This document is an excerpt from the EUR-Lex website
Document 52011AR0140
Opinion of the Committee of the Regions on ‘A resource-efficient Europe — Flagship initiative under the Europe 2020 strategy’
Opinia Komitetu Regionów „Europa efektywnie korzystająca z zasobów – inicjatywa przewodnia strategii »Europa 2020« ”
Opinia Komitetu Regionów „Europa efektywnie korzystająca z zasobów – inicjatywa przewodnia strategii »Europa 2020« ”
Dz.U. C 9 z 11.1.2012, p. 37–44
(BG, ES, CS, DA, DE, ET, EL, EN, FR, IT, LV, LT, HU, MT, NL, PL, PT, RO, SK, SL, FI, SV)
11.1.2012 |
PL |
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej |
C 9/37 |
Opinia Komitetu Regionów „Europa efektywnie korzystająca z zasobów – inicjatywa przewodnia strategii »Europa 2020«”
2012/C 9/08
KOMITET REGIONÓW
— |
Wzywa do tego, aby bardziej przyspieszyć proponowany w „Planie działania na rzecz zasobooszczędnej Europy” Komisji Europejskiej harmonogram, i opowiada się za przyjęciem wskaźników już w roku 2012. Ponadto wnosi, by skonsultować się z właściwymi instytucjami lokalnymi i regionalnymi, aby zapewnić, że wskaźniki te będą realistyczne i możliwe do zrealizowania zarówno pod kątem zdolności władz lokalnych, jak i kosztów. |
— |
Wzywa Komisję do rozważenia przyjęcia koszyka czterech wskaźników korzystania z zasobów: śladu gruntowego, korzystania z surowców (zasobów biologicznych i surowców mineralnych, różnorodności biologicznej), śladu wodnego i śladu emisji gazów cieplarnianych. Nalega na włączenie wskaźników przez Komisję do systemu sprawozdawczości krajowej w ramach strategii „Europa 2020” i związanej z nią inicjatywy przewodniej, by stanowiły wskazówkę dla krajowych programów reform i przygotowań budżetowych. |
— |
Wyraża ubolewanie, że w planie działań nie wspomina się o możliwości włączenia Porozumienia Burmistrzów w działania podejmowane na rzecz efektywnego korzystania z zasobów, i proponuje, że wspólnie z Komisją Europejską zbada konkretne środki służące rozszerzeniu zakresu Porozumienia Burmistrzów na aspekty o kluczowym znaczeniu dla inicjatywy przewodniej „Europa efektywnie korzystająca z zasobów”, takie jak różnorodność biologiczna i użytkowanie gruntów, gospodarka odpadami i gospodarka wodna czy też zanieczyszczenie powietrza. |
— |
Zaleca podjęcie konkretnych działań zmierzających w szczególności do przejścia na niskoemisyjne i zasobooszczędne systemy transportu i energetyki, propagowania ekologicznych zamówień publicznych, osiągnięcia celu dotyczącego społeczeństwa stosującego zasadę zerowej ilości odpadów, opartego na optymalizacji zapobiegania powstawaniu odpadów i na przetwarzaniu odpadów jako zasobu w ramach obiegowego gospodarowania materiałami, propagowania wykorzystywania rozwiązań alternatywnych i efektywnego korzystania z zasobów w ramach łańcucha wartości dotyczącego surowców; skutecznego wykorzystywania, ochrony i przywracania funkcji ekosystemów oraz zmniejszania powierzchni gleb zasklepionych tam, gdzie to konieczne. |
Sprawozdawca |
Michel LEBRUN (BE/PPE), poseł do Parlamentu Wspólnoty Francuskiej |
Dokumenty źródłowe |
Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Europa efektywnie korzystająca z zasobów – inicjatywa przewodnia strategii »Europa 2020«” COM(2011) 21 wersja ostateczna Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Plan działania na rzecz zasobooszczędnej Europy” COM(2011) 571 wersja ostateczna |
I. ZALECENIA POLITYCZNE
KOMITET REGIONÓW
1. |
Uważa, że u podstaw każdej dalekosiężnej polityki w dziedzinie ochrony środowiska, klimatu i energii musi leżeć zasada dobrego gospodarowania. Zdaniem Komitetu oznacza to, że odpowiedzialność ludzkości za zasoby naturalne polega na gospodarowaniu nimi i korzystaniu z nich w taki sposób i z taką intensywnością, które gwarantują ich trwałość i zachowanie ich różnorodności. Ogólnym celem polityki tego rodzaju jest rozwój zaspokajający potrzeby obecnych pokoleń i niestanowiący zagrożenia dla możliwości zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń. |
2. |
Wyraża zaniepokojenie tym, że Unia Europejska znajduje się obecnie na niebezpiecznej i niepewnej drodze rozwoju, produkcji i konsumpcji, zgodnie ze stwierdzeniem Komisji w tekście inicjatywy przewodniej: „niemożliwe jest dalsze stosowanie naszego obecnego modelu gospodarowania zasobami”. |
3. |
W tym kontekście wyraża zadowolenie z wprowadzenia inicjatywy przewodniej „Europa efektywnie korzystająca z zasobów”, mającej na celu uczynienie z efektywnego korzystania z zasobów zasady przewodniej polityki Unii Europejskiej w zakresie energii i gospodarki niskoemisyjnej, transportu, surowców i podstawowych towarów, zrównoważonej produkcji i konsumpcji produktów i usług, gospodarowania odpadami, użytkowania gruntów i ekosystemów, rolnictwa i rybołówstwa. Istotną funkcją tej inicjatywy jest pomoc w tworzeniu synergii pomiędzy różnymi dziedzinami oraz w wyważeniu poszczególnych interesów i celów, a jednocześnie zapewnienie wspólnej, spójnej i zrównoważonej wizji wykorzystywania zasobów. |
4. |
