52011DC0186

[pic] | KOMISJA EUROPEJSKA |

Bruksela, dnia 8.4.2011

KOM(2011) 186 wersja ostateczna

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Ocena śródokresowa wspólnego programu Eurostars

SPRAWOZDANIE KOMISJI DLA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY

Ocena śródokresowa wspólnego programu Eurostars

KONTEKST

Celem wspólnego programu Eurostars jest wspieranie MŚP prowadzących działalność badawczo-rozwojową poprzez współfinansowanie projektów badawczych dotyczących rynku oraz zapewnianie im niezbędnych ram prawnych i organizacyjnych. Jego podstawą jest zakrojona na skalę ogólnoeuropejską współpraca państw członkowskich w zakresie badań stosowanych i innowacji w każdej dziedzinie techniki i przemysłu. Została ona podjęta przez wszystkie[1] państwa członkowskie UE oraz sześć państw stowarzyszonych z siódmym programem ramowym[2] w kontekście inicjatywy Eureka - europejskiej organizacji międzyrządowej odpowiedzialnej za wspieranie działań badawczo-rozwojowych dotyczących rynku[3].

Decyzją Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 9 lipca 2008 r. UE podjęła się finansowania programu Eurostars[4] w maksymalnej wysokości 100 mln EUR w latach 2008-2013[5], równoważną co najwyżej jednej trzeciej faktycznych wkładów państw członkowskich i innych uczestniczących krajów. Sekretariat sieci Eureka jest odpowiedzialny za wdrożenie programu oraz przyjmowanie, przydzielanie i monitorowanie wkładu finansowego UE.

Podstawę powyższej decyzji (zwanej dalej „decyzją w sprawie programu Eurostars”) stanowi art. 185 TFUE (poprzednio art. 169 Traktatu WE), co – jeśli chodzi o wdrażanie wieloletniego programu ramowego – umożliwia koordynację krajowych programów badawczych, poprzez dobrowolny proces integracji państw członkowskich obejmujący aspekty związane z nauką, zarządzaniem oraz finansami.

W decyzji w sprawie programu Eurostars Parlament i Rada odnoszą się w szczególności do znaczenia MŚP dla wzrostu gospodarczego i konkurencyjności Europy, do konieczności zwiększenia przez państwa członkowskie i Komisję skuteczności i komplementarności krajowych i europejskich programów na rzecz MŚP[6], do znaczenia promowania innowacji przemysłowych (w tym związków z siecią Eureka, zwłaszcza odnośnie do MŚP), a także do znaczenia koordynacji programów krajowych dla rozwoju europejskiej przestrzeni badawczej (EPB)

W niedawno wydanym komunikacie w sprawie inicjatywy przewodniej „Unia innowacji”[7], przyjętym w kontekście nowej strategii UE na rzecz wzrostu „Europa 2020”[8], Komisja potwierdziła znaczenie MŚP, szczególnie MŚP o dużym potencjale wzrostu, potrafiących w łatwy sposób przekształcać wyniki badań w nowe produkty i usługi. Stanowią one podstawę europejskiej gospodarskiej, wnosząc znaczący wkład w jej konkurencyjność i wzrost. Podjęto jednoznaczne zobowiązanie dotyczące opracowania projektów UE w zakresie badań i innowacji zapewniających prosty dostęp i większy udział MŚP. Aby zrealizować powyższy cel, Komisja nawiązała również do konieczności większego wykorzystania partnerstwa z agencjami państw członkowskich, opierających się w szczególności na doświadczeniach inicjatywy Eureka-Eurostars.

Rada Europejska wystosowała szczególny apel o usprawnienie unijnych instrumentów finansowania badań i innowacji, z uwzględnieniem instrumentów dotyczących MŚP[9]. Obecne europejskie środki na rzecz wsparcia MŚP są bardzo rozproszone, a Komisja Europejska analizuje aktualnie nowy kształt całościowego podejścia. Uznając znaczenie MŚP dla promowania innowacji w Unii Europejskiej, Rada Europejska wezwała Komisję do zbadania wykonalności inicjatywy na rzecz innowacyjnych badań prowadzonych przez małe przedsiębiorstwa w ramach ogólnej oceny mającej na celu zaspokojenie potrzeb szybko rozwijających się przedsiębiorstw zajmujących się innowacjami, poprzez podejście rynkowe.

