52009PC0136

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 25.3.2009

KOM(2009) 136 wersja ostateczna

2009/0050 (CNS)

Wniosek

DECYZJA RAMOWA RADY

w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz w sprawie ochrony pokrzywdzonych,

uchylająca decyzję ramową 2002/629/WSiSW {SEK(2009) 358}{SEK(2009) 359}

UZASADNIENIE

1. KONTEKST WNIOSKU

1.1. Podstawa i cele wniosku

Handel ludźmi stanowi jedno z najpoważniejszych przestępstw na świecie, rażące naruszenie praw człowieka, nowoczesną formę niewolnictwa i szczególnie zyskowny proceder dla organizacji przestępczych. Handlem ludźmi jest werbowanie, przekazywanie lub przyjmowanie osób przy użyciu środków przymusu, podstępu lub nadużycia w celu wykorzystania, w tym seksualnego, lub wyzysku w pracy, pracy przymusowej, przymusowej służby domowej lub innych form wykorzystywania, w tym w celu usunięcia organów.

W związku z tym reakcja na handel ludźmi powinna być stanowcza i mieć na celu zarówno zapobieganie przestępstwom i ich ściganie, jak i ochronę pokrzywdzonych.

1.2. Kontekst ogólny

Ofiary handlu ludźmi z krajów trzecich napływają głównie do kilku państw członkowskich UE. Istnieją także dowody wskazujące, że osoby te przemieszczają się także między krajami UE. Opierając się o dostępne dane można założyć, że co roku w ramach handlu ludźmi kilkaset tysięcy osób napływa na terytorium UE lub przemieszcza się w jej obrębie.

Słabsza pozycja społeczna jest bez wątpienia główną przyczyną handlu ludźmi. Wynika ona z czynników ekonomicznych i społecznych, takich jak bieda, dyskryminacja płciowa, konflikty zbrojne, przemoc domowa, dysfunkcyjność rodziny oraz czynników osobistych takich jak wiek, stan zdrowia czy niepełnosprawność. Ta słabsza pozycja jest wykorzystywana przez międzynarodowe sieci zorganizowanej przestępczości do ułatwienia migracji, a następnie poważnego wykorzystywania osób przy użyciu siły, gróźb, przymusu lub różnych form nadużycia swojej pozycji, np. więzienia za długi. Głównym powodem takich praktyk są znaczne zyski. Popyt na usługi seksualne i tanią siłę roboczą jest kolejnym powodem.

1.3. Obowiązujące przepisy w dziedzinie, której dotyczy wniosek

Celem Konwencji o prawach dziecka, przyjętej przez ONZ w 1989 r., jest ochrona dzieci przed wszelkimi formami wyzysku seksualnego i nadużyć seksualnych. Przyjęte w niej zobowiązanie obejmuje także wyzysk seksualny i nadużycia seksualne wobec dzieci w ramach handlu ludźmi.

W 2000 r. ONZ przyjęła Protokół o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej. Protokół był pierwszym kompleksowym międzynarodowym instrumentem zajmującym się kwestią handlu ludźmi. Do marca 2009 r. protokół ratyfikowały 23 państwa członkowskie, a pozostałe cztery podpisały go. Wspólnota Europejska podpisała i zatwierdziła protokół.

Konwencja Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi stanowi kompleksowe, spójne ramy i dotyczy kwestii zapobiegania, współpracy podmiotów, ochrony pokrzywdzonych i udzielania im pomocy oraz zobowiązania do penalizacji handlu ludźmi. Wdrożenie takich środków umożliwiłoby znaczną poprawę sytuacji. Dwanaście państw członkowskich UE ratyfikowało konwencję, trzynaście innych podpisało ją i prowadzi właśnie proces ratyfikacyjny.

Decyzja ramowa w sprawie zwalczania handlu ludźmi została przyjęta w dniu 19 lipca 2002 r. i stanowiła reakcję na powszechnie uznaną potrzebę zajęcia się na szczeblu UE poważnym przestępstwem, jakim jest handel ludźmi. W maju 2006 r. Komisja przyjęła sprawozdanie nt. wdrożenia tej decyzji.

Dyrektywa 2004/81/WE przewiduje przyznanie pomocy i prawa pobytu obywatelom państw trzecich, którzy są ofiarami handlu ludźmi. Jesienią 2009 r. Komisja przedstawi sprawozdanie z wdrażania dyrektywy 2004/81/WE i rozważy przyjęcie odpowiednich środków umożliwiających zwiększenie ochrony, jaką państwa członkowskie zapewniają pokrzywdzonym.

1.4. Spójność z pozostałymi obszarami polityki i celami Unii

Zwalczanie wszelkich form przemocy uwarunkowanej płcią, w tym handlu ludźmi, stanowi integralną część zobowiązania przyjętego przez Komisję w Planie działań na rzecz równości kobiet i mężczyzn[1]. Zwalczanie procederu handlu dziećmi jest również celem określonym w strategii UE na rzecz praw dziecka[2]. Cel zwalczania handlu ludźmi i pomocy pokrzywdzonym jest spójny z przepisami zawartymi w decyzji ramowej Rady 2001/220/WSiSW w sprawie pozycji ofiar w postępowaniu karnym[3] i dyrektywie Rady 2004/81/WE w sprawie dokumentu pobytowego[4], która dotyczy kwestii imigracji i ma zastosowanie wyłącznie do obywateli krajów trzecich. Wszystkie przepisy zawarte w niniejszej decyzji ramowej mają zastosowanie w zakresie, w jakim dana kwestia nie wchodzi w zakres wyżej wymienionej dyrektywy. Cel zwalczania handlu ludźmi jest również spójny z dyrektywą Rady 2004/80/WE odnoszącą się do kompensaty dla ofiar przestępstw, której celem jest ułatwienie ofiarom dostępu do kompensaty w sytuacjach transgranicznych[5] i z decyzją ramową Rady 2008/841/WSiSW w sprawie zwalczania przestępczości zorganizowanej[6]. Handel ludźmi jest przestępstwem wymienionym na liście przestępstw, które mogą skutkować przekazaniem na mocy europejskiego nakazu aresztowania zgodnie z decyzją ramową Rady 2002/584/WSiSW w sprawie europejskiego nakazu aresztowania[7]. Wymienione powyżej cele są w pełni zgodne z tymi instrumentami oraz z Konwencją Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi i z zakresem uprawnień Europolu i Eurojustu.

