienie
dostępności widma radiowego Aby pomóc zapewnić operacjom w
przestrzeni kosmicznej dostępność widma radiowego
nienarażonego na zakłócenia i aby umożliwić korzyści
skali oraz zoptymalizować koszty ogólnoeuropejskiego systemu, Komisja
zbada wraz z państwami członkowskimi UE, w jaki sposób można
najlepiej uwzględnić – w kontekście programu dotyczącego
polityki w zakresie widma radiowego – przyszłe potrzeby łączności
satelitarnej w zakresie widma radiowego, by bronić interesów UE w zakresie
przeznaczania częstotliwości na szczeblu globalnym i regionalnym. Zbadanie, czy istnieje
konieczność zapewnienia ram prawnych dla komercyjnych
działań w zakresie lotów kosmicznych Pojawiają się, głównie w
Stanach Zjednoczonych, projekty samolotów suborbitalnych lub projekty
komercyjnych lotów kosmicznych. Loty suborbitalne mogłyby stanowić
obiecujący rynek dla: (i) eksperymentów naukowych – eksperymentów w
warunkach mikrograwitacji, szkolenia astronautów, testowania ciężaru
użytecznego satelitów, (ii) turystyki kosmicznej i (iii)
przyszłościowych, czystych systemów transportu lotniczego
wykorzystujących bezpośrednie loty dużej prędkości na
dużych wysokościach. Pojazdy do lotów suborbitalnych mogłyby
ponadto oferować bardziej opłacalny dostęp do przestrzeni
kosmicznej dla np. małych satelitów. Tylko Federalna Administracja Lotnictwa
Cywilnego Stanów Zjednoczonych (FAA) i jej biuro komercyjnego transportu
kosmicznego wydały ramy regulacyjne dla samolotów suborbitalnych mające
zastosowanie w USA. Są one oparte na systemie „świadomej zgody” w
zakresie przewożenia załogi i uczestników lotów kosmicznych[28]. Przepisy te nie
zapewniają zatem bezpieczeństwa pasażerów. Niektóre przedsiębiorstwa europejskie
będące zainteresowanymi stronami wzywają UE do wprowadzenia
ściślejszych ram regulacyjnych, zawierających odpowiednie
przepisy o udzielaniu zezwoleń wywiedzione z najlepszych praktyk
lotniczych, co ma mieć na celu stworzenie lepszych gwarancji dla bezpieczeństwa
pasażerów. Przedsiębiorstwa twierdzą, że
przewidywalność ram regulacyjnych ma kluczowe znaczenie w odniesieniu
do prywatnych inwestorów, ponieważ będzie ona pobudzać
technologie używane obecnie oraz działania rozwojowe. Inne zainteresowane
strony w Europie wzywają UE do wprowadzenia ram regulacyjnych, które w
większym stopniu sprzyjałyby innowacjom. Te wnioski nie należą obecnie do
priorytetów programu prac normatywnych Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa
Lotniczego (EASA). Komisja przeprowadzi dalsze analizy tej kwestii w celu
ustalenia, czy należy się nią zająć w bliskiej
przyszłości. 4.1.2. Kontynuacja procesu
normalizacji Znaczenie normalizacji dla prowadzonej w
Europie działalności związanej z przestrzenią
kosmiczną rośnie w miarę jak przed UE, ESA, krajowymi agencjami
kosmicznymi i przemysłem europejskim pojawiają się nowe wyzwania
techniczne powiązane z sytuacją coraz większych ograniczeń
natury ekonomicznej. Normalizacja może – poprzez sprawniejsze i
efektywniejsze wykorzystanie technologii kosmicznych oraz zastosowań i usług
opartych na wykorzystaniu przestrzeni kosmicznej – przyczynić się do
wzmocnienia pozycji europejskiego przemysłu kosmicznego na rynku
światowym pod względem konkurencyjności, w szczególności
poprzez powiększenie serii, a co za tym idzie obniżenie kosztów, a
także do ułatwienia MŚP wejścia do niektórych segmentów na
rynku związanym z przestrzenią kosmiczną. Normalizacja
związana z przestrzenią kosmiczną wspiera przejmowanie
innowacyjnych usług i zastosowań opartych na wykorzystaniu
przestrzeni kosmicznej. Misje kosmiczne są obszarem działalności
wiążącym się ze sporym ryzykiem, gdzie poruszamy się
blisko granicy naszych możliwości technologicznych i gdzie trudno
jest rozwiązać problemy, których nie zidentyfikowano przed startem.
Normalizacja jest z tego powodu postrzegana jako sposób ograniczenia ryzyka
niepowodzenia, zagwarantowania niezawodności technologicznej
produktów/komponentów kosmicznych oraz obniżenia kosztów rozwoju i kosztów
operacyjnych. Warto ponadto także zauważyć, że skoro
europejska produkcja związana z przestrzenią kosmiczną jest
rozdrobniona między kilka państw, to rozwój „znormalizowanych”
procedur pracy mógłby pomóc zredukować niektóre z braków w zakresie
efektywności, które występują obecnie w łańcuchu
wartości. Główne europejskie agencje kosmiczne oraz
najważniejsze europejskie przedsiębiorstwa działające w tym
sektorze zawiązały w 1993 r. europejską współpracę w
zakresie normalizacji związanej z przestrzenią kosmiczną (ang.