W przeglądzie budżetu[10] zaproponowano, aby pełny zakres instrumentów unijnych w zakresie badań i innowacji funkcjonował w ramach finansowania wspólnych ram strategicznych na rzecz badań naukowych i innowacji[11]; jest to koncepcja popierana przez Radę Europejską w celu poprawy skuteczności finansowania badań i innowacji na szczeblu krajowym i unijnym, umożliwiająca sprawne finansowanie w ramach różnych systemów innowacji oraz racjonalizację instrumentów dzięki eliminacji ewentualnego powielania finansowania.

W decyzji w sprawie programu Eurostars wprowadzono wymóg dokonania oceny śródokresowej po dwóch latach od rozpoczęciu programu. Ocenę taką przeprowadziła grupa niezależnych ekspertów („grupa”) pod przewodnictwem pani Laperrouze, byłej poseł do Parlamentu Europejskiego i wiceprzewodniczącej Komisji ITRE.

Na podstawie wyczerpującej dokumentacji, studiów przypadków, sprawozdań państw oraz wywiadów z MŚP i zainteresowanymi stronami, w sprawozdaniu śródokresowym (zwanym dalej „sprawozdaniem”) zawarto analizę głównych aspektów programu Eurostars (operacyjnych oraz strategicznych) i zalecenia dotyczące bliższej i dalszej przyszłości. Grupa zajęła się w szczególności postępem w realizacji głównych celów programu Eurostars polegających na wspieraniu MŚP prowadzących prace badawcze i rozwojowe oraz ujednoliceniu i zsynchronizowaniu krajowych programów na rzecz badań i innowacji.

W niniejszym sprawozdaniu przedstawiono poglądy Komisji na temat najważniejszych zaleceń przekazanych przez ekspertów.

OCENA śRÓDOKRESOWA WYKONANA PRZEZ GRUPę NIEZALEżNYCH EKSPERTÓW: UWAGI KOMISJI

Zgodnie z art. 13 ust. 2 decyzji w sprawie programu Eurostars ocena śródokresowa powinna obejmować postępy w osiąganiu celów określonych w załączniku I do decyzji w sprawie programu Eurostars; zawierać zalecenia dotyczące n ajbardziej odpowiednich sposobów dalszego pogłębiania integracji nauki, zarządzania finansów oraz o cenę zdolności MŚP prowadzących działalność badawczo-rozwojową , jak również ocenę jakości i skuteczności realizacji programu .

W sprawozdaniu grupy uwzględniono wszystkie powyższe aspekty i przekazano szereg istotnych faktów, uwag i zaleceń. Komisja uznaje całe sprawozdanie[12] za integralną część oceny sródokresowej przewidzianej w art. 13 ust. 2. W poniższych podpunktach Komisja zasygnalizowała zatem jedynie najistotniejsze ustalenia/ zalecenia dotyczące dalszego postępowania i na nich skupi się w ramach swoich obserwacji.

Postępy programu Eurostars w osiąganiu swoich celów

Potrzeba istnienia programu Eurostars

Według sugestii grupy docelowe środowisko europejskich MŚP prowadzących działalność w zakresie badań i rozwoju zgodnie z głównym celem określonym w załączniku I do decyzji w sprawie programu Eurostars zostało uwzględnione w programie, przy czym środowisko to zapewnia trwałe zaplecze z perspektywy popytu. Przedmiotowy program, który w oryginalny sposób łączy rożne cechy, wydaje się zaspokajać prawdziwe potrzeby MŚP prowadzących działalność badawczo-rozwojową, czego rezultatem jest złożenie dużej liczby wniosków, przy czym liczba zakwalifikowanych projektów przekroczyła pierwotnie zaplanowane środki budżetowe. Wobec faktu, że otwarte podejście do innowacji staje się szybko powszechną praktyką, a znaczenie prac badawczo-rozwojowych dla wyników osiąganych przez MŚP jest coraz bardziej uznawane, grupa jest zdania, że zapotrzebowanie na międzynarodową współpracę MŚP w dziedzinie badań i rozwoju będzie najprawdopodobniej rosło. Grupa zaleca zatem, aby program Eurostars kontynuować po 2013 r. oraz aby w ramach następnej edycji tego programu Komisja Europejska przygotowała propozycję zwiększenia budżetu, wykorzystując klauzule elastyczności w celu zaspokojenia rosnącego zapotrzebowania.

