This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52012JC0019
JOINT COMMUNICATION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT AND THE COUNCIL Developing a European Union Policy towards the Arctic Region: progress since 2008 and next steps
WSPÓLNY KOMUNIKAT DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Kształtowanie polityki realizowanej przez Unię Europejską w regionie Arktyki: postępy poczynione od 2008 r. i dalsze działania
WSPÓLNY KOMUNIKAT DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Kształtowanie polityki realizowanej przez Unię Europejską w regionie Arktyki: postępy poczynione od 2008 r. i dalsze działania
/* JOIN/2012/019 final */
WSPÓLNY KOMUNIKAT DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY Kształtowanie polityki realizowanej przez Unię Europejską w regionie Arktyki: postępy poczynione od 2008 r. i dalsze działania /* JOIN/2012/019 final */
WSPÓLNY KOMUNIKAT DO PARLAMENTU
EUROPEJSKIEGO I RADY Kształtowanie polityki realizowanej
przez Unię Europejską w regionie Arktyki: postępy poczynione od
2008 r. i dalsze działania Streszczenie Zmiany klimatu oraz rozwój gospodarczy w
regionie Arktyki nabierają tempa. Unia Europejska powinna zatem
zwiększyć swoje zaangażowanie w kontakty z partnerami w regionie
Arktyki i wspólnie z nimi podjąć wyzwanie, jakim jest ochrona
środowiska naturalnego przy jednoczesnym zagwarantowaniu
zrównoważonego rozwoju tego regionu. W żadnym innym regionie zmiany
klimatu nie są bardziej widoczne niż w regionie Arktyki, który jest
istotnym i podatnym na zagrożenia elementem środowiska naturalnego
Ziemi oraz jej systemu klimatycznego. Proces topnienia lodu na morzu Arktycznym
postępuje szybko; powoduje to samonapędzający proces globalnego
ocieplenia[1]
oraz odbija się na ekosystemach, jak również na tradycyjnych
źródłach utrzymania ludności autochtonicznej. W niniejszym wspólnym komunikacie Komisji oraz
wysokiego przedstawiciela Unii przedstawiono argumenty przemawiające za
zwiększeniem zaangażowania UE w kwestie dotyczące Arktyki.
Został on sporządzony w następstwie wniosku Komisji
Europejskiej, złożonego w imieniu UE, dotyczącego nadania
statusu stałego obserwatora w Radzie Arktycznej i podpisanego przez
wiceprzewodniczącą Komisji Catherine Ashton oraz członka Komisji
Marię Damanaki, jak również wizyty wysokiej przedstawiciel i
wiceprzewodniczącej Komisji Catherine Ashton w Arktyce (miasta Rovaniemi,
Kiruna oraz archipelag Svalbard), która miała miejsce w marcu 2012 r.
Począwszy od 2008 r., gdy Komisja przyjęła swój pierwszy
komunikat w sprawie Arktyki, UE utrwala swoją rolę kluczowego
orędownika regionu Arktyki. Upowszechnia ona wiedzę na temat
wpływu, jaki UE wywiera na środowisko Arktyki, oraz na temat
potencjału umożliwiającego zrównoważony rozwój Arktyki z
korzyścią zarówno dla lokalnej ludności Arktyki, jak i dla UE. Szybkie tempo zmian zachodzących w
regionie Arktyki stanowi silny argument dla zaangażowania UE w
ochronę środowiska naturalnego oraz walkę ze zmianami klimatu.
Zmiany te wymagają również zwiększenia unijnych inwestycji w
realizowane w Arktyce badania dotyczące zmian klimatu, które powinny
stanowić podstawę dalszych działań na szczeblu
światowym i regionalnym. · Lata 2005-2010 były najcieplejszymi latami, jakie kiedykolwiek zarejestrowano w Arktyce. · Zgodnie z przewidywaniami w ciągu najbliższych 30-40 lat pokrywa lodowa na Oceanie Arktycznym będzie niemal całkowicie znikać w okresie letnim. · Lodowce arktyczne, pokrywy lodowe oraz pokrywa lodowa na Grenlandii przyczyniły się w ponad 40 % do podniesienia poziomu morza, jaki odnotowano na całym świecie w latach 2003-2008. (Źródło: „Arctic Monitoring and Assessment Programme” (Program Monitorowania i Oceny Regionu Arktyki), 2011 r. – ocena wpływu zmiany klimatu na śnieg, wodę, pokrywę lodową i wieczną zmarzlinę w regionie Arktyki (SWIPA)) Zmieniający się krajobraz Arktyki
otwiera możliwości rozwoju nowych szlaków transportowych oraz
eksploatacji zasobów naturalnych i mineralnych. Możliwości te
przyniosą wprawdzie korzyści gospodarce regionalnej i światowej,
jednak – o ile nie będą wykorzystywane z największą
ostrożnością – wiązać się będą
również z negatywnymi następstwami dla wrażliwego
środowiska Arktyki. W celu dopilnowania, aby gospodarcze
możliwości nie były realizowane kosztem niedotrzymania
najwyższych norm środowiskowych oraz aby wyjątkowe
środowisko Arktyki zostało zachowane, niezbędne będą
nowe technologie oraz obszerna baza wiedzy. · Według amerykańskiej agencji naukowo-badawczej US Geological Survey (2009 r.) w Arktyce znajduje się 13 % nieodkrytych zasobów ropy naftowej oraz 30 % nieodkrytych zasobów gazu ziemnego. · Przejście Północno-Zachodnie, rozciągające się od Europy do Azji, mogłoby nawet o jedną trzecią skrócić czas, jaki statki towarowe potrzebują na pokonanie dystansu między Oceanem Spokojnym a Atlantyckim. Przykładowo, trasa z Yokohamy do Londynu przez Kanał Sueski liczy 11 447 mil morskich, zaś przez Przejście Północno-Zachodnie liczyłaby około 7 474 mil morskich. · Aż 88 % całkowitej produkcji rudy żelaza w UE pochodzi z regionu Morza Barentsa. · W regionie Arktyki żyje około 4 mln ludzi. Około 10 % łącznej ludności Arktyki stanowi ludność autochtoniczna. Arktyka to obszar,
którego znaczenie strategiczne rośnie. Jest on przykładem skutecznej
współpracy międzynarodowej, która przyczynia się do zachowania
pokoju i bezpieczeństwa w regionie. Niedawne zawarcie traktatu między
Królestwem Norwegii a Federacją Rosyjską w sprawie delimitacji
granicy morskiej i współpracy w regionie Morza Barentsa oraz Oceanu
Arktycznego świadczy o pozytywnym przebiegu tej współpracy.
