This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52012DC0226
COMMUNICATION FROM THE COMMISSION TO THE EUROPEAN PARLIAMENT, THE COUNCIL, THE EUROPEAN ECONOMIC AND SOCIAL COMMITTEE AND THE COMMITTEE OF THE REGIONS National Roma Integration Strategies: a first step in the implementation of the EU Framework
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Krajowe strategie integracji Romów: pierwszy etap wdrażania unijnych ram
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Krajowe strategie integracji Romów: pierwszy etap wdrażania unijnych ram
/* COM/2012/0226 final */
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I KOMITETU REGIONÓW Krajowe strategie integracji Romów: pierwszy etap wdrażania unijnych ram /* COM/2012/0226 final */
KOMUNIKAT KOMISJI DO PARLAMENTU
EUROPEJSKIEGO, RADY, EUROPEJSKIEGO KOMITETU EKONOMICZNO-SPOŁECZNEGO I
KOMITETU REGIONÓW Krajowe strategie integracji Romów: pierwszy
etap wdrażania unijnych ram 1. Wprowadzenie W ostatnich latach sytuacja Romów[1] stopniowo znalazła
się w centrum zainteresowania politycznego w Europie. Romowie,
stanowiący największą europejską mniejszość
liczącą około 10–12 mln osób, bardzo często stają
się ofiarami rasizmu, dyskryminacji i wykluczenia społecznego;
żyją w skrajnym ubóstwie oraz pozbawieni są opieki zdrowotnej i
godziwych warunków mieszkaniowych. Wiele romskich kobiet i dzieci pada
ofiarą przemocy, wykorzystywania oraz handlu ludźmi[2], nawet w obrębie
własnej społeczności. Wiele romskich dzieci zamiast
uczęszczać do szkoły, spędza czas na ulicach.
Zaległości w edukacji oraz dyskryminacja na rynkach pracy
doprowadziły do wysokiego wskaźnika bezrobocia i bierności
zawodowej, a także do tego, że Romowie podejmują
niskopłatną i niewymagającą kwalifikacji pracę na
stanowiskach o niskiej jakości. Prowadzi to do utraty potencjału, co
w efekcie jeszcze bardziej utrudnia starania w kierunku zapewnienia wzrostu[3]. Lepsza integracja Romów
stanowi zatem imperatyw zarówno moralny, jak i gospodarczy. Będzie ona
ponadto wymagała zmiany nastawienia większości ludzi, a
także członków społeczności romskich. Działania wspierające Romów
leżą przede wszystkich w rękach państw członkowskich,
gdyż to one ponoszą główną odpowiedzialność oraz
mają kompetencje, by zmienić położenie zmarginalizowanych
grup społecznych. Unia Europejska udostępniła szereg
instrumentów prawnych, politycznych i finansowych, aby wesprzeć
państwa członkowskie w tych działaniach. Chociaż sytuacja w
poszczególnych krajach europejskich bardzo się różni, podobnie jak
potrzeby i niezbędne rozwiązania, wspólne wartości takie jak
swoboda przepływu osób oraz prawa podstawowe, jak również wspólne
cele, jakimi są stabilność polityczna, dobrobyt gospodarczy,
spójność społeczna oraz solidarność między
państwami członkowskimi wymagają tego, aby Europa
zaangażowała się w kształtowanie polityki integracji Romów.
Ponadto utrzymujące się nadal wyzwania w obszarze pełnej
integracji Romów, którzy są obywatelami UE, z ich
społecznościami, bezpośrednio rzutują na szersze stosunki
Unii z państwami trzecimi, na przykład, w odniesieniu do
obowiązku wizowego nałożonego przez część tych
państw trzecich na obywateli niektórych państw członkowskich
Unii[4]. Z tego powodu Komisja Europejska w dniu 5 kwietnia
2011 r. przyjęła Unijne ramy dotyczące krajowych strategii
integracji Romów do 2020 r.[5],
wzywając państwa członkowskie do przygotowania lub zmiany
krajowych strategii integracji Romów[6],
tak aby skuteczniej radzić sobie z wyzwaniami w obszarze integracji Romów
i w sposób wymierny poprawić ich sytuację do 2020 r. Zatwierdzenie
ram przez szefów państw i rządów UE[7]
świadczy o tym, że wszystkie państwa członkowskie
przywiązują dużą wagę do integracji społecznej
Romów pomimo kryzysu gospodarczo-finansowego. Unijne ramy mają pomóc państwom
członkowskim dokonać konkretnych zmian w warunkach życia
ludności romskiej poprzez zmianę podejścia do integracji Romów.
Dyskryminacja ze względu na pochodzenie rasowe lub etniczne w
szkolnictwie, na rynku pracy, w opiece zdrowotnej lub mieszkalnictwie jest
już zakazana prawem UE, jednak same przepisy nie wystarczą:
państwa członkowskie muszą opracować i wdrożyć
zintegrowane i zrównoważone podejście, które łączy
wysiłki podejmowane w różnych obszarach, takich jak edukacja,
zatrudnienie, opieka zdrowotna i mieszkalnictwo. Ponadto unijne ramy po raz pierwszy wynoszą
kwestię integracji Romów na szczebel UE i wyraźnie
wiążą ją ze strategią „Europa 2020”[8]. Zjawisko polegające na
nieustannej marginalizacji Romów pod względem socjalnym i gospodarczym
bezpośrednio odnosi się do tej strategii. Trzy z pięciu
nadrzędnych celów strategii „Europa 2020” są bezpośrednio
powiązane z celami unijnych ram dotyczących integracji Romów, tj.
walka z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, wzrost wskaźnika
zatrudnienia oraz ograniczanie odsetka osób przedwcześnie
kończących naukę i jednocześnie zwiększanie odsetka
osób kształcących się na uczelniach wyższych. W przypadku
państw członkowskich, w których społeczność romska
jest bardziej liczna, osiągnięcie wystarczających postępów
w realizacji celów strategii „Europa 2020” odnoszących się do
zatrudnienia, włączenia społecznego i edukacji wymagać
będzie bardziej stanowczego i szybszego zajęcia się
sytuacją Romów. Fundusze unijne (przede wszystkim fundusze
strukturalne) mogłyby stać się skutecznym narzędziem
służącym poprawie sytuacji społeczno-gospodarczej najmniej
uprzywilejowanych grup, takich jak Romowie, lecz zbyt mało środków z
puli w wysokości 26,5 mld EUR przeznaczonej na wspieranie
działań podejmowanych przez państwa członkowskie w
dziedzinie integracji społecznej w okresie 2007–2013 trafia do
społeczności romskich znajdujących się w niekorzystnej
sytuacji. Komisja Europejska zobowiązała się
przeanalizować krajowe strategie integracji Romów i przedstawić
Parlamentowi Europejskiemu i Radzie wyniki tej analizy, co stanowi cel
niniejszego komunikatu. Podczas tej analizy Komisja uwzględnia
również szereg uwag przekazanych przez społeczeństwo
obywatelskie i inne zainteresowane podmioty oraz uwagi wyrażone w ramach
nadzwyczajnej sesji zwołanej przez nową platformę europejską
na rzecz integracji Romów w Brukseli dnia 22 marca 2012 r. Przyjęcie krajowych strategii integracji
Romów przyczyni się do wprowadzenia realnych zmian w życiu
społeczności romskich. Na kolejnym etapie konieczne będzie
skoncentrowanie wysiłków wokół realizacji tych strategii w oparciu o
plany działania i przy zastosowaniu szczególnych środków
współmiernych do celów w obszarze integracji społecznej Romów oraz
przy wsparciu w postaci jasnego harmonogramu działań i odpowiedniego
finansowania. 2. Ocena Krajowych Strategii Do marca 2012 r. wszystkie państwa
członkowskie przedstawiły indywidualne krajowe strategie integracji
Romów lub odpowiedni zestaw narzędzi politycznych w ramach swojej szerszej
strategii integracji społecznej. Niektóre z nich postanowiły
zmienić swoje istniejące strategie, opierając się na
unijnych ramach, natomiast inne po raz pierwszy opracowały strategie
krajowe. Strategie te różnią się w zależności od
liczebności społeczności romskiej i wyzwań, jakim
muszą stawić czoła państwa członkowskie.[9]. W swojej ocenie Komisja skupia się na
analizie podejścia państw członkowskich do czterech kluczowych
dziedzin: edukacji, zatrudnienia, opieki zdrowotnej i mieszkalnictwa, oraz
sposobu, w jaki rozwiązywane są kwestie wymogów strukturalnych (współpraca
ze społeczeństwem obywatelskim, władzami regionalnymi i
lokalnymi, monitorowanie, brak dyskryminacji oraz utworzenie krajowego punktu
kontaktowego) oraz finansowania. W każdej części w tabeli
podsumowującej wymieniono państwa członkowskie, które proponują
wprowadzenie w życie szczególnych środków wymaganych w unijnych
ramach[10].
