This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52011PC0877
Proposal for a DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE COUNCIL Amending Directive 2003/98/EC on re-use of public sector information
Wniosek DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY zmieniająca dyrektywę 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego
Wniosek DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY zmieniająca dyrektywę 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego
/* KOM/2011/0877 wersja ostateczna - 2011/0430 (COD) */
Wniosek DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY zmieniająca dyrektywę 2003/98/WE w sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego /* KOM/2011/0877 wersja ostateczna - 2011/0430 (COD) */
UZASADNIENIE
1.
KONTEKST WNIOSKU
1.1.
Podstawa i cele wniosku
W dniu 17 listopada 2003 r. przyjęta
została dyrektywa 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie
ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego („dyrektywa ISP”).
Celem dyrektywy było umożliwienie ponownego wykorzystania ISP w
całej Unii poprzez harmonizację podstawowych warunków ponownego
wykorzystywania i usunięcie głównych barier dla ponownego
wykorzystywania na rynku wewnętrznym. Dyrektywa zawiera przepisy
dotyczące niedyskryminacji, opłat, umów
o wyłączności, przejrzystości, licencji i praktycznych
narzędzi umożliwiających wyszukiwanie i ponownie wykorzystywanie
dokumentów publicznych. Artykuł
13 dyrektywy zawiera wymóg przeprowadzenia przeglądu stosowania dyrektywy
przed dniem 1 lipca 2008 r. Komisja przeprowadziła przegląd i
opublikowała w tej sprawie komunikat COM(2009) 212[1]. Stwierdza się w nim,
iż pomimo dokonanych postępów wciąż utrzymuje się
szereg barier, a mianowicie dążenia organów sektora publicznego do
maksymalizacji zwrotu kosztów zamiast szeroko rozumianych korzyści
gospodarczych, konkurencja między sektorem publicznym i prywatnym, kwestie
praktyczne utrudniające ponowne wykorzystywanie, takie jak brak informacji
na temat dostępnych ISP, oraz obojętność organów sektora
publicznego, niezdających sobie sprawy z ich potencjału
ekonomicznego. Komisja stwierdziła, iż konieczne jest przeprowadzenie
kolejnego przeglądu w terminie do roku 2012, kiedy ilość
dostępnych dowodów w zakresie skutków, wpływu i stosowania
dyrektywy powinna być większa. Niniejszy wniosek Komisji jest efektem
wspomnianego drugiego przeglądu. Informacja sektora publicznego jest ważnym materiałem
wyjściowym dla produktów i usług związanych z zasobami cyfrowymi
o dotychczas niewykorzystanym potencjale. Nadrzędnym celem niniejszego
działania Unii jest przyczynienie się do wzrostu gospodarczego
i tworzenia nowych miejsc pracy poprzez odblokowanie potencjału
gospodarczego danych należących do instytucji rządowych i
samorządowych dzięki poprawie warunków korzystania z ISP.
Nadrzędny cel jest w pełni zgodny ze strategiami poziomymi Unii,
w szczególności z przedstawioną w dniu 3 marca 2010 r.
strategią Komisji „Europa 2020”, mającą sprawić, iż gospodarka Europy stanie się „inteligentna i zrównoważona,
będzie sprzyjać włączeniu społecznemu, będzie
się mogła pochwalić wysokimi wskaźnikami zatrudnienia i
wydajności oraz większą spójnością
społeczną”. Udostępnienie
ISP dla ponownego wykorzystywania będzie również miało pozytywny
wpływ na przejrzystość, wydajność i odpowiedzialność
instytucji rządowych i samorządowych oraz przyczyni się do
wzmocnienia pozycji obywateli. Wreszcie,
w związku z powyższym, dyrektywa ISP ma przyspieszyć zmianę
kulturową w sektorze publicznym, stwarzając warunki
sprzyjające działaniom tworzącym wartość dodaną w
związku z ponownym wykorzystywaniem zasobów, jakimi są informacje
publiczne. Wyzwaniem
regulacyjnym jest konieczność zapewnienia rynkowi optymalnych ram
prawnych dla stymulowania rynku treści cyfrowych w zakresie produktów i
usług opartych na ISP, w tym także w jego wymiarze transgranicznym,
oraz konieczność przeciwdziałania zakłóceniom konkurencji
na unijnym rynku ponownego wykorzystywania ISP. Wniosek Komisji koncentruje
się zatem na łańcuchu komercyjnego i niekomercyjnego
użytkowania ISP, aby zapewnić określone warunki na
poszczególnych etapach łańcucha w celu usprawnienia dostępu i
umożliwienia ponownego wykorzystywania. Dane muszą być jawne, osiągalne
i faktycznie dostępne dla celów ponownego wykorzystywania. Koszt
transakcji finansowych i pozafinansowych należy utrzymać na jak
najniższym poziomie. Ponowni użytkownicy muszą mieć
skuteczny i wydajny dostęp do mechanizmu odwoławczego, dzięki
któremu będą mogli dochodzić swoich praw. Pierwotna dyrektywa
wymaga wzmocnienia w celu zlikwidowania utrzymujących się barier, tj.
braku informacji na temat tego, jakie dane są faktycznie dostępne,
restrykcyjnych lub niejasnych przepisów dotyczących warunków dostępu
i ponownego wykorzystywania, zniechęcających, niejasnych i
niekonsekwentnych zasad ustalania cen w przypadkach, gdy ponowne
wykorzystywanie informacji jest odpłatne, a także ogólnej nadmiernej
złożoności procesu uzyskiwania pozwoleń na ponowne
wykorzystanie ISP, szczególnie w przypadku MŚP. Ponadto ponownym
użytkownikom i działającym „hybrydowym” organom sektora
publicznego (łączącym zadania publiczne z komercyjnym
użytkowaniem ISP) należy zapewnić równe szanse i warunki
konkurencji nieograniczone dyskryminacyjnym traktowaniem lub nieuzasadnionymi
umowami o wyłączności w zakresie użytkowania ISP. Wreszcie,
rynek wewnętrzny ISP będzie mógł się rozwijać
wyłącznie w przypadku, gdy w całej Unii zlikwidowane
zostaną regulacyjne i praktyczne granice dla ponownego wykorzystywania
ISP, a te same rodzaje danych będą dostępne na podobnych,
jeśli nie tych samych, warunkach, niezależnie od pochodzenia
krajowego. Korzyści z usprawnionego dostępu i
możliwości ponownego wykorzystania to: innowacja w zakresie
produktów opartych bezpośrednio na ISP i produktów
uzupełniających, obniżone koszty transakcji i wzrost
wydajności w sektorze publicznym oraz, w coraz większym stopniu,
łączenie różnych informacji publicznych i prywatnych w celu
wytwarzania nowych towarów.
1.2.
Kontekst ogólny
Organy publiczne wytwarzają,
gromadzą lub przechowują ogromną ilość informacji i treści,
poczynając od danych statystycznych, gospodarczych lub
środowiskowych, poprzez materiały archiwalne, po księgozbiory
lub kolekcje dzieł sztuki. Wraz z rewolucją cyfrową istotnie
wzrosła wartość tego źródła dla innowacyjnych
produktów lub usług wykorzystujących dane jako surowiec. Znaczenie otwarcia zasobów danych, w tym
danych publicznych, dla gospodarki to obecnie powszechnie uznany fakt. Na
przykład, zgodnie z raportem magazynu The Economist za rok 2010, dane
stały się „czynnikami produkcji niemal na równi z kapitałem
i pracą”[2],
natomiast raport końcowy Digital Britain uznaje dane za „walutę
innowacji […] fundament gospodarki opartej na wiedzy”[3]. Zgodnie z niedawną
analizą szacunkowa łączna wartość rynku informacji
sektora publicznego w 2008 r. wyniosła 28 mld EUR w skali całej Unii[4]. W tej samej analizie
wskazano, iż ogólny zysk gospodarczy dla UE27 z faktu szerszego otwarcia
informacji sektora publicznego poprzez zapewnienie łatwego dostępu
wynosi ok. 40 mld EUR rocznie. Łączny bezpośredni i pośredni
zysk gospodarczy z zastosowań i użytkowania ISP w skali
całej gospodarki UE27 miałby sięgać 140 mld EUR rocznie. Oprócz napędzania innowacji i
kreatywności, które stymulują wzrost gospodarczy, otwarty dostęp
do danych publicznych wzmacnia również pozycję obywateli,
wzmacniając tym samym demokrację uczestniczącą i
promując przejrzystą, odpowiedzialną i wydajniejszą
administrację. Przed dyrektywą stoi wyzwanie zapewnienia
rynkowi optymalnych ram prawnych dla umożliwienia i stymulowania
komercyjnego i niekomercyjnego ponownego wykorzystywania danych publicznych.