European Cooperation for Space Standardisation – ECSS). Dotychczas opublikowano
ponad 120 norm. Normami objęto co prawda działalność rynku
wyższego szczebla, ale nadal konieczna jest normalizacja
działalności rynku niższego szczebla nastawionej na systemy i
usługi. W marcu 2010 r. przedstawiono propozycję nowego, wyczerpującego
programu normalizacji. W programie tym wskazuje się dziesięć
konkretnych sektorów, w których organy techniczne europejskich organizacji
normalizacyjnych CEN/CENELEC, ETSI i ECSS mogłyby w przyszłości
przeprowadzić prace normalizacyjne Program ten został
przekształcony w nowe zalecenie normalizacyjne (M/496), które wydano dnia
1 września 2011 r., kierując je do europejskich organizacji
normalizacyjnych. Prace rozpoczęto w 2012 r. i przewiduje się,
że będą one trwały trzy lata. 4.1.3. Zapewnienie
dostępności koniecznych umiejętności Dostępność wykwalifikowanej
siły roboczej ma bezpośredni wpływ na potencjał
europejskiego przemysłu kosmicznego, a działalność
związana z przestrzenią kosmiczną ma z kolei bezpośredni
wpływ na dostępność siły roboczej w gospodarce
europejskiej poprzez wpływ, jaki mają najnowocześniejsze
programy rozwojowe na rozwój nowych technologii i związaną z nimi
wiedzę fachową. Dla zachowania konkurencyjności Europa
będzie musiała w nadchodzących latach stawić czoło
potrójnemu wyzwaniu polegającemu na kontynuowaniu rozwoju swoich zasobów
(poziom umiejętności i liczba pracowników), rozwoju nowych
umiejętności celem zaspokojenia potrzeb wyłaniających
się sektorów oraz przyciąganiu talentów z państw trzecich. Instytucjonalne programy kosmiczne mogą
przyczynić się do utrzymania wystarczającego poziomu
działalności przemysłowej, przyciągając najbardziej
utalentowane osoby na europejskie uniwersytety i do europejskich centrów
badawczych oraz ułatwiając mobilność między
państwami członkowskimi, a także między sektorem publicznym
a sektorem prywatnym. Europejscy klienci instytucjonalni powinni
opracować długoterminowe i jasne plany dla rynku instytucjonalnego w
Europie i poinformować o nich przemysł. UE mogłaby
sporządzić mapowane łańcucha dostaw i przewidzieć jego
regularną aktualizację, by zapewnić odpowiedni poziom niezależności,
wiedzy fachowej i konkurencyjności Europy. UE powinna, we współpracy z
państwami członkowskimi i ich regionami, zająć się
problemem braku wysoce wykwalifikowanych inżynierów i techników lotnictwa
kształconych w europejskich systemach edukacji i zlikwidować ten
problem. Powinna ona także – we współpracy z wyżej wymienionymi
podmiotami – wspierać utworzenie w Europie wzajemnie uznawanych
kwalifikacji uniwersyteckich w dziedzinie przestrzeni kosmicznej,
włączyć do przyszłych programów ramowych w dziedzinie
badań i rozwoju ukierunkowane działania, w ramach których
część badań musi zostać przeprowadzona przez
doktorantów, promować rozwój programów uczenia się przez całe
życie poprzez wzmocnioną współpracę między
przedsiębiorstwami a uniwersytetami, a także zwiększyć
swoją atrakcyjność dla naukowców z zagranicy. 4.1.4. Wsparcie dostępu
przemysłu europejskiego do rynku światowego Dla europejskiego przemysłu kosmicznego
zasadnicze znaczenie ma utrzymanie i wzmocnienie swojej pozycji na rynku
komercyjnym. Rynki instytucjonalne głównych państw trzecich nie
są jednak dostępne dla przemysłu europejskiego. Niektóre
państwa członkowskie zaproponowały utworzenie mechanizmów
ułatwień wywozowych w celu wsparcia dostępu przedsiębiorstw
do rynku światowego. Należy przeprowadzić dalszą ocenę
możliwości utworzenia takich mechanizmów. Umowy i negocjacje handlowe mogą
przyczynić się do zapewnienia europejskiemu przemysłowi
kosmicznemu równych warunków działania na szczeblu międzynarodowym
pod warunkiem, że UE będzie miała wystarczająco silną
pozycję w negocjacjach międzynarodowych. W związku z tym Komisja
przyjęła niedawno wniosek w sprawie dostępu państw trzecich
do rynku zamówień publicznych w UE[29].
Dzięki temu rozporządzeniu, o ile zostanie ono przyjęte przez
prawodawcę, polepszą się warunki konkurowania przez
przedsiębiorstwa z UE o udzielenie zamówień publicznych w
państwach trzecich. Stanie się tak dzięki wzmocnieniu pozycji
Unii Europejskiej w negocjacjach dotyczących dostępu
przedsiębiorstw z UE do rynków zamówień publicznych państw
trzecich i mających na celu otworzenie rynków naszych partnerów
handlowych, a także dzięki polepszeniu – zgodnie ze unijną
strategią 2020 – możliwości handlowych przedsiębiorstw z UE
w skali globalnej, co doprowadzi do tworzenia nowych miejsc pracy. W bardziej ogólnym ujęciu współpraca
międzynarodowa powinna także służyć jako czynnik
otwierający rynki na promocję europejskich technologii i usług w
dziedzinie przestrzeni kosmicznej. Współpraca ta powinna także pomóc
wzmocnić ten strategiczny sektor przemysłowy. UE musi zapewnić
lepsze zintegrowanie kwestii związanych z przestrzenią kosmiczną
w ramach polityki zewnętrznej Unii. 4.2. Wspieranie badań i
innowacji Badania, rozwój i innowacje są nie tylko
kluczowymi elementami przemysłowej konkurencyjności w dziedzinie
przestrzeni kosmicznej, ale także zasadniczymi częściami
składowymi zrównoważonego wzrostu gospodarczego – w ujęciu
krótko- i długoterminowym – i mają wpływ na zdolność
Unii Europejskiej do utrzymania konkurencyjności w coraz bardziej zglobalizowanej
gospodarce. Proponowany w ramach programu „Horyzont 2020” (który stanowi
kontynuację 7PR) budżet dotyczący przestrzeni kosmicznej wynosi
1 737 mln EUR w cenach bieżących (1548 mln w cenach stałych na
poziomie 2011 r.) na okres 7 lat. Budżet dotyczący przestrzeni
kosmicznej w ramach programu „Horyzont 2020” obejmować będzie
badania, rozwój i innowacje, mając na celu: ·
stworzenie w Europie odpowiednich warunków dla
konkurencyjności w przestrzeni kosmicznej,
niezawisłości i innowacji w zakresie działalności
związanej z przestrzenią kosmiczną przy koncentracji na
badaniach i innowacjach przemysłowych i przy szczególnym
uwzględnieniu MŚP; ·
stworzenie odpowiednich warunków dla
postępów w dziedzinie technologii kosmicznych,
począwszy od badań nad technologiami podstawowymi, a
kończąc na technologiach prawie gotowych do zastosowania
przeznaczonych do przyszłych generacji satelitów programów Copernicus/GMES
i Galileo; ·
pełne wykorzystanie danych kosmicznych,
w tym danych z misji naukowych oraz komercyjne zastosowania danych kosmicznych; ·
stworzenie w Europie odpowiednich warunków dla
badań i rozwoju w kontekście międzynarodowych partnerstw w
dziedzinie przestrzeni kosmicznej (np. Międzynarodowa Stacja
Kosmiczna, orientacja sytuacyjna w przestrzeni kosmicznej, światowe