Wszelkie działania Unii w tej dziedzinie muszą przestrzegać podstawowych praw i szanować zasady uznane w szczególności w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Karta UE) i Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności (EKPC). Państwa członkowskie, wdrażając prawodawstwo Unii muszą postępować zgodnie z tymi prawami i zasadami.

Niniejszy wniosek został poddany dogłębnej analizie w celu zapewnienia, aby zawarte w nim przepisy były całkowicie zgodne z prawami podstawowymi, a w szczególności z zasadą poszanowania godności ludzkiej, zakazem tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, zakazem niewolnictwa i pracy przymusowej, prawami dziecka, prawem do wolności i bezpieczeństwa, prawem do wolności wypowiedzi i informacji, prawem do ochrony danych osobowych, prawem do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu, a także zasadami legalności oraz proporcjonalności czynów zabronionych pod groźbą kary oraz kar.

Szczególną uwagę zwrócono na art. 5 ust. 3 Karty UE, który jednoznacznie zakazuje handlu ludźmi. Ponadto ze względu na fakt, że wiele pokrzywdzonych w wyniku handlu ludźmi to dzieci, znaczenie miał art. 24 Karty UE. Przepisy dotyczące ochrony pokrzywdzonych i udzielania im pomocy mają pozytywny wpływ na prawa podstawowe. Europejski Trybunał Praw Człowieka potwierdził prawo do ochrony przed niewolnictwem, pracą przymusową i zniewoleniem. Znaczenie ma także prawo pokrzywdzonego do dokładnego, bezstronnego, skutecznego i szybkiego dochodzenia, które może zostać wykonane poprzez większe uznawanie roli pokrzywdzonego w postępowaniu karnym.

Istnieje ryzyko, że na skutek wzmocnienia roli pokrzywdzonego w postępowaniu karnym, negatywny wpływ ulegnie zwiększeniu jeśli wzmocnienie to będzie tak duże, że zagrozi procesowym prawom pozwanego, w szczególności w zakresie prawa do rzetelnego procesu sądowego (art. 47 Karty UE) i prawa do obrony (art. 48 Karty UE). Europejski Trybunał Praw Człowieka ustalił jednak jasne zasady pozwalające pogodzić odnośne prawa pozwanego i pokrzywdzonego. W związku z tym, dzięki starannemu opracowaniu tekstu legislacyjnego, zapewniona została pełna zgodność z prawem do obrony, co jest podstawą do odpowiedniego wdrażania decyzji przez państwa członkowskie.

2. KONSULTACJE Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI ORAZ OCENA SKUTKÓW

2.1. Konsultacje z zainteresowanymi stronami

2.1.1. Metody konsultacji, główne sektory objęte konsultacjami i ogólny profil respondentów

W odpowiedzi na wniosek Rady o ocenę realizacji Planu UE, w grudniu 2007 r. Komisja wystosowała do państw członkowskich ankietę, na którą odpowiedzi nadesłały 23 państwa członkowskie oraz Norwegia. Wnioski zostały przedstawione w dokumencie roboczym Komisji, przyjętym dnia 17 października 2008 r.

W ramach przygotowań do opracowania oceny skutków zorganizowano trzy spotkania konsultacyjne. Grupa Ekspertów ds. Handlu Ludźmi zebrała się w dniach 2 i 3 października 2008 r. i po obszernych dyskusjach wydała pisemną opinię. Dnia 7 października 2008 r. odbyło się spotkanie konsultacyjne z ekspertami wywodzącymi się z różnych środowisk, w tym rządów, organów ścigania, organizacji pozarządowych, organizacji międzynarodowych i uniwersytetów. Uczestnicy spotkania zostali następnie poproszeni o przekazanie pisemnych uwag i wielu z nich to uczyniło. Spotkanie z przedstawicielami państw członkowskich odbyło się w dniu 17 października 2008 r.

2.1.2. Streszczenie odpowiedzi oraz sposób ich uwzględnienia

- W swojej pisemnej opinii Grupa Ekspertów ds. Handlu Ludźmi przy Komisji Europejskiej wymieniła następujące kwestie, jakimi należy się kierować: potrzebę ustanowienia odpowiednich ram prawnych w każdym kraju; potrzebę nadania odpowiedniej rangi kwestii praw człowieka; potrzebę przyjęcia kompleksowego, skoordynowanego i zintegrowanego podejścia w celu połączenia strategii rządowych dotyczących handlu ludźmi ze strategiami w dziedzinie migracji; konieczność przestrzegania praw dzieci; potrzebę promowania badań nad zjawiskiem handlu ludźmi oraz monitorowania skutków działań w zakresie zwalczania tego procederu.

- Wielu uczestników procesu zgodziło się co do konieczności specyficznych przepisów ukierunkowanych na zwiększenie skuteczności prowadzonych dochodzeń i ścigania przestępstw. Powszechnie podkreślano też kluczowe znaczenie środków pomocy.

- Kwestia wprowadzenia obowiązku penalizacji klientów świadomie korzystających z usług seksualnych osoby, która jest ofiarą handlu, wzbudziła kontrowersje zainteresowanych stron. Kilka państw członkowskich zaznaczyło, że w żadnym przypadku zapis taki nie powinien być wiążący.

2.2. Gromadzenie i wykorzystanie wiedzy specjalistycznej

Nie zaistniała potrzeba skorzystania z pomocy ekspertów zewnętrznych.

2.3. Ocena skutków

Przeanalizowano różne warianty działania umożliwiające osiągnięcie celów bardziej skutecznego zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz lepszej ochrony pokrzywdzonych.

- Wariant działania nr 1: Brak działań ze strony UE

UE nie podjęłaby żadnych działań w zakresie zwalczania handlu ludźmi, natomiast państwa członkowskie kontynuowałyby proces podpisywania i ratyfikowania Konwencji Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi.

- Wariant działania nr 2: Środki nielegislacyjne

Decyzja ramowa 2004/629/WSiSW nie zostałaby zmieniona. Mogłyby zostać wprowadzone środki nielegislacyjne w dziedzinach takich jak: programy wsparcia dla pokrzywdzonych, monitorowanie, środki zapobiegawcze w krajach przeznaczenia, środki zapobiegawcze w krajach pochodzenia, szkolenia oraz współpraca organów ścigania.