Z zadowoleniem przyjmuje pozytywny wpływ przedstawionej inicjatywy przewodniej na europejską politykę ochrony środowiska. Jednakże europejska ogólna polityka ochrony środowiska, a w szczególności obecna polityka w dziedzinie efektywnego korzystania z zasobów (np. strategia tematyczna w sprawie zrównoważonego wykorzystywania zasobów naturalnych), skupia się na niwelowaniu negatywnych skutków dla środowiska wynikających z rozwoju gospodarczego i eksploatacji zasobów naturalnych. Przedstawiona inicjatywa przewodnia rozszerza obszar zainteresowania na negatywne skutki nieefektywnego wykorzystywania zasobów naturalnych dla rozwoju gospodarczego, dając w ten sposób konieczny impuls do ściślejszej integracji polityki ochrony środowiska z unijną polityką gospodarczą i polityką produktową. |
5. |
Wyraża zadowolenie, że w ramach inicjatywy przewodniej włączono w zakres zagadnień, którymi zajmuje się Unia, ogół zasobów naturalnych: tradycyjne zasoby energetyczne, lecz także surowce biotyczne i abiotyczne, takie jak paliwa, biomasa, minerały, metale i drewno, grunty orne i zasoby rybne, gleba, woda, powietrze, jak również funkcje ekosystemów i związane z ochroną różnorodności biologicznej. |
6. |
Z zadowoleniem przyjmuje zaproszenie Komitetu Regionów przez Komisję Europejską do wypowiedzenia się na temat roli, jaką powinny odegrać władze lokalne i regionalne we wdrożeniu przedmiotowej inicjatywy, i to już na początku procesu decyzyjnego, zwłaszcza gdy mają one szczególne kompetencje związane z tą inicjatywą, głównie w zakresie uregulowań stosowanych np. w odniesieniu do budynków lub do gospodarowania odpadami. Dzięki temu Komitet Regionów ma możliwość zabrania głosu na najwcześniejszych etapach opracowywania przyszłej polityki. |
7. |
W pełni podziela ocenę Komisji, że aby odnosić korzyści z niskoemisyjnej gospodarki opartej na efektywnym korzystaniu z zasobów, konieczne jest spełnienie trzech kluczowych warunków: po pierwsze, potrzeba politycznej woli dokonania zmian, po drugie, ukierunkowanego długoterminowo planowania polityki i inwestycji, po trzecie, długofalowej zmiany świadomości i zachowań związanych z korzystaniem z zasobów u wszystkich obywateli. Zasady te należy opracowywać i wdrażać za pośrednictwem systemu wielopoziomowego sprawowania rządów. W tym kontekście KR przypomina o zasadniczej roli, jaką odgrywają samorządy lokalne i regionalne w opracowywaniu, wdrażaniu i ocenie tej polityki (1), która to rola została już wyraźnie uznana przez Komisję i Parlament Europejski. |
Strategia „Europa 2020” i inicjatywa przewodnia dotycząca Europy efektywnie korzystającej z zasobów
8. |
Docenia zaangażowanie Unii na rzecz ścisłego powiązania rozwoju gospodarczego, dobrobytu społeczeństw i odpowiedzialnego korzystania z zasobów naturalnych. |
9. |
Ocenia, że przejście do gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów przyczyni się do zwiększenia dobrostanu obecnych i przyszłych pokoleń. Jednym z elementów tego dobrostanu będzie stworzenie ogromnych możliwości z punktu widzenia gospodarki, handlu i innowacji. Przyczyni się to do wsparcia konkurencyjności Unii, w szczególności poprzez obniżenie kosztów materiałów i zużycia energii oraz poprzez pobudzanie zatrudnienia w sektorze zielonych technologii. |
10. |
Podkreśla, że poprawa środowiska i jakości powietrza wymagają ambitnej polityki zmniejszenia zanieczyszczeń u źródła i apeluje o wzmocnienie polityki Unii Europejskiej w zakresie emisji gazów cieplarnianych i zanieczyszczenia atmosfery. |
11. |
Zaznacza, że wiele samorządów lokalnych i regionalnych przyjęło i wdrożyło już z powodzeniem rozmaite strategie i rozwiązania służące propagowaniu efektywnego korzystania z zasobów. Inicjatywy te zasługują na rozpowszechnienie i uznanie na szczeblu europejskim, aby wszyscy mogli skorzystać z fachowej wiedzy nabytej przez niektóre samorządy w tej dziedzinie oraz aby promować najskuteczniejsze i najbardziej efektywne inicjatywy. |
12. |
Zwraca uwagę na brak w tekście inicjatywy Komisji odwołania do wielu instrumentów i strategii politycznych Unii Europejskiej, w ramach których zaczęto już poruszać kwestię efektywnego korzystania z zasobów, np. do strategii tematycznej dotyczącej zrównoważonego korzystania z zasobów naturalnych, strategii tematycznej dotyczącej zapobiegania powstawaniu odpadów i ich recyklingu czy też planu działań na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej. Strategie te mogłyby zastąpić orzecznictwo podczas przyjmowania i wdrażania przyszłych strategii dotyczących innych kwestii wchodzących w zakres gospodarowania zasobami naturalnymi. |
13. |
Wskazuje na odpowiedzialność Unii Europejskiej i państw członkowskich w zakresie propagowania wszelkich inicjatyw mających na celu bardziej efektywne korzystanie z zasobów w skali światowej. W tym kontekście Komitet Regionów popiera wszystkie inicjatywy zaproponowane przez Komisję Europejską w ramach przygotowań do konferencji Rio+ 20, która odbędzie się w czerwcu 2012 r., a zwłaszcza środki służące uruchamianiu finansowania i inwestycji prywatnych i publicznych oraz środki zmierzające do stopniowego wdrożenia skuteczniejszego systemu wielostronnego sprawowania rządów na świecie. Komitet Regionów zwraca się o to, by wyposażyć ten system sprawowania rządów w mechanizmy udziału i współpracy na wielu poziomach, umożliwiające aktywny udział regionów i miast w dotyczących je dziedzinach i konsultacje z nimi. |
14. |
Przyłącza się do apelu Komisji Europejskiej o szybkie wdrożenie założeń ogłoszonych w deklaracji OECD na temat rozwoju ekologicznego, przyjętej w czerwcu 2009 r. |
15. |