programy badań robotycznych). W odniesieniu do ostatniego z wymienionych
punktów zauważyć należy, że rozwój
najnowocześniejszych technologii kosmicznych odbywa się w coraz
większym stopniu w ramach programów międzynarodowych, co sprawia,
że udział w takich programach ma istotny wpływ na konkurencyjność
europejskich badaczy i przedsiębiorstw sektora kosmicznego. 4.2.1. Stworzenie w Europie
odpowiednich warunków dla rozwoju światowej konkurencyjności w
dziedzinie przestrzeni kosmicznej, zwłaszcza poprzez zapewnienie
europejskiej niezawisłości w odniesieniu do krytycznych technologii
oraz poprzez wspieranie innowacji Celem jest tutaj utrzymanie wiodącej na
świecie pozycji w działaniach związanych z przestrzenią
kosmiczną poprzez ochronę i rozwój konkurencyjnego przemysłu
kosmicznego i społeczności badawczej oraz poprzez wspieranie
innowacji opartych na rozwiązaniach w tej dziedzinie. W pierwszym rzędzie podkreślić
należy, że dla dalszego istnienia w Europie konkurencyjnego
przemysłu komercyjnego w sektorze kosmicznym oraz zdolności
europejskich klientów instytucjonalnych do realizacji swoich misji potrzebne
jest zmniejszenie zależności technologicznej Europy od państw
nieeuropejskich. Zasadnicze znaczenie ma ustalenie, jakie technologie są
krytyczne, oraz zapewnienie, by Europa rozwijała i utrzymywała w odniesieniu
do nich swe własne rozwiązania technologiczne i zdolności
produkcyjne. Opracowane technologie powinny być konsekwentnie
wykorzystywane przez aktorów instytucjonalnych i przemysł europejski. W
przeciwnym razie zostaną one zmarnowane. Komisja Europejska stworzyła we
współpracy z Europejską Agencją Kosmiczną i Europejską
Agencją Obrony wspólną grupę zadaniową, której celem
było utworzenie spójnego wykazu technologii krytycznych dla priorytetowych
dziedzin rozwoju. Ten wspólny proces europejskiej niezawisłości
rozpoczął się w 2009 r. Uzgodniono wykaz pilnych
działań i wykorzystano go jako podstawę dla zaproszenia nr 4 w
sprawie technologii krytycznych w ramach 7PR. Inicjatywa ta powinna być
kontynuowana. W drugim
rzędzie należy stwierdzić, że produkty i usługi oparte
na wyposażeniu satelitarnym stanowią wyłaniający się
rynek i są nadal nieliczne i rozdrobnione. Na tym etapie rozwoju są one nadal w dużym
stopniu uzależnione od klientów publicznych na szczeblu krajowym i
lokalnym. W USA stworzono bodźce wspomagające
powstanie nowych rynków wykorzystujących usługi oparte na
wyposażeniu satelitarnym, wykorzystując do tego długofalową
politykę wspierania wykorzystywania takich usług przez organy
rządowe, co stworzyło pozytywne sprzężenie zwrotne
polegające na znacznym wzroście prywatnych przedsiębiorstw,
które z kolei potrzebują większej ilości infrastruktury opartej
na wykorzystaniu przestrzeni kosmicznej. Inicjatywy te powodują znaczny wzrost wykorzystywania przestrzeni
kosmicznej z korzyścią dla polityki publicznej, a zarazem
powodują zwiększenie konkurencyjności tych przedsiębiorstw
na rynkach eksportowych. Należy zbadać, czy w
stosunku do przedsiębiorstw europejskich możliwe jest stworzenie
podobnych bodźców. W celu wsparcia wykorzystywania infrastruktury
satelitarnej oraz rozwoju rynku usług opartych na wyposażeniu
satelitarnym UE powinna wzmocnić wspieranie zastosowań opartych na
wykorzystaniu przestrzeni kosmicznej w różnych dziedzinach polityki UE.
Należy dawać bodźce dla stworzenia nowych zastosowań wykorzystywanych
przez szereg potencjalnych użytkowników publicznych i prywatnych, w tym
przez nowe społeczności użytkowników (miasta, regiony,
różne sektory przemysłowe itp.), zwłaszcza w drodze
działań wspomagających podejmowanych na zasadzie ad hoc,
jak np. poręczenia udzielane władzom lokalnym lub MŚP,
mających na celu przyjęcie nowych usług przez użytkowników
ostatecznych. Rozwój i dystrybucja takich usług – oferowanych często
przez MŚP – powinny być wspierane w stały sposób, aby
zapewnić trwały wpływ na powstawanie miejsc pracy
wymagających wysokich kwalifikacji. Ujmując tę kwestię bardziej
konkretnie, należy również wspierać pełen potencjał
innowacji tworzony przez europejskie infrastruktury kosmiczne. Pierwszym
krokiem w tym kierunku jest przyjęty przez Komisję plan
działań dotyczący GNSS, mający na celu wsparcie rozwoju i
przyjmowania zastosowań nawigacji satelitarnej wykorzystujących
systemy EGNOS i Galileo. Istnieje potrzeba intensyfikacji wysiłków
i ich koordynacji na szczeblu krajowym i lokalnym. Wymaga to wprowadzenia
całego szeregu środków wspierających innowacje[30], ukierunkowanych na
przedsiębiorstwa, a w szczególności MŚP. W celu usunięcia niewydolności
rynku wsparcie innowacji powinno być jednak ukierunkowane na te
usługi, których rynek inaczej by nie rozwinął. Środki takie
powinny zwłaszcza dawać bodźce innowacjom w zakresie popytu i
zachęcać do wykorzystywania istniejących źródeł
finansowania, w tym funduszy regionalnych, koncentracji popytu i rozwoju nowych
przedsiębiorstw. Na koniec nadmienić należy, że
w przypadku szeregu wyzwań związanych z technologiami kosmicznymi
istnieją podobieństwa z wyzwaniami naziemnymi. Należy
wspierać owocną wymianę wiedzy poprzez promowanie rozwoju innowacyjnych
produktów i usług opartych na infrastrukturach satelitarnych. Jak
stwierdza się w załączniku do wniosku dotyczącego decyzji
Rady ustanawiającej program szczegółowy wdrażający program „Horyzont
2020”[31],
„[t]ego rodzaju paralele stwarzają możliwości wczesnego
wspólnego rozwoju technologii, w szczególności przez MŚP, zarówno
przez społeczności dysponujące potencjałem kosmicznym, jak
i go pozbawione, co może potencjalnie prowadzić do opracowania
przełomowych innowacji w krótszym czasie”. 4.2.2. Stworzenie odpowiednich
warunków dla postępów w technologiach kosmicznych Celem jest tutaj zapewnienie zdolności do
dostępu do przestrzeni kosmicznej i do prowadzenia obsługi systemów
kosmicznych z korzyścią dla społeczeństwa europejskiego w
nadchodzących dziesięcioleciach. UE zamierza zwłaszcza
wzmocnić postęp technologiczny w szeregu dziedzin strategicznych i
wspomóc konieczne wysiłki w zakresie badań kosmicznych, w
szczególności zaś w przełomowych technologiach. Dzięki
programowi „Horyzont 2020” UE pomagałaby na przykład
wykorzystywać na szczeblu europejskim synergię w badaniach
kosmicznych, wspierając dalszą koordynację działań w
zakresie badań i rozwoju i uzupełniając tym samym zajmujące
się już tymi kwestiami programy ESA i programy krajowe. W programie
„Horyzont 2020” stwierdzono, że kluczowe technologie wspomagające
są podstawą dla wszelkiej konkurencyjności przemysłowej,
ale w szczególności także dla innowacyjnych technologii kosmicznych.