Państwa regionu Arktyki współpracują w oparciu o istniejący
międzynarodowy porządek prawny, zwłaszcza Konwencję Narodów
Zjednoczonych o prawie morza. Rolę organu wiodącego w regionie
przejmuje powoli Rada Arktyczna, w której reprezentowane są wszystkie
państwa regionu Arktyki, a także ludność autochtoniczna. Unia Europejska odgrywa istotną rolę
we wspieraniu tej skutecznej współpracy oraz we wspieraniu podejmowania
wyzwań, w obliczu których znajduje się region. Unia Europejska jest
organizacją, która w najbardziej zdecydowany sposób opowiada się – na
arenie światowej – za intensyfikacją międzynarodowych
wysiłków na rzecz walki ze zmianą klimatu poprzez rozwijanie
alternatywnych źródeł energii, efektywne gospodarowanie zasobami oraz
badania naukowe dotyczące zmiany klimatu. Wśród jej państw
członkowskich znajdują się trzy (a wraz z Islandią – w
przyszłości być może cztery) państwa będące
członkami Rady Arktycznej. Unia Europejska jest również głównym
odbiorcą zasobów i towarów z regionu Arktyki. Wiele spośród jej
działań politycznych i przepisów ma zatem oddziaływanie na
podmioty zainteresowane regionem Arktyki. Unia Europejska pragnie
głębiej zaangażować się w kontakty z partnerami w
regionie Arktyki, aby zwiększyć swoją wiedzę na temat ich
dążeń oraz aby w drodze współpracy podjąć wspólne
wyzwania. Elementy działania UE na rzecz Arktyki: – Przeciwdziałanie zmianie klimatu: UE znajduje się na dobrej drodze, by spełnić swoje cele z Kioto: ograniczenie emisji gazów cieplarnianych o 20 % zostało ujęte w przepisach, a ponadto Unia jest zaangażowana w realizację celu długoterminowego, polegającego na ograniczeniu emisji o 80-95 % do 2050 r. – Badanie środowiska naturalnego Arktyki: Komisja przeprowadziła pionierską ocenę śladu, jak Unia pozostawia oraz będzie pozostawiać w regionie Arktyki; ocena ta dowodzi, iż UE ma znaczny wpływ na społeczno-gospodarcze i środowiskowe aspekty tego regionu. – Inwestowanie w zrównoważony rozwój na Północy: W latach 2007-2013 UE udostępnia kwotę w wysokości ponad 1,14 mld EUR na rozwój gospodarczego, społecznego i środowiskowego potencjału położonych w Arktyce regionów UE oraz obszarów sąsiadujących. – Zmniejszenie niepewności dotyczącej przyszłego rozwoju oraz monitorowanie zmian w regionie Arktyki: W ramach siódmego programu ramowego na rzecz badañ (7PR) UE przekazała około 200 mln EUR z unijnych funduszy na międzynarodowe badania naukowe w Arktyce. – Bezpieczeństwo żeglugi i bezpieczeństwo na morzu: Niemal 90 % zewnętrznej wymiany handlowej UE odbywa się drogą morską, UE dysponuje zatem znaczącym doświadczeniem w żegludze, przemyśle stoczniowym, nawigacji satelitarnej, działalności poszukiwawczej i ratowniczej oraz w rozwoju infrastruktury portowej. W niniejszym komunikacie dokonano
przeglądu wkładu, jaki UE wniosła w regionie Arktyki od 2008 r.;
określono w nim również kierunki przyszłego zaangażowania z
partnerami w regionie Arktyki. Poprzez przyjęcie kompleksowego
podejścia do kwestii dotyczących Arktyki, w niniejszym wspólnym
komunikacie uwypuklono potrzebę spójnego, ukierunkowanego podejścia
UE do kwestii regionu Arktyki, opartego o silne strony UE, promowanie
odpowiedzialnego rozwoju przy jednoczesnym pogłębianiu
zaangażowania w dialog i we współpracę z wszystkimi podmiotami
zainteresowanymi regionem Arktyki. Komisja i wysoki przedstawiciel proponują dalszy rozwój polityki UE wobec Arktyki. UE będzie – wspierać badania naukowe i odpowiednio kierować wiedzę, umożliwiając tym samym podejmowanie wyzwań związanych ze zmieniającym się środowiskiem naturalnym oraz zmianami klimatu w Arktyce; – działać odpowiedzialnie i dbać o to, aby rozwój gospodarczy w Arktyce oparty był na zrównoważonym wykorzystaniu zasobów i wiedzy eksperckiej dotyczącej środowiska naturalnego; – zwiększać swoje konstruktywne zaangażowanie i dialog z państwami regionu Arktyki, ludnością autochtoniczną i innymi partnerami. W pierwszej części niniejszego
wspólnego komunikatu Komisja i wysoki przedstawiciel proponują szereg
elementów na rzecz konstruktywnego zaangażowania UE w regionie Arktyki,
umożliwiającego podjęcie wyzwania związanego z trwałym
rozwojem oraz promowaniem skutecznego zarządzania ekosystemem. W drugiej części komunikatu znajduje
się odpowiedź na wezwanie Rady do podjęcia działań
następczych w stosunku do jej konkluzji dotyczących kwestii Arktyki[2], jak również na
rezolucję Parlamentu Europejskiego w sprawie zrównoważonej polityki
UE na dalekiej północy[3].
Podkreślono w nim rosnący zakres działań podejmowanych
przez UE w regionie Arktyki i zawarto przegląd zagadnień
przedstawionych w komunikacie Komisji zatytułowanym „Unia Europejska a
region arktyczny”, opublikowanym w listopadzie 2008 r.[4] Dalsze informacje
szczegółowe w sprawie postępów osiągniętych w obszarach
polityki wymienionych w niniejszym komunikacie zostały zawarte w dwóch
dokumentach towarzyszących: 1. W dokumencie roboczym służb
Komisji „Zestawienie działań w ramach opracowywania polityki Unii
Europejskiej w regionie Arktyki”; 2. W dokumencie roboczym służb
Komisji „Przestrzeń kosmiczna i Arktyka”. Komisja i wysoki
przedstawiciel zaangażują się ponadto w obszerny dialog i proces
konsultacji z państwami Arktyki, ludnością autochtoniczną
oraz innymi istotnymi podmiotami. Pomoże to UE w dalszym uszczegółowianiu
jej kursu politycznego; dzięki temu przyszła pomoc UE na rzecz
Arktyki będzie miała wsparcie regionalnych podmiotów i w pozytywny
sposób przyczyni się do realizacji wspólnych działań przez
państwa regionu Arktyki. Komisja i wysoki przedstawiciel oczekują na
dyskusje z Radą i Parlamentem Europejskim dotyczące niniejszego
komunikatu. Część 1. Podjęcie wyzwań:
dalsze działania W 2008 r. Komisja określiła trzy
najważniejsze cele polityczne, do których należą: –
ochrona i zachowanie środowiska Arktyki w
zgodzie z jej mieszkańcami; –
działanie na rzecz zrównoważonego
wykorzystania zasobów; –
współpraca międzynarodowa. Działania podejmowane przez UE od 2008 r.
zaowocowały wymiernymi osiągnięciami[5] w obszarze ochrony
środowiska naturalnego, badań naukowych oraz rozwoju gospodarczego;
podstawę polityki UE w stosunku do regionu Arktyki stanowi szczególny
nacisk na ochronę jej środowiska naturalnego. Biorąc jednak pod
uwagę oczywiste tempo zmian w regionie Arktyki, nadszedł czas, aby
uściślić kurs polityki UE w stosunku do tego regionu,
wypracować obszerniejsze podejście i powiązać je ze
strategią „Europa 2020” na rzecz inteligentnego, trwałego wzrostu
gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, przy
jednoczesnym wsparciu wszelkich starań na rzecz zapewnienia skutecznego
zarządzania wrażliwym środowiskiem Arktyki. Ponadto wkład
UE w kwestie związane z Arktyką powinien stanowić wsparcie
starań podejmowanych przez państwa regionu Arktyki i
uwzględniać potrzeby społeczności autochtonicznych i
lokalnych. W niniejszym dokumencie krótko przedstawiono
zatem działania na przyszłość, które można
podsumować w trzech słowach: wiedza, odpowiedzialność i
zaangażowanie. 1. WIEDZA W obliczu
potencjalnego wzrostu temperatur na świecie, niezbędne jest
uzasadnione naukowo rozpoznanie skali i tempa zmiany klimatu w regionie
Arktyki, a także wpływu tego zjawiska na resztę świata.
Trwały rozwój w Arktyce będzie w dużym stopniu zależał
od nieustannego pomiaru wpływu, jaki coraz bardziej intensywna
działalność człowieka wywiera na wrażliwe środowisko
naturalne w tym regionie. UE ukierunkuje zatem swoje działania na
pozyskiwanie wiedzy: pogłębienie zrozumienia Arktyki poprzez
inwestycje w badania naukowe w tym regionie, rozwój monitorowania Arktyki z
przestrzeni kosmicznej, wspieranie sieci wymiany informacji i obserwacji, przy
jednoczesnym tworzeniu know-how i technicznej wiedzy fachowej. 1.1 Rozwój wiedzy eksperckiej
dotyczącej środowiska naturalnego oraz dialogu, a także
zwiększanie ochrony środowiska naturalnego Arktyki UE jest
zaangażowana w ochronę środowiska naturalnego na świecie i
będzie wspierać wszelkie wysiłki na rzecz zapewnienia
skutecznego zarządzania wrażliwym środowiskiem naturalnym
Arktyki. ·
UE będzie współpracować z innymi
podmiotami na rzecz przeciwdziałania zmianie klimatu, ochrony
środowiska naturalnego Arktyki oraz poszerzenia wiedzy naukowej, która
pomoże w realizacji wspomnianych wyzwań. ·
Przykładowo w kwietniu 2012 r. Komisja
Europejska dołączyła do „Koalicji na rzecz klimatu i czystego
powietrza w celu ograniczania krótkotrwałych zanieczyszczeń”.