Wreszcie, w związku z powyższym, celem dyrektywy oraz jej zmiany jest
przyspieszenie zmiany kulturowej w sektorze publicznym poprzez stworzenie
warunków sprzyjających działaniom tworzącym wartość dodaną
w związku z ponownym wykorzystywaniem zasobów, jakimi są
informacje publiczne. Tym samym dyrektywa stanowi
część Europejskiej agendy cyfrowej i strategii „Europa 2020” na
rzecz inteligentnego, zrównoważonego i sprzyjającego
włączeniu społecznemu rozwoju[5].
Przegląd jest de facto jednym z głównych działań w
ramach agendy cyfrowej (główne działanie 1c).
1.3.
Spójność z pozostałymi obszarami
polityki
1.3.1.
Polityka w zakresie ISP a unijne przepisy
dotyczącej konkurencji
Jednym z celów dyrektywy ISP jest ograniczenie
zakłóceń konkurencji na rynku unijnym, a tym samym zapewnienie
równych szans dla wszystkich potencjalnych ponownych użytkowników ISP. W
tym kontekście dyrektywa ISP precyzuje bardziej ogólne przepisy unijne
dotyczące konkurencji – w art. 10. ust. 2, zakazującym subsydiowania
skrośnego oraz w art. 11, zakazującym, z pewnymi wyjątkami, umów
o wyłączności.
1.3.2.
Polityka w zakresie ISP a polityka ochrony
środowiska
Dyrektywa ISP, dyrektywa 2003/4 w sprawie
publicznego dostępu do informacji dotyczących środowiska (dyrektywa
z Aarhus) i dyrektywa 2007/2/WE ustanawiająca infrastrukturę
informacji przestrzennej we Wspólnocie Europejskiej (INSPIRE) tworzą
wspólnie zestaw środków unijnych mających zapewnić jak
najszersze rozpowszechnienie informacji dotyczących środowiska będących
w posiadaniu organów publicznych. Dyrektywy te, choć nie mają
wspólnych celów bezpośrednich, uzupełniają się wzajemnie i mają
wspólny cel polegający na wzmacnianiu przejrzystości i
dostępności danych publicznych. Dyrektywa w sprawie publicznego dostępu
do informacji dotyczących środowiska przyczynia się do
zwiększania świadomości na temat kwestii ochrony
środowiska, swobodnej wymiany poglądów, skuteczniejszego uczestnictwa
opinii publicznej w procesach decyzyjnych dotyczących ochrony
środowiska, i wreszcie do lepszego stanu środowiska. Wspiera ona
politykę Komisji w zakresie ponownego wykorzystywania ISP, ponieważ
szeroki dostęp do informacji jest warunkiem wstępnym jej ponownego
wykorzystania, a dane dotyczące środowiska stanowią bardzo
ważne źródło informacji dla potrzeb tworzenia nowych produktów i
usług. Dyrektywa INSPIRE odgrywa podobną rolę w zakresie danych
przestrzennych. Ponadto dyrektywa ISP ma istotne znaczenie dla
ogólnej spójności planowanego wspólnego systemu informacji o
środowisku.
1.3.3.
ISP a zintegrowana polityka morska
We wrześniu 2010 r. Komisja
opublikowała komunikat dla Parlamentu Europejskiego i Rady — Wiedza o
morzu 2020, mający na celu odblokowanie potencjału europejskiej
wiedzy o morzu. Wyrażone w nim trójelementowe podejście –
dążenie do zapewnienia możliwości łatwiejszego
i tańszego wykorzystywania wiedzy o morzu, propagowanie
konkurencyjności użytkowników danych o morzu oraz
pogłębianie wiedzy na temat mórz i oceanów Europy – jest zgodne z
polityką Komisji w zakresie ponownego wykorzystywania ISP i wzmacnia
ją.
1.3.4.
Polityka w zakresie ISP a wspólna polityka
transportowa
Jedną z 40 inicjatyw przedstawionych w
nowej białej księdze w sprawie transportu[6] jest promowanie rozwoju i
stosowania inteligentnych systemów interoperacyjnego i multimodalnego
ustalania harmonogramów, informacji, rezerwacji przez internet
oraz inteligentnych biletów. Inicjatywa ta jest bezpośrednio
związana z planem działania[7]
na rzecz wdrażania inteligentnych systemów transportowych (ITS) w
transporcie drogowym oraz interfejsów łączących je z innymi
rodzajami transportu, przyjętym przez Komisję w grudniu 2008 r.,
i z dyrektywą 2010/40/UE[8]
z dnia 7 lipca 2010 r. w sprawie ram wdrażania inteligentnych systemów
transportowych w obszarze transportu drogowego oraz interfejsów z innymi
rodzajami transportu. Celem tych dwóch instrumentów jest przyspieszenie i
koordynacja wdrażania aplikacji ITS, w tym dostępnych na terenie
całej Unii usług informacyjnych w czasie rzeczywistym
dotyczących ruchu i dostępnych na terenie całej Unii usług
w zakresie informacji o podróżach. Zgodnie z dyrektywą 2010/40/UE Komisja
przyjmuje wiążące specyfikacje w celu „zapewnieni[a]
dostępnych na terenie całej Unii usług informacyjnych
w czasie rzeczywistym dotyczących ruchu” oraz „zapewnieni[a]
dostępnych na terenie całej Unii usług w zakresie informacji o
podróżach” w związku z udostępnianiem informacji o przepisach
ruchu drogowego przez organy ds. transportu i koniecznością
zapewnienia podmiotom prywatnym dostępu do stosownych danych publicznych. Tego rodzaju specyfikacje, a także, w
uzupełnieniu, ewentualny wniosek ustawodawczy mający zapewnić
dostęp do publicznych informacji o transporcie i
możliwość ich ponownego wykorzystywania, mogłyby
wnieść istotny wkład w politykę Komisji w zakresie
ponownego wykorzystywania ISP, zapewniając obywatelom lub
przedsiębiorstwom prawo dostępu i prawo do ponownego
wykorzystywania informacji na temat ruchu drogowego lub publicznych informacji
o transporcie dla potrzeb nowych produktów i usług opartych na wysoce
dynamicznej treści takich danych. Jest to zgodne z polityką Komisji w
zakresie ponownego wykorzystywania ISP.
1.3.5.
Polityka w zakresie ISP a inicjatywa w sprawie
otwartego dostępu do informacji naukowej
Celem Komisji w obszarze informacji naukowej
jest maksymalizacja korzyści związanych z technologiami
informacyjnymi (internet, sieci superkomputerów, eksploracja danych) pod
kątem lepszego dostępu i łatwiejszego ponownego wykorzystywania
informacji naukowej. Celem polityki „otwartego dostępu” jest
udostępnienie czytelnikowi w sieci artykułów naukowych i danych
badawczych bez ograniczeń. Komisja zamierza podjąć
działania w celu promocji udostępniania i ochrony informacji
naukowej, w tym publikacji i danych pochodzących z projektów badawczych
finansowanych z budżetu Unii. Cele Komisji w tym obszarze są
ściśle powiązane z celami dyrektywy ISP – w obydwu przypadkach
dotyczą one zapewnienia w Europie szerszego dostępu do informacji
publicznych i możliwości ich ponownego wykorzystywania.