Komisja przyjmuje z zadowoleniem duże zainteresowanie programem Eurostars ze strony MŚP. Istotne będzie sprawdzenie, czy obecny poziom zapotrzebowania utrzyma się i czy państwa uczestniczące w programie Eurostars będą potrafiły zaspokoić takie zapotrzebowanie. Obecnie, jak wyjaśniono w pkt 2.3, większość uczestniczących MŚP brała udział w międzynarodowych pracach badawczych. Można się zastanawiać, czy takie przedsiębiorstwa należą do planowanej grupy docelowej. Dyskusje na temat planowanych środków budżetowych dla programu Eurostars powinny się odbywać w kontekście dalszej ewolucji programu, a ostatecznie w całościowym kontekście przyszłego finansowania wspólnych ram strategicznych na rzecz badań naukowych i innowacji oraz konkluzji Rady Europejskiej z dnia 4 lutego 2011 r.

Wpływ społeczno-ekonomiczny programu Eurostars

Program Eurostars jest przedsięwzięciem o stosunkowo krótkiej historii, dlatego też zrealizowano do tej pory jedynie kilka projektów. Jak uznaje grupa, jakościowa ocena wpływu poprzez środki dotyczące dodatkowych efektów programu (dodatkowość w zakresie elementów wejściowych, wyjściowych i zachowań) jest bardzo trudna wobec braku konkretnych danych, których większość zostanie zebrana na koniec projektu.

Dla precyzyjnego oszacowania dodatkowości koniecznej jest zastosowanie odpowiednich technik wymagających specjalnych danych, które zostały określone przez grupę w zaleceniach i które zostaną skompilowane przez sekretariat sieci Eureka oraz przez krajowe organy finansujące.

Komisja przyjmuje z zadowoleniem zalecenia dotyczące wskaźników wpływu i potrzebnych danych, które powinny skutkować lepszą oceną wpływu projektu wywieranego przez program Eurostars. Komisja zachęca sekretariat sieci Eureka do opracowania tych wskaźników i zebrania danych, jednakże bez nakładania na MŚP zbyt wielkich obciążeń w zakresie sprawozdawczości. Komisja uwzględni je w kontekście oceny końcowej, która zgodnie z decyzją w sprawie programu Eurostars zostanie dokonana w 2013 r. Kluczowym zadaniem w najbliższym czasie będzie dogłębne zrozumienie wpływu programu Eurostars na działalność uczestniczących MŚP.

Finansowanie kwalifikowalnych projektów

Odnośnie do zasobów programu Eurostars na okres do 2013 r. grupa ustaliła, że środki dostępne dla każdego zaproszenia do składania wniosków nie są wystarczające, aby uwzględnić wszystkie projekty, które spełniły kryteria oceny. Grupa zaleca Komisji Europejskiej i państwom członkowskim zapewnienie wystarczających środków w celu umożliwienia finansowania szerszego zakresu projektów spełniających kryteria oceny dla projektu Eurostars.

Komisja zgadza się z tym zaleceniem pod warunkiem umożliwienia finansowania wszystkich najlepszych projektów zgodnie z zasadą wspólnej puli. Jak określono w decyzji w sprawie projektu Eurostars: „przydział funduszy z wkładu Wspólnoty oraz z przeznaczonych na wybrane projekty Eurostars budżetów krajowych jest dokonywany zgodnie z kolejnością na liście rankingowej”. Ze względu na sposób funkcjonowania obecnego (niescentralizowanego) modelu finansowania wydaje się jednak nieprawdopodobne, że zwiększenie budżetu doprowadzi do odpowiedniego zwiększenia liczby finansowanych projektów. Osiągnięcie powyższego będzie możliwe jedynie w sytuacji, gdy państwa uczestniczące w projekcie Eurostars utworzą wystarczające rezerwy na finansowanie wszystkich najlepszych projektów na liście rankingowej. Komisja jest ponadto zdania, że obecne dane dotyczące środków w rzeczywistości przeznaczonych przez krajowe organy finansujące wskazują, iż jedynie niewielka część budżetu została do tej pory wykorzystana. Względy dotyczące wpływu obecnego kryzysu finansowego na dostępność środków finansowych w wielu państwach członkowskich należy również wziąć pod uwagę.