- Wariant działania nr 3: Nowe prawodawstwo w zakresie ścigania, pomocy dla pokrzywdzonych, zapobiegania i monitorowania

Przyjęta zostałaby nowa decyzja ramowa, uwzględniająca przepisy obecnie obowiązującej decyzji ramowej oraz pewne postanowienia konwencji Rady Europy, jak również dodatkowe elementy. Nowa decyzja ramowa zawierałaby w szczególności pewne przepisy z dziedziny prawa karnego materialnego, jurysdykcji i ścigania, praw pokrzywdzonych w postępowaniu karnym, pomocy dla pokrzywdzonych, szczególnych środków ochrony dzieci, a także w zakresie zapobiegania oraz monitorowania.

- Wariant działania nr 4: Nowe prawodawstwo (jak w wariancie 3) + środki nielegislacyjne (jak w wariancie 2)

- Zostałaby przyjęta nowa decyzja ramowa, uwzględniająca obecnie obowiązującą decyzję ramową oraz obejmująca nowe przepisy. Nowa decyzja ramowa zostałaby uzupełniona środkami nielegislacyjnymi, w szczególności środkami omówionymi w wariancie 2.

- Po przeanalizowaniu skutków gospodarczych, społecznych i wpływu na prawa podstawowe, warianty 3 i 4 wydają się najlepszymi podejściami, które pozwoliłyby osiągnąć założone cele. Preferowanym wariantem jest wariant 4.

3. ASPEKTY PRAWNE WNIOSKU

3.1. Krótki opis proponowanych działań

Nowa decyzja ramowa, poza przepisami zaczerpniętymi z obecnej decyzji ramowej, zawierać będzie następujące elementy:

A Przepisy dotyczące prawa karnego materialnego

- Definicja

- Okoliczności obciążające i kary

- Niestosowanie sankcji wobec pokrzywdzonych

B Jurysdykcja i ściganie

- Szersza i bardziej wiążąca zasada jurysdykcji eksterytorialnej

- Koordynowanie ścigania; takie przepisy mogłyby zostać zastąpione po przyjęciu wniosku dotyczącego decyzji ramowej w sprawie konfliktów jurysdykcji[8]

- Narzędzia dochodzeniowe

C Prawa pokrzywdzonego w postępowaniu karnym

- Szczególne traktowanie mające zapobiec wtórnej wiktymizacji

- Ochrona na podstawie oceny ryzyka

- Kompensata, w tym dostęp do istniejących funduszy

D Wsparcie dla pokrzywdzonych

- Stworzenie mechanizmów pozwalających na wczesną identyfikację i pomoc dla pokrzywdzonych

- Standardowy zakres pomocy obejmujący dostęp do niezbędnego leczenia, porad i pomocy psychologicznej

- Specjalne środki ochrony dzieci

E Zapobieganie

- Działania mające na celu zmniejszenie popytu na usługi seksualne i tanią siłę roboczą.

- Szkolenia

- Penalizacja klientów świadomie korzystających z usług osoby, która jest ofiarą handlu ludźmi

F Monitorowanie

- Powołanie krajowych sprawozdawców lub ustanowienie równoważnych mechanizmów

3.2. Wartość dodana wniosku w porównaniu z Konwencją Rady Europy z 2005 r. w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi

Niniejszy wniosek opiera się na konwencji Rady Europy; przyjęto w nim to samo kompleksowe podejście obejmujące zapobieganie, ściganie, ochronę pokrzywdzonych i monitorowanie. Ponadto główne elementy wniosku świadczące o jego wartości dodanej to:

- nowe przepisy przewidujące szczególne traktowanie bezbronnych pokrzywdzonych w trakcie postępowania karnego w celu zapobieżenia wtórnej wiktymizacji (art. 9);

- szerszy zakres przepisów dotyczących niestosowania sankcji wobec pokrzywdzonych za udział w niezgodnych z prawem działaniach, jeśli zastosowano wobec nich którykolwiek z nielegalnych środków stosowanych przez handlarzy (art. 6);

- wyższe standardy w zakresie pomocy dla pokrzywdzonych, zwłaszcza w zakresie pomocy medycznej (art. 10);

- szersza i bardziej wiążąca zasada jurysdykcji eksterytorialnej, zobowiązująca państwa członkowskie do ścigania obywateli i rezydentów, którzy dopuścili się przestępstwa handlu ludźmi poza terytorium państwa członkowskiego (art. 8);

- dokładny poziom kar dostosowany do wagi przestępstwa (art. 3).

- Ponadto uwzględnienie we wspólnotowym dorobku prawnym przepisów, które mają podobną treść jest korzystne ze względu na silniejsze zobowiązania, jakie tworzy porządek prawny UE, tj. natychmiastowe wejście w życie i monitorowanie wdrażania.

3.3. Podstawa prawna:

Art. 29, art. 31 ust. 1 lit. e), art. 34 ust. 2 lit. b) Traktatu o Unii Europejskiej.

4. ZASADA POMOCNICZOśCI

Cele wniosku nie mogą być osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie z następujących względów:

Aby osiągnąć cele w zakresie zwalczania handlu ludźmi niezbędne są skoordynowane wysiłki ze strony państw członkowskich, jak również współpraca na szczeblu międzynarodowym. Fakt, że państwa członkowskie różnie traktują tę kwestię pod względem prawnym, utrudnia koordynację działań i szkodzi międzynarodowej współpracy sądowej i w zakresie egzekwowania prawa.

Działania na szczeblu Unii Europejskiej umożliwią lepszą realizację celów wniosku z następujących względów:

Wniosek umożliwi znacznie większe zbliżenie prawa karnego materialnego państw członkowskich i praw procesowych niż dotychczasowa decyzja ramowa. Będzie to miało pozytywny wpływ na międzynarodową współpracę sądową i w zakresie egzekwowania prawa oraz ochronę pokrzywdzonych i udzielanie im wsparcia. Wniosek jest zatem zgodny z zasadą pomocniczości.