Wyraża zadowolenie ze wsparcia udzielonego przez Unię Europejską i państwa członkowskie pracom działającej w ramach Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP) międzynarodowej grupy ds. zrównoważonego gospodarowania zasobami oraz jej inicjatywie na rzecz zielonej gospodarki. |
16. |
Wyraża żal, że podczas 19. sesji Komisji ds. Zrównoważonego Rozwoju ONZ nie udało się przyjąć dziesięcioletnich ram programowych w zakresie zrównoważonej konsumpcji i produkcji na lata 2011–2021. |
Zarządzanie w ramach strategii „Europa 2020”
17. |
Podkreśla zależność między polityką dotyczącą środowiska naturalnego a polityką społeczną. Szczyt produkcji ropy naftowej i gazu, których wydobycie według niektórych opinii ustabilizowało się na maksymalnym możliwym do osiągnięcia poziomie, oraz szczyt produkcji innych materiałów bez wątpienia pociągnie za sobą wzrost cen. W pierwszej kolejności ucierpią na tym osoby o najniższych dochodach i regiony o najniższych średnich dochodach. |
18. |
Podkreśla, że ze względu na przekrojowy i złożony charakter inicjatywy przewodniej, skuteczność zarządzania nią i monitorowania postępów w ramach strategii „Europa 2020”, europejskiego semestru i realizacji rocznej wizji wzrostu gospodarczego na podstawie corocznej kontroli wyników państw członkowskich ma zasadnicze znaczenie dla zwiększenia efektywności korzystania z zasobów w Unii Europejskiej. |
19. |
Ponownie podkreśla konieczność wyjaśnienia kwestii wymiaru budżetowego inicjatyw przewodnich w ramach strategii „Europa 2020” (2). Ambitne cele inicjatywy przewodniej dotyczącej efektywnego korzystania z zasobów powinny znaleźć odzwierciedlenie w przyszłych wieloletnich ramach finansowych, dzięki zapewnieniu skoordynowania działań UE poprzez wspólne ramy strategiczne, ze względu na powiązania tej inicjatywy z szeregiem strategii politycznych finansowanych z budżetu Unii. |
20. |
Zwraca się do Komisji o uwzględnienie w ocenie krajowych programów reform (KPR) wprowadzonych przez państwa członkowskie w kwietniu 2011 r. stopnia zaangażowania państw w propagowanie efektywnego korzystania z zasobów. |
21. |
Przypomina, że powodzenie strategii „Europa 2020” będzie zależało w dużej mierze od decyzji podejmowanych na szczeblu lokalnym i regionalnym. W tym kontekście Komitet Regionów opowiedział się już za wprowadzeniem do KPR zapisu o utworzeniu paktów terytorialnych służących realizacji strategii „Europa 2020” w formie partnerstw na różnych szczeblach władzy między władzami europejskimi, krajowymi, regionalnymi i lokalnymi (3). |
22. |
Dlatego też wspiera zintegrowany rozwój lokalny, jako podstawową metodę realizowania celów tej inicjatywy przewodniej. |
23. |
Przypisuje zasadnicze znaczenie udziałowi Komitetu Regionów we wdrażaniu inicjatywy przewodniej „Europa efektywnie korzystająca z zasobów” oraz zintegrowanej polityki na rzecz efektywnego korzystania z zasobów ze względu na prowadzoną przez Komitet Platformę Monitorowania Strategii „Europa 2020”. |
Plan działań na rzecz Europy efektywnie korzystającej z zasobów
24. |
Wzywa do tego, aby bardziej przyspieszyć proponowany w planie działania harmonogram, w którym określone są terminy ustalenia i przyjęcia kolejnych wskaźników i celów do końca 2013. Komitet Regionów opowiada się za przyjęciem tych wskaźników w roku 2012. Ponadto wnosi, by skonsultować się z właściwymi instytucjami lokalnymi i regionalnymi, aby zapewnić, że wskaźniki te będą realistyczne i możliwe do zrealizowania zarówno pod kątem zdolności władz lokalnych, jak i kosztów. |
25. |
Z zadowoleniem przyjmuje sformułowaną w „Planie działania na rzecz zasobooszczędnej Europy” propozycję Komisji Europejskiej dotyczącą przyjęcia ograniczonej liczby wskaźników w celu zapewnienia ich widoczności i skuteczności, jako podstawy opracowywania strategii politycznych. Wybór wskaźników powinien być uzasadniony stopniem ich ważności, stosowności, niezawodności i trwałości; wskaźniki te powinny też zyskać jak najszersze uznanie. |
26. |
Wzywa Komisję do rozważenia przyjęcia koszyka czterech wskaźników korzystania z zasobów: śladu gruntowego, korzystania z surowców (zasobów biologicznych i surowców mineralnych, różnorodności biologicznej), śladu wodnego i śladu emisji gazów cieplarnianych. Wskaźniki te można stosunkowo łatwo mierzyć, są one także dobrym narzędziem oceny korzystania z zasobów i skutków tego korzystania. Uzupełniłyby one wskaźniki pomiaru oddziaływania na środowisko i wskaźniki efektywności związane z korzystaniem z zasobów. |
27. |
Nalega na konieczność przyjęcia jednego ogólnego wskaźnika, np. śladu ekologicznego jako przydatnego narzędzia kampanii informacyjnych i zwiększających świadomość społeczną tych zagadnień. Niemniej trzeba wyraźnie zaznaczyć, że wskaźnik tego rodzaju, ze względu na wysoki poziom agregacji, tylko w ograniczonym stopniu może być stosowany do celów opracowywania strategii politycznych. Dane i metodologia przyjęte w poszczególnych krajach powinny być ujednolicone, a Komisja może pomóc to osiągnąć. |
28. |
Wyraża zadowolenie z proponowanego przez Komisję Europejską przyjęcia ograniczonej liczby ambitnych, ilościowych, precyzyjnych i zarazem spójnych celów w zakresie efektywnego korzystania z zasobów. W ramach tych celów należy przewidzieć np. poprawę czterech wskaźników wymienionych w punkcie 26, np. zerowy przyrost powierzchni gleb zasklepionych lub podniesienie poziomu zapobiegania powstawaniu odpadów i ich recyklingu. |
29. |