Inicjatywa ta ma być uzupełnieniem starań OZN podejmowanych w
celu zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych na świecie. ·
UE działa na rzecz ustanowienia – pod
auspicjami Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska –
wiążącego prawnie instrumentu o światowym zasięgu,
który objąłby cykl życia i wykorzystanie rtęci. Zagadnienie
to ma szczególne znaczenie dla regionu Arktyki. 1.2 Podejmowanie wyzwań
przyszłości dzięki badaniom naukowym W ramach inicjatywy przewodniej „Unia Innowacji”[6] przewidzianej w strategii
„Europa 2020” oraz programu „Horyzont 2020”, który dotyczy inwestycji na rzecz
badań naukowych i innowacji na lata 2014-2020[7], Komisja dostosowuje
politykę UE w dziedzinie badań i innowacji, skupiając się
na wyzwaniach, w obliczu których znajduje się obecnie nasze
społeczeństwo. Wyzwania te obejmują zmianę klimatu,
niedobory energii i zasobów, zdrowie, zmiany demograficzne oraz
bezpieczeństwo wody i żywności. Ważne jest osiągnięcie
wyników istotnych z politycznego punktu widzenia, które mogą mieć
wpływ na procesy gospodarcze oraz procesy podejmowania decyzji
politycznych. Proponowane finansowanie inicjatywy „Horyzont 2020” (80 mld EUR)
stanowi znaczący wzrost w porównaniu z poprzednimi programami badań
UE i umożliwi ono UE wniesienie bardziej znaczącego wkładu w
badania naukowe w regionie Arktyki. Komisja zamierza również: ·
kontynuować nawiązywanie kontaktów z
pozostałymi częściami świata, w tym z członkami Rady
Arktycznej, poszukując międzynarodowych rozwiązań dla
wyzwań o charakterze społecznym, które dotyczą Europy; ·
zacieśnić współpracę z
partnerami w regionie Arktyki dotyczącą rozwoju infrastruktury
badawczej, która powinna powstać na poziomie międzynarodowym. UE będzie zatem dążyć do
podjęcia obszernej współpracy z państwami, które prowadzą
aktywną działalność w obszarze multidyscyplinarnych
badań naukowych dotyczących regionu Arktyki oraz kształtują
infrastrukturę badawczą. Dostosowanie programów badawczych realizowanych
w regionie Arktyki będzie stanowić istotny wkład w poszerzenie
wiedzy, a ponadto zwiększy efektywność programów badawczych przy
jednoczesnym maksymalizowaniu ich oddziaływania. Należyta uwaga zostanie
poświęcona wymiarowi społecznemu i gospodarczemu poszczególnych
wyzwań, do których należą zmiany klimatu i zmiany
środowiska naturalnego, a także ich oddziaływaniu na
lokalną społeczność i lokalną
działalność gospodarczą. 1.3 Wykorzystywanie informacji Zbliżanie do siebie istniejących
źródeł informacji jest najlepszym sposobem na dopilnowanie, aby
politycy byli dobrze poinformowani, oraz aby rozwój regionu Arktyki
przebiegał w sposób odpowiedzialny i przynoszący korzyści
zarówno państwom regionu Arktyki, jak i lokalnym społecznościom: ·
Opierając się na swoim przełomowym
sprawozdaniu „EU Arctic Footprint and Policy Assessment”[8], Komisja będzie dalej
promować wymianę informacji z państwami regionu Arktyki oraz
innymi zainteresowanymi stronami, tak by wspierała ona proces
kształtowania polityki. Wymiana obejmować będzie informacje
pochodzące z monitoringu operacyjnego i obserwacji, teledetekcji,
badań naukowych, a także informacje zaczerpnięte z monitoringu
lokalnego i wiedzy tradycyjnej. ·
Komisja wdroży działanie przygotowawcze,
zatwierdzone przez władzę budżetową, którego celem jest
strategiczna ocena wpływu, jaki wywiera rozwój Arktyki; jego budżet
przewidziano na kwotę 1 mln EUR. W projekcie znajdą się
również działania następcze w stosunku do zawartej w komunikacie
z 2008 r. propozycji, aby rozpatrzyć możliwości stworzenia
Europejskiego Centrum Informacji o Arktyce; w tym celu sprawdzona zostanie
możliwość stworzenia platformy informacji o Arktyce, która
opierałaby się na sieci wiodących ośrodków naukowych i
uniwersytetów zajmujących się zagadnieniami Arktyki, zarówno tych
położonych w UE, jak i poza nią. UE będzie współpracować z
państwami regionu Arktyki nad zwiększeniem możliwości
monitorowania i nadzoru, m.in. z wykorzystaniem satelitów. ·
Zasadniczymi narzędziami
służącymi komunikacji, nawigacji oraz obserwacji w regionie
Arktyki są satelity znajdujące się na orbicie
okołoziemskiej. Unijne programy nawigacji satelitarnej już teraz
stanowią wsparcie dla tych, którzy mieszkają i pracują w
regionie Arktyki. Wsparcie to ulegnie wzmocnieniu dzięki planowanemu
uruchomieniu, w ramach europejskiego programu monitorowania Ziemi, systemu
Galileo oraz satelitów Sentinel. Satelity Sentinel pozwolą na
monitorowanie grubości i zasięgu morskiej pokrywy lodowej. Ponadto
mogłyby zostać wykorzystane w realizacji umowy zawartej niedawno
między państwami członkowskimi Rady Arktycznej, która dotyczy
działań poszukiwawczych i ratowniczych. ·
UE pracuje – wspólnie z państwami
członkowskimi – nad uruchomieniem platformy służącej
gromadzeniu danych dotyczących stanu mórz w Europie oraz w jej otoczeniu,
a także stworzeniu mapy dna mórz o wysokiej rozdzielczości, która ma
być gotowa do 2020 r. Mapy dna mórz mogłyby stanowić pomoc w
ustanawianiu bezpiecznych dróg transportu wiodących przez wody Arktyki. ·
UE będzie wspierać inicjatywę
dotyczącą utworzenia wspólnego systemu informacji o środowisku oraz
uruchomi sieć zapewniającą dostęp online do danych
środowiskowych; UE wesprze również utworzoną niedawno Sieć
Stałej Obserwacji Arktyki, zaplanowaną w celu wzmocnienia
międzynarodowego zaangażowania w skoordynowane panarktyczne systemy
obserwacji oraz wymiany danych, które służą potrzebom
społeczeństwa, zwłaszcza w odniesieniu do kwestii
związanych ze środowiskiem naturalnym, społeczeństwem,
zdrowiem, gospodarką i kulturą. 2. ODPOWIEDZIALNOŚĆ UE ma silne powiązania z Arktyką:
nie tylko ze względów historycznych, gospodarczych i geograficznych, ale
również jako importer zasobów naturalnych oraz w związku ze swoim
obszernym zaangażowaniem i odpowiedzialnością za środowisko
naturalne na świecie. Arktyka oferuje zarówno wyzwania, jak i
możliwości, które w dużej mierze wpłyną na życie
kolejnych pokoleń obywateli Europy. Z wspomnianymi wyzwaniami i
możliwościami wiąże się odpowiedzialność. UE
jest przekonana, że swój wkład w region Arktyki powinna
wnieść w sposób odpowiedzialny, za pośrednictwem programów finansowania,
a także promując bezpieczne i trwałe zarządzanie zasobami w
regionie i ich wykorzystanie. 2.1 Fundusze UE na rzecz
zrównoważonego rozwoju Na przestrzeni minionych lat UE dokonała
– za pośrednictwem regionalnych funduszy unijnych oraz innych programów i
porozumień dotyczących współpracy – znaczących inwestycji w
rozwój regionu Arktyki. Geograficzny zakres niektórych programów obejmuje nie
tylko państwa członkowskie UE, ale również Grenlandię,
Islandię, Norwegię i Federację Rosyjską. ·
Umacniając i łącząc różne
inicjatywy finansowe będące do jej dyspozycji (Europejski Regionalny
Fundusz Rozwoju, Europejski Fundusz Społeczny, Fundusz Spójności,
Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich, Europejski
Fundusz Morski i Rybacki oraz Instrument Pomocy Przedakcesyjnej), UE może
mieć pozytywny wpływ na rozwój Arktyki z korzyścią dla
społeczności lokalnych i ludności autochtonicznej. W duchu
strategii „Europa 2020” Komisja byłaby gotowa do przedyskutowania z
zainteresowanymi państwami członkowskimi sposobu, w jaki
możliwości finansowania w oparciu o wieloletnie ramy finansowe na
lata 2014-2020 mogłyby przyczynić się do realizacji wspomnianego
celu. Ważne jest dopilnowanie, aby programy finansowane przez UE były
skuteczne i dostępne oraz aby spełniały potrzeby dotyczące
rozwoju społeczności lokalnej. ·
UE uczestniczy w funduszu wsparcia partnerstwa na
rzecz środowiska w ramach wymiaru północnego, który udostępnia
dotacje na projekty realizowane w arktycznym regionie morza Barentsa,
dotyczące środowiska naturalnego oraz utylizacji materiałów
jądrowych, wnosząc największy wkład do tego funduszu.