Komisja proponuje zatem rozważenie rozwiązań alternatywnych, takich jak zaostrzenie kryteriów oceny projektów zgodnie z propozycją grupy lub przesunięcie środków budżetowych z przyszłych zaproszeń do obecnych, z możliwością przenoszenia z roku na rok niewykorzystanego budżetu.

Dalsze wzmocnienie integracji nauki, zarządzania i finansów.

Grupa stwierdziła, iż pod względem koncepcji program Eurostars może się pochwalić dobrym poziomem integracji programów krajowych, we wszystkich trzech aspektach (nauka, zarządzanie i finanse), dzięki temu, że podstawowe organy i procedury zostały utworzone zgodnie z decyzją.

Nadal należy jednak wprowadzić dalsze usprawnienia, aby osiągnąć pożądany poziom integracji w zakresie wdrożenia ze szczególnym uwzględnieniem poniższych obszarów: harmonizacji krajowych wskaźników finansowania i zasad finansowania, synchronizacji i skrócenia czasu potrzebnego do zawarcia kontraktu oraz harmonizacji praktyk w zakresie sprawozdawczości. Te aspekty, bardziej powiązane z kwestiami wdrożenia/kwestiami operacyjnymi programu Eurostars, zostały opisane w pkt 2.4.

Grupa zaleca rozwiązanie tych ważnych kwestii poprzez: opracowanie mapy drogowej z mierzalnymi etapami w celu ułatwienia monitorowania i wdrażania procesu integracji oraz poprzez utworzenie stałej grupy roboczej ds. wymiany dobrych praktyk.

Komisja zgadza się z zaleceniami grupy mającymi na celu przyspieszenie procesu integracji. Komisja wzywa państwa uczestniczące w programie Eurostars do uwzględniania celu dotyczącego integracji w ramach wspólnego programu Eurostars poprzez większą harmonizację i uproszczenie zasad kwalifikowalności do finansowania oraz ujednolicenie praktyk w zakresie finansowania i wypłat.

Grupa zidentyfikowała ponadto dalsze obszary wymagające poprawy (wymienione poniżej) i przedstawiła uwagi na ich temat; obszary te Komisja uznaje za nieodzowne dla pełnego i długoterminowego powodzenia programu, stanowiącego integralną część struktury Eurostars.

Zgodność z zasadami programu Eurostars: wspólne kryteria kwalifikowalności oraz podpisane umowy dwustronne

Pomimo że grupa nie przedstawiła uwag na temat poszczególnych państw, to wskazała, że kryteria kwalifikowalności dotyczące programu Eurostars powinny być stosowane powszechnie we wszystkich państwach uczestniczących. Żadne z państw nie może ustanawiać warunków kwalifikowalności wykraczających poza kryteria kwalifikowalności obowiązujące dla programu Eurostars. Grupa zaleca również podpisanie przez wszystkie krajowe organy finansujące dwustronnych umów z sekretariatem sieci Eureka[13].

Komisja w pełni popiera to zalecenie dotyczące sekretariatu sieci Eureka i państw uczestniczących w programie Eurostars. Zakończenie procesu podpisywania umów dwustronnych jest kwestią priorytetową. Należy dopilnować, aby kryteria kwalifikowalności dla programu Eurostars stanowiły niezbędny i wystarczający warunek dla finansowania wszelkich projektów uczestniczących w dowolnym państwie uczestniczącym. Zgodność z zasadami programu Eurostars jest niezbędna dla pełnego odblokowania ogromnego potencjału tego programu, wzmacnia jego długoterminową wiarygodność i ułatwia proces integracji. W decyzji dotyczącej programu Eurostars przewiduje się wspólny zestaw kryteriów i zasad do celów finansowania wybranych projektów znajdujących się na wspólnej liście rankingowej, z zachowaniem ustalonego porządku. Komisja podkreśla, że pełne wypełnienie tego zobowiązania jest niezbędne dla długoterminowego powodzenia programu.

