52007SC1321

[pic] | KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH |

Bruksela, dnia 18.10.2007 r.

SEK(2007) 1321

DOKUMENT ROBOCZY SłUżB KOMISJI

Dokument uzupełniający KOMUNIKAT KOMISJI Plan działań na rzecz logistyki transportu towarowego STRESZCZENIE OCENY SKUTKÓW {KOM(2007) 607 wersja ostateczna}{SEK(2007) 1320}

DOKUMENT ROBOCZY SŁUŻB KOMISJI

Streszczenie oceny skutków planu działań na rzecz logistyki transportu towarowego

DG odpowiedzialna za ocenę : Dyrekcja Generalna ds. Energii i Transportu

WPROWADZENIE

Istnieje szereg czynników, które wywierają wpływ na związane z transportem koszty usług logistycznych w Europie oraz zagrażają zrównoważonemu charakterowi praktyk w branży logistyki i transportu towarowego.

Rosnący udział logistyki w gospodarce oznacza, iż tendencje te mogą mieć rozległe konsekwencje dla europejskiej konkurencyjności.

Druga obawa związana z rozwojem logistyki dotyczy jej oddziaływania na środowisko, a zwłaszcza emisji gazów cieplarnianych. W czasie, gdy liczne branże przemysłowe coraz lepiej chronią środowisko naturalne, emisja CO2 pochodząca z transportu – z czego jedna trzecia z transportu towarowego – wciąż rośnie i może zagrozić osiągnięciu unijnych celów w zakresie emisji gazów cieplarnianych. Tendencja ta jest wyraźnie sprzeczna z zasadą zrównoważonego rozwoju zrównoważona i musi zostać opanowana.

Obie tendencje – ekonomiczna i środowiskowa – wymagają uruchomienia niewykorzystanego potencjału wydajnościowego drzemiącego w sektorze logistycznym, który zapewni rozważniejsze i skuteczniejsze wykorzystanie transportu towarowego. Konieczność ta jest tym bardziej nagląca w kontekście przewidywanego wzrostu przewozów towarowych i wzrostu cen paliw kopalnych.

ZAGADNIENIA PROCEDURALNE I KONSULTACJE Z ZAINTERESOWANYMI STRONAMI

Od czasu przyjęcia w czerwcu 2006 r. komunikatu w sprawie logistyki transportu towarowego Komisja zachęca zainteresowane strony do zgłaszania swych opinii na temat tego, w jaki sposób włączać zawarte w komunikacie obszary działań do planu działań na rzecz logistyki. W ramach tego, w październiku 2006 r. wraz z prezydencją Finlandii w Radzie UE zorganizowano seminarium z udziałem specjalistów, w grudniu 2006 r. ogłoszono otwarte zaproszenie skierowane do branży i innych zainteresowanych stron, w którym zachęcono je do wskazania i zgłoszenia przeszkód utrudniających efektywne świadczenie usług logistycznych, zorganizowano szereg imprez poświęconych tematom szczególnego zainteresowania, takim jak Europejska Zintegrowana Jednostka Ładunkowa (EILU) czy zastosowanie w logistyce technologii teleinformatycznych, w marcu 2007 r. przeprowadzono badania ankietowe, a na początku maja 2007 r., wspólnie z prezydencją Niemiec w Radzie UE zorganizowano publiczną konferencję.

Konsultacje te potwierdziły, że podmioty działające w branży doceniają fakt, iż znaczenie logistyki jest doceniane w działaniach politycznych. Panuje także ogólna zgoda co do tego, że wydajności i zrównoważonego charakteru sektora logistycznego nie można traktować jako rzeczy oczywistej. Respondenci zasadniczo pozytywnie odnosili się do proponowanych środków, przy czym istniały pewne różnice w formułowanych przez poszczególne podmioty opiniach. I tak branża przywiązuje ogólnie większe znaczenie do wymogów dotyczących infrastruktury transportowej, do ograniczenia kosztów związanych ze spełnieniem wymagań administracyjnych oraz do potrzeby poprawy wydajności kolei jako formy transportu towarowego. Ogólnie rzecz biorąc, opowiada się również za środkami służącymi przyspieszeniu wdrażania technologii teleinformatycznych oraz wspierającymi szkolenia logistyczne. Brakuje natomiast jednomyślności w ocenie propozycji dotyczących wprowadzenia systemów uznawania jakości i systemów odpowiedzialności w transporcie multimodalnym oraz w ocenie propozycji ewentualnych zmian ograniczeń wymiarów pojazdów.