5. ZASADA PROPORCJONALNOśCI

Wniosek jest zgodny z zasadą proporcjonalności, ponieważ ogranicza się do minimum wymaganego dla osiągnięcia omawianych celów na europejskim poziomie i nie wykracza poza to, co jest konieczne dla realizacji tego celu.

6. WYBÓR INSTRUMENTÓW

Proponowane instrumenty: decyzja ramowa

Inne instrumenty byłyby niewłaściwe. W walce z handlem ludźmi jedynie decyzja ramowa pozwala na zbliżenie krajowego ustawodawstwa i jest niezbędna do podniesienia skuteczności międzynarodowej współpracy sądowej i w zakresie egzekwowania prawa.

7. WPłYW NA BUDżET

Wniosek nie ma wpływu finansowego na budżet Wspólnoty.

8. INFORMACJE DODATKOWE

Uchylenie obowiązujących przepisów

Przyjęcie wniosku spowoduje uchylenie obowiązujących przepisów prawnych.

2009/0050 (CNS)

Wniosek

DECYZJA RAMOWA RADY

w sprawie zapobiegania handlowi ludźmi i zwalczania tego procederu oraz w sprawie ochrony pokrzywdzonych,

uchylająca decyzję ramową 2002/629/WSiSW

RADA UNII EUROPEJSKIEJ,

uwzględniając Traktat o Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 29, art. 31 ust. 1 lit. e) oraz art. 34 ust. 2 lit. b),

uwzględniając wniosek Komisji,

uwzględniając opinię Parlamentu Europejskiego[9],

a także mając na uwadze, co następuje:

(1) Handel ludźmi jest poważnym przestępstwem, popełnianym często w ramach przestępczości zorganizowanej i rażącym naruszeniem praw człowieka.

(2) Unia Europejska zobowiązała się zapobiegać handlowi ludźmi i zwalczać ten proceder oraz chronić prawa osób będących przedmiotem handlu. W tym celu przyjęto decyzję ramową Rady 2002/629/WSiSW z dnia 19 lipca 2002 r. w sprawie zwalczania handlu ludźmi[10] oraz Plan UE dotyczący najlepszych praktyk, standardów i procedur zwalczania handlu ludźmi i zapobiegania mu (2005/C 311/01)[11].

(3) W niniejszej decyzji ramowej przyjęto zintegrowane i kompleksowe podejście do kwestii walki z handlem ludźmi. Lepsze zapobieganie i bardziej skuteczne ściganie oraz ochrona praw pokrzywdzonych to główne cele niniejszej decyzji ramowej. Dzieci należą do bardziej bezbronnych osób i dlatego istnieje większe ryzyko, iż padną ofiarą handlu ludźmi. Wszystkie przepisy niniejszej decyzji ramowej należy stosować kierując się dobrem dziecka, zgodnie z przyjętą w 1989 r. Konwencją ONZ o prawach dziecka[12].

(4) Protokół Narodów Zjednoczonych z 2000 r. o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej[13] oraz Konwencja Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi z 2005 r.[14] to ważne elementy procesu zacieśniania współpracy międzynarodowej na rzecz zwalczania handlu ludźmi. W celu przyspieszenia procesu zbliżania ustawodawstwa, w niniejszej decyzji ramowej przyjęto szeroką definicję przestępstwa, uwzględnioną w wyżej wymienionych instrumentach NZ i Rady Europy. Definicja obejmuje także handel ludźmi w celu usunięcia organów, który może być powiązany z handlem organami i stanowi poważne naruszenie godności ludzkiej i integralności fizycznej.

(5) Kary powinny być skuteczne, odstraszające i proporcjonalne do wagi przestępstwa, także w celu zwiększenia skuteczności prowadzonych dochodzeń i ścigania oraz poprawy międzynarodowej współpracy sądowej i w zakresie egzekwowania prawa. Okoliczności obciążające powinny uwzględniać potrzebę ochrony szczególnie wrażliwych ofiar, w tym wszystkich pokrzywdzonych dzieci i dorosłych, którzy są bezbronni ze względu na sytuację osobistą lub fizyczne i psychologiczne konsekwencje przestępstwa.

(6) Pokrzywdzeni powinni być chronieni przed ściganiem i karaniem, w następstwie podjęcia decyzji przez właściwy organ, za niezgodne z prawem działania, w których brali udział, jeśli były one bezpośrednią konsekwencją zastosowania wobec nich któregokolwiek z nielegalnych środków stosowanych przez handlarzy, takie jak naruszenie przepisów imigracyjnych, posługiwanie się fałszywymi dokumentami czy przestępstwa ścigane na mocy przepisów dotyczących prostytucji. Dodatkowym celem takiej ochrony jest zachęcanie pokrzywdzonych do występowania w charakterze świadka w postępowaniu karnym.

(7) W decyzji ramowej Rady z dnia 15 marca 2001 r. w sprawie pozycji ofiar w postępowaniu karnym (2001/220/WSiSW)[15] określono szereg praw, jakie przysługują pokrzywdzonym w postępowaniu karnym, między innymi prawo do ochrony i odszkodowania, jednak pokrzywdzeni w wyniku handlu ludźmi są osobami bezbronnymi i w związku z tym konieczne jest zastosowanie wobec nich specyficznych środków. Tego typu pokrzywdzeni, ponoszący konsekwencje działań przestępczych związanych z handlem ludźmi, w tym konsekwencje usunięcia organów, powinni być chronieni przed zastraszeniem i wtórną wiktymizacją tj. przed dalszym prześladowaniem lub traumą wynikającą ze sposobu, w jaki przeprowadzane jest postępowanie karne. Należy ponadto ustanowić specyficzne środki zapewniające skuteczną ochronę i kompensatę.

(8) Pokrzywdzeni powinni móc skutecznie wykonywać przysługujące im prawa. W związku z tym należy zapewnić im odpowiednią pomoc przed rozpoczęciem postępowania karnego, w trakcie tego postępowania i po jego zakończeniu. Niniejsza decyzja ramowa zobowiązuje państwa członkowskie do udzielenia pomocy każdemu pokrzywdzonemu w zakresie, w jakim umożliwi mu to odzyskanie sił.