Kontynuowane są prace nad projektem dotyczącym usług gospodarki
wodnej i kanalizacyjnej w Archangielsku, finansowane z dotacji o wartości
8,2 mln EUR. Dzięki projektowi zmniejszy się ilość
bezpośrednio odprowadzanych ścieków i wzrośnie
efektywność energetyczna. ·
Rozszerzeniu ulec mogłyby zakres geograficzny
i priorytety przyszłego działania zewnętrznego, regionalne i
transgraniczne programy współpracy (np. program „Peryferia
Północne”), tak aby umożliwić większą
współpracę w regionie okołobiegunowym i zapewnić
optymalizację wykorzystania wkładu UE w rozwój regionu Arktyki. 2.2 Wspieranie
zrównoważonego zarządzania zasobami i ich wykorzystania Państwa Arktyki oraz UE są wspólnie
zainteresowane zapewnieniem zrównoważonego wykorzystywania naturalnych
zasobów Arktyki – czy to na lądzie, morzu, na dnie morza czy też pod
dnem morza – w sposób, który nie odbywa się kosztem środowiska naturalnego
Arktyki, lecz przynosi korzyści społecznościom lokalnym. ·
W świetle rozszerzania działań
związanych z wydobyciem kopalin, w tym ropy naftowej, w regionie Arktyki,
UE będzie współpracować z partnerami w regionie Arktyki i z
sektorem prywatnym na rzecz rozwijania przyjaznych dla środowiska
technologii obarczonych niskim ryzykiem, które mogą być
wykorzystywane przez przemysł wydobywczy. Na przykład kluczowymi
partnerami w projektach realizowanych w ramach 7PR – takich jak projekt ProMine[9] oraz I²Mine[10] – są działające
w krajach nordyckich przedsiębiorstwa, a także uniwersytety i
naukowcy. W dniu 27 października 2011 r. Komisja przedstawiła
wniosek dotyczący rozporządzenia w sprawie bezpieczeństwa
działalności związanej z poszukiwaniem, badaniem i
eksploatacją podmorskich złóż ropy naftowej i gazu ziemnego[11]. ·
Wniosek Komisji dotyczący wzmocnienia
partnerstwa między UE a Grenlandią przewiduje również
możliwość współpracy w zakresie ochrony środowiska
naturalnego Grenlandii, przy jednoczesnym zapewnieniu rozwoju i zróżnicowania
jej gospodarki. Partnerstwo pozwoliłoby również na
pogłębienie dialogu dotyczącego zasobów naturalnych w celu
wymiany wiedzy fachowej i doświadczeń. W ramach
partnerstwa UE-Grenlandia w dniu 13 czerwca podpisano list intencyjny w sprawie
współpracy w obszarze zasobów mineralnych. ·
W sposób zrównoważony rozwijać
należy również żeglugę na wodach Arktyki. Nie można
wprawdzie przewidywać, że żegluga po wodach Arktyki będzie
w najbliższym czasie możliwa przez cały rok, jednak UE jest
gotowa pomóc w rozwoju zrównoważonej żeglugi, na przykład w
rejonie Przejścia Północno-Zachodniego. W tym kontekście
najważniejszymi zagadnieniami jest bezpieczeństwo i wpływ na
środowiskowo naturalne. Komisja i państwa członkowskie UE
uważnie śledzą rozwój sytuacji w obrębie transportu na
morzach Arktyki, w tym ruch i częstotliwość przepływu
statków handlowych i statków wycieczkowych na trasie wiodącej przez morze
Północne, przez Przejście Północno-Zachodnie oraz ogólnie na
wodach Arktyki, jak również wszelkie praktyki i wymagania nakładane
przez nadbrzeżne państwa regionu arktycznego, które mają
wpływ na żeglugę międzynarodową. UE wspiera – za
pośrednictwem Komisji i państw członkowskich – opracowanie przez
IMO obligatoryjnego „kodeksu polarnego”. Do zwiększenia
bezpieczeństwa oraz rozszerzenia zdolności prowadzenia akcji
poszukiwawczo-ratowniczych na obszarze Arktyki powinien także
przyczynić się globalny system nawigacji i pozycjonowania
satelitarnego Galileo, który zacznie funkcjonować w 2014 r., w
połączeniu z podobnymi systemami. ·
Jako że wypadki na morzu mogą
powodować poważne szkody dla środowiska naturalnego, Komisja
wspiera – z pomocą Europejskiej Agencji ds. Bezpieczeństwa na Morzu –
prace Rady Arktycznej dotyczące gotowości na wypadek sytuacji wyjątkowych,
zapobiegania takim sytuacjom oraz środków reagowania w takich sytuacjach.
Komisja realizuje również działania następcze w stosunku do
zaleceń dotyczących bezpieczeństwa na morzu zawartych w ocenie
„Arctic Marine Shipping Assessment” (ocena żeglugi morskiej na wodach
Arktyki) z 2009 r. ·
UE, jako ważny konsument, importer i dostawca
technologii w obszarze energii i surowców, jest zainteresowana rozwojem
polityki dotyczącej zasobów w państwach regionu Arktyki. UE
dołoży starań, by utworzyć stabilne i długotrwałe
partnerstwa z dostawcami, wśród których znajdują się Kanada,
Norwegia, Federacja Rosyjska, Stany Zjednoczone, a także z innymi
istotnymi partnerami. W ramach zewnętrznego filaru strategii
dotyczącej surowców[12]
UE będzie aktywnie realizować kontakty dyplomatyczne dotyczące
surowców z właściwymi państwami regionu Arktyki – przede
wszystkim za pośrednictwem partnerstw strategicznych i w drodze dialogu
politycznego, mając na względzie zabezpieczenie dostępu do
surowców. Będzie to działanie o priorytetowym znaczeniu.
Zrównoważone zarządzanie zasobami stanowiłoby ponadto istotny
wkład w rozwój społeczny i gospodarczy, na przykład w regionie
Morza Barentsa. ·
Jedna trzecia ryb złowionych w wodach Arktyki
jest sprzedawana na europejskich rynkach. Badania pokazują, że liczby
te mogą wzrosnąć, ponieważ w wyniku ocieplania się
mórz stada ryb mogą przemieszczać się na północ. UE
zależy na zapewnieniu dobrej współpracy z państwami regionu
Arktyki w obrębie zrównoważonego zarządzania żywymi
zasobami morza. UE wspiera eksploatację zasobów rybnych Arktyki na
zrównoważonym poziomie, w oparciu o wiarygodne źródła naukowe
oraz przy jednoczesnym przestrzeganiu praw lokalnych społeczności
nadbrzeżnych. Realizując tę politykę, UE w dalszym
ciągu opowiada się za zasadą ostrożnego zarządzania
zasobami, zgodnie z którą przed eksploatowaniem jakichkolwiek nowych
możliwości połowów należy stworzyć – dla tych obszarów
pełnego morza Arktyki, których nie obejmują jeszcze
międzynarodowe systemy ochrony i zarządzania – ramy prawne na rzecz
ochrony zasobów połowowych i zarządzania nimi. Podczas posiedzenia
konferencji ministrów ds. rybołówstwa państw
północnoatlantyckich Komisja poruszyła kwestię potrzeby
wspólnego zarządzania zasobami połowowymi na pełnym morzu. Dla
realizacji tego celu regionalne organizacje do spraw rybołówstwa
mogłyby rozszerzyć geograficzny zakres swojej działalności. ·
Jeżeli chodzi o polowania na foki, przed
upływem 2012 r. Komisja przygotuje sprawozdanie w sprawie wykonania
rozporządzenia 1007/2009 w państwach członkowskich UE, w tym w
sprawie stosowania wyjątków pozwalających na obrót produktami z fok
pochodzącymi z polowań prowadzonych przez Eskimosów i inne
społeczności autochtoniczne, stanowiących jedno z ich
źródeł utrzymania. UE przyjmie wyniki postępowań, które
toczą się w związku z tym rozporządzeniem w WTO oraz przed
Trybunałem Sprawiedliwości UE. ·
UE rozpozna potencjał umożliwiający
podejmowanie kolejnych innowacyjnych działań gospodarczych, takich
jak dalszy rozwój zrównoważonej turystyki, w tym ekoturystyki, oraz
sektorów energii odnawialnej. Turystyka w regionie Arktyki, szczególnie
turystyka z wykorzystaniem statków wycieczkowych, istotnie się rozwija.
Komisja wspiera przeglądy oraz dyskusje odbywające się w IMO, w
Radzie Arktycznej oraz w innych gremiach, dotyczące bezpieczeństwa
rosnącego ruchu statków wycieczkowych w regionie Arktyki, szczególnie na
obszarach, gdzie zdolność prowadzenia akcji
poszukiwawczo-ratowniczych jest ograniczona, oraz uczestniczy w takich
przeglądach i dyskusjach. W ramach unijnych programów regionalnych,
transgranicznych i transnarodowych na rzecz regionów Arktyki
należących do UE wsparcie uzyskało kilka projektów, w których
przygotowywane są nowe strategie turystyczne dla Arktyki[13]. Jest wśród nich projekt
„Przewodnik po obszarach położonych na peryferiach północnych”[14], którego celem jest
opracowanie innowacyjnych usług informacyjnych dla turystów. 3. ZAANGAŻOWANIE UE zamierza udoskonalić swoją,
znajdującą się na etapie kształtowania, politykę wobec
Arktyki, dokonując tego w ścisłej współpracy ze swoimi
państwami członkowskimi, pięcioma państwami
położonym w Arktyce niebędącymi członkami UE oraz
społecznościami lokalnymi, w tym ludnością
autochtoniczną. Państwa regionu Arktyki odgrywają w regionie wiodącą
rolę, zarówno indywidualnie, jak i na szczeblu gremiów regionalnych. UE
przyjmuje do wiadomości, że w odniesieniu do Oceanu Arktycznego
zastosowanie mają obszerne ramy prawne, w tym Konwencja Narodów
Zjednoczonych o prawie morza oraz inne istotne międzynarodowe akty prawne[15], i uznaje tę
konwencję za kluczową podstawę zarządzania Oceanem
Arktycznym. UE uznaje również istotną współpracę
międzynarodową, która została już nawiązana
między państwami regionu Arktyki, m.in. na różnych forach
działających w tym regionie. Jednym z punktów o najistotniejszym
znaczeniu dla Unii Europejskiej jest utrzymanie dobrej współpracy
międzynarodowej w regionie Arktyki oraz wspieranie stabilności w
regionie. UE przyjmuje, że głównym forum
współpracy międzynarodowej w regionie jest Rada Arktyczna.