Wzywa Komisję Europejską do zbadania, w ramach oceny wskaźników i celów, wykonalności strategii politycznych, które mogłyby zostać wdrożone przez samorządy lokalne i regionalne na ich podstawie. |
30. |
Nalega, by Komisja włączyła te wskaźniki do swojej rocznej wizji wzrostu gospodarczego, która będzie rozpoczynała semestr gospodarczy od 2012 r. i stanie się tym samym integralną częścią systemu sprawozdawczości krajowej w ramach strategii „Europa 2020”, jak również skieruje debaty na sposoby zapewnienia zgodności między krajowymi programami reform i przygotowaniami budżetowymi a strategią „Europa 2020”. |
31. |
Zwraca się o to, by wskaźniki korzystania z zasobów były obowiązkowo wykorzystywane w ramach ocen skutków propozycji politycznych dokonywanych przez Komisję Europejską i państwa członkowskie. Komisja Europejska powinna przekazać wytyczne i narzędzia, aby umożliwić państwom członkowskim, samorządom lokalnym i regionalnym, przedsiębiorstwom i innym podmiotom proste i skuteczne korzystanie z tych wskaźników. |
32. |
Zauważa, że ze względu na skalę i różnorodność wyzwań związanych z ochroną zasobów konieczne jest zastosowanie wszystkich dostępnych instrumentów na szczeblu europejskim, krajowym, lokalnym i regionalnym. Na poziomie europejskim i krajowym takim instrumentem jest silniejsza integracja aspektów środowiskowych w polityce gospodarczej i polityce produktowej, natomiast na poziomie lokalnym jest to Porozumienie Burmistrzów, którego skuteczność w dziedzinie energetyki została wykazana. |
33. |
Zachęca instytucje międzynarodowe, europejskie, krajowe oraz instytucje szczebla niższego niż krajowy do uwzględnienia w tym kontekście szerokich doświadczeń i wyników zgromadzonych już przez sygnatariuszy Porozumienia Burmistrzów (ok. 3 000 gmin, ponad 100 regionów, w ponad 40 krajach). |
34. |
Zwraca się do Komisji Europejskiej i innych instytucji UE o podjęcie wspólnych prac nad konkretnymi mechanizmami, które umożliwią wymianę doświadczeń między Porozumieniem Burmistrzów a naszymi globalnymi partnerami, np. poprzez wspieranie współpracy lokalnej i regionalnej w zakresie efektywnego gospodarowania zasobami między miastami i regionami w UE i w krajach będących południowymi lub wschodnimi sąsiadami UE, a także w krajach rozwijających się. |
35. |
Wyraża ubolewanie, że w planie działań nie wspomina się o możliwości włączenia Porozumienia Burmistrzów w działania podejmowane na rzecz efektywnego korzystania z zasobów, a w związku z tym nalega, by Komisja Europejska podjęła prace nad rozszerzeniem Porozumienia Burmistrzów o tę dziedzinę. |
36. |
Proponuje również, że wspólnie z Komisją Europejską, zbada konkretne środki służące rozszerzeniu zakresu Porozumienia Burmistrzów na aspekty o kluczowym znaczeniu dla inicjatywy przewodniej „Europa efektywnie korzystająca z zasobów”, takie jak różnorodność biologiczna i użytkowanie gruntów, gospodarka odpadami i gospodarka wodna czy też zanieczyszczenie powietrza (CdR 164/2010 fin). |
37. |
Mając na uwadze przygotowywanie planu ochrony wód w Europie, wzywa w szczególności, by w 2012 r. Komisja Europejska, w partnerstwie z Komitetem, rozszerzyła Porozumienie Burmistrzów, aby uwzględnić cele 20-20-20 dotyczące zintegrowanej gospodarki wodnej wskazane w opinii Komitetu Regionów CdR 5/2011 fin. |
38. |
Zdecydowanie popiera utworzenie przejściowej platformy dotyczącej efektywnego korzystania z zasobów, skupiającej różne podmioty, która powinna też obejmować decydentów należących do różnych szczebli administracyjnych, reprezentujących zwłaszcza szczebel regionalny i lokalny (4). Możliwe byłoby powierzenie takiej platformie zadania powiązania polityk, których dotyczy przedmiotowe zagadnienie, i pomagania w określaniu celów i przeszkód w przejściu do efektywnego korzystania z zasobów. |
39. |
Popiera stanowisko Komisji dotyczące utworzenia sieci wymiany sprawdzonych rozwiązań między agencjami prowadzącymi programy związane z efektywnym wykorzystaniem zasobów. Ponadto Komitet Regionów wzywa Unię Europejską do wspierania tworzenia krajowych, regionalnych i lokalnych agencji odpowiedzialnych za efektywne korzystanie z zasobów tam, gdzie takie agencje nie istnieją. Zakres kompetencji działających już agencji mógłby zostać rozszerzony na ogół zagadnień dotyczących korzystania z zasobów i powinien obejmować także udzielanie władzom publicznym, przedsiębiorstwom i obywatelom informacji i porad dotyczących istniejących i dostępnych środków i rozwiązań w zakresie efektywnego korzystania z zasobów. |
Środki służące wdrożeniu inicjatywy przewodniej dotyczącej Europy efektywnie korzystającej z zasobów
40. |
Stwierdza, że w Europie efektywnie korzystającej z zasobów potrzebne będą nie tylko innowacje technologiczne, lecz także innowacje w systemie społeczno-gospodarczym, obejmujące nowe wzory zachowań dotyczących produkcji i konsumpcji, zmiany w stylu życia i nowe modele zarządzania, jak również program badań strategicznych ukierunkowany na innowacje systemowe. |
41. |
Wzywa w szczególności do przeprowadzenia niezbędnych zmian w infrastrukturze, które pozwolą na realizowanie inteligentnych zintegrowanych sieci, tak aby małe i średnie przedsiębiorstwa oraz spółdzielnie mogły wytwarzać własną ekologiczną energię i wymieniać się nią na zasadach partnerskich w skali międzyregionalnej. Wzywa Komisję Europejską do zwołania specjalnej konferencji z udziałem władz lokalnych i regionalnych i odpowiednich zainteresowanych stron, w celu zapoczątkowania przemian w wytwarzaniu energii w Europie. |