Państwa członkowskie, które nie zostały wymienione, nie
wskazały takich środków i muszą zająć się tymi
szczególnymi kwestiami, o ile są one istotne dla społeczności
romskiej. W oparciu o przeprowadzoną analizę w
każdej części zamieszczono zbiór zaleceń politycznych
wskazujących na cele priorytetowe, którymi powinny zająć
się państwa członkowskie – w zależności od sytuacji w
każdym kraju – aby wypełnić swoje zobowiązania. Zalecenia
te powinny zostać włączone do ogólnych ram w celu walki z
ubóstwem i wykluczeniem. 2.1. Cztery główne dziedziny (a)
Edukacja Celem UE jest dopilnowanie, aby wszystkie
dzieci romskie ukończyły co najmniej szkołę podstawową
i miały dostęp do edukacji dobrej jakości[11]. Wszystkie państwa członkowskie
uznają znaczenie edukacji. Większość z nich
określiła cele, które zasadniczo wykraczają poza określone
w unijnych ramach minimum zakładające ukończenie szkoły
podstawowej i obejmują szerszy zakres edukacji od przedszkola[12] do szkoły
ponadpodstawowej, czy nawet szkolnictwa wyższego. W świetle prawa krajowego wszystkie dzieci w
wieku szkolnym w UE są objęte obowiązkiem szkolnym.
Jednakże jak wynika z przeprowadzonego niedawno przez Agencję Praw
Podstawowych badania, co najmniej 10% romskich dzieci w wieku od 7 do 15 lat w
wielu państwach członkowskich nie uczęszcza do szkoły[13]. Jako że jest to pierwszy
krok w nabywaniu podstawowych umiejętności, państwa
członkowskie powinny dążyć do tego, by zwiększyć
wskaźnik skolaryzacji. Przede wszystkim, by zwiększyć
liczbę dzieci zdobywających wykształcenie podstawowe,
państwa członkowskie powinny zwiększyć dostęp do
placówek wczesnej edukacji i placówek opiekuńczych, podnieść
poziom szkoleń dla nauczycieli i mediatorów oraz poprawić
integrację uczniów romskich w szkołach powszechnych. W niektórych państwach członkowskich
przewidywane są środki mające na celu zmniejszenie
wskaźnika porzucania nauki na etapie kształcenia średniego,
podczas gdy część państw członkowskich zakłada
zwiększenie liczby studentów romskich na uczelniach wyższych. Środki służące
zwiększeniu liczby dzieci zdobywających wykształcenie Środki wymagane w unijnych ramach || Państwa członkowskie, które zajęły się daną kwestią[14] Poparcie ogólnego celu || BE, BG, CZ, DK, DE, EE, IE, EL, ES, IT, CY, LV, LT, LU, HU, AT, PL, PT, RO, SI, SK, FI, UK Konkretne cele służące redukcji luki w dziedzinie kształcenia || BE, BG, CZ, EL, ES, IT, CY, LU, HU, AT, PL, PT, RO, SI, SK, FI, UK Rozszerzenie dostępu do wczesnej edukacji i placówek opiekuńczych dobrej jakości || CZ, EL, ES, IT, CY, LV, HU, AT, PL, PT, RO, SI, SK, FI Środki mające zagwarantować, że wszystkie romskie dzieci ukończą co najmniej szkołę podstawową || BE, BG, DE, EE, IE, EL, ES, FR, IT, LV, LU, HU, NL, PT, RO, SI, SK, FI, SE, UK Ograniczenie zjawiska porzucania nauki na etapie szkoły ponadpodstawowej || BG, CZ, IE, EL, ES, FR, IT, HU, AT, PL, PT, RO, SK, FI, UK Zwiększenie kształcenia wyższego || CZ, ES, IT, HU, PT, FI Środki służące zapobieganiu segregacji || CZ, EL, ES, HU, PL, RO, SK Środki wsparcia || BE, CZ, EE, IE, ES, IT, CY, LV, LT, HU, AT, PL, PT, RO, SI, SK, FI, SE, UK Niektóre państwa członkowskie
zapewniają dodatkowe środki wsparcia, takie jak programy nauczania i
kształcenia w języku romskim, programy wspomagania nauczania, takie
jak pozaszkolna pomoc w nauce czy klasy dla uczniów powtarzających rok,
edukacja rodziców, w tym mediacja oraz podnoszenie świadomości
znaczenia edukacji. Przykłady działań
służących promowaniu integracji Romów w dziedzinie edukacji Słowenia dąży do objęcia dzieci romskich procesami edukacji na jak najwcześniejszym etapie (przedszkola). W tym celu angażuje asystentów i mediatorów pochodzenia romskiego. Wyższa jakość szkoleń oferowanych przez placówki kształcenia oraz więcej sieci wsparcia w procesie nauki przyczynią się do wyraźnej poprawy wskaźnika ukończenia szkoły wśród dzieci romskich w zakresie wykształcenia ogólnego (w Ljubljanie wskaźnik w zakresie kształcenia średniego wynosi średnio 54,3% w porównaniu z 18,7% wśród Romów). Ponadto zwraca się uwagę na promowanie kultury i zachowanie dziedzictwa kulturowego Romów. W Hiszpanii wprowadzane są nowe programy mediacyjne, które mają pomóc obniżyć wskaźniki przedwczesnego zakończenia nauki i nieobecności (w szkołach podstawowych docelowo planuje się obniżyć ten wskaźnik z obecnego poziomu 22,5% do 15% do roku 2015, a następnie do 10% do roku 2020). Model Kauhajoki stosowany w Finlandii zakłada zaangażowanie trzech wychowawców pochodzenia romskiego: nauczyciela wychowania przedszkolnego wspierającego dzieci uczestniczące we wczesnej edukacji oraz ich rodziny; koordynatora ds. specjalnych potrzeb edukacyjnych wspierającego uczniów szkół publicznych, oraz pracownika socjalnego wspierającego młodych ludzi w dalszej edukacji i w znalezieniu zatrudnienia. Ponadto w wielu dokumentach jest mowa o wspieraniu
romskiej kultury i historii w ogólnych programach nauczania. Zasadniczo w
większości strategii podkreśla się, że lepsze
zrozumienie kultury jest niezbędne w zwalczaniu stereotypów. W ramach zintegrowanego podejścia państwa członkowskie powinny zająć się w pierwszej kolejności następującymi kwestiami w dziedzinie edukacji: · wyeliminować zjawisko segregacji w szkołach oraz niewłaściwego wykorzystania kształcenia specjalnego; · egzekwować pełen obowiązek szkolny oraz promować szkolenia zawodowe; · zwiększyć dostęp do placówek wczesnej edukacji i placówek opiekuńczych; · podnieść jakość szkoleń dla nauczycieli oraz mediacji szkolnych; · uświadomić rodzicom znaczenie edukacji. (b)
Zatrudnienie Celem UE jest zmniejszenie nierówności w
sferze zatrudnienia pomiędzy Romami i resztą społeczeństwa[15]. Wszystkie państwa członkowskie
przyznają, że należy zmniejszyć nierówności w sferze
zatrudnienia pomiędzy Romami i resztą społeczeństwa. W tym
celu należy propagować podejście zintegrowane we wszystkich
państwach członkowskich, zwłaszcza w tych, gdzie
społeczność romska jest bardziej liczna lub gdzie różnice
są bardziej dostrzegalne. Ponadto strategie dotyczące aktywnej
integracji[16]
powinny objąć także Romów. W celu osiągnięcia konkretnych
wyników państwa członkowskie muszą także określić
swoje założenia w formie wymiernych celów opartych na przejrzystych
danych bazowych, tak aby można było śledzić osiągane
postępy. Społeczność romska zamieszkuje
głównie obszary wiejskie, zwłaszcza w państwach
członkowskich, w których odnotowuje się wyższy odsetek