Służby Komisji, Europejska Służba Działań
Zewnętrznych oraz agencje UE uczestniczyły – jako obserwatorzy ad
hoc – w posiedzeniach Rady Arktycznej, aktywnie angażując
się w prace jej grup roboczych. W dniu 1 grudnia 2008 r. Komisja
złożyła wniosek, w imieniu UE, o przyjęcie jej do Rady
Arktycznej w roli stałego obserwatora. W maju 2011 r. uchwalono kryteria
przyjmowania obserwatorów, w związku z czym Komisja dostarczyła w
grudniu 2011 r. zaktualizowane informacje, przekazując
przewodniczącemu Rady Arktycznej, szwedzkiemu ministrowi spraw
zagranicznych Carlowi Bildtowi, pismo podpisane przez
wiceprzewodniczącą Komisji Catherine Ashton oraz członka Komisji
Marię Damanaki. Status obserwatora,
zgodnie z definicją samej Rady Arktycznej, pozwoliłby UE na
pogłębienie współpracy oraz wniesienie pozytywnego wkładu w
prace Rady. Unia Europejska zyskałaby możliwość
szczegółowego zrozumienia kwestii istotnych dla partnerów w regionie
Arktyki, co będzie ważnym czynnikiem na etapie kształtowania jej
własnej polityki wewnętrznej. Status obserwatora były
uzupełnieniem zaangażowania UE w sprawy Arktyki, które Unia wykazuje
w ramach Euro-arktycznej Rady Morza Barentsa oraz w ramach wymiaru
północnego. Zaangażowanie UE obejmie następujące elementy: ·
UE będzie starać się o poszerzenie
swojej współpracy dotyczącej Arktyki w ramach dwustronnych dialogów
prowadzonych ze wszystkimi partnerami w regionie Arktyki: Kanadą,
Islandią, Norwegią, Federacją Rosyjską oraz Stanami
Zjednoczonymi. ·
Zaangażowanie UE w kwestie dotyczące
Arktyki zostanie pogłębione za sprawą przewidywanego
przystąpienia Islandii do UE (w czerwcu 2009 r. Islandia
złożyła wniosek o członkostwo w UE), przyczyniając
się tym samym do rozwiązywania wspólnych problemów. Trwające
negocjacje w sprawie przystąpienia stanowią dodatkowe ramy
umożliwiające dyskusje na temat określonych obszarów polityki
dotyczącej regionu Arktyki. ·
Jeżeli chodzi o Grenlandię, stosunki z UE
zostały określone w decyzji o stowarzyszeniu zamorskim oraz w ramach
obszernego partnerstwa UE-Grenlandia. W dniu 7 grudnia 2011 r. Komisja
przedstawiła wniosek ustawodawczy w sprawie odnowienia partnerstwa na lata
2014-2020[16].
W ramach przyszłego partnerstwa Komisja zaproponowała
pogłębiony dialog w sprawie kwestii dotyczących Arktyki, który
nie tylko pozwoliłby UE na lepsze zrozumienie zagadnień
związanych ze społeczeństwami zamieszkującymi odległe
regiony Arktyki, ale również pozwoliłby na wymianę cennej wiedzy
fachowej na temat spraw budzących zainteresowanie obu stron. ·
Niezmiernie istotne jest uwzględnienie
poglądów mieszkańców Arktyki dotyczących kwestii rozwoju
gospodarczego. UE rozważy, jakie są odpowiednie sposoby zadbania o
to, aby przedstawiciele arktycznej ludności autochtonicznej byli
informowani o zagadnieniach polityki UE, które ich dotyczą, i aby mogli
się na temat tych zagadnień wypowiadać, oraz aby
udostępniono im odpowiednie platformy umożliwiające
prezentowanie ich szczególnych problemów instytucjom i społeczności
UE. W tym celu Komisja oraz EEAS zwiększą swoje wysiłki na rzecz
regularnego dialogu z ludnością autochtoniczną. ·
W ramach odpowiednich gremiów międzynarodowych
UE będzie kontynuować swoje zaangażowanie w kwestie istotne dla
regionu Arktyki, które obejmują bioróżnorodność,
zarządzanie oparte na ekosystemach, trwałe zanieczyszczenia organiczne,
morskie obszary chronione, żeglugę międzynarodową, normy
ochrony środowiska oraz bezpieczeństwa morskiego. Powinno ono
opierać się na istniejącym prawie międzynarodowym,
konwencjach i umowach międzynarodowych i powinno być realizowane we
współpracy z międzynarodowymi organami, takimi jak ONZ, Rada Arktyczna
oraz Międzynarodowa Organizacja Morska. UE rozważy również, w
jaki sposób wesprzeć skuteczne wdrażanie umów przyjętych przez
Radę Arktyczną. ·
Komisja będzie w dalszym ciągu
współpracować z partnerami międzynarodowymi w sprawie
sprawozdawczości na temat stanu środowiska morskiego i jego oceny.
Będzie w dalszym ciągu promować stosowanie strategicznych ocen
oddziaływania na środowisko w kontekście transgranicznym,
dbając o zgodność z konwencją z Espoo[17]. Komisja kontynuowała na
przykład dialog w sprawie konwencji z Espoo nawiązany z
Federacją Rosyjską, która w lipcu 2011 r. uruchomiła procedury
wewnętrzne prowadzące do ratyfikowania tej konwencji. Ponadto
pogłębiono współpracę dotyczącą monitorowania
środowiska w ramach partnerstwa UE-Rosja na rzecz modernizacji. ·
Jeżeli chodzi o zarządzanie ekosystemem,
UE będzie kontynuować prace w ramach Konwencji o ochronie
środowiska morskiego obszaru północno-wschodniego Atlantyku
(konwencja Oslo-Paryż, OSPAR) na rzecz stworzenia sieci chronionych
obszarów morskich w regionie Arktyki oraz oceny adekwatności
istniejących środków umożliwiających zarządzanie
działalnością wydobycia ropy naftowej i gazu w ekstremalnych
warunkach klimatycznych, z uwzględnieniem jej potencjalnego wpływu na
środowisko naturalne. Swój wkład w powyższe prace ma
również Komisja oraz agencje UE, które działają w ramach grupy
roboczej Rady Arktycznej ds. ochrony morskiego środowiska Arktyki.
Jednocześnie UE w dalszym ciągu przypomina na szczeblu właściwych
gremiów ONZ, że różnorodność biologiczna na obszarach, na
których jurysdykcje poszczególnych państw nie mają
bezpośredniego zastosowania, powinna być chroniona, w miarę
możliwości w ramach Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza. ·
UE umocni również swoje kontakty z arktycznymi
organizacjami pozarządowymi. Komisja pogłębiła ponadto
prowadzony z zainteresowanymi podmiotami dialog w sprawie polityki w dziedzinie
środowiska. W lipcu 2011 r. rozpoczęto realizację projektu,
którego celem jest nawiązanie dialogu organizacji pozarządowych w
sprawie kwestii dotyczących środowiska naturalnego Arktyki. Forum
organizacji pozarządowych zwołano po raz pierwszy w styczniu 2012 r.;
przewiduje się organizowanie takich spotkań dwa razy w roku. Część
2: Podsumowanie działań podejmowanych przez UE na rzecz Arktyki od
2008 r. W odpowiedzi na konkluzje Rady z grudnia 2009
r. w poniższej – drugiej części wspólnego komunikatu
przedstawiono poszerzający się zakres działań już
podejmowanych przez UE w regionie Arktyki, a ponadto zawarto przegląd
zagadnień zaprezentowanych w komunikacie Komisji zatytułowanym „Unia
Europejska a region arktyczny”, opublikowanym w listopadzie 2008 r. UE stoi w
obliczu ważnego zadania o rosnącym znaczeniu: musi podjąć
wyzwania polegające na skutecznej ochronie środowiska naturalnego
przy jednoczesnym rozwijaniu potencjału gospodarczego Arktyki w
zrównoważony sposób. Dowodem na wspomniane wyżej zaangażowanie
jest szeroki zakres działań podejmowanych w regionie Arktyki, które
skupiają się na kwestiach takich jak zmiana klimatu, degradacja
środowiska naturalnego, zrównoważone zarządzanie zasobami
energetycznymi, zasobami surowców i zasobami rybnymi oraz ich zrównoważona
eksploatacja, a także nowe formy działalności gospodarczej (np.
turystyka) i nowe trasy transportu morskiego. Podkreśla się znaczenie
dialogu z państwami regionu Arktyki oraz z zamieszkałą w
regionie ludnością autochtoniczną. 1. Ochrona i zachowanie środowiska
Arktyki w zgodzie z jej mieszkańcami Zmiana klimatu i środowisko Odnotowuje się postępy na rzecz
zapewnienia niezbędnej redukcji emisji gazów cieplarnianych na
świecie pochodzących z największych źródeł emisji. UE
jest na dobrej drodze do wypełnienia swoich zobowiązań z Kioto
związanych ze zmianą klimatu; zobowiązanie UE do
dwudziestoprocentowego ograniczenia emisji gazów cieplarnianych zostało
ujęte w przepisach. W tym celu Komisja opublikowała „Plan
działania prowadzący do przejścia na konkurencyjną
gospodarkę niskoemisyjną do 2050 r.”[18].