1.3.6.
Polityka w zakresie ISP a polityka w zakresie
digitalizacji i dziedzictwa kulturowego
Digitalizacja zasobów kulturowych promuje dostęp do kultury
poprzez zapewnianie łatwiejszej, powszechnej dostępności
europejskiego dziedzictwa kulturowego przechowywanego przez europejskie
instytucje kulturalne – książek, map, materiałów
dźwiękowych, filmów, rękopisów, obiektów muzealnych itp. – dla
celów zawodowych, naukowych i rozrywkowych. Jednocześnie, dzięki
digitalizacji zasoby te stają się trwałym aktywem gospodarki
cyfrowej, stwarzając wiele szans dla innowacji, choć pełne
wykorzystanie cyfrowych dóbr kultury wciąż znajduje się w fazie
embrionalnej. Badane są modele biznesowe, a działania komercyjne
dopiero się rozpoczynają. Cel polegający na zapewnieniu
szerokiej dostępności informacji sektora publicznego (dyrektywa ISP)
i cel polegający na udostępnieniu zdigitalizowanych dóbr kultury na
potrzeby kreatywnej i innowacyjnej przedsiębiorczości (polityka
digitalizacji) są całkowicie spójne i wzajemnie się
uzupełniają oraz pozostają całkowicie zgodne z Europejską
agendą kultury i planem prac Rady w obszarze kultury.
2.
WYNIKI KONSULTACJI Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI ORAZ OCENY SKUTKÓW
2.1.1.
Konsultacje społeczne
Przeprowadzono szerokie internetowe konsultacje
społeczne w sprawie przeglądu dyrektywy, zgodnie z przyjętymi standardami
Komisji. Konsultacje toczyły się w dniach od 9 września 2010 r.
do 30 listopada 2010 r. Informację w tej sprawie opublikowano na stronie
internetowej Komisji „Twój głos w Europie”:
(http://ec.europa.eu/yourvoice/ipm/forms/dispatch?form=psidirective2010). Po rozpoczęciu otwartych konsultacji
wydana została informacja dla prasy. Rozpoczęcie konsultacji
ogłoszono również na portalu Twitter, na stronie internetowej Komisji
dotyczącej ISP w ramach społeczeństwa informacyjnego
(http://ec.europa.eu/information_society/policy/psi/index_en.htm),
a także na portalu ePSIplatform[9].
Ponadto o konsultacjach powiadomiono zainteresowane strony, zapraszając je
do przedstawienia własnego stanowiska za pośrednictwem swoich
stowarzyszeń lub indywidualnie za pośrednictwem poczty
elektronicznej. Wszystkie zainteresowane strony, w tym instytucje
rządowe i samorządowe, właściciele treści z sektora
publicznego (w tym z sektorów obecnie wyłączonych), komercyjni i
niekomercyjni ponowni użytkownicy, eksperci, naukowcy i obywatele,
zostali zaproszeni do wniesienia własnego wkładu. W wyniku konsultacji udzielono 598 odpowiedzi,
które opublikowano na stronie internetowej Komisji poświęconej ISP[10]. Zakres odpowiedzi
obejmował wszystkie rodzaje podmiotów występujących w ramach
łańcucha wartości ISP: właścicieli treści ISP (8 %),
inne organy publiczne nieposiadające ISP (4 %), ponownych
użytkowników ISP (13 %), naukowców i ekspertów (23 %),
obywateli (48 %) oraz respondentów sklasyfikowanych jako „pozostali” (4 %). Respondenci
w znacznej większości sygnalizowali, iż w ramach ponownego
wykorzystywania ISP nie osiągnięto pełnego potencjału, i
popierali dalsze działania w celu stymulacji ponownego wykorzystywania i
promowania transgranicznego dostarczania produktów i świadczenia
usług opartych na ISP. Wielu respondentów opowiedziało się za
zmianami dyrektywy – od ok. 40 % właścicieli treści ISP do
ponad 70 % ponownych użytkowników. Propozycje dotyczące zmian
ustawodawczych i dodatkowych wytycznych z zakresu „prawa miękkiego” nie
różniły się istotnie w poszczególnych kategoriach respondentów,
przy czym większość opowiadała się za zmianą
ogólnej zasady w celu ustanowienia prawa do ponownego wykorzystywania i za przyjęciem
środków dodatkowych (w celu otwarcia zasobów danych publicznych i
umożliwienia ich ponownego wykorzystywania, np. wykazów dostępnych
dokumentów, uproszczonych warunków udzielania lub rezygnacji z licencji,
obliczania opłat w oparciu o koszty krańcowe itp.). Wszyscy
respondenci poświęcili wiele uwagi sprawie opłat. Z wielu
odpowiedzi wynika jednoznacznie, że konieczne są wytyczne w sprawie
wielu kwestii dotyczących opłat, w tym strategii naliczania
opłat i nieodpłatnego dostępu, a także dopuszczalnych
taryf. Pobieranie opłat za ponowne wykorzystywanie pod kątem
pełnego lub częściowego zwrotu kosztów nie zyskało poparcia
zainteresowanych stron. Respondenci często wskazywali potrzebę zakazu
opłat lub wyjaśnienia pojęcia „rozsądnego zwrotu z
inwestycji”. Większość respondentów opowiedziała się
za nieodpłatnością ponownego wykorzystywania w celach niekomercyjnych.
We wszystkich kategoriach respondentów przedstawiono argumenty za i przeciw
rozwiązaniu opartemu na kosztach krańcowych – w tej kwestii brak jest
konsensu. Wreszcie,
respondenci ze wszystkich sektorów na ogół wskazywali potrzebę zapewnienia
wsparcia i opracowania środków wdrożeniowych w celu promowania
ponownego wykorzystywania ISP, w tym także ponad granicami. Zakres takich
środków sięga od wytycznych dotyczących wielu tematów (licencje,
opłaty, jakość danych) po wsparcie przy tworzeniu krajowych
portali danych oraz jednego punktu dostępu do danych dla Europy. Podsumowując,
na podstawie odpowiedzi udzielonych w ramach powyższych konsultacji
można zauważyć, iż w porównaniu z przeglądem z
roku 2009 w wielu państwach członkowskich dokonał się
postęp w zakresie kultury ponownego wykorzystywania (szczególnie w Zjednoczonym
Królestwie, Francji i Danii). Wiele pozostaje jednak do zrobienia w celu
zmaksymalizowania potencjału ponownego wykorzystywania ISP i pełnego
wykorzystania zasad ustanowionych dyrektywą ISP z 2003 r., której przepisy
w kilku przypadkach wymagają zmiany lub wyjaśnienia. Ponadto brak
konsensu lub określonych trendów wśród respondentów w związku ze
sprawą opłat za ponowne wykorzystywanie ISP pokazuje, że
żadne rozwiązanie uniwersalne nie będzie tu wystarczające,
i że należy uwzględnić potrzeby zarówno
właścicieli ISP, jak i ponownych użytkowników ISP, aby nie
zaszkodzić ponownemu wykorzystywaniu danych. Otrzymane
odpowiedzi wzięto pod uwagę w ramach oceny wariantów, której efektem
jest pakiet środków ustawodawczych i środków z zakresu „prawa
miękkiego” zawartych w niniejszym wniosku.
2.1.2.
Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy specjalistycznej
W ciągu ostatnich kilku lat Komisja
przeprowadziła następujące analizy w celu oceny różnych
aspektów rynku ponownego wykorzystywania ISP, łącznie z wyceną
ekonomiczną: MEPSIR (Measuring European Public Sector Information
Resources [Pomiar europejskich zasobów informacji sektora publicznego])[11], analizę w sprawie umów o
wyłączności[12],
analizy wskaźników ekonomicznych i przykładów modeli wyceny ISP[13], analizę modeli wyceny ISP
(Deloitte, dotychczas nieopublikowana), analizę wartości rynkowej ISP
(Vickery, dotychczas nieopublikowana) oraz analizę w sprawie ponownego
wykorzystywania dorobku kulturowego[14]. W ramach analiz dokonano pomiaru wykorzystania
ISP w państwach członkowskich, oszacowano ogólne rozmiary rynku ISP w
Unii (w roku 2006 i w latach 2010-2011), oceniono istnienie ewentualnych umów o
wyłączności zawartych przez organy sektora publicznego na
podstawie art. 11 dyrektywy, zbadano aktualne zmiany w obszarze ISP w
państwach członkowskich, zarekomendowano wskaźniki ekonomiczne
dla celów pomiaru ponownego wykorzystywania ISP, oceniono różne modele
podaży i opłat z tytułu ISP oraz przedstawiono przegląd
wykorzystywania ISP w sektorze kulturalnym. Analizy dostarczyły cennych danych
ekonomicznych dla potrzeb ustalenia najodpowiedniejszych wariantów zmiany
dyrektywy ISP. Ponadto Komisja uzyskała istotną
analizę prawną w oparciu o badanie przeprowadzone w ramach sieci
tematycznej LAPSI[15]
(Legal Aspects of Public Sector Information [Aspekty prawne informacji sektora
publicznego]), dotyczącą prawnych implikacji określonych kwestii
związanych z ponownym wykorzystywaniem ISP, takich jak wyjątki od
domyślnej zasady naliczania opłat w oparciu o koszty krańcowe,
pojęcie „zadania publicznego” i niedyskryminacji, zasadność
objęcia zakresem dyrektywy ISP przedsiębiorstw publicznych oraz
warunki licencji. Wreszcie, zgromadzono dodatkowe dane w oparciu
o sieci kontaktów, współpracę, koordynację i działania z
zakresu podnoszenia świadomości w relacji z państwami
członkowskimi i zainteresowanymi stronami. Szeroko rozumianych danych na
temat ISP z terenu całej Unii dostarcza portal ePSIplatform[16].
2.1.3.
Ocena skutków
W ramach oceny skutków przeanalizowano 5
wariantów rozwiązania rozpoznanych problemów, tj. niedostatecznej
jasności i przejrzystości przepisów dotyczących ponownego
wykorzystywania ISP, zablokowanych źródeł informacji, nadmiernych
opłat, braku równych szans, niedostatecznego egzekwowania przepisów
dotyczących ponownego wykorzystywania i braku spójnego podejścia
wśród państw członkowskich. Oprócz uchylenia dyrektywy, warianty
można zasadniczo podzielić na dwie kategorie, tj. warianty
przewidujące zachowanie obecnych przepisów oraz warianty przewidujące
zmiany – od prostych korekt technicznych po istotną nowelizację
przepisów. Wariant nr 1: Zachowanie dotychczasowej
polityki: brak zmian dyrektywy (wariant podstawowy) W kontekście ponownego wykorzystywania
informacji sektora publicznego wariant „zachowania dotychczasowej polityki”
oznaczałby, iż w dalszym ciągu miałyby zastosowanie obecne
przepisy dyrektywy i krajowe instrumenty transponujące. Wariant nr 2: Zaprzestanie
dotychczasowych działań unijnych: uchylenie dyrektywy ISP Dyrektywa ISP określiła podstawowe
warunki ponownego wykorzystywania ISP w całej Unii
oraz spowodowała zmianę polityki i ustawodawstwa w
państwach członkowskich. Brak dyrektywy pozwoliłby państwom
członkowskim na uchylenie lub zmianę krajowych przepisów wykonawczych
dotyczących ponownego wykorzystywania ISP. W rezultacie doprowadziłoby
to do skutecznego zniesienia wszystkich obowiązków regulacyjnych zawartych
obecnie w dyrektywie i instrumentach transponujących. Wariant nr 3: Środki z zakresu
„prawa miękkiego” Instrumenty tego rodzaju, np. wytyczne i
zalecenia Komisji, zapewniają dodatkowe informacje lub interpretację
niektórych przepisów dyrektywy ISP. Środki z zakresu „prawa
miękkiego” obejmowałyby np. zalecenia w sprawie przepisów
dotyczących licencji, wytyczne w sprawie formatów technicznych lub
wytyczne w sprawie obliczania cen (w tym obliczania kosztów krańcowych). Wariant nr 4: Zmiany ustawodawcze Ten wariant polega na zmianie meritum
dyrektywy, tj. praw i obowiązków ustanowionych jej przepisami. Obejmuje
on: i) rozszerzenie zakresu dyrektywy na obecnie wyłączone sektory (instytucje
kulturalne, edukacyjne i badawcze oraz na nadawców publicznych), ii)
wprowadzenie zasady naliczania opłat w oparciu o koszty krańcowe,
z ewentualnymi wyjątkami, iii) zmianę zasady ogólnej w celu
zapewnienia możliwości ponownego wykorzystywania dostępnych
dokumentów, iv) wprowadzenie wymogu publikacji danych w formatach przeznaczonych
do odczytu komputerowego, v) wprowadzenie wymogu wyznaczenia niezależnego
organu regulacyjnego i zapewnienia skutecznego i wydajnego mechanizmu
odwoławczego, vi) odwrócenie ciężaru dowodu w zakresie
zgodności z wymogami dotyczącymi opłat, vii) wprowadzenie
wymogu zdefiniowania zakresu „zadania publicznego” wyłącznie poprzez
środki ustawodawcze. Wariant nr 5: Rozwiązanie pakietowe Ten wariant łączyłby zmiany
merytoryczne ram prawnych ponownego wykorzystywania (wariant nr 4) z
dodatkowymi wytycznymi w sprawie zasad, jakie powinny być stosowane przez
organy krajowe w czasie ich wdrażania na poziomie krajowym (wariant nr 3). Wyniki oceny skutków W ramach oceny skutków zestawiono
możliwość zapewnienia przez produkty i usługi oparte na ISP
gospodarczych i społecznych korzyści wszystkim konsumentom z
gospodarczymi i społecznymi kosztami wynikającymi z ewentualnej
utraty przychodu ze względu na udostępnienie danych publicznych dla
ponownego wykorzystywania nieodpłatnie lub za niewielką
opłatą. Szczególną uwagę zwrócono na fakt, że
każda polityka w tym obszarze musi zapewnić równe szanse w relacji
pomiędzy hybrydowymi organami publicznymi zajmującymi się
ponownym wykorzystywaniem danych, które same wytwarzają lub gromadzą
przy użyciu środków publicznych, do celów komercyjnych, a ich
konkurentami prywatnymi, a także na to, by sektor publiczny nie
został obarczony nieproporcjonalnymi obciążeniami, co
zagroziłoby wytwarzaniu ISP oraz związanym z nimi inwestycjom i
innowacjom. Zgodnie
z przeprowadzoną oceną brak zmian dotychczasowych ram prawnych
(wariant nr 1) zwiększy prawdopodobieństwo wystąpienia różnic
w podejściach na poziomie krajowym, czego efektem byłaby
niepewność regulacyjna i zakłócające konkurencję
warunki na rynku wewnętrznym. Uchylenie
dyrektywy (wariant nr 2) zlikwidowałoby siatkę bezpieczeństwa,
jaką na poziomie unijnym zapewniają reguły minimalne
dotyczące ISP. Pozostawienie państwom członkowskim swobody
działania w obszarze uprzednio regulowanym przez zharmonizowane przepisy
unijne spowodowałoby wzrost niepewności prawa i różnice w
zakresie podejścia krajowego, ze szkodą dla konkurencji i rynku
wewnętrznego w zakresie ponownego wykorzystywania ISP. Uchylenie dyrektywy
byłoby również całkowicie niezgodne z pokrewnymi
inicjatywami dotyczącymi dostępności i możliwości
ponownego wykorzystywania danych realizowanymi na poziomie unijnym i krajowym. Przyjęcie
wyłącznie środków z zakresu prawa miękkiego (wariant nr 3)
ułatwi stosowanie przepisów dyrektywy ISP dotyczących licencji i
opłat, ale pomimo tego zwiększy prawdopodobieństwo wystąpienia
różnic w zakresie podejścia na poziomie krajowym, czego efektem
będzie niepewność regulacyjna i zakłócające
konkurencję warunki na rynku wewnętrznym. Zmiana
obecnych przepisów dyrektywy (wariant nr 4) pomoże stworzyć bardziej
przyjazne dla ponownego wykorzystywania ramy regulacyjne: rozszerzy ona zakres
stosowania dyrektywy poprzez włączenie dorobku kulturowego, stworzy
możliwy do wykonania unijny tytuł prawny do ponownego wykorzystywania
ISP, obniży wysokość opłat za ponowne wykorzystywanie ISP,
zwiększy skuteczność mechanizmu odwoławczego w zakresie
egzekwowania prawa do ponownego wykorzystywania oraz zapewni równiejsze szanse
w relacji organów publicznych konkurujących z ponownymi
użytkownikami z sektora prywatnego. Stanowisko takie obarczone jest jednak
ryzykiem wystąpienia różnic – i niepewności prawa – w zakresie
stosowania poszczególnych przepisów, w szczególności przepisów
dotyczących obliczania kosztów i warunków licencji. Powiązanie zmian ustawodawczych ze
środkami z zakresu prawa miękkiego (wariant nr 5) łączy
korzyści wariantów nr 3 i 4. Zapewni ono zatem ujednolicenie krajowych
podejść regulacyjnych sprzyjających ponownemu wykorzystywaniu w skali
całego rynku wewnętrznego, zwiększając tym samym
pewność prawa, wzmacniając bodźce i zmniejszając
bariery dla ponownego wykorzystywania ISP. Analiza przeprowadzona w ramach
oceny skutków pokazuje, że ten wariant zapewnia najlepszą
równowagę pomiędzy promocją ponownego wykorzystywania ISP,
harmonizacją i pewnością prawa w świetle uwarunkowań
krajowych.