Kosmiczna polityka przemysłowa powinna z tego powodu wspomagać
włączanie ich do nowych technologii kosmicznych. Program „Horyzont 2020” mógłby na
przykład wspierać pomoc w ramach badań i rozwoju udzielaną
przedsiębiorstwom i instytucjom badawczym zajmującym się
badaniami kosmicznymi. Program ten mógłby ponadto wspierać rozwój zorientowanych
na zastosowanie programów badań i rozwoju na uniwersytetach
związanych z technologiami kosmicznymi i wspomagać przechodzenie z
fazy prototypu do fazy produktu/rynku. Ponieważ użytkownicy
wymagają dojrzałych technologii (technologii już przetestowanych
i zwalidowanych), programy pomocy w zakresie badań i rozwoju powinny
umożliwiać wsparcie w zakresie walidacji i kwalifikacji. Przyjmowanie
dodatkowego ładunku użytkowego od innych podmiotów[32] mogłoby przyczynić
się do możliwości wykazania się wymaganym
doświadczeniem w zakresie lotów w odniesieniu do coraz większej
liczby produktów i usług. Aby zmniejszyć powodowane przez nowe
technologie ryzyko dla pozostałej części ciężaru
użytecznego, należy zbadać możliwość wykonywania
racjonalnych pod względem kosztów wyniesień mających na celu
przyjęcie na pokład i przetestowanie nowych technologii. Program „Horyzont 2020” mógłby
zostać ponadto wykorzystany do znalezienia alternatyw dla komponentów
zawartych w wykazie objętym rozporządzeniem REACH[33], co do których w
przyszłości mogłaby istnieć konieczność
zastąpienia. 4.2.3. Stymulowanie pełnego
wykorzystywania danych kosmicznych i rozwój innowacyjnych zastosowań Celem jest tutaj zapewnienie, by w domenie
naukowej, publicznej i komercyjnej w szerszy sposób wykorzystywano dane
kosmiczne pochodzące z istniejących i przyszłych misji
europejskich. Jak stwierdza się w załączniku do wniosku
dotyczącego decyzji Rady ustanawiającej program szczegółowy
wdrażający program „Horyzont 2020”, „[s]topień wykorzystania
tych danych można znacznie zwiększyć poprzez
współpracę w zakresie koordynacji i organizacji przetwarzania,
weryfikacji i normalizacji dotyczących kosmosu danych uzyskanych w wyniku
misji europejskich. Innowacje w
zakresie pozyskiwania i przetwarzania danych, fuzja danych, rozpowszechnianie
danych, korzystanie z innowacyjnych form współpracy możliwych
dzięki stosowaniu TIK mogą zapewnić wyższy zwrot z
inwestycji w infrastrukturę kosmiczną”. 4.3. Poszerzanie wachlarza
dostępnych i stosowanie już istniejących instrumentów
finansowych Finansowanie infrastruktury kosmicznej jest
odmienne od finansowania komponentów/usług kosmicznych. Dla zbudowania,
rozwinięcia, obsługi i utrzymania w odpowiednim stanie technicznym
szeroko zakrojonej infrastruktury, która jest potrzebna do zapewnienia
ciągłości usług i zastosowań operacyjnych, konieczne
są duże i wieloletnie nakłady finansowe,
ciągłość finansowania powodowana zarówno względami
operacyjnymi jak i finansowymi (każde odroczenie wydatków powoduje
dodatkowe koszty) oraz awaryjne instrumenty elastyczności konieczne ze
względu na związane z tą infrastrukturą ryzyka. Produkty
finansowe istniejące na rynku mogą nie być dostosowane do tych
potrzeb, zwłaszcza ze względu na długi czas, który upływa
między podjęciem decyzji o opracowaniu takich projektów a zwrotem z
inwestycji wynikającym z dystrybucji wystarczającej ilości
usług niższego szczebla. W ich przypadku mamy w zasadzie do czynienia
z niewydolnością rynku i finansowanie publiczne jest konieczne, zanim
pojawi się długoterminowy potencjał wzrostu gospodarczego takich
projektów. Inne państwa wykonujące loty kosmiczne zajęły
się tą kwestią na swój własny sposób[34]. We wniosku dotyczącym
następnych wieloletnich ram finansowych Komisja proponuje nowy rodzaj
instrumentu, tj. inicjatywę w zakresie obligacji na finansowanie projektów
UE, które wykorzystywano by jako środek zabezpieczenia zasobów na
inwestycje prowadzone w ramach projektów infrastrukturalnych o kluczowym
strategicznym znaczeniu dla Europy, wykorzystując w tym celu programy
partnerstw publiczno-prywatnych do wzmocnienia zrównoważenia
konkurencyjności i wzrostu gospodarczego Unii Europejskiej. Choć w
pierwszej fazie nie przewiduje się, by inicjatywa ta obejmowała
przestrzeń kosmiczną, przemysł kosmiczny mógłby w drugiej
fazie otrzymać możliwość korzystania z tego mechanizmu, o ile
spełni odpowiednie kryteria, w szczególności kryteria dotyczące
generowania dochodów[35]. W stosownych przypadkach, zależnie od
łańcucha dostaw przemysłu wytwórczego, należy wspierać
udział MŚP. Ma to w szczególności odniesienie do nisz i do
szybko rosnącego sektora usług opartych na wyposażeniu
satelitarnym. W celu wzmocnienia
konkurencyjności i zdolności innowacyjnych przemysłu oraz
małych i średnich przedsiębiorstw korzystać można z
instrumentów finansowych Programu ramowego na rzecz konkurencyjności i innowacji
oraz mechanizmu finansowania opartego na podziale ryzyka, przeznaczonego dla
MŚP. Począwszy od 2014 r. MŚP
mogą również korzystać z unijnych instrumentów finansowych
(finansowanie dłużne i kapitałowe) przewidzianych w ramach
przyszłych programów COSME i „Horyzont 2020” obejmujących
również kapitał wysokiego ryzyka. Władze lokalne odgrywają
kluczową rolę w zakresie wzmacniania konkurencyjności
przemysłu kosmicznego. Dużą rolę mają do odegrania
regiony. UE wypracowała szereg instrumentów wzmacniających
spójność gospodarczą, społeczną i terytorialną, w
szczególności Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) i Wspólne
europejskie zasoby dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw
(JEREMIE). Mimo że podstawowym celem unijnej polityki spójności jest
zmniejszenie występujących nadal między regionami Europy
znacznych różnic gospodarczych, społecznych i terytorialnych,
polityka spójności ma również do odegrania kluczową rolę
przy osiąganiu celów strategii „Europa 2020” w całej UE. Dlatego
też polityka ta mogłaby – poprzez swoje wsparcie dla
konkurencyjności i innowacji w MŚP – przyczynić się do
finansowania projektów kosmicznych oraz promowania korzystania z usług
opartych na wykorzystaniu przestrzeni kosmicznej zgodnie z zasadami
kwalifikowalności funduszy strukturalnych (np. udowodniony wpływ
społeczny i gospodarczy na region lub wpływ regionalny w zakresie
innowacyjności). Projekty kosmiczne byłyby odpowiednie dla wspierania
badań i innowacji w ramach krajowych i regionalnych strategii
inteligentnej specjalizacji. 4.4. Lepsze wykorzystanie polityki
zamówień publicznych W szeregu rezolucji Rady ds. Przestrzeni
Kosmicznej podkreślono „potrzebę stworzenia odpowiednich instrumentów
i systemów finansowania UE, uwzględniając charakterystykę
sektora kosmicznego”. Zamówienia publiczne są w sektorze kosmicznym jednym
z wielu środków służących osiągnięciu celów
polityki przemysłowej. Są one być może środkiem
najważniejszym, ponieważ przeważająca część
finansowania publicznego kierowana jest do przedsiębiorstw w tym sektorze
właśnie poprzez zamówienia publiczne. Konieczne jest zatem ustalenie,
czy możliwe jest udoskonalenie podejścia dotyczącego
zamówień kosmicznych związanych z przestrzenią kosmiczną. Podobnie jak się to ma w przypadku
sektora obrony i sektora bezpieczeństwa, przestrzeń kosmiczna jest
sektorem strategicznym, a zamówienia publiczne dotyczące systemów i
zastosowań kosmicznych na potrzeby publiczne mają te same cechy, co
zamówienia w wyżej wymienionych sektorach. W szczególności chodzi tu
o aspekty niezawisłości, aspekty ochrony narodowej i
bezpieczeństwa narodowego oraz duże i długoterminowe potrzeby
inwestycyjne w fazie badań i fazie rozwoju. Należy przeprowadzić
dalsze analizy wpływu wdrażania dyrektyw UE w sprawie zamówień
publicznych i w sprawie zamówień publicznych w dziedzinie obronności[36] na europejskie rynki
związane z przestrzenią kosmiczną. Zamówienia publiczne UE podlegają
przepisom rozporządzenia finansowego i jego przepisom wykonawczym, które
są zgodne z Porozumieniem w sprawie zamówień publicznych
Światowej Organizacji Handlu (WTO). Instrumenty te zawierają
zasadę niedyskryminacji i nie pozwalają na zwrot geograficzny (ang.