„Wirtualna wspólna pula”

Program Eurostars został uruchomiony na podstawie modelu finansowania „wirtualna wspólna pula”, co oznacza, że państwa i regiony płacą za swoich uczestników, stosując obecne zasady krajowe i zasadę „godziwego zwrotu”. Jednakże zgodnie z umową dotyczącą delegowania, w perspektywie średniookresowej sekretariat powinien jednak zaproponować konkretne środki w celu dojścia do „rzeczywistej wspólnej puli” w ramach procesu integracji finansowej.

Grupa uznaje, że wirtualna wspólna pula jest właściwą zasadą, jeśli chodzi o organizację finansowania działań programu Eurostars. Grupa zauważyła jednak również, że sytuacja, gdy jedno z państw uczestniczących wyczerpie budżet celowy, może mieć negatywny wpływ na wszystkie późniejsze projekty, których uczestnicy wymagają finansowania ze strony tego kraju.

Grupa zaleca, aby program Eurostars był nadal zorganizowany na zasadzie wirtualnej wspólnej puli. Zaleca się jednakże również, aby w ramach wspólnego programu Eurostars przetestować podejście polegające na przydzieleniu 10 % całkowitych środków celowych do rzeczywistej wspólnej puli, która zostałaby wykorzystana do finansowania wysoko sklasyfikowanych projektów zagrożonych brakiem finansowania ze względu na trudności na szczeblu państwa.

Komisja uznaje zalety wirtualnej wspólnej puli na tym etapie programu Eurostars. Pojawia się jednak obawa dotycząca faktu, że kontynuacja stosowania wirtualnej wspólnej puli jako modelu finansowania może doprowadzić do nierównego poziomu skuteczności w państwach uczestniczących w programie Eurostars w zależności od dostępności finansowania krajowego, podczas gdy program powinien dawać równe szanse MŚP we wszystkich państwach i w pełni opierać się na zasadzie doskonałości.

Jak już jednoznacznie stwierdzono przy okazji przyjęcia Wspólnego Programu Badawczo-Rozwojowego na rzecz Morza Bałtyckiego (BONUS) na podstawie art. 185 TFUE (poprzednio art. 169 Traktatu WE), rzeczywista wspólna pula, chociaż nie stanowi celu sama w sobie, jest jednym ze środków zagwarantowania doskonałości i zaangażowania finansowego państw członkowskich w zakresie wszystkich inicjatyw wymagających transgranicznego finansowania i transgranicznej współpracy, co pozostaje kluczowym warunkiem realizacji europejskiej przestrzeni badawczej.

Komisja zgadza się zatem z zaleceniem dotyczącym sprawdzenia takiego podejścia dotyczącego częściowej rzeczywistej wspólnej puli, które ma zostać wprowadzone do 2013 r. Komisja wzywa sekretariat sieci Eureka do przedłożenia innych odpowiednich środków służących temu samemu celowi. Jest to zgodne z zasadą przewidującą, że dla jakiejkolwiek inicjatywy objętej art. 185, wymagane jest pełne zaangażowanie finansowe i polityczne państw członkowskich i stanowi ono warunek sine qua non otrzymania środków europejskich.

Możliwość dostępu do programu Eurostars ze strony MŚP prowadzących działalność badawczo-rozwojową.

Na podstawie dogłębnej analizy, przeprowadzonej z wykorzystaniem w szczególności danych z ankiety dla przedsiębiorstw zarejestrowanych w programie Eurostars[14] i z badania wspólnotowego na temat innowacji[15], grupa stwierdziła, że program Eurostars jest łatwo dostępny, jego zasady są zrozumiałe dla wnioskodawców, koszty złożenia wniosków są umiarkowane, a narzędzia są łatwe w obsłudze.