3.
ASPEKTY PRAWNE WNIOSKU
3.1.
Podstawa prawna
Dyrektywa ISP została przyjęta na
podstawie art. 114 TFUE (95 TWE) z uwagi na to, iż jej przedmiotem
było właściwe funkcjonowanie rynku wewnętrznego i swobodny
przepływ usług. Wszelkie zmiany dyrektywy muszą zatem
posiadać tę samą podstawę prawną.
3.2.
Pomocniczość i proporcjonalność
Dyrektywa ISP została przyjęta na
podstawie art. 114 TFUE (dawny art. 95 TWE). Nadrzędnym celem niniejszej
zmiany jest wyeliminowanie utrzymujących się i pojawiających
się różnic pomiędzy państwami członkowskimi w zakresie
wykorzystania informacji sektora publicznego, które utrudniają
pełną realizację potencjału gospodarczego tego zasobu. Cele
szczegółowe obejmują umożliwienie wytwarzania dostępnych w
całej Unii produktów i usług opartych na ISP, zapewnienie
efektywności transgranicznego wykorzystania ISP w ramach produktów i
usług o wartości dodanej, ograniczenie zakłóceń konkurencji
na rynku unijnym oraz przeciwdziałanie pogłębianiu się
różnic pomiędzy państwami członkowskimi dotyczących
podejścia do ponownego wykorzystywania ISP. Treść
niniejszego wniosku odpowiada powyższym celom. Znaczenie
gospodarcze ogólnodostępnych danych, szczególnie danych instytucji
rządowych i samorządowych, jako podstawy nowych usług i
produktów informacyjnych, znajduje obecnie znacznie szersze uznanie niż w
roku 2002, kiedy Komisja przedstawiła wniosek w sprawie dyrektywy.
Choć podstawowe ramowe zasady wykorzystywania informacji sektora
publicznego zostały zharmonizowane na poziomie unijnym, pozostało do
rozwiązania kilka kwestii oraz pojawiło się kilka nowych
problemów. W rezultacie istniejące ramy prawne
uznawane są przez zainteresowane strony za już niewystarczające
do zapewnienia jak największych potencjalnych korzyści z zasobów
danych publicznych w Europie. Wraz z rozwojem działań w obszarze ISP
niektóre z obecnych przepisów merytorycznych stały się przeszkodą
dla rozwoju działań opartych na ponownym wykorzystywaniu ISP,
prowadząc do rozdrobnienia rynku wewnętrznego. Obecny system naliczania opłat w oparciu
o zwrot kosztów, na który zezwalają przepisy dyrektywy, jest uznawany za
nieodpowiedni z punktu widzenia stymulacji działań opartych na
ponownym wykorzystywaniu danych publicznych. Wyłącznie harmonizacja
na poziomie unijnym może zapewnić zgodność domyślnej
zasady naliczania opłat i wyjątków od niej w całej Unii w
celu stymulacji działań z zakresu ponownego wykorzystywania. Ponadto
w niektórych państwach członkowskich organom publicznym
przysługuje swoboda uznania w kwestii zezwolenia na ponowne
wykorzystywanie[17].
W rezultacie „pomiędzy państwami członkowskimi brak jest
harmonizacji w kwestii ponownego wykorzystywania danych publicznych, co
może również dotyczyć (publicznych) danych o ruchu”[18]. Niezbędne jest
działanie na poziomie unijnym w celu zagwarantowania np.
możliwości ponownego wykorzystywania wartościowych danych
podstawowych sektora publicznego we wszystkich państwach
członkowskich oraz w celu usunięcia utrudnień dla rozwoju
innowacyjnych produktów i usług ze strony poszczególnych organów
publicznych prowadzących działalność komercyjną. Ponadto
występujące w wielu państwach członkowskich trudności
w zakresie skutecznego dochodzenia roszczeń w przypadku naruszenia
przepisów dotyczących ponownego wykorzystywania ISP zniechęcają
ponownych użytkowników do angażowania się w ambitne projekty z
zakresu ponownego wykorzystywania w całej Unii. Dalsza
harmonizacja podstawowej zasady, systemu naliczania opłat, zakresu i
mechanizmów egzekwowania w celu zmniejszenia rozdrobnienia rynku
wewnętrznego i stymulowania transgranicznych produktów i usług
opartych na ISP nie może zostać osiągnięta
wyłącznie na poziomie państwa członkowskiego. W
odniesieniu do zakresu, celem zmiany nie jest bezpośrednie lub
pośrednie uregulowanie kwestii prawa dostępu do dokumentów
publicznych, co pozostaje wyłączną kompetencją państw
członkowskich. Zmienione przepisy miałyby zastosowanie do ponownego
wykorzystywania dokumentów w sytuacji, gdy są one ogólnie dostępne, w
tym także na podstawie krajowych przepisów dotyczących dostępu. Przedmiotem
zmiany nie jest również uregulowanie kwestii przetwarzania danych
osobowych przez organy sektora publicznego ani kwestii statusu praw
własności intelektualnej, na które zmiana nie wpływa w zakresie
szerszym, niż ma to miejsce w ramach dotychczasowych przepisów dyrektywy. Bez
ukierunkowanych działań na poziomie unijnym, działania
regulacyjne na poziomie krajowym, które rozpoczęły się już
w wielu państwach członkowskich, mogłyby spowodować
nasilenie się dotychczasowych istotnych różnic. Tego rodzaju
istniejące przepisy krajowe, przy braku dalszej harmonizacji,
będą zakłócać funkcjonowanie rynku wewnętrznego. Natomiast
działania unijne ograniczają się do eliminacji stwierdzonych
przeszkód lub przeciwdziałania im. 2011/0430 (COD) Wniosek DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY zmieniająca dyrektywę 2003/98/WE w
sprawie ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego
(Tekst mający znaczenie dla EOG) PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII
EUROPEJSKIEJ, uwzględniając Traktat o
funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 114, uwzględniając wniosek Komisji
Europejskiej, po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego
parlamentom narodowym, uwzględniając opinię
Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego[19], uwzględniając opinię Komitetu
Regionów[20], stanowiąc zgodnie ze zwykłą
procedurą ustawodawczą, a także mając na uwadze, co
następuje: (1)
Dyrektywa 2003/98/WE Parlamentu Europejskiego i
Rady z dnia 17 listopada 2003 r. w sprawie ponownego wykorzystywania informacji
sektora publicznego[21]
ustanawia minimalny zestaw reguł określających ponowne
wykorzystywanie oraz praktyczne środki ułatwiające ponowne
wykorzystywanie istniejących dokumentów będących w posiadaniu organów
sektora publicznego państw członkowskich. (2)
Polityka otwartego dostępu do danych
propagująca szeroką dostępność i ponowne
wykorzystywanie informacji sektora publicznego do celów prywatnych
i komercyjnych, przy minimalnych ograniczeniach prawnych, technicznych lub
finansowych bądź ich braku, może odegrać ważną
rolę w zapoczątkowaniu rozwoju nowych usług opartych o
nowatorskie sposoby łączenia i użytkowania takich informacji.