CELE PLANU DZIAłAń NA RZECZ LOGISTYKI PRZEWOZÓW TOWAROWYCH

Ogólnym celem planu działań na rzecz logistyki jest uruchomienie niewykorzystanego, drzemiącego w sektorze logistycznym potencjału wydajnościowego, który zapewni rozważniejsze i skuteczniejsze wykorzystanie transportu towarowego. Potrzeba ta jest tym bardziej nagląca w kontekście przewidywanego wzrostu przewozów towarowych i wzrostu cen paliw kopalnych. Za pomocą proponowanych środków plan działań na rzecz logistyki realizuje zasadę współmodalności, dążąc do poprawy efektywności działania poszczególnych form transportu oraz do pokonania przeszkód w zakresie ich interoperacyjności, w celu wsparcia mobilizacji rezerw wydajności istniejących w europejskich systemach transportowych oraz wprowadzenia tych systemów na drogę trwałego wzrostu.

Plan działań pomoże w szczególności:

- w lepszym wykorzystaniu infrastruktury transportowej, m.in. dzięki zarządzaniu pojazdami, współczynnikom załadowania oraz precyzyjnemu określeniu inwestycji infrastrukturalnych, które przyniosą korzyści przewozom towarowym,

- w poprawie kierowania transgranicznym przepływem towarów i ulepszeniu związanych z nim administracyjnych wymogów dotyczących zgłaszania,

- w lepszej integracji form transportu i ograniczeniu kosztów frykcyjnych mających wpływ na przewozy intermodalne,

- w położeniu większego nacisku na kryteria jakościowe przy wyborze form transportu,

- oraz w zapewnieniu większego poziomu kompetencji, mobilności i atrakcyjności w przypadku zawodów logistycznych.

MOżLIWOśCI DZIAłANIA

W obliczu wyzwań stojących przed sektorem logistycznym uznano, że alternatywa dla kontynuowania dotychczasowej polityki (scenariusz zachowania status quo) wymagałaby przyjęcia szeregu nowych środków i instrumentów. Zostały one ujęte w zbiorze podwariantów dotyczących takich obszarów, jak: e-Freight i inteligentne systemy transportowe (ITS), zrównoważona jakość, uproszczenie, wymiary pojazdów i transport miejski. Priorytetowymi obszarami, w ramach których działania te będą realizowane, są środowisko miejskie oraz korytarze transportowe o dużym natężeniu ruchu. Łącznie wskazano prawie 30 środków, które Unia Europejska powinna podjąć w celu zapewnienia zrównoważonego charakteru i trwałej wydajności logistyki transportu towarowego w Europie.

PRZEWIDYWANE SKUTKI DZIAłAń

W ocenie wpływu wzięto pod uwagę prawdopodobne ekonomiczne, społeczne i środowiskowe konsekwencje propozycji, a zwłaszcza ich wkład w łagodzenie problemów określonych na wstępie.

Jeśli chodzi o wymiar gospodarczy, w analizie zastosowano koncepcję całkowitych kosztów logistycznych służących jako miernik kosztów logistycznych danego przedsiębiorstwa pod względem czynników związanych z transportem, z uwzględnieniem kosztów ponoszonych na początkowych etapach, takich jak zlecanie usług przewozowych, oraz dodatkowych kosztów związanych z koniecznością utworzenia zapasów bezpieczeństwa i utrzymania stanów magazynowych. Dopełnieniem analizy mikroekonomicznej była próba oceny skutków wywieranych na całość gospodarki pod względem zmiany PKB.