Wydaje się, że program budzi zainteresowanie przede wszystkim MŚP, które już uczestniczą we współpracy międzynarodowej. Chociaż program wydaje się charakteryzować dużym potencjałem ułatwiania międzynarodowej współpracy w zakresie badań i rozwoju przy wykorzystaniu wcześniejszych doświadczeń, występuje niewiele dowodów dotyczących relacji de novo, a zatem wpływ na generację nowych partnerstw jest ograniczony.

Grupa zaleca, aby sekretariat sieci Eureka i krajowi koordynatorzy programu Eureka podjęli do 2013 r. wysiłki na rzecz zwiększenia jego oddziaływania wśród MŚP, które nie posiadają wcześniejszych kontaktów międzynarodowych.

Komisja zgadza się z tym zaleceniem, uwzględniając, że program Eurostars ma stanowić uzupełnienie możliwości oferowanych MŚP przez obecne instrumenty do celów wykonywania międzynarodowych badań, oraz że zasada przejrzystości ma kluczowe znaczenie dla pozytywnego wpływu programu i powinna być w pełni przestrzegana.

Komisja wzywa sekretariat sieci Eureka i państwa uczestniczące programu Eurostars do podjęcia tej kwestii i znalezienia sposobów przyciągnięcia nowych MŚP, poprzez zwiększenie dostępności i przejrzystości programu. W przyszłości główny nacisk należy położyć na przyciąganie MŚP posiadających wymagany profil zamiast rekrutowania większej liczby MŚP.

Komisja będzie prowadzić prace w celu ułatwienia interakcji i tworzenia synergii z innymi inicjatywami UE, wspierając tworzenie relacji między potencjalnymi kandydatami, w tym MŚP niemającymi doświadczeń w prowadzeniu badań międzynarodowych.

Jakość i skuteczność realizacji programu Eurostars

W ramach pośredniego centralnego systemu zarządzania sekretariat sieci Eureka, spełniający rolę specjalnej jednostki ds. realizacji, jest w pełni odpowiedzialny za zarządzanie i wykonanie operacyjne / finansowe programu Eurostars. W swojej analizie różnych działań w zakresie realizacji programu (zaproszenia, ocena, finansowanie, zarządzanie projektem, monitorowanie) grupa stwierdza, że proces przebiega stosunkowo sprawnie. Grupa identyfikuje jednak pewne obszary wymagające poprawy, dotyczące głównie procesu oceny: grupa zidentyfikowała ewidentne zawiłości, dotyczące po pierwsze przyznawania finansowania krajowego projektom, a po drugie – negocjacji kontraktów pomiędzy zakwalifikowanymi wnioskodawcami i krajowymi organami finansującymi.

Centralny proces oceny

Ocenę wykonuje się zgodnie z procedurą złożoną z dwóch etapów: pierwsza ocena jest wykonywana przez ekspertów technicznych, natomiast drugą wykonuje niezależny panel oceniający, który ustala również generalną klasyfikację wniosków.

Odnośnie do ekspertów technicznych grupa proponuje, aby sekretariat sieci Eureka podjął niezbędne kroki w celu osiągnięcia do końca 2013 r. wzrostu ich liczby przy jednoczesnym utrzymaniu wysokiego poziomu wiedzy fachowej i lepszej równowagi pomiędzy specjalistyczną wiedzą techniczną i specjalistyczną wiedzą fachową z zakresu rynku w ramach puli ekspertów w połączeniu z lepszym rozkładem geograficznym ekspertów w poszczególnych państwach uczestniczących.

Odnośnie do niezależnego panelu oceniającego grupa zaleca, aby przydzielono członkom panelu więcej czasu na potrzeby przeprowadzenia bardziej dokładnych analiz wniosków, które należy sklasyfikować oraz przekazania systemowych informacji zwrotnych wnioskodawcom i ekspertom technicznym.

Jak słusznie wskazano w sprawozdaniu, sukces programu Eurostars zależy od wiarygodności całego procesu oceny. W tym względzie szczególnie istotne są trzy aspekty procesu oceny: bezstronność, jakość i terminowość.