Wymaga to jednak równych szans na poziomie unijnym pod kątem
możliwości zezwalania na ponowne wykorzystywanie dokumentów, czego
nie można osiągnąć pozostawiając tę kwestię
w obszarze zróżnicowanych przepisów i praktyk państw
członkowskich lub zainteresowanych organów publicznych. (3)
Dopuszczenie ponownego wykorzystywania dokumentów
będących w posiadaniu organów sektora publicznego stanowi
wartość dodaną dla ponownych użytkowników,
użytkowników końcowych oraz dla ogółu społeczeństwa, a
w wielu przypadkach – dla samego organu sektora publicznego, zapewniając
informację zwrotną od ponownych użytkowników i użytkowników
końcowych, która pozwala posiadaczowi na poprawę jakości
gromadzonych informacji. (4)
Od czasu przyjęcia pierwszych przepisów
dotyczących informacji sektora publicznego w 2003 r. nastąpiła
eksplozja ilości danych na świecie, w tym danych publicznych,
oraz generowane są i gromadzone nowe rodzaje danych.
Jednocześnie jesteśmy świadkami ciągłej rewolucji w
dziedzinie technologii służących do analizy, wykorzystywania i
przetwarzania danych. Szybko postępująca ewolucja technologiczna umożliwia
tworzenie nowych usług i zastosowań w oparciu o wykorzystywanie,
agregację i łączenie danych. Przepisy przyjęte w 2003 r.
nie dotrzymują już kroku tak szybkim zmianom, w wyniku czego powstaje
ryzyko niewykorzystania gospodarczych i społecznych możliwości,
jakie zapewnia ponowne wykorzystywanie danych publicznych. (5)
Jednocześnie państwa członkowskie
opracowały politykę ponownego wykorzystywania na podstawie dyrektywy 2003/98/WE,
a niektóre z nich przyjęły ambitne podejście w kwestii otwartego
dostępu do danych w celu ułatwienia obywatelom i przedsiębiorcom
ponownego wykorzystywania dostępnych danych publicznych w zakresie
szerszym niż określony w dyrektywie poziom minimalny. Aby
różnice w przepisach poszczególnych państw członkowskich nie
stanowiły bariery dla transgranicznego oferowania produktów
i usług, oraz aby zapewnić możliwość ponownego
wykorzystywania porównywalnych zestawów danych publicznych w ramach opartych na
nich paneuropejskich zastosowań, wymagana jest również minimalna
harmonizacja w kwestii tego, jakie dane publiczne są udostępniane dla
ponownego wykorzystywania na rynku wewnętrznym informacji, zgodnie z odnośnym
systemem dostępu. (6)
Dyrektywa 2003/98/WE nie zawiera obowiązku
zezwolenia na ponowne wykorzystywanie dokumentów. Decyzja w sprawie zezwolenia
na ponowne wykorzystywanie pozostaje w gestii zainteresowanych państw
członkowskich lub organów publicznych. Jednocześnie dyrektywa
odwołuje się do krajowych przepisów dotyczących dostępu do
dokumentów. Niektóre państwa członkowskie wyraźnie połączyły
prawo do ponownego wykorzystywania z takim prawem dostępu, tak iż
wszystkie ogólnodostępne dokumenty mogą być ponownie
wykorzystywane. W innych państwach członkowskich związek
między tymi dwoma zestawami przepisów jest mniej wyraźny, co jest
źródłem niepewności prawa. (7)
W związku z powyższym dyrektywa 2003/98/WE
powinna nałożyć na państwa członkowskie obowiązek
zapewnienia możliwości ponownego wykorzystywania wszystkich
ogólnodostępnych dokumentów. Ze względu na fakt, iż stanowi to
ograniczenie praw własności intelektualnej twórców dokumentów, zakres
takiego związku pomiędzy prawem dostępu a prawem do
użytkowania powinien zostać ograniczony do tego, co jest absolutnie
niezbędne dla osiągnięcia celów wprowadzenia takiego
obowiązku. W tym kontekście, biorąc pod uwagę ustawodawstwo
Unii i państw członkowskich oraz zobowiązania
międzynarodowe Unii, szczególnie wynikające z konwencji
berneńskiej o ochronie dzieł literackich i artystycznych oraz z porozumienia
w sprawie handlowych aspektów praw własności intelektualnej (porozumienie
TRIPS), dokumenty, do których prawa własności intelektualnej
posiadają osoby trzecie, powinny zostać wyłączone z zakresu
dyrektywy 2003/98/WE. W przypadku, gdy pierwotnym posiadaczem dokumentu
będącego w posiadaniu bibliotek (w tym bibliotek uniwersyteckich),
muzeów i archiwów, który wciąż podlega ochronie praw
własności intelektualnej, była osoba trzecia, dokument taki
powinien być uznawany dla celów niniejszej dyrektywy za dokument, do
którego prawa własności intelektualnej nadal posiada osoba trzecia. (8)
Stosowanie dyrektywy 2003/98/WE powinno
pozostawać bez uszczerbku dla praw, jakie mogą przysługiwać
pracownikom organów sektora publicznego na mocy przepisów krajowych. (9)
Ponadto w każdym przypadku udostępnienia
dokumentu dla ponownego wykorzystywania zainteresowany organ sektora
publicznego powinien zachować prawo do wykorzystywania takiego dokumentu. (10)
Zakres stosowania dyrektywy zostaje rozszerzony na
biblioteki (w tym biblioteki uniwersyteckie), muzea i archiwa. Dyrektywa nie ma
zastosowania do innych instytucji kulturalnych, takich jak opery, balety lub
teatry, oraz nie ma również zastosowania do archiwów stanowiących
część takich instytucji. (11)
Aby ułatwić ponowne wykorzystywanie,
organy sektora publicznego powinny udostępniać dokumenty przy
wykorzystaniu formatów przeznaczonych do odczytu komputerowego i wraz z ich
metadanymi, tam gdzie to możliwe i właściwe, w formacie
zapewniającym interoperacyjność, np. poprzez przetwarzanie ich w
sposób zgodny z zasadami, jakim podlegają wymogi zgodności i
możliwości stosowania dotyczące informacji przestrzennej określone
w dyrektywie 2007/2/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 marca 2007 r.