(9) Dyrektywa 2004/81/WE przewiduje wydawanie dokumentów pobytowych obywatelom państw trzecich, którzy są ofiarami handlu ludźmi, a dyrektywa 2004/38/WE stanowi o zasadach wykonywania przez obywateli Unii i ich rodziny prawa do swobodnego przemieszczania się i pobytu na terytorium państw członkowskich, w tym o ochronie przed wydaleniem; niniejsza decyzja ramowa ustanawia natomiast specyficzne środki ochrony dla każdego pokrzywdzonego w wyniku handlu ludźmi i nie dotyczy warunków ich przebywania na terytorium państw członkowskich ani innych kwestii wchodzących w zakres kompetencji Wspólnoty.

(10) Państwa członkowskie powinny zapewnić, poza środkami dostępnymi dla dorosłych, specyficzne środki ochrony dla pokrzywdzonych dzieci.

(11) Każde państwo członkowskie powinno wprowadzić lub wzmocnić politykę w zakresie zapobiegania handlowi ludźmi, w tym środki mające na celu osłabienie popytu prowadzącego do jakichkolwiek form wykorzystywania poprzez badania, informacje, podnoszenie świadomości i edukację. Realizując takie inicjatywy każde państwo członkowskie powinno mieć na uwadze równouprawnienie płci i prawa dziecka.

(12) [Dyrektywa 2009/…/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia … przewidująca minimalne normy kar dla pracodawców zatrudniających obywateli państw trzecich nielegalnie przebywających na terytorium UE] przewiduje kary dla pracodawców zatrudniających obywateli państw trzecich nielegalnie przebywających na terytorium UE, którzy to pracodawcy, mimo iż nie zostali oskarżeni o handel ludźmi ani skazani za taki czyn, korzystają z pracy lub usług danej osoby, mając świadomość, że jest ona ofiarą takiego handlu. Państwa członkowskie powinny dodatkowo rozważyć możliwość nakładania kar na osoby, które korzystają z jakichkolwiek usług świadczonych przez pokrzywdzonego, mając świadomość, że jest on ofiarą handlu ludźmi. Taka nasilona penalizacja mogłaby obejmować pracodawców obywateli państw trzecich legalnie przebywających na terytorium UE i obywateli UE, jak również nabywców usług seksualnych, świadczonych przez jakąkolwiek osobę będącą przedmiotem handlu ludźmi, niezależnie od obywatelstwa.

(13) Należy ustanowić krajowe systemy monitorowania takie jak instytucja krajowych sprawozdawców lub równoważne mechanizmy, które gromadziłyby dane i oceniałyby tendencje w handlu ludźmi, szacowałyby rezultaty polityki prowadzonej w zakresie walki z handlem ludźmi oraz dostarczałyby rządom i parlamentom porad na temat rozwoju działań w tym zakresie. Tego typu mechanizmy i środki są niezbędne dla ustanowienia skutecznej polityki w zakresie walki z handlem ludźmi.

(14) Jako że cel niniejszej decyzji ramowej, jakim jest walka z handlem ludźmi, nie może być osiągnięty w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, może natomiast, ze względu na skalę działania i jego skutki, być osiągnięty w lepszy sposób na poziomie Unii, Unia może przyjąć środki zgodne z zasadą pomocniczości, o której mowa w art. 2 Traktatu o Unii Europejskiej, ustanowionej w art. 5 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, wymienioną w tym ostatnim artykule, niniejsza decyzja ramowa nie wykracza poza zakres niezbędny do osiągnięcia tego celu.

(15) Niniejsza decyzja ramowa szanuje prawa podstawowe i przestrzega zasad uznanych zwłaszcza w Karcie Praw Podstawowych Unii Europejskiej, a w szczególności: godności ludzkiej, zakazu niewolnictwa i pracy przymusowej oraz handlu ludźmi, zakazu tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania, praw dziecka, prawa do wolności i bezpieczeństwa, prawa do wolności wypowiedzi i informacji, prawa do ochrony danych osobowych, prawa do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu oraz zasad legalności oraz proporcjonalności czynów zabronionych pod groźbą kary i kar. Celem niniejszej decyzji ramowej jest w szczególności zapewnienie pełnego poszanowania tych praw i zasad,

PRZYJMUJE NINIEJSZĄ DECYZJĘ RAMOWĄ:

Artykuł 1

Przestępstwa dotyczące handlu ludźmi

1. Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zagwarantowania, że karalne są następujące czyny:

werbowanie, transport, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osób, z zastosowaniem groźby lub użyciem siły, bądź innych form przymusu, uprowadzenia, oszustwa, podstępu, nadużycia władzy lub wykorzystania słabości, wręczenia lub przyjęcia płatności lub korzyści dla uzyskania zgody osoby sprawującej kontrolę nad inną osobą, w celu wykorzystania.

2. Słabość zachodzi, gdy osoby nie mają innego – prawdziwego lub możliwego do zaakceptowania – wyboru niż poddanie się wykorzystaniu.

3. Wykorzystanie obejmuje, co najmniej, wykorzystywanie prostytucji innych osób, lub inne formy wykorzystywania seksualnego, przymusową pracę lub służbę, niewolnictwo lub praktyki podobne do niewolnictwa, zniewolenie, czerpanie korzyści z działalności związanej z żebraniem, z niezgodnych z prawem działań albo usunięcie organów.

4. Zgoda pokrzywdzonego w wyniku handlu ludźmi na wykorzystanie, zamierzone lub rzeczywiste, nie ma znaczenia, jeżeli posłużono się którymkolwiek ze środków określonych w ust. 1.

5. Jeśli zachowanie określone w ust. 1 dotyczy dziecka, jest ono przestępstwem podlegającym karze za handel ludźmi, nawet jeśli nie posłużono się żadnym ze środków wymienionych w ust. 1.

6. Do celów niniejszej decyzji ramowej „dziecko” oznacza osobę poniżej 18 roku życia.

Artykuł 2

Podżeganie, pomocnictwo, usiłowanie

Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zagwarantowania, że podżeganie, pomocnictwo lub usiłowanie popełnienia przestępstwa określonego w art. 1 są karalne.

Artykuł 3

Kary i okoliczności obciążające

1. Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zagwarantowania, że przestępstwo, o którym mowa w art. 1 i 2, podlega karze pozbawienia wolności, której maksymalny wymiar wynosi co najmniej 6 lat.

2. Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zagwarantowania, że przestępstwo, o którym mowa w art. 1, podlega karze pozbawienia wolności, której maksymalny wymiar nie jest niższy niż dziesięć lat, w przypadku gdy zostało ono popełnione przy wystąpieniu jednej z następujących okoliczności:

a) przestępstwo zostało popełnione przez urzędnika w trakcie wykonywania przez niego swoich obowiązków;

b) przestępstwo zostało popełnione wobec ofiary szczególnie wrażliwej;

d) przestępstwo zostało popełnione w ramach organizacji przestępczej w rozumieniu decyzji ramowej 2008/841/WSiSW[16].

3. Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zagwarantowania, że przestępstwo, o którym mowa w art. 1, podlega karze pozbawienia wolności, której maksymalny wymiar nie jest niższy niż dwanaście lat, w przypadku gdy zostało ono popełnione przy wystąpieniu jednej z następujących okoliczności:

a) przestępstwo naraziło życie pokrzywdzonego;

b) przestępstwo zostało popełnione z użyciem poważnej przemocy lub wyrządziło pokrzywdzonemu poważną szkodę.

Artykuł 4

Odpowiedzialność osób prawnych

1. Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zagwarantowania, że osoby prawne mogą ponosić odpowiedzialność za przestępstwo, o którym mowa w art. 1 i 2, popełnione na ich korzyść przez jakąkolwiek osobę działającą indywidualnie lub jako część organu osoby prawnej, mającą wiodącą pozycję w ramach osoby prawnej w oparciu o:

a) prawo do reprezentowania osoby prawnej, lub

b) uprawnienie do podejmowania decyzji w imieniu osoby prawnej, lub

c) uprawnienie do wykonywania kontroli wewnętrznej w osobie prawnej.

2. Państwa członkowskie gwarantują także, że osoba prawna może ponosić odpowiedzialność w przypadku, gdy brak nadzoru lub kontroli ze strony osoby, o której mowa w ust. 1, umożliwił popełnienie na korzyść tej osoby prawnej przez osobę jej podlegającą przestępstwa, o którym mowa w art. 1 i 2.

3. Odpowiedzialność osoby prawnej na mocy ust. 1 i 2 nie wyklucza możliwości wszczęcia postępowania karnego przeciwko osobom fizycznym, które są sprawcami przestępstwa, o którym mowa w art. 1 i 2, podżegają do niego lub pomagają w nim.

4. Na potrzeby niniejszej decyzji ramowej, „osoba prawna” oznacza każdy podmiot posiadający osobowość prawną na mocy prawa właściwego, z wyjątkiem państw i podmiotów prawa publicznego, wykonujących władzę publiczną, oraz międzynarodowych organizacji publicznych.

Artykuł 5

Sankcje wobec osób prawnych

1. Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zagwarantowania, że osoba prawna ponosząca odpowiedzialność na mocy art. 4 ust. 1 podlega skutecznym, proporcjonalnym i odstraszającym sankcjom, które obejmują grzywny mające charakter karny i niemające takiego charakteru, oraz mogą obejmować inne sankcje, takie jak:

a) pozbawienie prawa do korzystania ze świadczeń publicznych lub pomocy publicznej;

b) czasowy lub stały zakaz prowadzenia działalności gospodarczej;

c) umieszczenie pod nadzorem sądowym;

d) sądowy nakaz likwidacji;

e) czasowe lub stałe zamknięcie przedsiębiorstw wykorzystanych w celu popełnienia przestępstwa.

Artykuł 6

Niestosowanie sankcji wobec pokrzywdzonych

Każde państwo członkowskie przewiduje możliwość braku ścigania lub karania pokrzywdzonych w wyniku handlu ludźmi za udział w niezgodnych z prawem działaniach, który był bezpośrednią konsekwencją zastosowania wobec nich któregokolwiek z nielegalnych środków, o których mowa w art. 1 i 2.

Artykuł 7

Dochodzenie i ściganie

1. Każde państwo członkowskie gwarantuje, że dochodzenia w sprawie przestępstw, o których mowa w art. 1 i 2 ani ich ściganie nie są uzależnione od wniesienia przez pokrzywdzonego skargi lub oskarżenia, oraz że postępowanie karne może być kontynuowane, nawet jeśli pokrzywdzony wycofał swoje zeznania.

2. Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki umożliwiające ściganie przestępstwa, o którym mowa w art. 1 i 2, przez wystarczający okres czasu od momentu osiągnięcia przez pokrzywdzonego pełnoletniości, w stopniu proporcjonalnym do wagi tego przestępstwa.

3. Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zagwarantowania, że osoby, jednostki i służby odpowiedzialne za prowadzenie dochodzeń w sprawie przestępstw, o których mowa w art. 1 i 2, i za ściganie tych przestępstw, są odpowiednio przeszkolone.

4. Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zagwarantowania, że osoby, jednostki i służby odpowiedzialne za prowadzenie dochodzeń w sprawie przestępstw, o których mowa w art. 1 i 2, i za ściganie tych przestępstw, mają dostęp do narzędzi dochodzeniowych, które wykorzystywane są w sprawach dotyczących przestępczości zorganizowanej jak np. podsłuch telefoniczny, dozór elektroniczny oraz dochodzenia finansowe.

Artykuł 8

Jurysdykcja i koordynowanie ścigania

1. Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu ustanowienia swojej jurysdykcji w odniesieniu do przestępstwa, o którym mowa w art. 1 i 2, w przypadku gdy:

a) przestępstwo zostało popełnione w całości lub w części na jego terytorium; lub

b) sprawca jest obywatelem tego państwa lub jego zwykłe miejsce pobytu znajduje się na jego terytorium; lub

c) przestępstwo zostało popełnione wobec obywatela tego państwa lub osoby, której zwykłe miejsce pobytu znajduje się na jego terytorium; lub

d) przestępstwo zostało popełnione na korzyść osoby prawnej mającej siedzibę na jego terytorium.

2. W przypadku ścigania przestępstwa, o którym mowa w art. 1 i 2, popełnionego poza terytorium danego państwa członkowskiego, w odniesieniu do ust. 1 lit. b), każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zagwarantowania, że ustanowienie jego jurysdykcji nie jest uzależnione od spełnienia warunku, że czyny uznawane są za przestępstwo w miejscu, w którym zostały popełnione.