Kolejnym elementem są unijne działania w obszarze kluczowych
technologii wspomagających, zwłaszcza w formie wkładu
zaawansowanych technologii w produkcję czystej energii. Wszystkie
powyższe działania będą miały znaczący wpływ
na ograniczenie zanieczyszczenia Arktyki związanego ze zmianami klimatu.
UE przyczyniła się również do powołania w grudniu 2011 r.
platformy z Durbanu dotyczącej zwiększenia działań na rzecz
ochrony klimatu[19],
wzywając do osiągnięcia porozumienia w sprawie nowego,
kompleksowego instrumentu prawnego przed upływem 2015 r. Ponadto UE w
dalszym ciągu odgrywała istotną rolę w międzynarodowych
staraniach na rzecz ograniczenia trwałych zanieczyszczeń
organicznych, zarówno za pośrednictwem Konwencji sztokholmskiej w sprawie
trwałych zanieczyszczeń organicznych jak i Konwencji Europejskiej
Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych w sprawie
transgranicznego zanieczyszczania powietrza na dalekie odległości. W styczniu 2011 r. opublikowano sprawozdanie
„EU Arctic Footprint and Policy Assessment”[20].
Zawarto w nim informacje na temat wpływu, jaki działania UE mogą
wywrzeć w dziewięciu obszarach, w tym w obszarze
różnorodności biologicznej, transportu, energii, rybołówstwa
oraz zmiany klimatu, w perspektywie do 2030 r. Inne projekty badawcze
realizowane w oparciu o środki UE (np. CLEAR oraz ArcRisk)
dostarczają informacji o zasadniczym znaczeniu, które dotyczą
oddziaływania zanieczyszczeń transgranicznych na zdrowie
mieszkańców Arktyki. UE promowała również wykorzystanie ocen
oddziaływania, zgodnie z konwencją o ocenach oddziaływania na
środowisko w kontekście transgranicznym (konwencja z Espoo) oraz
protokołem o ocenach strategicznych do tej konwencji . Komisja
kontynuowała dialog w sprawie konwencji z Espoo prowadzony z
Federacją Rosyjską, która w lipcu 2011 r. uruchomiła procedury
wewnętrzne prowadzące do ratyfikowania tej konwencji. Ponadto,
pogłębiono współpracę dotyczącą monitorowania
środowiska, co stanowi priorytet partnerstwa UE-Rosja na rzecz
modernizacji. Europejska Agencja Środowiska osiągnęła
porozumienie ze swoimi rosyjskimi partnerami odnośnie do szeregu inicjatyw
dotyczących wspólnego monitorowania środowiska, zwłaszcza w
regionie Arktyki, w tym odnośnie do stworzenia systemu gromadzenia i
wymiany danych dotyczących zanieczyszczeń wody i powietrza,
przemieszczania się zanieczyszczeń na duże odległości
oraz lepszego zarządzania odpadami i niebezpiecznymi chemikaliami. W 2008 r. zainteresowane państwa
podpisały porozumienie dotyczące zapobiegania sytuacjom
wyjątkowym i świadczenia pomocy w takich sytuacjach w regionie Morza
Barentsa; negocjacje prowadzono w ramach Euro-arktycznej Rady Morza Barentsa;
porozumienie zostało następnie ratyfikowane przez jego strony. Wsparcie dla ludności
autochtonicznej i miejscowej UE jest aktywnie zaangażowana w prace
prowadzące do przyjęcia przez Organizację Narodów Zjednoczonych
Deklaracji praw ludów tubylczych. UE stara się włączyć
kwestie dotyczące praw człowieka oraz ludności autochtonicznej
do wszystkich aspektów swojej polityki wewnętrznej i zewnętrznej, w
tym również uwzględniać je w dialogu politycznym prowadzonym z
państwami trzecimi oraz w organizacjach regionalnych i wielostronnych. UE
zapewnia ponadto wsparcie finansowe organizacjom społeczeństwa
obywatelskiego, które pracują nad kwestiami ludności autochtonicznej,
w szczególności za pośrednictwem Europejskiego Instrumentu na rzecz
Wspierania Demokracji i Praw Człowieka. Komisja nawiązała regularny dialog z
autochtonicznymi społecznościami Arktyki. W dniu 9 marca 2010 r.
Komisja gościła warsztaty prowadzone pod hasłem „Arktyczny
dialog”[21].
Inicjatywa została dobrze przyjęta przez uczestników, którzy
podkreślali wagę angażowania przedstawicieli ludności
autochtonicznej w proces decyzyjny. W styczniu 2011 r. Komisja ponownie
spotkała się z przedstawicielami autochtonicznej ludności
Arktyki w Tromsø, w Norwegii. Również EOG zaprosił grupy
ludności autochtonicznej Arktyki do udziału w warsztatach
organizowanych w czerwcu 2011 r. w celu przeprowadzenia dyskusji na temat
wykorzystania wiedzy ogólnej, lokalnej i tradycyjnej w monitorowaniu
środowiska Arktyki oraz ocenie tendencji i zmian mających wpływ
na społeczeństwo Arktyki. UE udostępnia grupom ludności
autochtonicznej i miejscowej – za pośrednictwem różnych inicjatyw –
znaczną kwotę funduszy. Programy finansowania w okresie
współfinansowania 2007-2013 opiewają na kwotę 1,14 mld EUR lub –
na kwotę 1,98 mld EUR z uwzględnieniem współfinansowania ze
strony państw członkowskich UE: ·
W ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju
Regionalnego na lata 2007-2013 przewidziano kwotę 4,3 mln EUR na
realizację transgranicznego podprogramu Sápmi, mającego na celu
wspieranie ludności lapońskiej w zrównoważonym rozwoju jej
życia kulturowego i sektora kulturowego[22].
Ponadto program Interreg IVA Północ[23],
którego część stanowi program Sápmi i który dysponuje
środkami unijnymi w wysokości 34 mln EUR (całkowita kwota wynosi
57 mln EUR), ma na celu zwiększenie atrakcyjności i
konkurencyjności najbardziej na północ wysuniętych regionów
Finlandii, Szwecji oraz Norwegii. ·
Podobne cele przyświecają programowi
„Botnia-Atlantica”[24]
realizowanemu w północnych regionach Finlandii, Szwecji i Norwegii
(środki unijne w wysokości 34,4 mln EUR z łącznej kwoty
60,9 mln EUR) oraz szwedzko-norweskiemu programowi Interreg IVA[25] (środki unijne w
wysokości 37 mln EUR z łącznej kwoty 68 mln EUR). ·
Program „Peryferia Północne”[26], w który zaangażowane
są Irlandia, Finlandia, Szwecja oraz Zjednoczone Królestwo, jak
również Wyspy Owcze, Grenlandia, Islandia oraz Norwegia (ewentualnie
uczestniczyć w nim będzie Federacja Rosyjska i Kanada), dysponuje
budżetem w wysokości 59 mln EUR, z czego 35 mln EUR to środki
unijne. Celem programu jest pomoc społecznościom żyjącym na
odległych terenach w północnej Europie w rozwijaniu ich
gospodarczego, społecznego i środowiskowego potencjału. ·
W ramach transnarodowego programu na rzecz regionu
Morza Bałtyckiego[27]
(o łącznym budżecie opiewającym na 278 mln EUR, z czego 217
mln EUR to środki unijne) finansowany jest botnicki „zielony korytarz
logistyczny”, który ma połączyć północną
Skandynawię i Morze Barentsa z rynkami końcowymi w regionie Morza
Bałtyckiego i Europy Środkowej. ·
W latach 2007-2013 Europejski Fundusz Rozwoju
Regionalnego (EFRR) ma zainwestować kwotę 243 mln EUR w program na
rzecz północnej Szwecji oraz kwotę 177 mln EUR – w program na rzecz
środkowej części północnej Szwecji, celem zwiększenia
konkurencyjności tych regionów[28].