ustanawiającej infrastrukturę informacji przestrzennej we Wspólnocie
Europejskiej (INSPIRE)[22]. (12)
W przypadku gdy za ponowne wykorzystywanie
dokumentów pobierane są opłaty, powinny one z zasady ograniczać
się do kosztów krańcowych poniesionych w związku z ich
reprodukcją i rozpowszechnianiem, z wyjątkiem indywidualnych
przypadków uzasadnionych obiektywnymi, przejrzystymi i możliwymi do
sprawdzenia kryteriami. Należy zwrócić uwagę na to, aby nie
zakłócić normalnego funkcjonowania organów sektora publicznego, które
pokrywają znaczą część swoich kosztów operacyjnych
związanych z wykonywaniem zadań będących w interesie
publicznym z dochodów uzyskanych z tytułu przysługujących im
praw własności intelektualnej. Ciężar dowodu w kwestii
wykazania, iż opłaty odzwierciedlają koszty i mieszczą
się w odnośnych limitach, powinien spoczywać na organie sektora
publicznego, który pobiera opłaty za ponowne wykorzystywanie dokumentów. (13)
W związku z wszelkimi przypadkami ponownego
wykorzystywania dokumentu organy sektora publicznego mogą, w miarę
możliwości, określać warunki, jakie powinien
spełnić ponowny użytkownik, takie jak obowiązek podania
źródła. Wszelkie licencje na ponowne wykorzystywanie informacji
sektora publicznego powinny w każdym przypadku ograniczać
ponowne wykorzystywanie w możliwie najmniejszym stopniu. Istotną
rolę mogą tu odegrać również otwarte licencje dostępne
w internecie, które przyznają szersze prawa do ponownego wykorzystywania
bez ograniczeń technologicznych, finansowych lub geograficznych, i które wykorzystują
otwarte formaty danych. Z tego względu państwa członkowskie
powinny propagować wykorzystywanie otwartych licencji organów
rządowych i samorządowych. (14)
Prawidłowe wdrożenie niektórych elementów
niniejszej dyrektywy, takich jak środki odwoławcze,
zgodność z zasadami naliczania opłat i obowiązki
sprawozdawcze, wymaga nadzoru ze strony niezależnych organów do spraw
ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego. W celu zapewnienia
spójności podejść na poziomie unijnym należy
propagować koordynację pomiędzy niezależnymi organami,
szczególnie poprzez wymianę informacji na temat najlepszych praktyk i polityki
ponownego wykorzystywania danych. (15)
Z uwagi na to, że cel dyrektywy, tj.
umożliwienie tworzenia dostępnych w całej Unii produktów i
usług informacyjnych w oparciu o dokumenty sektora publicznego,
zapewnianie skutecznego transgranicznego użytkowania dokumentów sektora
publicznego przez przedsiębiorstwa prywatne dla potrzeb produktów i
usług informacyjnych o wartości dodanej oraz ograniczenie
zakłóceń konkurencji na rynku unijnym, nie może być
wystarczającym stopniu osiągnięty przez państwa
członkowskie, a tym samym, ze względu na swoisty paneuropejski zakres
proponowanego działania, cel ten można łatwiej zrealizować
na poziomie unijnym, Unia może przyjąć środki w oparciu o
zasadę pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu
o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadami
proporcjonalności określonymi w tym samym artykule, dyrektywa nie
wykracza poza to, co niezbędne dla osiągnięcia tych celów. (16)
Niniejsza dyrektywa uwzględnia prawa
podstawowe i zasady uznane w szczególności w Karcie praw podstawowych Unii
Europejskiej, w tym prawo własności (art. 17). Żaden z przepisów
niniejszej dyrektywy nie powinien być interpretowany lub wdrażany w
sposób, który nie jest zgodny z Europejską Konwencją Praw
Człowieka. (17)
Należy zadbać o to, by państwa
członkowskie (zob. motyw 19) informowały Komisję o skali
ponownego wykorzystywania informacji sektora publicznego, warunków ich
udostępniania oraz prac niezależnego organu. W celu zapewnienia
spójności podejść na poziomie unijnym należy
propagować koordynację pomiędzy niezależnymi organami,
szczególnie poprzez wymianę informacji na temat najlepszych praktyk
i polityki w zakresie ponownego wykorzystywania danych. (18)
Komisja powinna udzielić państwom
członkowskim pomocy przy wdrażaniu dyrektywy w sposób spójny poprzez
wydanie wytycznych, szczególnie w sprawie opłat i obliczania kosztów,
zalecanych warunków licencji oraz formatów, po konsultacji z zainteresowanymi
stronami. (19)
Zgodnie ze wspólną deklaracją
polityczną państw członkowskich i Komisji dotyczącą
dokumentów wyjaśniających z dnia [data] państwa
członkowskie zobowiązały się, że do swoich
zgłoszeń środków transpozycji będą, w uzasadnionych
przypadkach, dołączać dokument lub dokumenty
wyjaśniające związek pomiędzy elementami danej dyrektywy a
odpowiadającymi im częściami krajowych środków
transpozycji. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy ustawodawca uznaje
przekazanie takich dokumentów za uzasadnione. (20)
Należy zatem odpowiednio zmienić
dyrektywę 2003/98/WE, PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ
DYREKTYWĘ: Artykuł 1
Zmiany w dyrektywie 2003/98/WE W dyrektywie 2003/98/WE wprowadza się
następujące zmiany: 1.
Zmiany w art. 1 (Przedmiot i zakres): 1) ust. 2 lit. a) otrzymuje brzmienie: „a) dokumentów, których dostarczanie jest
działalnością leżącą poza zakresem zadań
publicznych zainteresowanych organów sektora publicznego określonych
prawem lub innymi wiążącymi regułami w danym państwie
członkowskim;”; 2) ust. 2 lit. e) otrzymuje brzmienie: „e) dokumentów będących w
posiadaniu instytucji edukacyjnych i badawczych, takich jednostki
badawcze, włączając, jeśli to ich dotyczy, organizacje
ustanowione w celu przekazywania wyników badań, szkoły
i uniwersytety (z wyłączeniem bibliotek uniwersyteckich w
zakresie dokumentów innych niż dokumenty badawcze chronione przez prawa własności
intelektualnej osób trzecich); oraz”; 3) ust. 2 lit. f) otrzymuje brzmienie: „f) dokumentów
będących w posiadaniu instytucji kulturalnych innych niż
biblioteki, muzea i archiwa.”; 4) w ust. 4 wyraz „Wspólnoty” zastępuje
się wyrazem „Unii”; 5) na końcu ust. 5 dodaje się
zdanie w brzmieniu: „Przepisy niniejszej dyrektywy pozostają bez
uszczerbku dla ewentualnych autorskich praw majątkowych lub autorskich
praw osobistych przysługujących pracownikom organów sektora
publicznego na mocy przepisów krajowych.”. 2.
W art. 2 (Definicje) dodaje się punkt w
brzmieniu: „6) »przeznaczone do odczytu komputerowego«
oznacza, iż dokumenty cyfrowe są ustrukturyzowane w sposób odpowiedni
do wiarygodnego rozpoznawania przez aplikacje komputerowe poszczególnych
stwierdzeń faktów i ich wewnętrznej struktury.”. 3.
Artykuł 3 otrzymuje brzmienie: „Artykuł
3 Zasada
ogólna 1. Z zastrzeżeniem przepisów ust. 2, państwa
członkowskie zapewniają możliwość ponownego
wykorzystywania dokumentów, o których mowa w art. 1, do celów
komercyjnych lub niekomercyjnych zgodnie z warunkami określonymi w
rozdziałach III i IV. 2. W przypadku dokumentów, do których prawa
własności intelektualnej posiadają biblioteki (w tym biblioteki
uniwersyteckie), muzea i archiwa, państwa członkowskie
zapewniają, w sytuacji gdy dozwolone jest ponowne wykorzystywanie
dokumentów, możliwość ponownego wykorzystywania takich
dokumentów do celów komercyjnych lub niekomercyjnych zgodnie z warunkami
określonymi w rozdziałach III i IV.”. 4.