ludności romskiej. Strategia tych
państw członkowskich powinna uwzględniać to rozmieszczenie
geograficzne, określając odpowiednie rodzaje aktywności (zarówno
w rolnictwie, jak i w innych sektorach), które mogliby wykonywać Romowie,
tym samym zapewniając Romom faktyczne możliwości zatrudnienia. Środki służące
zwiększeniu udziału w rynku pracy Środki wymagane w unijnych ramach || Państwa członkowskie, które zajęły się daną kwestią Poparcie ogólnego celu || Wszystkie państwa członkowskie Konkretne cele służące zmniejszeniu nierówności w sferze zatrudnienia || BG, CZ, EL, ES, FR, HU, PL, PT, RO, SI, SK, FI Ogólne środki zgodnie z zasadą równego traktowania służące zmniejszeniu nierówności w sferze zatrudnienia || DK, DE, EE, IE, FR, CY, LV, LU, NL, AT, PL, SE Dodatkowe lub konkretne środki w odniesieniu do Romów[17] || BG, CZ, IE, ES, HU, AT, PT, RO, SI, SK, FI, SE Dostęp do mikrokredytów Urzędnicy państwowi w sektorze publicznym Zindywidualizowane usługi || IE, EL, ES, FR, IT, HU, PT, RO, SK, FI IE IE, IT, HU, PT, RO, FI, SE Podejście zintegrowane || BG, CZ, ES, HU, SI, SK, FI, UK Tylko niektóre państwa członkowskie
przewidziały środki sugerowane w unijnych ramach, takie jak
zapewnianie dostępu do mikrokredytów, zatrudnianie wykwalifikowanych
urzędników państwowych w sektorze publicznym oraz zapewnianie
zindywidualizowanych usług i mediacji. Część państw
członkowskich przewiduje inne konkretne środki mające na celu
zapewnienie Romom niedyskryminacyjnego dostępu do rynku pracy, w tym na
przykład kształcenie zawodowe i zdobywanie kwalifikacji w trakcie
pracy lub łatwiejszy dostęp do placówek opieki nad dziećmi.
Niektóre państwa członkowskie planują również dodatkowe
środki oprócz tych zaproponowanych w unijnych ramach. Przykłady działań
służących promowaniu integracji Romów w dziedzinie zatrudnienia Hiszpania zamierza zwiększyć poziom zatrudnienia wśród ludności romskiej z 44% (w 2011 r.) do 50% w 2015 r., a docelowo 60% w 2020 r., ustanawiając konkretny cel w zakresie zatrudnienia kobiet romskich. Programy będą służyć promowaniu niezbędnych umiejętności, a równocześnie ułatwią dostęp do zwykłych programów szkoleniowych w zakresie uzyskania zatrudnienia. Austria promuje dostęp młodych Romów ze społeczności miejscowej i społeczności migrantów do rynku pracy, realizując udoskonalony program Thara, który zakłada pracę na rzecz społeczności, doradztwo oraz szkolenia. Poprzedni program Thara (2011–2012) skupiał się na dostępie obywateli i migrantów romskiego pochodzenia do rynku pacy i objął 107 Romów i 56 uczestników reprezentujących administrację publiczną i społeczeństwo obywatelskie. Opierając się na ustaleniach z poprzedniego projektu, bieżący projekt skupia się bardziej na integracji na rynku pracy, w tym na wspieraniu samozatrudnienia. Bułgaria zamierza podnieść stopę zatrudnienia Romów do 2015 r., przede wszystkim przy wsparciu w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, poprzez organizację programów szkoleniowych dla ponad 28 000 bezrobotnych i zatrudnionych Romów w celu podniesienia ich zdolności do zatrudnienia i kwalifikacji oraz poprzez wyszkolenie 1500 osób w zakresie zarządzania i przedsiębiorczości. Wzrost udziału Romów w rynku pracy w
państwach członkowskich, w których liczba ludności romskiej jest
wysoka, przyniesie wyraźne korzyści gospodarcze, szczególnie w czasie
kryzysu gospodarczego. W ramach zintegrowanego podejścia państwa członkowskie powinny w pierwszej kolejności podjąć następujące działania w dziedzinie zatrudnienia: · zapewnić dostosowaną do indywidualnych potrzeb pomoc w znalezieniu pracy oraz usługi w obszarze zatrudnienia; · wspierać przejściowe programy prac publicznych połączone z edukacją, a także społeczne przedsiębiorstwa zatrudniające Romów lub świadczące im konkretne usługi; · wspierać Romów w zdobywaniu pierwszego doświadczenia zawodowego oraz kwalifikacji w trakcie pracy; · wyeliminować bariery, w tym dyskryminację, utrudniające podjęcie pierwszej pracy lub powrót na rynek pracy, szczególnie w przypadku kobiet; · zapewnić większe wsparcie dla samozatrudnienia i przedsiębiorczości. (c)
Opieka zdrowotna Unia stawia
sobie za cel zmniejszenie różnic w dostępie do opieki zdrowotnej
między Romami i resztą społeczeństwa. Choć we wszystkich państwach
członkowskich dostęp do opieki zdrowotnej jest powszechny, w
rzeczywistości nie wszyscy Romowie mogą korzystać z usług
medycznych w takim samym zakresie, co reszta społeczeństwa.
Większość państw członkowskich dąży do
poprawy dostępu Romów do opieki zdrowotnej poprzez pomoc
potrzebującym i inne metody. Niektóre państwa członkowskie
zaczęły stosować środki służące zmniejszeniu
różnic w dostępie do opieki zdrowotnej między Romami i
resztą obywateli. Środki te obejmowały szereg działań
zapobiegawczych, które wykraczają poza działania uwypuklone w ramach
unijnych. Jednak niewiele państw członkowskich zdefiniowało
kompleksowe podejście do kwestii poprawy stanu zdrowia Romów. Niektóre państwa członkowskie już
uruchomiły lub zamierzają uruchomić programy, których celem jest
zaangażowanie wykwalifikowanych Romów jako mediatorów w celu poprawy
dostępu do opieki zdrowotnej. Takie inicjatywy są bardzo mile
widziane. Niemniej jednak konieczne jest uzupełnienie tych środków o
inne działania, tak aby istotnie wpłynąć na różnice w
dostępie do opieki zdrowotnej między Romami a resztą
społeczeństwa. Za główne wyzwanie uznano
konieczność przyjęcia systematycznego i zintegrowanego
podejścia do kwestii zdrowia. Wymaga to koordynacji działań
pomiędzy sektorem opieki zdrowotnej i innymi sektorami, przede wszystkim sektorem
edukacji, mieszkalnictwa, zatrudnienia i niedyskryminacji. Środki zmierzające do poprawy opieki
zdrowotnej Środki wymagane w unijnych ramach || Państwa członkowskie, które zajęły się daną kwestią Poparcie ogólnego celu || BG, CZ, IE, EL, ES, FR, IT, HU, RO, SI, SK, SE Konkretne cele służące zmniejszeniu różnic w dostępie do opieki zdrowotnej || BG, CZ, IE, EL, ES, FR, IT, HU, RO, SI, SK Ogólne środki oparte na istniejących strukturach służące zmniejszeniu różnic w dostępie do opieki zdrowotnej || DK, DE, EE, FR, CY, LV, LU, NL, AT, PL, PT, SE Dostęp, zwłaszcza dla kobiet i dzieci, do opieki zdrowotnej dobrej jakości || EE, EL, ES, FR, IT, HU, PL, SK, SE Dodatkowe środki[18] || BE, BG, CZ, EE, ES, HU, PT, RO, SI, SK, FI, SE, UK Niektóre państwa członkowskie
podkreślają konieczność skoncentrowania się na zdrowiu
matek i dzieci[19].