Kwestie dotyczące ludności lapońskiej zostały
uwzględnione w różnych obszarach działania o priorytetowym
znaczeniu. ·
Program EFRR na rzecz północnej Finlandii[29] dysponuje łącznym
budżetem w wysokości 1,1 mld EUR, z czego 311,3 mln EUR pochodzi z
budżetu UE. Najważniejsze
zagadnienia programu obejmują działania opracowane specjalnie pod
kątem ludności lapońskiej, wspierające
przedsiębiorczość i działalność gospodarczą
w oparciu o kulturę lapońską. ·
Jednym z 13 programów współpracy
transgranicznej współfinansowanych obecnie w ramach Europejskiego
Instrumentu Sąsiedztwa i Partnerstwa (ENPI) oraz EFFR jest program
„Kolarctic”[30].
Budżet programu na lata 2007-2013 wynosi 70,48 mln EUR, z czego kwota
28,24 mln EUR to środki unijne. W programie uczestniczą północne
regiony Finlandii, Szwecji, Norwegii oraz Federacji Rosyjskiej. ·
Kolejny program współpracy transgranicznej –
program „Karelia”[31]
– realizowany jest na obszarze subarktycznym regionu Morza Barentsa i
działa w oparciu o łączny budżet w wysokości 46,5 mln
EUR, z czego 23,2 mln EUR pochodzą z budżetu UE. Pozostała
część finansowana jest z wkładów państw
członkowskich oraz Federacji Rosyjskiej. Dzięki partnerstwu na rzecz zdrowia
publicznego i dobrobytu społecznego w ramach wymiaru północnego
opracowano plan prac na rzecz poprawy zdrowia psychicznego, zapobiegania
uzależnieniom oraz promowania wśród ludności autochtonicznej
rozwoju dziecka i zdrowia społeczeństwa. Plan ten ma zostać
wykonany do końca roku 2013. Jeżeli chodzi o polowania na foki, przed
przyjęciem rozporządzenia UE 1007/2009 w sprawie handlu produktami z
fok przeprowadzono obszerne konsultacje społeczne[32], w tym z ludnością
autochtoniczną. Społeczność Eskimosów zaskarżyła
przepisy. We wrześniu 2011 r. Trybunał Sprawiedliwości UE
odrzucił jedną skargę ze względu na jej
niedopuszczalność[33];
druga sprawa oczekuje na zakończenie. Ponadto na wniosek Kanady i Norwegii
stworzono panel Światowej Organizacji Handlu w celu przejrzenia zakazu. Badania naukowe, monitorowanie i oceny Na przestrzeni minionych dziesięciu lat
UE oraz jej państwa członkowskie wspólnie przyczyniły się w
sposób decydujący do realizacji badań naukowych dotyczących
Arktyki. Na badania Arktyki przeznaczono ze środków UE kwotę
około 200 mln EUR. UE promuje badania naukowe skupiające się na
zrównoważonym rozwoju i zachodzących na całym świecie
zmianach w środowisku naturalnym, których celem jest lepsze zrozumienie
relacji między tymi zmianami a naturalnymi procesami oddziałującymi
na region Arktyki, przy szczególnym uwzględnieniu zmiany klimatu oraz – w
coraz większym stopniu – jej wpływu na społeczności lokalne
i działalność gospodarczą. Od 2008 r. uruchomiono w ramach siódmego
programu ramowego na rzecz badań (7PR) dwanaście projektów, które
pomagają w zamknięciu luk istniejących w przywołanych
powyżej obszarach oraz w ulepszeniu długoterminowego monitorowania i
dostępności danych dotyczących procesów naturalnych i procesów
kierowanych ręką człowieka w regionie Arktyki. Kolejnych osiem
projektów przewiduje wsparcie dla tworzenia nowych, wiodących sieci na
potrzeby prowadzenia badań naukowych oraz infrastruktury badawczej w
Europie, a także umacnianie istniejących sieci i infrastruktury. W
ramach swoich programów badań naukowych UE utrzymuje ścisłe
kontakty z wszystkimi państwami w regionie Arktyki. Państwami
formalnie stowarzyszonymi z 7PR są Wyspy Owcze, Norwegia oraz Islandia; w
ramach tego instrumentu korzystają one z praw równoważnych prawom
przysługującym państwom członkowskim UE. Ponadto UE
zawarła umowy o współpracy w zakresie nauki i technologii z
Kanadą, Federacją Rosyjską oraz Stanami Zjednoczonymi; umowy te
obejmują programy badawcze w obszarze środowiska naturalnego,
zdrowia, rybołówstwa, transportu, energii oraz przestrzeni kosmicznej.
Partnerzy naukowi z powyższych państw regularnie uczestniczą w
działaniach 7PR. UE oraz projekty wspierane w ramach 7PR
stanowią aktywny wkład w międzynarodowe wysiłki na rzecz
promowania badań polarnych i dostosowania międzynarodowych strategii
badawczych. Za przykład posłużyć może np.
Międzynarodowy Rok Polarny 2007-2009. Jeżeli chodzi o poprawę
potencjału w zakresie monitorowania i nadzorowania, UE wspiera
inicjatywę wspólnego systemu informacji o środowisku, której celem
jest modernizacja istniejących systemów sprawozdawczych i uruchomienie
sieci gwarantującej dostęp do danych online. Poprawie powinna
ulec zatem jakość i aktualność informacji dotyczących
środowiska naturalnego Arktyki, co prowadzić będzie do
podejmowania lepszych, opartych na wiedzy decyzji. Ponadto UE wspiera
realizację innych programów i inicjatyw, które mają znaczenie dla
regionu Arktyki, takich jak Globalny monitoring środowiska i
bezpieczeństwa, Grupa ds. Obserwacji Ziemi oraz Globalna Sieć
Systemów Obserwacji Ziemi. Aktywne działania na rzecz utworzenia Sieci
Stałej Obserwacji Arktyki podjął również EOG. 2. Działanie na rzecz
zrównoważonego wykorzystania zasobów naturalnych Węglowodory i surowce Dostęp do surowców jest w dalszym
ciągu istotnym elementem dążeń UE w kierunku gospodarki
opartej na zaawansowanych technologiach, którą charakteryzuje wysoka
wartość dodana. Komisja przyjęła zatem komunikat w sprawie
towarów i surowców, który stanowi wsparcie opartego na trzech filarach
podejścia do zapewnienia stabilnych dostaw surowców, obejmującego:
dostawy z rynków światowych (filar zewnętrzny), stabilne dostawy ze
źródeł w UE oraz recykling i efektywne gospodarowanie zasobami W ostatnim czasie Komisja przyjęła
także komunikat zatytułowany „Polityka energetyczna UE: stosunki z
partnerami spoza UE”[34],
w którym określono kompleksową strategię stosunków
zewnętrznych UE w obszarze energii, przewidującą poprawę
przejrzystości umów w sprawie energii zawieranych z państwami
trzecimi, wzmocnienie koordynacji między państwami członkowskimi
oraz rozwój partnerstw energetycznych z państwami odgrywającymi
zasadniczą rolę. Transport Zasadniczym celem polityki UE pozostaje
zachowanie całkowitej zgodności z prawem międzynarodowym i
przepisami Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawie morza, włącznie z
zasadą wolności żeglugi oraz prawa do nieszkodliwego
przepływu[35].
W kwietniu 2010 r. zakończono studium dotyczące aspektów prawnych
związanych z żeglugą na terytoriach Arktyki[36]. Poprzez rozwijanie sieci transeuropejskich,
które obejmują również daleką północ Europy, podejmowane
są starania na rzecz utworzenia transeuropejskich połączeń
multimodalnych. Przyniosą one bezpośrednie korzyści regionowi
Arktyki. Ponadto w fazę operacyjną wchodzi porozumienie w sprawie
utworzenia partnerstwa na rzecz transportu i logistyki w ramach wymiaru
północnego. Obecnie trwa identyfikacja (na potrzeby przyszłego
zatwierdzenia przez partnerów) sieci infrastruktury oraz potencjalnych
priorytetów dotyczących projektów związanych z transportem. 3. Współpraca międzynarodowa Celem rozwijającej się polityki UE
wobec regionu Arktyki jest stworzenie spójnego i kompleksowego podejścia w
kwestiach, w których region Arktyki ma wpływ na UE i odwrotnie.