geo-return) w jakiejkolwiek formie. UE, będąc klientem przemysłu
kosmicznego i mając na celu osiągnięcie celów swoich programów,
powinna opracować długoterminowe i jasne plany dla rynku
instytucjonalnego i poinformować o nich przemysł. W odniesieniu do
programów, które wiążą się z finansowaniem wspólnym przez
Komisję i ESA, należy ponadto przeprowadzić koordynację we
wczesnych fazach, aby zapewnić sprawne przejście między
fazą rozwoju a fazą operacyjną. 4.5. Ustanowienie i realizacja
rzeczywistej, europejskiej polityki w zakresie systemów wynoszących Autonomia UE w strategicznych sektorach,
takich jak system usług wynoszenia, ma fundamentalne znaczenie. W
związku z tym kosmiczna polityka przemysłowa UE powinna
dążyć do osiągnięcia następujących celów:
(i) zapewnienie niezawodnego, bezpiecznego, dostępnego i opłacalnego
systemu wynoszenia; (ii) stworzenie warunków, a w szczególności warunków
finansowych, które są niezbędne do utrzymania i wzmocnienia
niezależnego, europejskiego dostępu do przestrzeni kosmicznej
zgodnego z potrzebami instytucjonalnymi, przy jednoczesnym zaoferowaniu
bardziej rozwiniętego sposobu zarządzania wykorzystywaniem
europejskich pojazdów wynoszących, by w ten sposób zapewnić
skuteczność finansową w zarządzaniu programami
użytkowników. Podmioty instytucjonalne muszą
ustanowić rzeczywistą, europejską politykę w zakresie
systemów wynoszących, jak to ma miejsce w innych państwach
wykonujących loty kosmiczne, aby w ten sposób uniknąć
podejmowania decyzji uwzględniających jedynie perspektywę
krótkofalową lub pojedyncze przypadki, co stanowiłoby zagrożenie
dla osiągnięcia wyżej wymienionych celów. Przy realizacji
programów publicznych takich jak Galileo i Copernicus UE powinna zdawać
sobie sprawę z tego, o jaką stawkę polityczną toczy
się gra w zakresie niezależnego dostępu do przestrzeni
kosmicznej. Państwa członkowskie powinny rozważyć, czy nie
zaakceptować części ciężarów z tym związanych,
dostosowując własną politykę zakupu pojazdów
wynoszących do celu niezależnego dostępu do przestrzeni
kosmicznej i umożliwiając UE przyczynienie się do
osiągnięcia tego celu. Ponadto rozwijać się musi ogólny
sposób zarządzania sektorem pojazdów wynoszących, zwłaszcza
jeśli chodzi o jego wykorzystywanie i o środki konieczne do
zapewnienia w nim wydajności produkcji, by zapewnić stabilne
finansowanie wykorzystywania takich pojazdów. 4.6. Zapewnienie stabilności
działalności związanej z przestrzenią kosmiczną w
Europie W miarę wzrastania zależności
od systemów opartych na wykorzystaniu przestrzeni kosmicznej, coraz
ważniejsze stawać się będzie zapewnienie ich stabilnej
eksploatacji. Każde wyłączenie, które dotyka choćby
części infrastruktury kosmicznej stanowiącej podstawę
szerokiego wachlarza usług, może mieć znaczące konsekwencje
dla bezpieczeństwa europejskich obywateli i dla sprawnego funkcjonowania
gospodarki. Infrastruktura kosmiczna jest jednak coraz bardziej narażona
na ryzyko kolizji, co związane jest ze wzrastającą liczbą
satelitów oraz coraz większą ilością śmieci
kosmicznych na orbitach najczęściej wykorzystywanych komercyjnie. Aby zminimalizować ryzyko kolizji
niezbędne są: identyfikacja i monitorowanie satelitów i śmieci
kosmicznych, rejestrowanie ich pozycji oraz śledzenie ich ruchu
(trajektorii) w przypadku, gdy stwierdzono potencjalne ryzyko kolizji, tak aby
można było powiadomić operatorów satelitów o konieczności
zmiany ich trasy. Działalność ta jest określana jako
obserwacja i śledzenie obiektów kosmicznych (SST). Jako że na
szczeblu europejskim nie ma operacyjnego systemu usług SST, europejscy
operatorzy satelitów opierają się w dużej mierze na
amerykańskich informacjach SST. W szeregu konkluzji Rady państwa
członkowskie podkreśliły potrzebę rzeczywistej
zdolności w zakresie SST w celu poprawy dostępności informacji
SST na szczeblu europejskim. Zgodnie z tymi konkluzjami Komisja zamierza
przedstawić wniosek określający ramy organizacyjne dla
ustanowienia i prowadzenia europejskiego systemu usług SST w partnerstwie
z państwami członkowskimi i w oparciu o istniejące już
aktywa i wiedzę fachową tych państw. 5. WNIOSKI Kosmiczna polityka przemysłowa wspiera
cele europejskiej strategii „Europa 2020” na rzecz inteligentnej, trwałej
gospodarki sprzyjającej włączeniu społecznemu. Stanowi ona
integralną część inicjatywy przewodniej dotyczącej
polityki przemysłowej, w której wzywa się do rozwinięcia
europejskiej polityki przemysłowej umożliwiającej stworzenie
środowiska służącego utrzymaniu i rozwijaniu silnej,
konkurencyjnej i zróżnicowanej bazy przemysłowej w Europie oraz
powodującej zwiększenie zatrudnienia i know-how w sektorze. W
strategii „Europa 2020” uznaje się jednak równocześnie, że
wkład, który polityka kosmiczna wnosi w konkurencyjność
przedsiębiorstw europejskich, wykracza znacznie poza granice sektora
kosmicznego. ZAŁĄCZNIK Przewidziane środki w
ramach kosmicznej polityki przemysłowej 1. Poprawa warunków ramowych 1.1. Poprawa ram legislacyjnych
dla segmentu usług i sektora wytwórczego 1.1.1. Opracowanie ram legislacyjnych
dotyczących przestrzeni kosmicznej w celu wzmocnienia europejskiego rynku
związanego z przestrzenią kosmiczną 1. Przedstawienie wniosku dotyczącego instrumentu prawnego dotyczącego produkcji i rozpowszechniania prywatnych danych satelitarnych. 2. Zbadanie możliwości wprowadzenia instrumentu prawnego dotyczącego niektórych aspektów mających wpływ na wyłanianie się jednolitego rynku produktów i usług kosmicznych, jak np.: obowiązek ubezpieczenia, rejestracja i zezwolenia dotyczące działalności związanej z przestrzenią kosmiczną i usług związanych z przestrzenią kosmiczną, kary, kwestie związane ze środowiskiem. 1.1.2. Monitorowanie i doskonalenie