Część państw członkowskich podkreśla znaczenie
szkoleń dla pracowników sektora opieki zdrowotnej w zakresie pracy z
pacjentami wywodzącymi się z różnych środowisk
społeczno-kulturowych. Przykłady działań
służących promowaniu integracji Romów w dziedzinie opieki
zdrowotnej Węgry zamierzają przeszkolić 2 000 kobiet romskich ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego oraz ułatwić nabywanie praktycznych doświadczeń w dziedzinie opieki społecznej, opieki nad dziećmi oraz ochrony dzieci, jak również zdobywanie doświadczeń w roli pracowników socjalnych wspierających rodziny, pracowników środowiskowych, pracowników pomagających znaleźć zatrudnienie oraz mediatorów w dziedzinie opieki zdrowotnej. Irlandia udostępniła szeroki zakres świadczeń zdrowotnych dla Wędrowców Irlandzkich, takich jak jednostki ochrony zdrowia Wędrowców oraz projekty podstawowej opieki zdrowotnej (obejmujące mediatorów ds. zdrowia oraz pielęgniarki środowiskowe dla Wędrowców). Od 1994 r. niektóre kobiety ze społeczności Wędrowców przechodzą szkolenie dla mediatorów ds. zdrowia danej społeczności, aby opracować podstawową opiekę zdrowotną opartą na wartościach społeczności Wędrowców. Rząd rumuński zatrudnił do końca 2011 r. około 450 mediatorów ds. zdrowia, aby zwiększyć dostęp Romów do publicznej opieki zdrowotnej. Zadaniem mediatorów jest usprawnianie dialogu między Romami a placówkami służby zdrowia i ich personelem. W sposób czynny pomagają oni romskiej społeczności uzyskać dokumenty tożsamości, zadbać o ubezpieczenie zdrowotne, zarejestrować się na liście lekarzy rodzinnych oraz informują matki o różnych problemach zdrowotnych. Jako że jest to pozytywny przykład działań, jednym z celów w obszarze integracji Romów jest zwiększenie o 25% liczby mediatorów ds. zdrowia przed upływem 2020 r. Jednak zobowiązania te muszą zostać
poparte jasnym harmonogramem ich wdrażania oraz określeniem
wymiernych celów, aby można było monitorować postępy.
Ponadto wiele państw członkowskich musi przeznaczyć większe
środki finansowe na zmniejszenie nierówności w dostępie do
opieki zdrowotnej. W ramach zintegrowanego podejścia państwa członkowskie powinny podjąć w pierwszej kolejności następujące działania w dziedzinie opieki zdrowotnej: · rozszerzyć zakres ubezpieczenia zdrowotnego oraz podstawowego ubezpieczenia społecznego i związanych z tym usług (także poprzez zajęcie się kwestią rejestracji u władz lokalnych); · poprawić dostęp Romów oraz innych grup w szczególnie trudnej sytuacji do świadczeń podstawowych, specjalistycznych oraz w nagłych wypadkach; · zorganizować kampanie informacyjne na temat regularnych badań kontrolnych, opieki przedporodowej i poporodowej, planowania rodziny i szczepień; · dopilnować, by profilaktyka w zakresie zdrowia objęła także Romów, a w szczególności romskie kobiety i dzieci. · poprawić warunki bytowe, przede wszystkim w osiedlach dotkniętych zjawiskiem segregacji. (d)
Mieszkalnictwo i podstawowe świadczenia Celem UE jest zmniejszenie nierówności
pomiędzy udziałem Romów a udziałem reszty społeczeństwa
w dostępie do mieszkalnictwa i obiektów użyteczności publicznej. Chociaż wszystkie państwa
członkowskie są zgodne co do tego, że konieczna jest poprawa
warunków mieszkaniowych wielu Romów, niewiele z nich proponuje konkretne
środki w ramach zintegrowanego podejścia do poprawy sytuacji Romów.
Odrębne środki, które nie są częścią
kompleksowego podejścia do mieszkalnictwa, obejmującego inne
środki towarzyszące w dziedzinie edukacji, zatrudnienia i opieki
zdrowotnej, mogą nie przynieść trwałych rezultatów.
Zachęca się w związku z tym państwa członkowskie, aby
rozważyły rozszerzenie zakresu swoich działań w dziedzinie
mieszkalnictwa, planowania przestrzennego oraz rozwoju obszarów wiejskich i
uczyniły z nich element swoich kompleksowych planów. Niektóre państwa
członkowskie, zwłaszcza te ze stosunkowo niewielką
społecznością romską, zajmują się problemami
mieszkaniowymi Romów w ramach istniejących struktur. Część
państw członkowskich zajmuje się kwestią dostępu do
mieszkań, w tym mieszkań socjalnych. Środki służące poprawie
sytuacji mieszkaniowej Środki wymagane w unijnych ramach || Państwa członkowskie, które zajęły się daną kwestią Poparcie ogólnego celu || Wszystkie państwa członkowskie (z wyjątkiem LT) Konkretne cele służące zmniejszeniu nierówności w dostępie do mieszkań oraz obiektów użyteczności publicznej || Wszystkie państwa członkowskie (z wyjątkiem LT) Ogólne środki opierające się na istniejących strukturach || DK, DE, EE, LV, LU, NL, AT, SE Dostęp do mieszkań, w tym mieszkań socjalnych || BG, CZ, DK, DE, IE, ES, IT, CY, HU, AT, PT, SI, SK, SE, Zaspokojenie potrzeb społeczności nieprowadzących osiadłego trybu życia || BE, IE, FR, AT, UK Podejście zintegrowane || CZ, ES, FR, HU, PT, RO, FI, Tylko niektóre państwa członkowskie
przewidują szczególne środki propagujące niedyskryminujący
dostęp do mieszkań. Większość państw
członkowskich, na terenie których żyją Wędrowcy,
uwzględnia szczególne środki dla społeczności nieprowadzących
osiadłego trybu życia. Istotne jest zaangażowanie władz
regionalnych i lokalnych, jak również lokalnych społeczności
romskich i innych, tak aby państwa członkowskie mogły
znaleźć trwałe rozwiązania. Przykłady działań
służących promowaniu integracji Romów w dziedzinie
mieszkalnictwa W Zjednoczonym Królestwie walijskie władze regionalne uruchomiły specjalne środki w celu poprawy zakwaterowania i dostępu do usług dla Romów i Wędrowców. Środki udostępnione władzom lokalnym przez rząd walijski na finansowanie remontów oraz budowę nowych obiektów zwiększono z 75% do 100%. W celu promowania integracji społecznej osób żyjących w środowiskach dotkniętych zjawiskiem segregacji, na Węgrzech zostaną wdrożone zintegrowane programy, przy wykorzystaniu środków z EFS i EFRR, mające na celu poprawę warunków socjalnych, społecznych, edukacyjnych, zdrowotnych, mieszkaniowych i warunków zatrudnienia. Oprócz stworzenia lokalnych ośrodków, które będą świadczyć usługi higieniczne i inne na rzecz mieszkańców, w działaniach zostaną uwzględnione również potrzeby mieszkaniowe, w tym mieszkalnictwo socjalne. We Francji niektóre władze lokalne stworzyły „wioski integracyjne” w celu zaspokojenia potrzeb osób znajdujących się w gorszym położeniu, w tym Romów mieszkających w nielegalnych osiedlach. Wzorując się na nich, inne władze lokalne będą wdrażać projekty przy wsparciu z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Biorąc pod uwagę znaczenie szczebla
lokalnego dla kwestii mieszkalnictwa, zachęca się państwa
członkowskie do promowania rozwoju kierowanego przez lokalną
społeczność oraz zintegrowanych inwestycji terytorialnych z
Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu
Społecznego oraz Funduszu Spójności[20]. W ramach zintegrowanego podejścia państwa członkowskie powinny w pierwszej kolejności podjąć następujące działania w dziedzinie mieszkalnictwa: · wyeliminować zjawisko segregacji; · ułatwić realizację zintegrowanego lokalnego podejścia do problemu mieszkalnictwa ze szczególnym uwzględnieniem obiektów użyteczności publicznej oraz infrastruktury usług socjalnych; · w stosownych przypadkach poprawić dostępność, przystępność cenową oraz jakość mieszkań socjalnych oraz obozowisk z dostępem do przystępnych cenowo usług, w ramach zintegrowanego podejścia. 2.2. Ocena wymogów strukturalnych W unijnych ramach wezwano państwa
członkowskie do realizacji ukierunkowanego podejścia zgodnego ze
wspólnymi podstawowymi zasadami integracji Romów i do zapewnienia
spójności krajowych strategii integracji Romów z krajowymi programami
reform w ramach strategii „Europa 2020”. (a)
Mobilizacja władz regionalnych/lokalnych oraz
społeczeństwa obywatelskiego W unijnych ramach podkreślono
potrzebę stałego dialogu z władzami regionalnymi i lokalnymi,
jak również z romskim społeczeństwem obywatelskim podczas
opracowywania, wdrażania oraz monitorowania strategii krajowych. Choć większość państw
członkowskich podkreśla lokalne projekty i inicjatywy podejmowane
przez władze lokalne lub regionalne w celu propagowania integracji Romów,
tylko niektóre z nich wyraźnie przewidują zaangażowanie tych
władz w wdrażanie i monitorowanie strategii. Ponadto niemal nic nie
wskazuje na to, aby przeprowadzono konsultacje lub zaangażowano te lokalne
podmioty publiczne w opracowywanie strategii. W bardzo niewielu przypadkach
państwa członkowskie nie określają wyraźnych
środków na szczeblu krajowym, natomiast konkretne programy są
wdrażane na szczeblu regionalnym i lokalnym. Jeśli chodzi o społeczeństwo
obywatelskie, niektóre państwa członkowskie przeprowadziły
szeroko zakrojone konsultacje z przedstawicielami Romów oraz organizacjami
społeczeństwa obywatelskiego podczas opracowywania swoich dokumentów
strategicznych, chociaż wydaje się, że zgłoszone uwagi nie
zawsze zostały wzięte pod uwagę. Mobilizacja władz regionalnych i lokalnych oraz
społeczeństwa obywatelskiego Środki wymagane w unijnych ramach || Państwa członkowskie, które zajęły się daną kwestią Konsultacje z władzami lokalnymi i regionalnymi lub przedstawicielami Romów/społeczeństwa obywatelskiego podczas opracowywania strategii || BE, BG, DK, DE, EE, IE, ES, FR, IT, LV, HU, NL, AT, PL, PT, RO, SI, SK, FI, SE, UK Przewidywane zaangażowanie władz regionalnych i lokalnych w proces wdrażania || BE, BG, CZ, DE, IE, EL, ES, FR, CY, LV, LT, AT, PT, RO, SI, SK, FI, SE, UK Przewidywane zaangażowanie przedstawicieli Romów/społeczeństwa obywatelskiego w proces wdrażania || BE, BG, DE, IE, EL, ES, FR, LV, HU, AT, PL, PT, RO, SI, SK, FI, SE, UK Większość państw
członkowskich nie wyjaśniła jednak, w jaki sposób wyobraża
sobie współpracę między władzami regionalnymi i lokalnymi a
społeczeństwem obywatelskim i społecznościami Romów podczas
wdrażania i monitorowania strategii. Państwa członkowskie
muszą spotęgować wysiłki, aby w znaczący sposób
zaangażować władze regionalne i lokalne oraz
społeczeństwo obywatelskie na wszystkich etapach krajowych strategii. W ramach podejścia zintegrowanego państwa członkowskie powinny w pierwszej kolejności: · ściśle zaangażować władze regionalne i lokalne w przegląd, wdrażanie i monitorowanie strategii, zgodnie z ich szczególnymi kompetencjami; · zaangażować społeczeństwo obywatelskie, w tym organizacje romskie, we wdrażanie i monitorowanie strategii; · zapewnić koordynację między różnymi poziomami sprawowania rządów zaangażowanymi we wdrażanie strategii; · wprowadzić kwestię integracji Romów do programów regionalnych i lokalnych; · wykorzystać środki z Europejskiego Funduszu Społecznego, aby wzmocnić potencjał organizacji romskich. (b)
Skuteczne monitorowanie i ocena
wdrażania polityki W unijnych ramach wzywa się państwa
członkowskie do uwzględnienia w swoich strategiach solidnych metod
monitorowania w celu oceny skutków działań na rzecz integracji Romów
oraz mechanizmu przeglądu służącego dostosowaniu strategii. Niektóre państwa członkowskie
uznają konieczność stworzenia silnego systemu monitorowania, a niektóre
z nich dążą do wprowadzenia takiego systemu lub przynajmniej
planują jego opracowanie. Część państw
członkowskich z powodzeniem przetestowała podejście terytorialne
do monitorowania zmian sytuacji, zwłaszcza na tych obszarach, gdzie
ubóstwo jest bardziej dotkliwe. Konieczne jest jednak podjęcie znacznych
wysiłków, by spełnić oczekiwania sformułowane w unijnych
ramach i by w stosownych przypadkach zapewnić odpowiednią
sprawozdawczość na temat integracji społeczno-ekonomicznej Romów
w ramach realizacji strategii „Europa 2020”. Monitorowanie i wdrażanie Środki wymagane w unijnych ramach || Państwa członkowskie, które zajęły się daną kwestią Solidny system monitorowania pozwalający ocenić skutki || IE, LV, PT, SK Mechanizm przeglądu służący dostosowaniu strategii || BG, IE, EL, ES, LV, SK, FI, SE W ramach zintegrowanego podejścia państwa członkowskie powinny: · opracować solidne systemy monitorowania lub korzystać z takich systemów poprzez określenie poziomu bazowego, odpowiednich wskaźników oraz wymiernych celów we współpracy, w miarę możliwości, z krajowymi urzędami statystycznymi; · dopilnować, aby każdy program przewidywał ocenę jego znaczenia, skuteczności, wydajności oraz skutków. (c)
Niedyskryminacja oraz ochrona praw
podstawowych W unijnych
ramach wzywa się państwa członkowskie do zadbania o to, aby
Romowie nie byli dyskryminowani, lecz byli traktowani na równi z innymi osobami
i posiadali jednakowy dostęp do wszelkich praw podstawowych
zagwarantowanych w Karcie praw podstawowych Unii Europejskiej. Wszystkie państwa członkowskie
zwracają w swoich strategiach uwagę na propagowanie niedyskryminacji
oraz na ochronę praw podstawowych. W większości strategii
konkretna część lub rozdział poświęcone są
podnoszeniu świadomości na temat praw podstawowych oraz zwalczaniu
dyskryminacji lub łamania praw człowieka (w tym walce z handlem
ludźmi). Środki służące propagowaniu praw
człowieka oraz niedyskryminacji Środki wymagane w unijnych ramach || Państwa członkowskie, które zajęły się daną kwestią Wysiłki w dziedzinie praw człowieka i niedyskryminacji || BE, BG, CZ, DK, DE, EE, IE, EL, ES, FR, IT, CY, LV, LT, LU, HU, NL, AT, PL, PT, RO, SI, SK, FI, SE, UK Rozwiązanie kwestii braku rejestracji Romów w
krajowych systemach ewidencji ludności oraz braku dokumentów
tożsamości w stosownych przypadkach, to bezwzględny warunek
wstępny zapewnienia równego dostępu do usług publicznych.