3. W przypadku ścigania przestępstwa, o którym mowa w art. 1 i 2, popełnionego poza terytorium danego państwa członkowskiego, w odniesieniu do ust. 1 lit. b), każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu zagwarantowania, że jego jurysdykcja nie jest uzależniona od spełnienia warunku, że ściganie może rozpocząć się jedynie po złożeniu przez pokrzywdzonego skargi w miejscu, gdzie przestępstwo zostało popełnione lub złożenie zawiadomienia przez państwo, w którym przestępstwo zostało popełnione.

4. Jeżeli przestępstwo podlega jurysdykcji więcej niż jednego państwa członkowskiego i jeżeli każde z zainteresowanych państw może je skutecznie ścigać na podstawie tych samych faktów, zainteresowane państwa członkowskie współpracują w celu zdecydowania, które z nich będzie ścigać sprawców, z zamiarem, jeżeli jest to możliwe, scentralizowania postępowania w jednym państwie członkowskim. W tym celu państwa członkowskie mogą zwrócić się do Eurojustu lub jakiegokolwiek organu lub mechanizmu ustanowionego w ramach Unii Europejskiej w celu ułatwienia współpracy między ich organami sądowymi i koordynacji swoich działań. Przy podejmowaniu decyzji, które państwo członkowskie ścigać będzie sprawcę uwzględnia się zwłaszcza następujące czynniki:

- państwo członkowskie, na terytorium którego popełniono dane przestępstwa;

- państwo członkowskie, którego sprawca jest obywatelem lub w którym przebywa;

- państwo członkowskie, z którego pochodzi pokrzywdzony,

- państwo członkowskie, na terytorium którego znaleziono sprawcę.

Artykuł 9

Ochrona w postępowaniu karnym bezbronnych pokrzywdzonych, którzy ucierpieli w wyniku handlu ludźmi

1. Dzieci pokrzywdzone w wyniku przestępstwa, o którym mowa w art. 1 i 2, są uważane za szczególnie wrażliwe ofiary na mocy art. 2 ust. 2, art. 8 ust. 4 i art. 14 ust. 1 decyzji ramowej 2001/220/WSiSW.

2. Osoba dorosła pokrzywdzona w wyniku przestępstwa, o którym mowa w art. 1 i 2, uznawana jest za szczególnie wrażliwą ofiarę na mocy art. 2 ust. 2, art. 8 ust. 4 i art. 14 ust. 1 decyzji ramowej Rady 2001/220/WSiSW z dnia 15 marca 2001 r. na podstawie indywidualnej oceny przeprowadzonej przez właściwe organy, które biorą pod uwagę jej wiek, dojrzałość, stan zdrowia, ciążę, niepełnosprawność, inne uwarunkowania osobiste lub społeczne oraz fizyczne i psychologiczne konsekwencje działań przestępczych, jakich wobec niej dokonano.

3. Bez uszczerbku dla prawa do obrony, każde państwo członkowskie gwarantuje, że szczególnie wrażliwe ofiary, poza prawami określonymi w decyzji ramowej 2001/220/WSiSW, uprawnione są do szczególnego traktowania, którego celem jest zapobieganie wtórnej wiktymizacji poprzez unikanie, w stopniu, w jakim jest to możliwe i zgodnie z przepisami prawa krajowego, następujących sytuacji:

a) kontaktu wzrokowego pokrzywdzonego ze sprawcą, w tym w trakcie dostarczania dowodów w ramach np. rozmów i przesłuchań krzyżowych, dzięki zastosowaniu odpowiednich środków, w tym sprzętu audiowizualnego;

b) pytań dotyczących życia prywatnego, które nie są absolutnie niezbędne do udowodnienia faktów stanowiących zasadnicze elementy oskarżenia;

c) dostarczania dowodów na posiedzeniach jawnych;

d) zbędnego powtarzania rozmów w trakcie dochodzenia, ścigania i postępowania sądowego.

4. Każde państwo członkowskie w stosownych przypadkach zezwala na nieujawnianie tożsamości szczególnie wrażliwej ofiary, występującej w charakterze świadka.

5. Każde państwo członkowskie gwarantuje, że pokrzywdzeni w wyniku handlu ludźmi otrzymują odpowiednią ochronę na podstawie indywidualnej oceny ryzyka oraz – w stosownych przypadkach – mają dostęp do programów ochrony świadków, na zasadach określonych w przepisach prawa krajowego.

6. Każde państwo członkowskie gwarantuje, że w trakcie postępowania karnego szczególnie wrażliwe ofiary mają dostęp do bezpłatnej porady prawnej oraz do zastępstwa prawnego na takich samych zasadach, jakie przepisy prawa krajowego przewidują w stosunku do pozwanego, w tym do celów dochodzenia kompensaty. Niniejszy ustęp jest bez uszczerbku dla stosowania przepisów art. 11, jeśli pokrzywdzonym jest osoba małoletnia.

Artykuł 10

Pomoc dla pokrzywdzonych

1. Każde państwo członkowskie gwarantuje, że pomoc udzielana jest pokrzywdzonym przed rozpoczęciem postępowania karnego, w trakcie tego postępowania i po jego zakończeniu, aby umożliwić im wykonywanie praw określonych w decyzji ramowej 2001/220/WSiSW z dnia 15 marca 2001 r. w sprawie pozycji ofiar w postępowaniu karnym oraz w niniejszej decyzji ramowej.

2. Osoba traktowana jest jak pokrzywdzony z chwilą, gdy właściwe organy wejdą w posiadanie informacji wskazujących, że popełniono wobec niej przestępstwo, o którym mowa w art. 1 i 2.

3. Każde państwo członkowskie podejmuje niezbędne środki w celu stworzenia na szczeblu krajowym i lokalnym odpowiednich mechanizmów, mających umożliwić wczesną identyfikację pokrzywdzonych i udzielanie im wsparcia we współpracy z odpowiednimi organizacjami udzielającymi wsparcia.