Komisja w pełni zgadza się z powyższymi zaleceniami. Eksperci muszą mieć dostęp zwłaszcza do niezbędnej wiedzy fachowej, aby ocenić również społeczno-ekonomiczny wpływ projektów, co stanowi jedną z wyróżniających cech programu Eurostars.

Komisja przypomina, że przejrzystość całego procesu stanowi kluczową zasadę stanowiącą podstawę decyzji w sprawie programu Eurostars. Komisja zatem zgadza się w pełni z wnioskiem grupy dotyczącym poprawy jakości informacji zwrotnych przekazywanych wnioskodawcom przez osoby prowadzące ocenę.

Komisja zachęca sekretariat sieci Eureka do podjęcia niezbędnych kroków w celu poprawy jakości ocen, poczynając od rekrutacji i selekcji ekspertów przy wykorzystaniu np. łatwiejszego w użyciu łącza do narzędzia służącego do składania wniosków w ramach procedury naboru ekspertów na publicznie dostępniej stronie internetowej programu Eurostars, a następnie powołania koordynatorów krajowych programów w ramach sieci Eureka do realizacji ich zadań.

Finansowanie zdecentralizowane – czas potrzebny do zawarcia kontraktu

Drugi zestaw zaleceń operacyjnych, które mają zostać wdrożone do 2013 r., odnosi się do procesu finansowania, w przypadku gdy główne działania realizowane są na szczeblu krajowym. Grupa ustaliła, że w procesie wdrożenia występują istotne różnice w zależności od państwa. Jest rzeczą istotną, aby program Eurostars osiągnął wysoki poziom harmonizacji w państwach, co ma na celu osiągnięcie spójnych wyników działań operacyjnych i zwiększonej całościowej skuteczności programu. Po wyborze wniosku, który ma otrzymać finansowanie, rozpoczyna się faza negocjacji pomiędzy wnioskodawcą a odpowiednim organem finansującym. Grupa uznała tę fazę za najbardziej skomplikowaną.

Grupa uważa, że skrócenie czasu potrzebnego do zawarcia kontraktu (definiowanego jako czas pomiędzy datą zakończenia składania wniosków i datą podpisania umowy o udzieleniu dotacji) powinno być nadal priorytetem dla wszystkich zainteresowanych stron programu Eurostars i państw uczestniczących wezwanych do wprowadzenia niezbędnych środków.

Grupa proponuje możliwe działania mające na celu skrócenie czasu potrzebnego do zawarcia kontraktu: wcześniejsza ocena finansowa na szczeblu krajowym; prowadzenie monitorowania i rozmów z „opieszałymi” państwami przez sekretariat; wspólne i bardziej napięte terminy dotyczące podpisania umów konsorcyjnych i umów o udzieleniu dotacji.

Komisja zgadza się z powyższymi zaleceniami i zachęca państwa uczestniczące w programie Eurostars do realizacji procesu w ramach administracji krajowych w najwyższym możliwym stopniu. Cel, określony w umowie dotyczącej delegowania[16] między Komisją Europejską i sekretariatem sieci Eureka, przewidywał podpisanie indywidualnych umów o udzieleniu dotacji z uczestnikami projektów najpóźniej 6 miesięcy po terminie zamknięcia, przed zakończeniem pierwszej połowy realizacji programu. W pełni podzielając opinię grupy, Komisja zachęca sekretariat do kontynuacji wysiłków w zakresie monitorowania czasu potrzebnego do zawarcia kontraktu oraz identyfikowania najlepszych praktyk.

WNIOSKI

W początkowych latach program Eurostars wykazał duży potencjał jako program wzbudzający zainteresowanie MŚP prowadzących działalność badawczo-rozwojową, zapewniając im wsparcie w zakresie innowacji. Komisja będzie zatem kontynuować wsparcie dla obecnego programu do 2013 r., zgodnie z pierwotnymi założeniami.

Wyniki operacyjne programu rozpoczętego w 2008 r. wymagają nadal dalszej poprawy. W tym względzie kluczowym wskaźnikiem sukcesu jest znaczne skrócenie czasu potrzebnego do zawarcia kontraktu.