Państwa członkowskie, w których występuje tego rodzaju problem,
powinny się nim natychmiast zająć, stosując w tym celu
odpowiednie środki. Wzmożenie walki z dyskryminacją i
rasizmem, także w odniesieniu do ludności romskiej, musi być
częścią zdecydowanego podejścia w każdym państwie
członkowskim. Powinno opierać się to na pełnym poszanowaniu
przez wszystkich prawa UE[21]
i prawa krajowego oraz na podnoszeniu świadomości społecznych
korzyści płynących z integracji Romów. Pomocne w podnoszeniu
takiej świadomości oraz w przeciwdziałaniu stygmatyzacji Romów
mogą być kontakty międzykulturowe. Dzieci romskie są grupą
znajdującą się w szczególnie trudnej sytuacji, jeśli chodzi
o dostęp do praw podstawowych; kwestia ta jest rzadko podnoszona poza
dziedziną edukacji i zdrowia. Niektóre strategie przewidują
poświęcenie szczególnej uwagi sytuacji kobiet romskich, chociaż
potrzebne są dodatkowe wysiłki, aby umożliwić im korzystanie
z przysługujących im praw. Znacząca liczba Romów mieszkających w
państwach członkowskich to obywatele państw trzecich legalnie
przebywających na terytorium Unii, którzy zmagają się z tymi
samymi trudnościami, co migranci pochodzący spoza Unii. Nie
należy ich dyskryminować, lecz zapewnić jednakowe prawa, które
przysługują migrantom spoza UE. W ramach podejścia zintegrowanego państwa członkowskie powinny w pierwszej kolejności: · dopilnować, aby wszyscy Romowie zostali zarejestrowani w stosownych urzędach; · nasilić walkę z dyskryminacją i rasizmem, w tym z wielokrotną dyskryminacją; · budować zrozumienie opinii publicznej w zakresie wspólnych korzyści płynących z integracji Romów; · zwalczać pracę wśród dzieci i skuteczniej zająć się zjawiskiem handlu ludźmi, między innymi poprzez podjęcie międzynarodowej współpracy. (d)
Krajowe punkty kontaktowe W unijnych ramach wezwano państwa
członkowskie do powołania krajowego punktu kontaktowego ds. krajowej
strategii integracji Romów oraz organu odpowiedzialnego za koordynację
opracowywania i realizacji tej strategii. Wszystkie państwa
zastosowały się do tego wezwania i obecnie posiadają krajowe
punkty kontaktowe, większość z nich na wysokim szczeblu[22]. Wyraźne wskazanie
organów koordynujących we wszystkich 27 państwach członkowskich
stanowi postęp w porównaniu z wcześniejszą sytuacją i jest
mocnym dowodem na to, że istnieje polityczna wola, by zmierzyć
się z wyzwaniami w obszarze integracji Romów[23]. Jednocześnie należy
zapewnić ścisłą współpracę między krajowymi
punktami kontaktowymi i organami odpowiedzialnymi za finansowanie i
wdrażanie. Krajowe punkty kontaktowe Środki wymagane w unijnych ramach || Państwa członkowskie, które zajęły się daną kwestią Ustanowienie krajowego punktu kontaktowego || Wszystkie państwa członkowskie Należy wprowadzić w życie wszystkie
środki, tak aby krajowe punkty kontaktowe mogły skutecznie
koordynować politykę w zakresie integracji Romów. 2.3. Ocena Finansowania
Środków W unijnych ramach wezwano państwa
członkowskie do przeznaczenia na środki w zakresie integracji Romów
odpowiednich funduszy z budżetów krajowych, które to fundusze, w razie
potrzeby, zostaną uzupełnione poprzez finansowanie unijne i
międzynarodowe. Z oceny krajowych strategii wynika, że
większość państw członkowskich nie przeznaczyła
wystarczających zasobów budżetowych na integrację Romów. Jedynie
kilka państw członkowskich określiło zasoby budżetowe
i konkretne kwoty na środki w ramach polityki integracji Romów. By zapewnić wdrożenie polityki
integracji Romów, niektóre państwa członkowskie zamierzają
polegać głównie na finansowaniu UE, zwłaszcza z Europejskiego
Funduszu Społecznego oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.
Choć polityka rozwoju obszarów wiejskich stwarza możliwości wspierania
grup w szczególnie trudnej sytuacji, takich jak Romowie, w przypadku
większości strategii nie ma żadnego odniesienia do Europejskiego
Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Przydziały
środków w budżecie przeznaczone na krajowe strategie integracji Romów
powinny być zgodne z podejściem terytorialnym, zakładającym
zaspokajanie szczególnych potrzeb obszarów geograficznych najbardziej
dotkniętych ubóstwem lub grup docelowych najbardziej narażonych na
dyskryminację lub wykluczenie, ze szczególnym uwzględnieniem
społeczności marginalizowanych, takich jak Romowie[24]. Przydział funduszy Środki wymagane w unijnych ramach || Państwa członkowskie, które zajęły się daną kwestią Brak wskazania środków || IE, FR, CY, LU, NL, AT, FI, UK Brak przydziałów budżetowych || BE, DK, DE, EE, ES Wskazanie przydziałów środków z budżetów krajowych || BG, EL, LV, LT, HU, PL, RO, SI, SK, SE Wskazanie przydziałów środków międzynarodowych/UE || CZ, EL, LV, LT, HU, PL, PT, RO, SI, SK Państwa członkowskie powinny w lepszym i
większym zakresie wykorzystywać środki unijne na integrację
Romów w ramach swoich wysiłków na rzecz poprawy wskaźnika absorpcji
funduszy. By zapewnić trwałe wdrożenie krajowych strategii integracji Romów, państwa członkowskie powinny wykazać wyraźne zaangażowanie w kwestię zagwarantowania finansowania do 2020 r., tym samym wykazując wolę polityczną, by zaradzić zjawisku wykluczenia Romów. 3. Wyzwania w krajach objętych
procesem rozszerzenia W unijnych ramach podkreślono, że cele
UE związane z integracją Romów odnoszą się w równym stopniu
do krajów objętych procesem rozszerzenia. Krajowe strategie integracji
Romów w tych państwach powinny zostać poddane przeglądowi
zgodnie z ich celami i odzwierciedlać kompleksowe podejście wymagane
w unijnych ramach. Zostało to wyraźnie podkreślone w opracowanej
przez Komisję strategii rozszerzenia oraz dokumencie zawierającym
główne wyzwania na lata 2011–2012[25].
Komisja ściśle monitoruje rozwój
sytuacji w swoich rocznych sprawozdaniach z postępów. Oprócz skupiania
się na czterech głównych dziedzinach określonych w unijnych
ramach, kraje Bałkanów Zachodnich oraz Turcja muszą zwrócić
szczególną uwagę na ułatwianie dostępu do dokumentów
tożsamości oraz rejestracji w lokalnych urzędach[26]. Władze krajowe w krajach
objętych procesem rozszerzenia muszą w dalszym ciągu
angażować się w podejmowanie konkretnych działań we
wszystkich odnośnych obszarach[27]. Szereg środków jest już finansowanych w
krajach kandydujących w ramach związanego z zasobami ludzkimi
komponentu Instrumentu Pomocy Przedakcesyjnej (IPA). Kraje będące
beneficjentami posiadają w swoich programach operacyjnych dział
poświęcony grupom w szczególnie trudnej sytuacji oraz Romom, który
zajmuje się propagowaniem integracji społecznej, w tym szkoleniami,
doradztwem zawodowym oraz działaniami na rzecz zwiększenia
uczestnictwa w rynku pracy. By w dalszym ciągu wspierać kraje
objęte procesem rozszerzenia w ich wysiłkach na rzecz promowania
integracji Romów, Komisja podjęła działania zmierzające do
lepszego wykorzystania funduszy w ramach IPA, tak aby w bardziej strategiczny i
zorientowany na rezultaty sposób zająć się kwestią
integracji Romów na szczeblu krajowym i regionalnym[28]. Lepsza integracja Romów jest kwestią
sprawiedliwości społecznej oraz budowania w krajach objętych
procesem rozszerzenia społeczeństw bardziej sprzyjających
integracji społecznej. Stanowi to część wspólnych
wartości Unii; kraje objęte procesem rozszerzenia zachęca
się do ich przyjęcia w ramach dążenia do przystąpienia
do Unii. Bieżąca sytuacja Romów żyjących w
złych warunkach w krajach objętych procesem rozszerzenia pociąga
za sobą jednak negatywne konsekwencje, tj. wzrasta liczba Romów, którzy
decydują się na tymczasową migrację do państw
członkowskich UE w ramach ruchu bezwizowego, a nawet na wnioskowanie o
azyl[29].