4. Państwa członkowskie w trakcie postępowania karnego zapewniają pokrzywdzonym niezbędną pomoc i wsparcie, aby umożliwić im odzyskanie sił oraz uniknięcie wpływu ze strony sprawców; pomoc ta obejmuje zapewnienie bezpiecznego miejsca zakwaterowania i pomocy materialnej, niezbędnego leczenia, w tym pomocy psychologicznej, porad i informacji, wsparcia mającego zagwarantować, że ich prawa i interesy są przedstawiane i uwzględniane w postępowaniu karnym, a w razie potrzeby – zapewnienie usług tłumaczenia pisemnego i ustnego. Państwa członkowskie uwzględniają specyficzne potrzeby najbardziej bezbronnych osób.

Artykuł 11

Specjalne środki ochrony dzieci

Każde państwo członkowskie stosuje art. 14 i 15 decyzji ramowej w sprawie zwalczania seksualnego wykorzystywania i niegodziwego traktowania dzieci w celach seksualnych oraz pornografii dziecięcej, uchylającej decyzję ramową 2004/68/WSiSW.

Artykuł 12

Zapobieganie

1. Każde państwo członkowskie dąży do osłabienia popytu prowadzącego do jakichkolwiek form wykorzystywania.

2. Każde państwo członkowskie promuje regularne szkolenia urzędników mogących mieć kontakt z pokrzywdzonymi i potencjalnymi pokrzywdzonymi, w tym policjantów pierwszego kontaktu, których celem jest umożliwienie im identyfikacji pokrzywdzonych i potencjalnych pokrzywdzonych i zajmowania się szczególnie wrażliwymi ofiarami, o których mowa w art. 9 ust. 1 i 2 niniejszej decyzji ramowej.

3. Bez uszczerbku dla prawa wspólnotowego, każde państwo członkowskie rozważy podjęcie środków zmierzających do uznania za przestępstwo faktu korzystania z usług świadczonych w wyniku wykorzystywania, o którym mowa w art. 1 i 2, jeśli wiadomo, że dana osoba została pokrzywdzona w wyniku przestępstwa, o którym mowa w art. 1 i 2.

Artykuł 13

Monitorowanie

Państwa członkowskie podejmują niezbędne środki w celu powołania krajowych sprawozdawców lub ustanowienia równoważnych mechanizmów. Do zadań tego typu mechanizmów należy co najmniej monitorowanie wdrażania środków przewidzianych w niniejszej decyzji ramowej.

Artykuł 14

Terytorialny zakres stosowania

Niniejsza decyzja ramowa ma zastosowanie do Gibraltaru.

Artykuł 15

Uchylenie decyzji ramowej 2002/629/WSiSW

Decyzja ramowa 2002/629/WSiSW w sprawie zwalczania handlu ludźmi traci moc.

Artykuł 16

Wykonanie

1. Państwa członkowskie podejmują niezbędne środki w celu wykonania niniejszej decyzji ramowej w ciągu [dwóch lat od dnia przyjęcia].

2. W ciągu [dwóch lat od dnia przyjęcia] państwa członkowskie przekazują do Sekretariatu Generalnego Rady oraz do Komisji tekst przepisów transponujących do ich prawa krajowego zobowiązania nałożone na nie na mocy niniejszej decyzji ramowej. Rada, najpóźniej w ciągu [czterech lat od dnia przyjęcia], opierając się o sprawozdanie zawierające te informacje i sprawozdanie w formie pisemnej przekazane przez Komisję, oceni, w jakim stopniu państwa członkowskie podjęły niezbędne środki w celu wykonania niniejszej decyzji ramowej.

Artykuł 17

Wejście w życie

Niniejsza decyzja ramowa wchodzi w życie w dniu jej opublikowania w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej .

Sporządzono w Brukseli, dnia r.

W imieniu Rady

Przewodniczący

[1] Komunikat Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego oraz Komitetu Regionów – Plan działań na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2006-2010 {SEC(2006)275}, COM(2006) 92 wersja ostateczna.

[2] Komunikat Komisji – W kierunku strategii UE na rzecz praw dziecka {SEC(2006) 888} {SEC(2006) 889}, COM(2006) 367 wersja ostateczna.

[3] Decyzja ramowa Rady z dnia 15 marca 2001 r. w sprawie pozycji ofiar w postępowaniu karnym (2001/220/WSiSW), Dz.U. L 82 z dnia 22.3.2001, s.1.

[4] Dyrektywa Rady 2004/81/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie dokumentu pobytowego wydawanego obywatelom państw trzecich, którzy są ofiarami handlu ludźmi lub wcześniej byli przedmiotem działań ułatwiających nielegalną imigrację, którzy współpracują z właściwymi organami, Dz.U. L 261 z 6.8.2004, s. 85.

[5] Dyrektywa Rady 2004/80/WE z dnia 29 kwietnia 2004 r. odnosząca się do kompensaty dla ofiar przestępstw, Dz.U. L 261 z 6.8.2004, s. 15.

[6] Dz.U. L 300 z 11.11.2008, s. 42.

[7] Decyzja ramowa Rady z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi, Dz.U. L 190 z 18.7. 2002 r.

[8] Projekt decyzji ramowej Rady w sprawie zapobiegania konfliktom jurysdykcji w postępowaniu karnym i w sprawie rozstrzygania takich konfliktów, przedstawiony dnia 20 stycznia 2009 r. przez Republikę Czeską, Polskę, Słowenię, Słowację i Szwecję. Dokument Rady nr 5208/09.

[9] Dz.U. C […] z […], s. […].

[10] Dz.U. L 203 z 01.08.2002, s. 1.

[11] Dz.U. C 311 z 9.12.2005, s. 1.

[12] Konwencja Narodów Zjednoczonych o prawach dziecka, przyjęta i otwarta do podpisu, ratyfikacji i przystąpienia na mocy rezolucji Zgromadzenia Ogólnego nr 44/25 z dnia 20 listopada 1989 r.

[13] Protokół Narodów Zjednoczonych o zapobieganiu, zwalczaniu oraz karaniu za handel ludźmi, w szczególności kobietami i dziećmi, uzupełniający Konwencję Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, sporządzony w Palermo, w 2000 r.

[14] Konwencja Rady Europy w sprawie działań przeciwko handlowi ludźmi, sporządzona w Warszawie dnia 16 maja 2005 r., Rada Europy, Seria traktatów europejskich nr 197.

[15] Dz.U. L 82 z 22.3.2001, s. 1.

[16] Dz.U. L 300 z 11.11.2008, s. 42.