W szerszej perspektywie należy wzmocnić integrację procesu krajowych programów uczestniczących. W związku z powyższym sekretariat sieci Eureka i państwa uczestniczące w programie Eurostars powinny zwiększyć wysiłki na rzecz przyspieszenia harmonizacji przepisów krajowych przy pełnym poszanowaniu wspólnych kryteriów i procedur kwalifikowalności i oceny.

Na zakończenie należy stwierdzić, iż Komisja będzie się aktywnie angażować w rozmowy na temat ewentualnej kontynuacji obecnego programu Eurostars w kontekście kolejnego okresu programowania, bez uszczerbku dla przygotowania finansowania wspólnych ram strategicznych na rzecz badań naukowych i innowacji oraz wieloletnich ram finansowych UE, uwzględniając szerszy kontekst polityczny inicjatywy przewodniej „Unia innowacji” i konkluzji Rady Europejskiej z dnia 4 lutego 2011 r.

[1] Pierwotnie w programie Eurostars uczestniczyło 26 państw członkowskich. Po przystąpieniu Malty (październik 2010 r.) wszystkie państwa członkowskie uczestniczą w programie Eurostars.

[2] Decyzja nr 1982/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. dotycząca siódmego programu ramowego Wspólnoty Europejskiej w zakresie badań, rozwoju technologicznego i demonstracji (2007–2013) (Dz.U. L 412 z 30.12.2006, s. 1). Do grupy państw stowarzyszonych należą Chorwacja, Islandia, Izrael, Norwegia, Szwajcaria i Turcja.

[3] Inicjatywę EUREKA powołała konferencja ministrów 17 państw oraz członkowie Komisji Wspólnot Europejskich na posiedzeniu w Paryżu w dniu 17 lipca 1985 r.

[4] Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady nr 743/2008/WE z dnia 9 lipca 2008 r. dotycząca udziału Wspólnoty w podjętym przez kilka państw członkowskich programie badawczo-rozwojowym mającym na celu wsparcie małych i średnich przedsiębiorstw prowadzących działalność w zakresie badań i rozwoju (Dz.U. L 201 z 30.7.2008, s. 58).

[5] Wkład UE pochodzi z budżetu 7 PR przyznanego na „Badania na rzecz MŚP” w ramach programu szczegółowego „Możliwości”.

[6] Konkluzje Rady, 25-26 listopada 2004 r.

[7] Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów z dnia 6 października 2010 r. „Projekt przewodni strategii Europa 2020 Unia innowacji”; dokument COM(2010) 546 wersja ostateczna

[8] Komunikat Komisji z dnia 3.3.2010 r. „Europa 2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu”, COM(2010) 2020 wersja ostateczna.

[9] Wnioski Rady Europejskiej z dnia 4 lutego 2011 r.

[10] „Przegląd budżetu UE”, COM(2010) 700.

[11] Zielona Księga „Jak zmienić wyzwania w możliwości: wspólne ramy strategiczne dla finansowania unijnego na rzecz badań naukowych i innowacji”, COM(2011) 48.

[12] Sprawozdanie opublikowano na stronie internetowej http://ec.europa.eu/research/evaluations/index_en.cfm?pg=fp7-evidence w menu „Other FP7 Panel Evaluations”

[13] Nie podpisano jeszcze siedmiu umów dwustronnych.

[14] Sekretariat sieci Eureka uruchomił w maju 2010 r. ankietę dla przedsiębiorstw zarejestrowanych w programie Eurostars, która dotarła do 3182 przedsiębiorstw zarejestrowanych w okresach od 1 do 3. Odpowiedzi udzieliły 442 zarejestrowane przedsiębiorstwa. Wyniki ankiety udostępniono grupie ekspertów.

[15] Grupa korzystała z innych edycji badania wspólnotowego na temat innowacji.

[16] Umowa dotycząca delegowania odnośnie do wspólnego programu Eurostars (30-CE-0270684/00-14) z dnia 19.6.2009 r. między Komisją Europejską i sekretariatem sieci Eureka AISBL.