42. |
Oświadcza, że dla osiągnięcia celów inicjatywy przewodniej koniecznych będzie wiele działań, takich jak np. zmiana polityki budżetowej i gospodarczej państw członkowskich oraz ekologiczne reformy podatkowe, nastawione na efektywne wykorzystywanie zasobów. Równie ważne będzie uwzględnienie w rachunkowości krajowej kwestii efektywnego korzystania z zasobów poprzez wsparcie internalizacji kosztów zewnętrznych w celu ustalenia odpowiednich cen, realizacji zasady „zanieczyszczający płaci” przy jednoczesnej ochronie konsumentów i stopniowego zniesienia dotacji niosących ze sobą fatalne skutki dla środowiska. |
43. |
Ocenia, że opracowanie europejskiego systemu transportu niskoemisyjnego i efektywnie korzystającego z zasobów ma zasadnicze znaczenie dla powodzenia inicjatywy przewodniej. W tym kontekście należy zmniejszyć ilość energii i surowców pierwotnych koniecznych do produkcji pojazdów i wesprzeć przemysł w działaniach w tym kierunku, zdecydowanie zmniejszyć ich zużycie i wprowadzić systemy transportowe, których ogólny ślad w zakresie zużycia surowców będzie coraz mniejszy. |
44. |
Docenia włączenie do inicjatywy przewodniej propagowania europejskiej polityki wodnej, w której pierwszeństwo przyznano środkom na rzecz oszczędzania wody i bardziej efektywnemu korzystaniu z wody. Komitet Regionów wyda zalecenia w przedmiotowej kwestii w opinii perspektywicznej „Rola samorządów lokalnych i regionalnych w propagowaniu zrównoważonej gospodarki wodnej” (5). |
Niskoemisyjna gospodarka i system energetyczny efektywnie korzystający z zasobów
45. |
Ubolewa nad tym, że obecnie wdrożone strategie w zakresie efektywności energetycznej nie pozwalają na osiągnięcie do roku 2020 celów nakreślonych w europejskim pakiecie klimatyczno-energetycznym. Efektywność energetyczna powinna zostać podniesiona do rangi celu obowiązkowego i w znaczny sposób przyczynić się do realizacji celów w zakresie zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych do 2050 r. |
46. |
Proponuje, aby Komisja w dalszym ciągu koncentrowała się na sektorach budownictwa, usług i transportu w ramach inicjatyw ustawodawczych i finansowych, które będą wynikiem niedawno przyjętego planu na rzecz efektywności energetycznej na 2011 r. (6) |
47. |
Ponownie podkreśla, że sektor budowlany powinien otrzymać odpowiednie zachęty regulacyjne i finansowe mające na celu podniesienie stopy modernizacji budynków służącej zwiększeniu efektywności energetycznej. |
48. |
Zwraca uwagę na to, że we wszystkich związanych z tym zagadnieniem sektorach gospodarki – a więc i w budownictwie – istnieje konieczność zadbania o szkolenie kompetentnych i dyspozycyjnych pracowników w zakresie efektywności energetycznej. Komitet Regionów proponuje opracowanie europejskiej strategii podnoszenia poziomu świadomości wśród tych pracowników i ich szkolenia. Podkreśla przy tym potencjał inicjatywy przewodniej i towarzyszących jej niezbędnych nowatorskich działań na rzecz tworzenia trwałych i wymagających wysokich kwalifikacji miejsc pracy w wielu różnych branżach i obszarach zawodowych w UE. |
49. |
Wzywa Komisję Europejską do zaproponowania konkretnych środków w zakresie renowacji budynków w ramach przyszłej dyrektywy w sprawie oszczędności energii oraz do zapewnienia wystarczających kwot w ramach wieloletniego planu budżetowego dotyczącego renowacji i modernizacji służącej zapewnieniu efektywności energetycznej budynków europejskich po 2013 r. Środki te powinny zostać powiązane ze strategią finansowania przeznaczonego na budynki o bardzo niskim zużyciu energii. |
50. |
Wzywa Komisję Europejską do zaproponowania jednolitego systemu pomiaru efektywności energetycznej w Unii Europejskiej, obejmującego metodologię możliwą do zastosowania na szczeblu samorządów lokalnych i regionalnych. |
51. |
Popiera wyrażony przez Komisję Europejską cel, jakim jest pomyślne przejście do gospodarki niskoemisyjnej, efektywnie korzystającej z zasobów (7). |
52. |
Zwraca się o należyte odzwierciedlenie tych celów w wieloletnich ramach finansowych, także poprzez udostępnienie dodatkowego finansowania władzom lokalnym i regionalnym. |
53. |
Uznaje znaczenie europejskiego systemu handlu uprawnieniami do emisji jako instrumentu służącego ukierunkowaniu inwestycji w sektorach, które system ten obejmuje – sektorze produkcji energii elektrycznej, sektorach energochłonnych i, począwszy od przyszłego roku, sektorze lotnictwa – poprzez finansowe rekompensaty za inwestycje na rzecz zmniejszenia śladu węglowego, i wyraża nadzieję, że skuteczność tego systemu poprawi się po 2012 r. |
54. |
Wzywa jednak do tego, aby europejski system handlu uprawnieniami do emisji odgrywał większą rolę w propagowaniu technologii niskoemisyjnych, pod warunkiem, że technologie te przyczyniają się także do poprawy wskaźników korzystania z zasobów i nie zwiększają zagrożenia dla środowiska. |
55. |
Pochwala w związku z tym plany Komisji Europejskiej dotyczące wycofania z rynku części obecnych uprawnień w celu przyspieszenia przejścia do gospodarki niskoemisyjnej w Unii Europejskiej. |
56. |
Pochwala włączenie do planu działań metod użytkowania gleby sprzyjających skuteczniejszemu magazynowaniu CO2 w glebie i przypomina, że zwiększenie zawartości materii organicznej w glebie ma jeszcze dodatkowe korzystne skutki dla środowiska i rolnictwa oraz dla ochrony gleby i jej żyzności. |