ram w zakresie kontroli wywozu i w zakresie transferów wewnątrzunijnych 3. Monitorowanie wpływu, jaki na przemysł kosmiczny ma wykonywanie rozporządzenia (WE) nr 428/2009 z dnia 5 maja 2009 r. ustanawiającego system kontroli wywozu w odniesieniu do produktów podwójnego zastosowania i wdrażanie dyrektywy 2009/43/WE z dnia 6 maja 2009 r. w sprawie wewnątrzunijnych transferów produktów związanych z obronnością. 1.1.3. Zapewnienie
dostępności widma radiowego 4. Zbadanie, jak najlepiej uwzględnić przyszłe potrzeby łączności satelitarnej odnoszące się do widma radiowego w kontekście programu dotyczącego polityki w zakresie widma radiowego. 5. Przyczynienie się do przygotowania następnej Światowej Konferencji Radiokomunikacyjnej Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego (ITU) w celu obrony interesów UE w zakresie przeznaczania globalnych i regionalnych częstotliwości. 1.1.4. Zbadanie, czy istnieje
konieczność osadzenia komercyjnych działań w zakresie lotów
kosmicznych w ramach prawnych 6. Zainicjowanie badania mającego na celu ocenę potencjału rynkowego suborbitalnych lotów kosmicznych, by ustalić konieczność wypracowania europejskiego podejścia regulacyjnego. 1.2. Kontynuacja procesu
normalizacji 7. Kontynuacja rozwoju norm europejskich dla przemysłu kosmicznego na podstawie prac rozpoczętych przez ECSS (europejską współpracę w zakresie normalizacji związanej z przestrzenią kosmiczną) i trzeciego zalecenia dla CEN-CENELEC i ETSI. 1.3. Zapewnienie
dostępności koniecznych umiejętności 8. Opracowanie długoterminowej i jasnej wizji dla rynku instytucjonalnego na szczeblu UE i poinformowanie o niej przemysłu. 9. Opracowanie i aktualizacja mapowania łańcucha dostaw, by zapewnić odpowiedni poziom niezależności, wiedzy fachowej i konkurencyjności Europy. 10. Wspieranie rozwoju odpowiednich umiejętności szczególnie wymaganych w sektorze kosmicznym i wspieranie utworzenia w Europie wzajemnie uznawanych kwalifikacji uniwersyteckich w dziedzinie przestrzeni kosmicznej (zainicjowanie i koordynacja między państwami członkowskimi rozwoju akademii kosmicznych). 11. Włączenie do przyszłych programów ramowych w dziedzinie badań i rozwoju ukierunkowanych działań, w ramach których część badań musi zostać przeprowadzona przez doktorantów – jak to obecnie ma miejsce w przypadku zarządzania ruchem lotniczym. 12. Promowanie rozwoju programów uczenia się przez całe życie poprzez wzmocnioną współpracę między przedsiębiorstwami a uniwersytetami, w szczególności w wyłaniającej się dziedzinie zastosowań opartych na wyposażeniu satelitarnym. 13. Zwiększenie atrakcyjności UE dla naukowców z zagranicy. 1.4. Wsparcie dostępu
przemysłu europejskiego do rynku światowego 14. Analiza środków i dobrych praktyk wypracowanych przez państwa członkowskie w celu wspierania dostępu do rynków międzynarodowych. 15. Zadbanie o to, by specyficzne cechy sektora kosmicznego zostały uwzględnione w negocjacjach handlowych i odpowiednich umowach handlowych w celu wspierania równych warunków działania. 2. Wspieranie badań i innowacji 2.1. Stworzenie w Europie
odpowiednich warunków dla rozwoju konkurencyjności w dziedzinie
przestrzeni kosmicznej, zwłaszcza poprzez zapewnienie
niezawisłości w odniesieniu do krytycznych technologii oraz poprzez
wspieranie innowacji 16. Kontynuacja koordynacji wysiłków Komisji z wysiłkami podejmowanymi przez państwa członkowskie, ESA i EAO w celu określenia krytycznych komponentów kosmicznych i zapewnienia ich dostępności. 17. Zbadanie, czy możliwe jest przyspieszenie rozwoju wyłaniającego się rynku obserwacji Ziemi za pomocą bodźców, takich jak np. umowy długoterminowe zawarte z przemysłem obserwacji Ziemi. 18. Wspieranie korzystania w różnych dziedzinach polityki UE z zastosowań opartych na wykorzystaniu przestrzeni kosmicznej. 19. Wspieranie kampanii informacyjnych, by uświadomić ewentualnym użytkownikom (miastom, regionom, różnym sektorom przemysłowym itp.) potencjał zastosowań opartych na wykorzystaniu przestrzeni kosmicznej, a poprzez to pobudzanie ich zapotrzebowania na takie zastosowania, a także ułatwianie za pomocą działań wspomagających podejmowanych ad hoc (np. poręczenia udzielane władzom lokalnym lub MŚP) przyjęcia nowych usług przez użytkowników ostatecznych. 20. Wspieranie rozwoju środków wspierających innowacje skierowanych do przemysłu na szczeblu unijnym, krajowym i regionalnym ze szczególnym uwzględnieniem MŚP w sektorze niższego szczebla zajmującym się usługami opartymi na wyposażeniu satelitarnym. 21. Realizacja przyjętego przez Komisję planu działań dotyczącego GNSS, w celu wspierania rozwoju i przejmowania zastosowań łączności satelitarnej wykorzystujących systemy EGNOS i Galileo. 22. Wspieranie twórczej wymiany myśli między technologią kosmiczną a innymi sektorami oraz przejmowanie i przekazywanie rozwiązań w ramach programów badań i rozwoju oraz programów innowacji. 2.2. Stworzenie odpowiednich
warunków dla postępów w technologiach kosmicznych 23. Wzmocnienie wysiłków w badaniach kosmicznych, w szczególności w zakresie technologii przełomowych. 24. Wspieranie rozwoju technologii alternatywnych w stosunku do technologii konkurentów. 25. Wspieranie pomocy udzielanej w zakresie badań i rozwoju przedsiębiorstwom i instytucjom badawczym zajmującym się badaniami przestrzeni kosmicznej, w tym sektorowi usług niższego szczebla, oraz wspieranie rozwijania zorientowanych na zastosowanie programów badań i rozwoju na uniwersytetach związanych z technologiami kosmicznymi oraz wspomaganie przechodzenia z fazy prototypu do fazy produktu i rynku. 26. Ocena komercyjnych przesłanek ekonomicznych związanych z przyjmowaniem dodatkowego ładunku użytkowego od innych podmiotów, by zbadać potencjał szerszego wykorzystania instytucjonalnego i naukowego oraz określić najlepsze sposoby zajęcia się przyszłymi wyzwaniami, jak np. kwestie prawne, wymogi rządowe/wojskowe itp. 27. Ocena innych opłacalnych możliwości wynoszenia w celu wzięcia na pokład nowych technologii celem ich przetestowania. 28. Wykorzystanie programu „Horyzont 2020”, by przyspieszyć wprowadzanie substytutów dla surowców, które wymagają zastąpienia, jak np. surowce zawarte w wykazach objętych rozporządzeniem REACH. 2.3. Stymulowanie pełnego