Może to mieć negatywny wpływ na proces liberalizacji systemu
wizowego, który jest jednym z największych osiągnięć na
drodze do integracji Bałkanów Zachodnich z UE. Kraje objęte procesem
rozszerzenia muszą zwiększyć swoje wysiłki w celu dalszej
integracji swoich obywateli pochodzenia romskiego. Powinno to również
obejmować trwałe rozwiązania dla uchodźców i
przesiedleńców wewnętrznych, z których wielu to Romowie[30]. 4. Perspektywy Sporządzona przez Komisję ocena
krajowych strategii integracji Romów pokazuje, że państwa
członkowskie podejmują starania w celu opracowania kompleksowego
podejścia do kwestii integracji Romów. Jednak na szczeblu krajowym
konieczne są dużo większe wysiłki. Za integrację
społeczno-ekonomiczną Romów w dalszym ciągu odpowiadają
przede wszystkim państwa członkowskie, które będą
musiały spotęgować swoje wysiłki, aby wywiązać
się ze swoich obowiązków, poprzez przyjęcie bardziej konkretnych
środków, obranie wyraźnych celów z wymiernymi rezultatami, przeznaczenie
w sposób jednoznaczny środków na szczeblu krajowym oraz stosowanie
solidnego krajowego systemu monitoringu i oceny. Aby sprostać określonym wyzwaniom oraz
przeprowadzić skuteczną integrację mniejszości romskiej,
państwa członkowskie, zwłaszcza te, gdzie
społeczność Romów jest liczna, powinny w szczególności: ·
kontynuować regularny dialog dwustronny z
Komisją i odpowiednimi zainteresowanymi podmiotami w celu –
zapewnienia spójności krajowych strategii i
planów działań z przepisami i strategiami Unii, a także ze
szczególną sytuacją danego państwa, w tym z głównym nurtem
polityki oraz reformami sektora publicznego, oraz uwzględnienia
wpływu kryzysu gospodarczego; –
zapewnienia skutecznego wykorzystania funduszy
krajowych i europejskich; –
propagowania i monitorowania konkretnego
wdrażania strategii. ·
angażować władze regionalne i
lokalne Państwa
członkowskie powinny dopilnować, aby wdrażanie strategii
było spójne z planami regionalnymi i lokalnymi. Władze regionalne i
lokalne są niezbędne w procesie wprowadzania zmian i muszą w
pełni uczestniczyć w przeglądzie i wdrażaniu strategii.
Ponadto Komisja będzie w dalszym ciągu propagować wymianę
doświadczeń i budowanie sieci kontaktów z władzami regionalnymi
i lokalnymi. ·
blisko współpracować ze
społeczeństwem obywatelskim Społeczeństw obywatelskich, a
zwłaszcza organizacji romskich, nie należy uznawać za biernych
odbiorców zmian, lecz należy zaapelować do nich, by odgrywały
aktywną rolę we wprowadzaniu tych zmian. Muszą one odegrać
kluczową rolę w zdobywaniu poparcia wśród ludności romskiej
i budowaniu zaufania pomiędzy większościami a
mniejszościami. Państwa członkowskie muszą również
podjąć niezbędne środki w celu zapewnienia udziału
społeczeństwa obywatelskiego w przeglądzie, wdrażaniu i
monitorowaniu krajowych strategii. ·
przeznaczyć na realizację strategii
proporcjonalne środki finansowe Państwa członkowskie muszą
przeznaczyć dostateczne środki na realizację krajowych strategii
integracji Romów, gdyż odzwierciedla to ambicje państw
członkowskich. Oprócz finansowania krajowego działania przewidziane w
takich strategiach będą również elementem negocjacji
dotyczących funduszy strukturalnych i Europejskiego Funduszu Rolnego na
rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich na okres programowania 2014–2020.
Zaproponowane przez Komisję ramy polityki spójności obejmują minimalny
przydział na rzecz integracji społecznej i walki z ubóstwem, lepszy
dostęp do środków oraz ich lepsze koordynowanie i włączenie
oraz priorytet inwestycyjny, którym jest integracja zmarginalizowanych
społeczności, takich jak Romowie, oraz wymogi dotyczące
uwarunkowania ex ante, w efekcie których inwestycje w ramach funduszy
strukturalnych uzależnione są od istnienia krajowej strategii
integracji Romów zgodnej z ramami unijnymi. ·
monitorować przemiany oraz
umożliwić dostosowanie polityki Krajowe programy reform w ramach semestru europejskiego
zostaną poddane analizie pod kątem spójności z krajowymi
strategiami integracji Romów, a w razie potrzeby, w zaleceniach dla
poszczególnych państw znajdą się odniesienia do kwestii
integracji Romów, tak aby kierować stosowne państwa członkowskie
na drodze do dalszego postępu. W nadchodzących latach wzywa się
państwa członkowskie, stosownie do liczby ludności romskiej
zamieszkującej na ich terytorium, do regularnego podejmowania kwestii
integracji Romów w ich krajowych programach reform. Ponadto dołączony do niniejszego
komunikatu dokument roboczy służb Komisji zawiera podsumowanie
najważniejszych zagadnień, które pomogą państwom
członkowskim wyeliminować różnice między Romami a resztą
społeczeństwa. Dokładna analiza zostanie udostępniona
państwom członkowskim w ramach wspólnego dialogu. Państwa członkowskie są
również proszone o przekazanie Komisji swoich ustaleń poczynionych
podczas monitorowania wdrażania stosownych strategii. Agencja Praw Podstawowych UE będzie nadal
prowadziła swoje sondaże w całej Unii i ściśle
współpracowała z państwami członkowskimi, wspierając
je podczas opracowywania solidnych krajowych systemów monitorowania. Komisja będzie w dalszym ciągu
wspierała mobilizowanie zdolności w państwach
członkowskich. W tym celu powołana zostanie sieć krajowych
punktów kontaktowych we wszystkich państwach członkowskich, która
pozwoli dzielić się wynikami stosowania środków w zakresie
integracji Romów, dzielić się najlepszymi praktykami oraz wzajemnie
oceniać wdrażanie strategii. Platforma europejska na rzecz integracji
Romów będzie nadal stanowić forum wymiany poglądów dla
wszystkich zainteresowanych stron. Komisja będzie przeprowadzać coroczny
przegląd realizacji krajowych strategii integracji Romów, a jego wyniki
będzie przedstawiać Parlamentowi Europejskiemu i Radzie, a także
w ramach strategii „Europa 2020”. ·
w sposób zdecydowany zwalczać
dyskryminację Państwa członkowskie muszą
zapewnić skuteczne egzekwowanie przepisów o niedyskryminacji na swoim
terytorium. Podczas składania sprawozdania w 2013 r. dotyczącego
stosowania unijnej dyrektywy w sprawie równości rasowej[31] Komisja podejmie kwestie
prawne, ze szczególnym naciskiem na aspekty mające znaczenie dla
integracji Romów. [1] Pojęcie „Romowie” jest używane w niniejszym
dokumencie, podobnie jak przez wiele organizacji międzynarodowych i
przedstawicieli grup romskich w Europie, w odniesieniu do szeregu różnych
grup (Romowie, Sinti, Kale, Cyganie, Romaniczale, Bojasze, Aszkali, Egipcjanie,
Jenisze, Domowie, Lomowie itp.) i obejmuje również Wędrowców, bez
negowania ich odrębnych cech i różnic w trybie życia i w
położeniu tych grup. [2] Ocena zagrożenia przestępczością
zorganizowaną przeprowadzona przez Europol w 2011 r., s. 26. [3] Economic costs of Roma exclusion, raport
opracowany przez Bank Światowy, kwiecień 2010 r. http://siteresources.worldbank.org/EXTROMA/Resources/Economic_Costs_Roma_Exclusion_Note_Final.pdf [4] Przykładem mogą być obawy wyrażone
przez rząd kanadyjski w związku z rosnącą liczbą
wniosków o azyl składanych przez obywateli niektórych państw
członkowskich Unii. [5] Komunikat „Unijne ramy dotyczące krajowych
strategii integracji Romów do 2020 r.”, COM(2011)173 z dnia 5 kwietnia 2011 r.