57. |
Ubolewa jednak nad tym, że potencjał sektora rolnego w zakresie łagodzenia zmiany klimatu jest rozdrobniony w ramach wielu różnych kategorii w protokołach ONZ i z Kioto dotyczących przekazywania informacji i rozliczania, podczas gdy sektor ten ma odegrać podstawową rolę w efektywnym i zrównoważonym korzystaniu z zasobów. |
58. |
Podkreśla, jak ważne jest znalezienie równowagi między stosowaniem biopaliw w gospodarce niskoemisyjnej a ochroną różnorodności biologicznej, gospodarką wodną i ogólnie ochroną środowiska oraz kwestiami wyżywienia na świecie. |
59. |
Zaznacza, że istotne jest, by polityce w zakresie efektywności energetycznej towarzyszyły działania socjalne, tak by umożliwić osobom i regionom znajdującym się w najtrudniejszej sytuacji dostęp do efektywnych usług energetycznych. |
Zrównoważona produkcja i konsumpcja
60. |
Wzywa Komisję Europejską do zapewnienia skutecznego wdrożenia planu działań Unii Europejskiej na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej i do przyjęcia szerszego podejścia. |
61. |
Zwraca się o to, by Komisja wspierała podejście „top runner” w dziedzinie polityki produktowej, w większym stopniu łącząc instrumenty odstraszające, które powodują wycofywanie z rynku produktów najmniej wydajnych, i instrumenty zachęcające, które nagradzają najlepsze produkty i przyspieszają ich wprowadzanie na rynek. |
62. |
Popiera ekoinnowacje służące tworzeniu nowych produktów i usług efektywnie korzystających z zasobów, jako główny sposób osiągnięcia tego celu, jak również wspierania konkurencyjności i tworzenia miejsc pracy. W ramach przyszłego planu działań na rzecz ekoinnowacji należałoby wprowadzić nowe partnerstwa w dziedzinie innowacji, łączące samorządy lokalne i regionalne. |
63. |
Potwierdza swoje zobowiązanie do propagowania ekologicznych zamówień publicznych wśród samorządów lokalnych i regionalnych. |
64. |
Zwraca się o ustalenie obowiązkowych celów w zakresie ekologicznych zamówień publicznych dla rządów państw członkowskich i dla instytucji europejskich, jak również o włączenie takich zamówień jako elementu przyszłej dyrektywy w sprawie zamówień publicznych w celu zwiększenia jasności prawa w ich zakresie i upowszechnienia ich stosowania. |
65. |
Wzywa do pogłębionego przeglądu dyrektywy w sprawie ekoprojektu i środków wykonawczych do tej dyrektywy, aby propagować efektywne korzystanie z zasobów dzięki rozszerzeniu zakresu stosowania dyrektywy o produkty nieenergetyczne mające znaczny wpływ na środowisko (8), i zachęca do opracowania metod analizy cyklu życia towarów i usług, których wyniki byłyby łatwo dostępne dla samorządów regionalnych i lokalnych, by pomóc im lepiej pokierować ich decyzjami. |
66. |
Wzywa do przyjęcia środków na rzecz przeciwdziałania praktykom mającym na celu nadmiernie szybkie zużywanie się towarów i usług. Środki te powinny służyć przedłużeniu trwałości i zwiększeniu możliwości naprawy towarów oraz możliwości ich recyklingu w chwili ich zużycia oraz wsparciu inicjatyw gospodarczych i przemysłowych, które się do tego przyczyniają. |
67. |
Popiera częstsze korzystanie, zwłaszcza przez samorządy lokalne i regionalne, ze wspólnotowego systemu zarządzania środowiskowego i audytu (EMAS), jako instrumentu ukierunkowanego na rynek i mającego na celu analizę zarządzania zasobami przez organizacje. Komitet Regionów ocenia, że byłoby możliwe zwiększenie udziału w tym systemie, gdyby związane z nim opłaty mogły zostać zniesione lub ograniczone i gdyby zwrócono się do państw członkowskich o ustalenie ich własnych celów dotyczących liczby organizacji uczestniczących oficjalnie w EMAS. |
68. |
Usilnie wzywa Komisję Europejską, państwa członkowskie i samorządy lokalne i regionalne do wzmocnienia środków mających na celu podniesienie wśród konsumentów i przedsiębiorców poziomu świadomości wpływu konsumpcji na środowisko i społeczeństwo, zwłaszcza środków takich jak plany dotyczące oznakowania, włączenie zrównoważonej konsumpcji do systemów kształcenia i szkolenia oraz nasilenie kontroli argumentów handlowych o charakterze ekologicznym. |
Przekształcenie Unii Europejskiej w „gospodarkę obiegową”
69. |
Opowiada się za przyjęciem celu dotyczącego społeczeństwa stosującego zasadę zerowej ilości odpadów, opartego na optymalizacji zapobiegania powstawaniu odpadów i na przetwarzaniu odpadów jako zasobu w ramach obiegowego gospodarowania materiałami. |
70. |
Ubolewa nad tym, że składowanie pozostaje wciąż jeszcze najbardziej powszechną formą usuwania odpadów komunalnych. W związku z tym Komitet Regionów prosi Komisję o zwrócenie szczególnej uwagi na wdrożenie i stosowanie istniejącego prawodawstwa Unii Europejskiej dotyczącego odpadów, które ma zasadnicze znaczenie dla propagowania efektywnego korzystania z zasobów. |
71. |