wykorzystywania danych kosmicznych i rozwój innowacyjnych zastosowań 29. Zapewnienie, by w domenie naukowej, publicznej i komercyjnej w szerszy sposób wykorzystywano dane kosmiczne pochodzące z obecnych i przyszłych misji europejskich. 3. Poszerzanie wachlarza dostępnych i
stosowanie już istniejących instrumentów finansowych 30. Zbadanie możliwości ułatwienia dostępu do finansowania, zwłaszcza małym i średnim przedsiębiorstwom, poprzez wspieranie dalszego rozwoju innowacyjnych instrumentów finansowych oraz wykorzystywania istniejących instrumentów. 31. Zachęcanie państw członkowskich i regionów do zwiększenia wykorzystania funduszy strukturalnych i innowacyjnych instrumentów finansowych w celu wspierania rozwoju przez MŚP innowacyjnych usług opartych na wyposażeniu satelitarnym. 32. Zapewnienie szybkiego rozszerzenia na infrastrukturę kosmiczną zakresu inicjatywy w zakresie obligacji na finansowanie projektów UE. 4. Lepsze wykorzystanie polityki
zamówień publicznych 33. Opracowanie długoterminowych i jasnych planów dla rynku instytucjonalnego i poinformowanie przedsiębiorstw o tych planach. 34. Analiza wpływu wdrażania dyrektyw UE w sprawie zamówień publicznych i w sprawie zamówień publicznych w dziedzinie obronności na europejskie rynki krajowe związane z przestrzenią kosmiczną. 35. W odniesieniu do programów, które wiążą się z finansowaniem wspólnym przez Komisję i ESA, należy przeprowadzić koordynację we wczesnych fazach, aby zapewnić sprawne przejście między fazą rozwoju a fazą operacyjną. 5. Ustanowienie i realizacja rzeczywistej,
europejskiej polityki w zakresie systemów wynoszących 36. Ustanowienie wraz z pozostałymi podmiotami instytucjonalnymi rzeczywistej europejskiej polityki w zakresie systemów wynoszących, jak to ma miejsce w innych państwach wykonujących loty kosmiczne. 6. Wsparcie ustanowienia i prowadzenia
europejskiego systemu usług SST 37. Zapewnienie ram organizacyjnych (zarządzanie) w celu wsparcia utworzenia i prowadzenia systemu usług obserwacji i śledzenia obiektów kosmicznych (SST) na poziomie europejskim w oparciu o istniejące już aktywa i wiedzę fachową; zdefiniowanie polityki dotyczącej związanych z tym danych przy uwzględnieniu narodowych interesów bezpieczeństwa. [1] „Europa
2020” – Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju
sprzyjającego włączeniu społecznemu, COM(2010) 2020. [2] COM(2010) 614. [3] COM (2011) 152. [4] W rezolucji Rady pt. „Wytyczne dotyczące
wartości dodanej i zalet przestrzeni kosmicznej dla bezpieczeństwa
obywateli Europy”, 18232/11 (Bruksela, dnia 6 grudnia 2011 r.) stwierdzono,
że „że polityka przemysłowa dotycząca przestrzeni kosmicznej
powinna uwzględniać specyficzne cechy sektora kosmicznego oraz fakt,
że inwestowanie w potencjał kosmiczny leży w interesie
wszystkich państw członkowskich, i zmierzać do
następujących wspólnych celów: wspieranie europejskich zdolności
w zakresie projektowania, rozwijania, uruchamiania, eksploatacji i
wykorzystywania systemów kosmicznych; wzmacnianie konkurencyjności
europejskiego przemysłu, zarówno na rynku wewnętrznym, jak i na
rynkach eksportowych; oraz promowanie konkurencji i zrównoważonego
rozwijania i angażowania zdolności w Europie.” Podkreślono
ponadto „potrzebę przeanalizowania, czy na szczeblu europejskim lub
międzynarodowym potrzebne są odpowiednie środki
gwarantujące zrównoważoność i ekonomiczny rozwój
działalności w przestrzeni kosmicznej, w tym działalności
europejskiego sektora komercyjnego”. [5] COM(2012) 582 final, komunikat Komisji do
Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu
Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów, Bruksela, dnia 10.10.2012 r. [6] The Space Economy at a Glance 2007, OECD. [7] Sprawozdanie finansowe NASA za 2009 r., Euroconsult 2009
i szacunkowy budżet ESA za 2009 r. dotyczący technologii kosmicznych. [8] Należy jednak zauważyć, że
znacząca część środków publicznych na badanie
przestrzeni kosmicznej nie pochodzi od NASA, ale bezpośrednio z innych agencji
publicznych. [9] Konkurencyjne produkty zaawansowane technologicznie
mogą być wprowadzane na rynek po kosztach krańcowych,
ponieważ koszty prac rozwojowych zostały już poniesione w ramach
programów instytucjonalnych. „Cena rynkowa” jest arbitralna i wiąże
się z celami strategicznymi i politycznymi danego państwa. [10] Ze względu na bardzo małą
częstotliwość wyniesień u wszystkich podmiotów
oferujących usługi w tym zakresie (poniżej 10 lotów rocznie w
przypadku operatora europejskiego) każdy lot ma zasadnicze znaczenie, a
spadek o więcej niż jeden lot w danym roku stanowi zagrożenie
dla istnienia tego subsektora oraz – w ujęciu długoterminowym – dla
europejskiego przemysłu kosmicznego, co mogłoby mieć dramatyczne
skutki dla strategicznej niezależności Europy. [11] Za przykład może tu służyć
komunikacja satelitarna na otwartym morzu, stanowiąca w takich warunkach
jedyną dostępną opcję. Ponadto przystępna cenowo
komunikacja satelitarna może stanowić wkład w unijną
strategię „błękitnego wzrostu” wspierającą wzrost
gospodarczy w sektorze morskim. [12] Widmo radiowe wykorzystywane jest w coraz większej
liczbie aplikacji bezprzewodowych w szeregu sektorów – od urządzeń o
krótkim zasięgu do usług łączności elektronicznej,
takich jak usługi łączności satelitarnej i naziemnej. [13] Len Jacobson, GNSS Markets and Applications (GNSS
Technology and Applications), Artech House Inc, 2007. [14] Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady,
Przegląd śródokresowy europejskich programów nawigacji satelitarnej,
COM(2011) 5 final, Bruksela, dnia 18.1.2011. [15] Badanie przeprowadzone przez PriceWaterhouseCoopers
zatytułowane „Socioeconomic benefits analysis of GMES”, dostępne pod
adresem http://esamultimedia.esa.int/docs/GMES/261006_GMES_D10_final.pdf, p.