Zmiany w art. 4 (Wymagania stosowane przy
przetwarzaniu wniosków o ponowne wykorzystywanie): 1) na końcu ust. 3 dodaje się
zdanie w brzmieniu: „Do zamieszczenia takiego odniesienia nie
są jednak zobowiązane biblioteki (w tym biblioteki uniwersyteckie),
muzea i archiwa.”; 2) na końcu ust. 4 dodaje się
tekst w brzmieniu: „Środki odwoławcze obejmują
możliwość przeglądu przez niezależny organ
posiadający specjalne uprawnienia regulacyjne w zakresie ponownego
wykorzystywania informacji sektora publicznego, którego decyzje są
wiążące dla danego organu sektora publicznego.”. 5.
Zmiany w art. 5 (Dostępne formaty): 1) w ust. 1 sformułowanie „przy
wykorzystaniu środków elektronicznych” zastępuje się
sformułowaniem „w formacie przeznaczonym do odczytu komputerowego
i wraz z ich metadanymi”. 6.
Zmiany w art. 6 (Opłaty): 1) na początku artykułu dodaje
się ustępy w brzmieniu: „1. Jeżeli z tytułu
ponownego wykorzystywania dokumentów pobierane są opłaty,
całkowita kwota pobierana przez organy sektora publicznego ograniczona
jest do kosztów krańcowych poniesionych w związku z ich
reprodukcją i rozpowszechnianiem. 2. W wyjątkowych przypadkach, szczególnie
w przypadku, gdy znaczna część kosztów operacyjnych organów
sektora publicznego związanych z wykonywaniem zadań
będących w interesie publicznym jest generowana w związku
z wykorzystywaniem ich praw własności intelektualnej, organy
sektora publicznego mogą otrzymać zezwolenie na pobieranie opłat
przekraczających koszty krańcowe, zgodnie z obiektywnymi,
przejrzystymi i możliwymi do sprawdzenia kryteriami, o ile leży to w
interesie publicznym i z zastrzeżeniem zatwierdzenia przez niezależny
organ, o którym mowa w art. 4 ust. 4, oraz bez uszczerbku dla postanowień
ust. 3 i 4 niniejszego artykułu. 3. Niezależnie od
postanowień ust. 1 i 2, biblioteki (w tym biblioteki uniwersyteckie),
muzea i archiwa mogą pobierać opłaty przekraczające koszty
krańcowe z tytułu ponownego wykorzystywania posiadanych przez nie
dokumentów.”; 2) istniejący tekst art. 6 otrzymuje
oznaczenie ust. 4; 3) dodaje się ust. 5 w brzmieniu: „Ciężar dowodu w kwestii wykazania
zgodności opłat z niniejszym artykułem spoczywa na organie
sektora publicznego, który pobiera opłaty z tytułu ponownego
wykorzystywania.”. 7.
W art. 7 (Przejrzystość) po
sformułowaniu „obliczaniu opłat” dodaje się sformułowanie
„przewyższających koszty krańcowe”. 8.
Zmiany w art. 8: 1) ust. 1 otrzymuje brzmienie: „Organ sektora publicznego może
zezwolić na ponowne wykorzystywanie bez żadnych warunków lub
może określić warunki, takie jak podanie źródła,
w uzasadnionych przypadkach w ramach licencji. Warunki takie nie mogą
powodować niepotrzebnego ograniczenia możliwości ponownego
wykorzystywania i nie mogą być stosowane w celu ograniczenia
konkurencji.”. 9.
Artykuł 9 otrzymuje brzmienie: „Artykuł
9 Rozwiązania
praktyczne Państwa członkowskie
zapewniają rozwiązania praktyczne ułatwiające wielojęzyczne
poszukiwanie dokumentów dostępnych do ponownego wykorzystywania, takich
jak wykazy aktywów głównych dokumentów wraz z odpowiednimi metadanymi,
dostępne najlepiej w internecie i w formatach przeznaczonych do odczytu
komputerowego, oraz portale połączone z zdecentralizowanymi wykazami
aktywów.”. 10.
W art. 11 (Zakaz umów o wyłączności)
na końcu ust. 3 dodaje się zdanie w brzmieniu: „Umowy tego rodzaju dotyczące instytucji
kulturalnych i bibliotek uniwersyteckich wygasają jednak wraz z
zakończeniem kontraktu, a w każdym przypadku nie
później niż 31 grudnia 20XX r. [6 lat po wejściu dyrektywy
w życie].”. 11.
Artykuł 12 (Transpozycja) otrzymuje brzmienie: „Artykuł
12 Państwa członkowskie
przekazują Komisji teksty podstawowych przepisów prawa krajowego,
przyjętych w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą.”. 12.
W art. 13 (Przegląd) datę 1 lipca 2008 r.
zastępuje się datą [3 lata po dacie transpozycji] i dodaje
się następujący ustęp: „Państwa członkowskie
przedstawiają Komisji roczne sprawozdanie na temat skali ponownego
wykorzystywania informacji sektora publicznego, warunków ich udostępniania
oraz prac niezależnego organu, o którym mowa w art. 4 ust. 4.”. Artykuł 2 1. Państwa członkowskie
wprowadzają w życie przepisy ustawowe, wykonawcze
i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy
najpóźniej w ciągu 18 miesięcy. Niezwłocznie
przekazują Komisji tekst tych przepisów oraz tabelę korelacji
pomiędzy tymi przepisami a niniejszą dyrektywą. 2. Przepisy przyjęte przez
państwa członkowskie zawierają odniesienie do niniejszej
dyrektywy lub odniesienie takie towarzyszy ich urzędowej publikacji.
Metody dokonywania takiego odniesienia określane są przez
państwa członkowskie. Artykuł 3 Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie
następnego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym
Unii Europejskiej. Artykuł 4 Niniejsza
dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich zgodnie z
Traktatami. Sporządzono w Brukseli dnia W imieniu Parlamentu Europejskiego W
imieniu Rady Przewodniczący Przewodniczący [1] http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2009:0212:FIN:PL:PDF. [2] http://www.economist.com/node/15557443. [3] http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/+/interactive.bis.gov.uk/digitalbritain/report/,
s. 214. [4] Review of recent studies on PSI re-use and related
market developments (Przegląd aktualnych analiz z zakresu ponownego
wykorzystywania ISP i zmian rynkowych w tym obszarze), G. Vickery,
sierpień 2011 r. [5] http://ec.europa.eu/information_society/digital-agenda/index_en.htm. [6] BIAŁA KSIĘGA Plan utworzenia jednolitego
europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia
konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu. COM(2011) 144
wersja ostateczna (28.3.2011). [7] COM(2008) 886 wersja ostateczna/2 — sprostowanie z dnia 20.3.2009
r. [8] Dz.U. L 207 z 6.8.2010, s. 1. [9] http://www.epsiplatform.eu/. [10] http://ec.europa.eu/information_society/policy/psi/index_en.htm. [11] http://ec.europa.eu/information_society/policy/psi/actions_eu/policy_actions/mepsir/index_en.htm. [12] http://ec.europa.eu/information_society/policy/psi/facilitating_reuse/exlusive_agreements/
index_en.htm. [13] http://ec.europa.eu/information_society/policy/psi/docs/pdfs/economic_study_report_final.pdf. [14] http://tinyurl.com/culturePSI. [15] http://www.lapsi-project.eu/. [16] http://www.epsiplatform.eu/. [17] Brytyjski regulamin w sprawie informacji sektora
publicznego z 2005 r., „Organ sektora publicznego może zezwolić na
ponowne wykorzystywanie” (pkt 7 ppkt 1). [18] Analiza w sprawie gwarantowanego dostępu do danych o
ruchu i podróżach oraz nieodpłatnego udostępniania ogólnych
danych informacji o ruchu, Lyon, 11 października 2010 r. [19] Dz.U. C z , s. . [20] Dz.U. C z , s. . [21] Dz.U. L 345 z 31.12.2003, s. 90. [22] Dz.U. L 108 z 25.4.2007, s. 1.