Usilnie wzywa instytucje europejskie, państwa członkowskie i władze lokalne i regionalne do przedsięwzięcia skutecznych środków służących przeciwdziałaniu wyciekowi odpadów do niespełniających norm zakładów przetwarzania w UE lub poza nią, do zwiększenia konkurencyjności europejskiego przemysłu recyklingu na wszystkich etapach łańcucha wartości, do pobudzania innowacyjności w dziedzinach efektywnego korzystania z zasobów i projektowania produktów nadających się do recyklingu, do tworzenia zachęt gospodarczych i nowych instrumentów rynkowych w celu recyklingu i wykorzystywania surowców wtórnych oraz do optymalizacji opracowywania i stosowania kryteriów zniesienia statusu odpadu i kryteriów jakości materiałów poddanych recyklingowi, z uwzględnieniem w tym kontekście bieżących prac Komisji Europejskiej dotyczących kryteriów zniesienia statusu odpadu. Komitet Regionów wnosi także o zwrócenie szczególnej uwagi na towary zawierające surowce, których może zabraknąć, zwłaszcza zaś metale ziem rzadkich. |
72. |
Wzywa państwa członkowskie i samorządy lokalne i regionalne do przyjęcia ambitnych programów zapobiegania powstawaniu odpadów, zgodnie z wymogami art. 29 dyrektywy ramowej w sprawie odpadów, w tym do przyjęcia jasnych ilościowych punktów odniesienia dla środków zapobiegania powstawaniu odpadów (9). |
73. |
Wzywa Komisję Europejską do propagowania w szczególności zapobiegania powstawaniu odpadów biologicznych i zmniejszenia ilości odpadów spożywczych oraz do dalszego wspierania inicjatywy „Europejski Tydzień Zapobiegania Powstawaniu Odpadów”, która odniosła sukces w wielu regionach i miastach. |
74. |
Podkreśla zasadniczą rolę samorządów lokalnych i regionalnych w rozwoju rynków recyklingu i wtórnego wykorzystania. W tym kontekście Komitet Regionów ponawia propozycję włączenia do dyrektywy WEEE konkretnych i szczegółowych celów dotyczących wtórnego wykorzystania odpadów elektronicznych, przy jednoczesnym zapewnieniu pełnego uwzględnienia zasady odpowiedzialności producenta w przepisach prawa. |
75. |
Zwraca uwagę na to, że samorządy lokalne i regionalne mają już znaczną swobodę w zakresie propagowania recyklingu wykraczającego poza obecne cele Unii Europejskiej. Wiele postępowych miast i regionów przekroczyło już znacznie minimalne cele europejskie w zakresie recyklingu i rozwiązań alternatywnych względem składowania odpadów i obecnie zmierza do stosowania zasady zerowej ilości odpadów do składowania i spalania oraz do osiągnięcia wysokiego poziomu recyklingu odpadów pochodzących z gospodarstw domowych. W tym kontekście Komitet Regionów może jedynie zachęcać Unię Europejską i państwa członkowskie do dalszego wspierania wprowadzania instrumentów służących propagowaniu recyklingu, stosowanych przez miasta i regiony uzyskujące dobre wyniki, zwłaszcza w regionach najmniej zaawansowanych w tej dziedzinie. |
76. |
Wzywa Komisję Europejską do przyspieszenia oceny – zgodnie z wymogiem dyrektywy ramowej w sprawie odpadów – korzyści płynących z wprowadzenia wiążących celów europejskich w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów oraz ze zwiększenia obecnego wiążącego celu w zakresie recyklingu stałych odpadów komunalnych. Skutkiem wprowadzenia tego ostatniego środka mogłoby być utworzenie 500 tys. nowych miejsc pracy w Europie (10). |
Efektywne korzystanie z surowców (minerały, lasy i biomasa)
77. |
Wyraża zadowolenie z tego, że komunikat Komisji Europejskiej „Stawianie czoła wyzwaniom związanym z rynkami towarowymi i surowcami” (11), opublikowany w ramach inicjatywy przewodniej dotyczącej Europy efektywnie korzystającej z zasobów, obejmuje efektywne korzystanie z zasobów. |
78. |
Wzywa Komisję Europejską i państwa członkowskie do dalszego propagowania zwiększonego wykorzystywania rozwiązań alternatywnych i bardziej efektywnego korzystania z zasobów w ramach łańcucha wartości dotyczącego surowców, co obejmuje poszukiwanie, wydobycie, przetwarzanie, recykling, ekoprojekt, ekologię przemysłową i produkcję efektywnie korzystającą z zasobów. |
79. |
Wzywa państwa członkowskie i regiony do określenia, przy dalszym wsparciu ze strony Komisji Europejskiej, zrównoważonej i opartej na efektywnym korzystaniu z zasobów polityki dotyczącej surowców mineralnych, do opracowania polityki planowania przestrzennego w odniesieniu do surowców mineralnych oraz do wprowadzenia jasnej procedury udzielania zezwoleń na wydobycie. |
80. |
Pochwala wytyczne Komisji dotyczące wydobycia surowców nieenergetycznych i wymogów w odniesieniu do sieci Natura 2000 (12) i wzywa do przyjęcia w przyszłości zintegrowanego podejścia do przedmiotowych zagadnień. |
81. |
Przyjmuje do wiadomości zaproszenie skierowane przez Radę do Komisji Europejskiej, aby ta zaproponowała kroki służące rozwiązaniu problemów dotyczących zaopatrzenia w przeznaczone dla przemysłu surowce pochodzące z leśnictwa i sektora energii ze źródeł odnawialnych. |
82. |
Wzywa do przyjęcia obowiązkowego systemu certyfikacji w całej Unii, jak również zachęt do wykorzystywania biomasy do celów energetycznych oraz drewna pochodzącego ze zrównoważonej gospodarki leśnej. Komitet Regionów zwraca uwagę na rolę, jaką w zakresie zarządzania mogą odegrać w tym kontekście samorządy lokalne i regionalne. |
83. |
Ponawia wniosek do Komisji o przedstawienie propozycji wiążących minimalnych kryteriów dotyczących zrównoważonego wykorzystania biomasy stałej i gazowej do celów produkcji energii elektrycznej, ciepła i chłodzenia (13). |
Różnorodność biologiczna, funkcje ekosystemów i użytkowanie gruntów
84. |
Stwierdza, że skuteczne wykorzystywanie, ochrona i przywracanie funkcji ekosystemów, określone przez państwa członkowskie w ramach nowego celu na 2020 r. dotyczącego różnorodności biologicznej i przedstawione w dokumencie zatytułowanym „Strategia na rzecz różnorodności biologicznej UE 2020” (14), mają zasadnicze znaczenie dla efektywnego korzystania z zasobów. |