180. [16] Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady,
Przegląd śródokresowy europejskich programów nawigacji satelitarnej,
COM(2011) 5 final, Bruksela, 18.1.2011. [17] „Niezależność” oznacza, że wszystkie
konieczne technologie kosmiczne opracowane są w Europie, podczas gdy „niezawisłość”
odnosi się do posiadanej przez Europę możliwości wolnego,
nieograniczonego dostępu do jakiejkolwiek koniecznej technologii
kosmicznej. [18] Ma to na
przykład miejsce w przypadku zegarów atomowych na pokładzie satelitów
Galileo, które są głównym ciężarem użytecznym takich
satelitów i które w Europie produkowane są przez jednego nieunijnego
dostawcę, który prowadzi także sprzedaż do Chin i Indii. [19] Niektóre komponenty lub materiały wykorzystywane w
przestrzeni kosmicznej (na pokładzie satelitów lub pojazdów nośnych)
objęte są przepisami REACH i należy je w miarę
możliwości zastąpić. [20] Na przykład Rada ds. Przestrzeni Kosmicznej w 2007,
2008 i 2010 r., Rada ds. Konkurencyjności w maju 2011 r. [21] Konieczna
jest minimalna ilość lotów instytucjonalnych oraz programów rozwoju.
Bez niej nie można nadal gwarantować pełnej niezawodności i
utrzymać bazy umiejętności. [22] Rzeczywisty poziom tych subsydiów należy ocenić
na całej długości łańcucha wartości, od
finansowania publicznego w fazie rozwoju, poprzez pomoc publiczną w fazie
produkcji lub w zakresie bazy startowej, do preferowania krajowych pojazdów
nośnych oraz dostępu do rynku. [23] Proponowane inicjatywy będą ustanowione i
wdrożone przy zachowaniu pełnej zgodności ze wspólnotowymi
przepisami dotyczącymi pomocy państwa, co odnosi się w
szczególności do sytuacji, w których zaangażowane będą
środki państw członkowskich. [24] Unijny GNSS będzie obejmował swoim
zasięgiem cały świat. Złożenie pozwu możliwe
byłoby w jakimkolwiek państwie świata przed miejscowym
sądem z zastosowaniem właściwego prawa miejscowego. UE
przygotowuje rozporządzenie o odpowiedzialności cywilnej
związanej z GNSS UE. Podobne dyskusje prowadzono pod auspicjami UNIDROIT
(Międzynarodowy Instytut Unifikacji Prawa Prywatnego) w odniesieniu do
wszystkich usług oferowanych przez GNSS. Dyskusje na tym forum wstrzymano
w celu możliwego włączenia inicjatyw, których przyjęcie
planuje się na szczeblu regionalnym. [25] Rozporządzenie (WE) nr 428/2009 z dnia 5 maja 2009 r.
ustanawiające wspólnotowy system kontroli wywozu w odniesieniu do
produktów podwójnego zastosowania i dyrektywa 2009/43/WE z dnia 6 maja 2009 r.
w sprawie transferów produktów związanych z obronnością we
Wspólnocie. [26] Dotychczasowe wymogi nakładały na
przedsiębiorstwa znaczne obciążenie administracyjne (w ocenie
skutków dla dyrektywy 2009/43/WE w sprawie wewnątrzunijnych transferów
produktów związanych z obronnością szacowane na 225
godzin/licencję). Powodowały one także długi,
wynoszący do kilku miesięcy, okres oczekiwania na uzyskanie zezwolenie
na transfer lub eksport. [27] Unijny system kontroli wywozu produktów podwójnego
zastosowania: zapewnienie bezpieczeństwa i konkurencyjności w
zmieniającym się świecie, COM (2011) 393 final. [28] Do uzyskania
zezwolenia wystarczy, by operatorzy samolotów suborbitalnych poinformowali
pasażerów uiszczających opłatę o niebezpieczeństwach
związanych z fazą wynoszenia i ponownego wejścia w
atmosferę oraz o osiągniętych dotychczasowo przez ten typ
pojazdu wynikach w zakresie bezpieczeństwa. Pasażer podpisuje
następnie dokument o odstąpieniu od dochodzenia roszczeń, w
którym wyraża zgodę na podejmowane ryzyko. [29] Wniosek Komisji Europejskiej dotyczący
rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie dostępu
towarów i usług z państw trzecich do rynku wewnętrznego Unii w
zakresie zamówień publicznych oraz procedur wspierających negocjacje
dotyczące dostępu unijnych towarów i usług do rynków
zamówień publicznych państw trzecich, COM (2012) 124 final. [30] Na
przykład powielanie rynkowe, zamówienia przedkomercyjne, klastery,
żywe laboratoria i inne mechanizmy innowacji oparte na potrzebach
użytkownika. [31] COM (2011) 811. [32] Chodzi tu o wykorzystywanie dostępnej
ładowności satelitów komercyjnych do przyjęcia na pokład
dodatkowych transponderów, instrumentów lub innych urządzeń
przeznaczonych do działania w przestrzeni kosmicznej. [33] Ogólnie rzecz biorąc przedmiotem REACH są
indywidualne substancje zawarte w różnych wykazach powiązanych z jego
procesami. Niektóre z nich, takie jak „lista kandydacka” lub
załącznik XIV (wykaz substancji podlegających procedurze
udzielania zezwoleń), wiążą się z bezpośrednimi
wymogami w zakresie informacji dotyczącymi artykułów („komponentów”)
lub wymagają uzyskania zezwolenia na wykorzystywanie tej substancji w
Europie. [34] Chodzi tu
głównie o dwie 10-letnie umowy przyznane niedawno przez rząd Stanów
Zjednoczonych dwóm przedsiębiorstwom zajmującym się komercyjnym
obrazowaniem satelitarnym. [35] Zob. COM(2011) 659, COM(2011) 660 i COM(2011) 662
dotyczące inicjatywy w zakresie obligacji projektowych w ramach strategii
„Europa 2020”. [36] Dyrektywy 2004/18/WE i 2009/81/WE.