W opinii Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego w sprawie poprawy
pozycji społecznej i integracji Romów w Europie, CESE 998/2011 z dnia 16
czerwca 2011 r. oraz opinii Komitetu Regionów w sprawie unijnych ram dotyczących
krajowych strategii integracji Romów do 2020 roku, CDR 247/2011 z dnia 14
grudnia 2011 r. wyrażono zdecydowane poparcie dla unijnych ram. [6] W komunikacie tym termin „strategia” należy
rozumieć jako zarówno szereg zintegrowanych środków politycznych, jak
i strategii. [7] Konkluzje Rady Europejskiej, EUCO 23/11 z dnia 23 i 24
czerwca 2011 r., w następstwie konkluzji Rady EPSCO w sprawie Unijnych ram
dotyczących krajowych strategii integracji Romów do roku 2020, 10665/11 z
dnia 19 maja 2011 r. [8] http://ec.europa.eu/europe2020/index_pl.htm [9] Malta nie przyjęła krajowej strategii
integracji Romów, ponieważ na jej terytorium zamieszkuje nieliczna
społeczność romska. [10] Tabela podsumowująca dotycząca czterech obszarów
działań konsekwentnie obejmuje dwie grupy zagadnień: cele,
tj. czy strategie realizują ogólny cel UE w danym obszarze określony
w unijnych ramach oraz czy ustanawiają konkretne, szczegółowe i
wymierne cele; oraz środki (zarówno ogólne jak i szczególne dla
Romów). [11] Unijne cele w obszarze integracji Romów zostały
określone w komunikacie „Unijne ramy dotyczące krajowych strategii
integracji Romów do 2020 r.”, COM(2011) 173 z dnia 5 kwietnia 2011 r. [12] Preventing Social Exclusion through the Europe 2020
strategy - Early Childhood Development and the Inclusion of Roma Families –
oficjalne sprawozdanie platformy europejskiej na rzecz integracji Romów pod
kierownictwem prezydencji belgijskiej, opracowane przez UNICEF oraz Europejskie
Obserwatorium Społeczne we współpracy z Belgijską Federalną
Służbą Planowania ds. Integracji Społecznej, 2011.
http://www.ecdgroup.com/pdfs/Preventing-Social-Exclusion.pdf. [13] Badanie pokazało, że co najmniej 10% dzieci
romskich w wieku od 7 do 15 lat w Grecji, Rumunii, Bułgarii, we
Włoszech i Francji nie uczęszcza do szkół: były one nadal w
przedszkolu, nie podjęły jeszcze nauki, opuściły rok,
całkowicie zaprzestały chodzenia do szkoły lub podjęły
już pracę. Największy odsetek takich dzieci odnotowano w Grecji:
ponad 35% romskich dzieci nie uczęszcza do szkoły (The situation
of Roma in 11 EU Member States; Survey results at a glance. Agencja Praw
Podstawowych, Bank Światowy, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju,
2012). [14] Uwzględnione zostały te państwa
członkowskie, które realizują strategie dotyczące rodzaju
środków podanych w tabeli. [15] W większości państw członkowskich
liczba osób deklarujących, że są bezrobotne, była
przynajmniej dwukrotnie wyższa wśród Romów w porównaniu z resztą
społeczeństwa. We Włoszech, w Republice Czeskiej oraz na
Słowacji nawet 4 do 5 razy więcej osób deklarujących, że
są bezrobotne, to Romowie (The situation of Roma in 11 EU Member
States; Survey results at a glance. Agencja Praw Podstawowych, Bank
Światowy, Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju, 2012). [16] Zalecenie Komisji 2008/867/WE w sprawie aktywnej integracji
osób wykluczonych z rynku pracy (Dz.U. L 307 z 11.18.2008, s. 11). [17] Konkretne środki mają na celu zapewnienie Romom
niedyskryminacyjnego dostępu do rynku pracy, w tym na przykład
kształcenia zawodowego i zdobywania kwalifikacji w trakcie pracy, mediacji,
łatwiejszego dostępu do opieki nad dziećmi itp. [18] Środki te dotyczą profilaktyki, np. poprawy
wskaźnika szczepień oraz kampanii promujących zdrowy styl
życia wśród Romów, ale również zdrowia reprodukcyjnego (np.
zapobieganie ciążom wśród nastolatek). Niektóre państwa
członkowskie wymieniają również środki zapobiegające
dyskryminującym zachowaniom wśród pracowników służby
zdrowia. [19] Priorytetem jest tutaj zdrowie reprodukcyjne i
profilaktyka, w tym podniesienie wskaźnika szczepień. [20] Elements for a Common Strategic Framework 2014-2020,
dokument roboczy służb Komisji (2012) 61 wersja ostateczna, 14 marca
2012 r. [21] Dyrektywa Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r.
wprowadzająca w życie zasadę równego traktowania osób bez
względu na pochodzenie rasowe lub etniczne (Dz.U. L 180 z 19.7.2000).
Decyzja ramowa 2008/913/WSiSW z dnia 28 listopada 2008 r.
w sprawie zwalczania pewnych form i przejawów rasizmu
i ksenofobii za pomocą środków prawnokarnych (Dz.U. L 328 z 6.12.2008). [22] Zobacz krajowe punkty kontaktowe:
http://ec.europa.eu/justice/discrimination/roma/national-strategies/index_en.htm [23] W Grecji powołanie krajowego punktu kontaktowego
przewiduje się na drugą połowę 2012 r. [24] Komisja Europejska współpracuje z Bankiem
Światowym przy opracowaniu metodologii mapowania, jak również map
ubóstwa i wykluczenia w odniesieniu do większości państw
członkowskich, które przystąpiły do UE od 2004 r.
włącznie. W 2011 r. Europejska Sieć Obserwacyjna Planowania
Przestrzennego ogłosiła zaproszenie do składania wniosków dotyczących
opracowania map ubóstwa i wykluczenia dla niektórych państw
członkowskich, które przystąpiły do UE przed 2004 r. Pod koniec
2011 r. Komisja Europejska zaproponowała, aby w następnym okresie
programowania państwa członkowskie zaprezentowały, jaki
wkład w zwalczanie ubóstwa wnoszą ich umowy o partnerstwie oraz
programy operacyjne, poprzez skoncentrowanie swoich wysiłków na
konkretnych obszarach geograficznych lub grupach docelowych. [25] COM(2011) 666. [26] Deklaracja Zagrzebska z dnia 27 października 2011 r.,
zatwierdzona na konferencji w sprawie zapewnienia dokumentów stanu cywilnego
oraz rejestracji w Europie Południowo-Wschodniej. [27] Zobowiązanie to obejmuje: ustanowienie i
przegląd odpowiednich ogólnych i szczegółowych planów i programów
działania w czterech głównych dziedzinach, ułatwienie
dostępu do dokumentów tożsamości i rejestracji; propagowanie
wczesnej edukacji oraz ograniczenie przedwczesnego porzucania nauki przez
Romów; stymulowanie zatrudnienia Romów w sektorze publicznym i prywatnym; zapobieganie
dyskryminacji w opiece społecznej i służbie zdrowia, poprawa
warunków mieszkaniowych Romów, zwłaszcza tych żyjących w
nielegalnych osiedlach. [28] Wdrożenie jest monitorowane za pomocą mechanizmu
przewidzianego w układzie o stabilizacji i stowarzyszeniu (SAA) oraz
rocznych sprawozdań z postępów; działania następcze
związane z wnioskami operacyjnymi zostaną określone w 2012 r. na
posiedzeniach komitetu SAA. [29] SEC(2011) 695 i SEC(2011) 1570. [30] Proces sarajewski (Deklaracja Belgradzka z 7 listopada
2011 r.) obejmuje wspólny program regionalny z budżetem w wysokości
584 mln EUR poświęcony tej kwestii. [31] Dyrektywa Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r.
wprowadzająca w życie zasadę równego traktowania osób bez
względu na pochodzenie rasowe lub etniczne (Dz.U. L 180 z 19.7.2000).