Podstawą jest istniejące już prawo międzynarodowe
(zwłaszcza Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawie morza) i
współpraca z organami międzynarodowymi, takimi jak Rada Arktyczna i
Międzynarodowa Organizacja Morska, jak również z państwami
regionu Arktyki, terytoriami autonomicznymi, ludnością
autochtoniczną, społecznościami lokalnymi i innymi
zainteresowanymi podmiotami. Od 2008 r. UE znacząco
zwiększyła swój wkład we współpracę w regionie
Arktyki, zwłaszcza za sprawą zaangażowania w działania Rady
Arktycznej i członków Rady Arktycznej. Rada Arktyczna pozostaje najważniejszym
forum współpracy międzynarodowej w regionie, zaś ważnym
wskaźnikiem jej rozwoju jest zawarte przez nią niedawno porozumienie
w sprawie współpracy podczas lotniczych i morskich akcji
poszukiwawczo-ratunkowych na terytorium Arktyki. Współpraca regionalna realizowana jest
również w ramach Euro-arktycznej Rady Morza Barentsa, której Komisja jest
członkiem, oraz w ramach wymiaru północnego – wspólnej strategii
politycznej UE, Islandii, Norwegii oraz Federacji Rosyjskiej. Podczas
posiedzenia ministrów w ramach wymiaru północnego w 2010 r. zlecono grupie
koordynującej rozważenie sposobów opracowania tzw. okna arktycznego
wymiaru północnego, bez powielania prac realizowanych w ramach mandatu
Rady Arktycznej czy też Euro-arktycznej Rady Morza Barentsa. Ministrowie
zauważyli, że należy zastanowić się nad sposobem
włączenia ludności autochtonicznej w obrady. Grupa
koordynująca zaprosiła przedstawicieli ludności autochtonicznej
do udziału w posiedzeniach i zaapelowała o to, aby w partnerstwach i
inicjatywach podejmowanych w ramach wymiaru północnego rozważono
dalsze działania dotyczące Arktyki. Współpraca odbywa się również
na szczeblu dwustronnym z państwami regionu Arktyki. Współpraca
arktyczna jest regularnie uwzględniana w programach spotkań
dwustronnych z państwami regionu Arktyki, w tym Kanadą, Federacją
Rosyjską oraz Stanami Zjednoczonymi, które to państwa są
strategicznymi partnerami UE. Znaczenie regionu zostało podkreślone
dzięki wizytom złożonym przez wysoką
przedstawiciel/wiceprzewodniczącą Komisji Catherine Ashton oraz
członka Komisji Marię Damanaki w regionie Arktyki – w Finlandii,
Szwecji, Norwegii, w tym na archipelagu Svalbard, a także na Grenlandii;
umożliwiły one pierwszą ocenę zmian, stanowiąc
jednocześnie okazję do przeprowadzenia ze społecznościami
lokalnymi, przedstawicielami Lapończyków i Eskimosów oraz ekspertami ds.
Arktyki dyskusji na temat istniejących wyzwań. Znaczącą rolę w przekazywaniu
istotnych elementów polityki UE rządom i opinii publicznej, jak
również w informowaniu UE o istotnych krajowych inicjatywach podejmowanych
przez państwa regionu Arktyki, odgrywają ponadto znajdujące
się w tych państwach delegatury UE. Jeżeli chodzi o Grenlandię, obecne
partnerstwo umożliwia dialog polityczny dotyczący zagadnień
leżących w obopólnym interesie, lecz wykraczających poza obszary
określonej pomocy finansowej. Należą do nich badania naukowe,
surowce i energia. W latach 2007-2013 Grenlandia otrzyma wsparcie finansowe od
UE w wysokości 25 mln EUR rocznie (wg cen z 2006 r.). Sektorem, na którym
skupi się współpraca w latach 2007-2013, jest edukacja; zarówno
Grenlandia, jak i Dania wyraziły swoje zainteresowanie utrzymaniem tego
kluczowego sektora w przyszłym okresie finansowania (2014-2020).
Partnerstwo między UE i Grenlandią jest uzupełnieniem zawartej
między UE a Grenlandią umowy o partnerstwie w sprawie połowów.
Określono w nim finansowy wkład UE na rzecz rozwoju
wykraczającego poza obszar rybołówstwa. Mając na uwadze fakt,
że obowiązujący obecnie protokół do umowy o partnerstwie w
sprawie połowów wygaśnie wraz z upływem 2012 r., w lutym 2012 r.
parafowano nowy protokół na kolejne trzy lata. Na podstawie nowego
protokołu UE co roku dokonywać będzie finansowego wkładu na
rzecz Grenlandii, obejmującego wsparcie sektorowe. Maksymalna kwota tego
wkładu wynosi 17,8 mln EUR. W 2010 r. EOG i Grenlandia podpisały
umowę o współpracy; celem umowy jest wsparcie zrównoważonego
rozwoju oraz ochrona środowiska naturalnego i poprawa jego stanu poprzez
zapewnienie ukierunkowanych, wiarygodnych i istotnych informacji osobom odpowiedzialnym
za kształtowanie polityki w Grenlandii i w Europie. W styczniu 2012 r. EOG
oraz grenlandzkie Ministerstwo Zdrowia podpisały umowę o
współpracy, która obejmuje kwestie dotyczące środowiska
naturalnego oraz zdrowia. [1] Topnienie lodu nasila daleko idące skutki zmian
klimatu w regionie Arktyki, a zwłaszcza przyspiesza wzrost temperatury na
świecie ze względu na niższe albedo. [2] Konkluzje
Rady dotyczące Arktyki, 2985. posiedzenie Rady do Spraw Zagranicznych,
Bruksela, dnia 8 grudnia 2009 r. [3] P7_TA(2011)0024
z dnia 20 stycznia 2011 r. [4] COM(2008)763
z dnia 20 listopada 2008 r. [5] W drugiej części niniejszego komunikatu, jak
również w dokumencie roboczym służb Komisji „Inventory of
Activities in the framework of developing a European Union Arctic Policy”
(Zestawienie działań w ramach rozwoju polityki Unii Europejskiej w
regionie Arktyki) znajduje się przegląd najważniejszych
działań i osiągniętych dzięki nim rezultatów. [6] COM(2010) 546 z dnia 6 października 2010 r. [7] COM(2011) 808 oraz wnioski towarzyszące COM(2011) 809,
COM(2011) 810, COM(2011) 811 oraz COM(2011) 812 z dnia 30 października 2011
r. [8] http://arctic-footprint.eu [9] http://promine.gtk.fi/ [10] http://www.i2mine.eu/ [11] COM(2011) 688 z dnia 27 października 2011 r. [12] COM(2011) 25 z dnia 2 lutego 2011 r. [13] http://www.interregnord.com/en/projects/north/1-trade-and-industry-development.aspx [14] http://www.northernperiphery.eu/en/projects/show/&tid=82 [15] Obszerny przegląd istotnych aktów zawarty jest w
sprawozdaniach sporządzonych w ramach „Arctic
TRANSFORM”<www.arctic-transform.eu> oraz „EU Arctic Footprint and Policy
Assessment” <
http://arctic-footprint.eu/sites/default/files/AFPA_Final_Report.pdf>. [16] COM(2011) 846 z dnia 7 grudnia 2011. [17] Konwencja o ocenach oddziaływania na środowisko
w kontekście transgranicznym jest konwencją sporządzoną
przez Europejską Komisję Gospodarczą Organizacji Narodów
Zjednoczonych, podpisaną w Espoo w Finlandii w 1991 r., która weszła
w życie w 1997 r. [18] COM(2011) 112 z dnia 8 marca 2011 r. [19] Konwencja ramowa ONZ w sprawie zmian klimatycznych (COP 17
w Durbanie) [20] http://arctic-footprint.eu [21] https://webgate.ec.europa.eu/maritimeforum/content/1831 [22] Łączna kwota środków na ten cel wynosi 6,7
mln EUR;
http://www.interregnord.com/en/projects/sapmi/4-sapmi-borderless-development.aspx [23] http://www.interregnord.com/en/projects.aspx [24] http://www.botnia-atlantica.eu [25] http://www.interreg-sverige-norge.com/ [26] http://www.northernperiphery.eu/en/projects/main/ [27] http://eu.baltic.net/Project_Database.5308.html?&&contentid=70&contentaction=single [28] http://www.tillvaxtverket.se/huvudmeny/euprogram/programomraden/ovrenorrland
oraz http://www.tillvaxtverket.se/huvudmeny/euprogram/programomraden/mellerstanorrland [29] http://ec.europa.eu/regional_policy/atlas2007/finland/fi1a_en.htm?4 [30] http://www.kolarcticenpi.info/ourprojects [31] http://www.kareliaenpi.eu/en [32] http://ec.europa.eu/environment/biodiversity/animal_welfare/seals/seal_hunting.htm [33] Postanowienie Sądu z dnia 6 września 2011,
sprawa T-18/10. [34] COM(2011) 539 z dnia 7 września 2011 r. [35] Przepływ tranzytowy również potwierdzono w
konkluzjach Rady. [36] https://webgate.ec.europa.eu/maritimeforum/content/2396