85. |
Wyraża zadowolenie ze wsparcia, jakie przyniosła strategia UE na rzecz różnorodności biologicznej do 2020 r. w kontekście postępów prac dotyczących wykorzystania różnorodności biologicznej, w tym gospodarczego wykorzystania różnorodności biologicznej i funkcji ekosystemów, zachęcania organów zarządzających funduszami strukturalnymi do inwestowania w zasoby naturalne jako dziedzictwo dla przyszłych pokoleń stanowiące źródło rozwoju gospodarczego, propagowania wsparcia WPR na rzecz różnorodności biologicznej, ustalenia celu cząstkowego dotyczącego odbudowy ekosystemów, jak również propagowania tworzenia zielonej infrastruktury. |
86. |
Ubolewa nad tym, że wbrew jego wcześniejszym zaleceniom zasadnicza rola samorządów lokalnych i regionalnych, jeśli chodzi o powodzenie wspomnianej strategii, nie została w wystarczającym stopniu uznana. |
87. |
Wzywa Unię Europejską i państwa członkowskie do wprowadzenia lokalnych i regionalnych projektów pilotażowych dotyczących zachowania różnorodności biologicznej, zwłaszcza projektów pilotażowych w zakresie ekonomii ekosystemów i różnorodności biologicznej (TEEB), wspierających samorządy lokalne i regionalne w przyjmowaniu i wdrażaniu instrumentów, o których mowa w międzynarodowym raporcie zatytułowanym „TEEB Report for Local and Regional Policy Makers” („Raport TEEB dotyczący ekonomii ekosystemów i bioróżnorodności skierowany do lokalnych i regionalnych decydentów politycznych”) (15). |
88. |
Zauważa, że pogarszanie się stanu siedlisk naturalnych i półnaturalnych, między innymi użytków zielonych, bagien, wrzosowisk i terenów podmokłych, które mają zasadnicze znaczenie dla przeciwdziałania zmianie klimatu, jest wciąż głównym powodem do niepokojów. Komitet Regionów wzywa zatem Unię Europejską, państwa członkowskie i samorządy lokalne i regionalne do podjęcia wysiłków na rzecz opracowania stosownych programów ochrony i odbudowy tych ekosystemów. |
89. |
Wyraża zaniepokojenie w związku z zajmowaniem coraz większych obszarów pod rozwój miast i sieci transportu, które pociąga za sobą przyrost powierzchni gleb zasklepionych, zmniejszenie infiltracji wody, wzrost liczby powodzi i zagrożenia erozją, fragmentację siedlisk i rozdrobnienie populacji zwierząt oraz nasilenie się efektu miejskiej wyspy ciepła, zwiększające narażenie miast na fale upałów i zmianę klimatu. |
90. |
Wzywa państwa członkowskie do wspólnej z samorządami lokalnymi i regionalnymi pracy nad wdrożeniem zintegrowanych systemów planowania użytkowania gruntów i zagospodarowania przestrzennego, zdolnych przyczynić się do realizacji zrównoważonych schematów zaludnienia miast, do stworzenia szeregu zachęt mających na celu propagowanie ponownego wykorzystania obszarów nieużytków zamiast wykorzystania terenów zielonych i obszarów wiejskich, do utworzenia bazy danych dotyczących obszarów nieużytków i wreszcie do zmniejszenia obecnej powierzchni gruntów zabudowanych wszędzie tam, gdzie okaże się to konieczne. |
91. |
Ponownie podkreśla, że wspólna strategia tematyczna dotycząca ochrony gleby, obejmująca cel, jakim jest przyjęcie dyrektywy ramowej w sprawie gleby, powinna w dalszym ciągu należeć do przyszłej unijnej polityki ochrony środowiska. |
Wspólna polityka rolna, wspólna polityka rybołówstwa i polityka spójności efektywnie korzystające z zasobów
92. |
Wyraża zaniepokojenie tym, że szacowane zasoby handlowe ryb przekraczają bezpieczną granicę biologiczną. Komitet Regionów ponawia w związku z tym swój wniosek o przyjęcie do 2015 r. celu dotyczącego maksymalnego zrównoważonego odłowu jako podstawowej zasady przewodniej przyszłej wspólnej polityki rybołówstwa (WPRyb) (16). |
93. |
Popiera podejście zalecane przez Komisję Europejską w komunikacie „Wkład polityki regionalnej w zrównoważony wzrost w ramach strategii »Europa 2020« ” (17). |
94. |
Opowiada się zwłaszcza za zwiększeniem wkładu funduszy strukturalnych we wdrożenie inicjatywy przewodniej, wzywając organy zarządzające funduszami strukturalnymi do inwestowania większych środków w gospodarkę niskoemisyjną, funkcje ekosystemów i różnorodność biologiczną, jak również ekoinnowacje. |
95. |
Popiera też optymalizację inwestycji w efektywne korzystanie z zasobów. |
96. |
Uważa, że inteligentny i zrównoważony rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu w UE, a także w innych częściach świata jest możliwy, jeżeli władze lokalne i regionalne będą motorem zmian i rozwoju społeczno-gospodarczego. |
Bruksela, 11 października 2011 r.
Przewodnicząca Komitetu Regionów
Mercedes BRESSO
(1) CdR 25/2009 fin, CdR 73/2011 fin.
(2) CdR 73/2011 fin.
(3) CdR 73/2011 fin, CdR 25/2009 fin.
(4) Konkluzje Rady ds. Środowiska z grudnia 2010 r.
(5) CdR 5/2011.
(6) COM(2011) 109 wersja ostateczna.
(7) COM(2011) 112 wersja ostateczna.
(8) Art. 21 dyrektywy 2009/125/WE.
(9) CdR 47/2006 fin.
(10) CEE Bankwatch 2011, BEE & FoEE 2011.
(11) COM(2011) 25 wersja ostateczna.
(12) EC guidance on undertaking non-energy extractive activities in accordance with Natura 2000 requirements (wytyczne KE „Wydobycie surowców nieenergetycznych i sieć Natura 2000”), http://ec.europa.eu/environment/nature/natura2000/management/docs/neei_n2000_guidance.pdf.
(13) CdR 312/2010 fin.
(14) COM(2011) 244 wersja ostateczna.
(15) http://www.teebweb.org.
(16) CdR 218/2009 fin.
(17) COM(2011) 17 wersja ostateczna.