W ocenie oddziaływania na środowisko naturalne skoncentrowano się głównie na emisji gazów cieplarnianych, które obecnie stanowią prawdopodobnie największe wyzwanie dla transportu. Nie należy jednak zapominać o emisji zanieczyszczeń, które zwłaszcza w kontekście miejskim wciąż są powodem do niepokoju.

Wpływ proponowanych środków na społeczeństwo został zbadany przede wszystkim w odniesieniu do osób zatrudnionych w logistyce i innych pokrewnych sektorach gospodarki. Najwięcej uwagi poświęcono więc takim kwestiom jak szkolenia i mobilność, chociaż w ocenie starano się także przedstawić ewentualne skutki dla całego społeczeństwa, szczególnie w zakresie wpływu na jakość życia w środowisku miejskim.

Korzyści mikroekonomiczne

Oczekuje się, iż dzięki stworzeniu podstaw umożliwiających opracowanie elektronicznych usług logistycznych, lepsze przewidywanie i monitorowanie ruchu towarowego, zwiększenie współczynnika załadunku oraz wydajniejsze wykorzystanie pojazdów, działania podejmowane w ramach podwariantu eFreight/ITS obniżą koszty związane ze zlecaniem usług przewozowych, zapasami i magazynowaniem, a także same koszty transportu.

Działania podejmowane w ramach kategorii „Zrównoważona jakość i wydajność” powinny mieć pozytywny wpływ na składniki kosztów logistycznych dzięki podniesieniu poziomu szkoleń logistycznych, dzięki umożliwieniu wysyłającym stosowania kryteriów jakościowych przy wyborze przewoźnika oraz dzięki wsparciu platform przeładunkowych w dążeniu do podniesienia ich wydajności i efektywności z wykorzystaniem systemu wzajemnego porównywania się z innymi podobnymi przedsiębiorstwami.

Uproszczenie łańcuchów logistycznych przyniesie znaczne oszczędności dzięki zmniejszeniu ciężaru administracyjnego i kosztów ponoszonych z powodu braku jasnych i jednolitych przepisów dotyczących odpowiedzialności w zakresie transportu multimodalnego.

Należy dogłębnie zbadać wpływ zmian wymiarów pojazdów, jeszcze przed sporządzeniem wniosków na temat ich skutków ekonomicznych. Jeśli chodzi o określenie norm dla intermodalnych jednostek ładunkowych, należy przypuszczać, że nowe normy doprowadzą do obniżenia kosztów załadunku, wyładunku i przeładunku towarów oraz do poprawy wydajności terminali. Ograniczą one także koszty transportu dzięki znacznej poprawie współczynników załadowania w stosunku do kontenerów ISO i niektórych zdejmowanych kontenerów typu „swap body”.

Położenie szczególnego nacisku na poprawę wydajności przewozów w kontekście miejskim oraz na długie korytarze transportu towarowego powinno obniżyć koszty związane z transportem oraz skrócić trasy dostaw towarów w transporcie miejskim.

W tabeli poniżej przedstawiono oczekiwany pośredni i bezpośredni wpływ możliwych działań na obniżenie całkowitych kosztów logistycznych.

Zlecenia i komunikacja | Koszty zapasów, magazynowania i ryzyka | Załadunek, wyładunek i przeładunek | Transport |

E-Freight / ITS | + | + | + |

Zrównoważona jakość | + | + | + |

Uproszczenie | + | + | + |

Wymiary pojazdów i jednostki ładunkowe | + | + |

Transport miejski | + |

Zielone korytarze | + | + | + | + |

Subiektywna ocena przedsiębiorstw logistycznych i podmiotów wysyłających wyraźnie ukazuje różnice w skuteczności poszczególnych działań (zob. tabela poniżej). Należy podkreślić, że podane wartości bezwzględne odnoszą się raczej do korzyści oczekiwanych, a nie zmierzonych. Ponadto w analizie tych wyników należy uwzględnić ogólną tendencję do preferowania działań mających efekt natychmiastowy, w przeciwieństwie do środków stawiających cele długoterminowe.

Oczekiwane korzyści zaproponowanych działań [1]

Szacunkowe oszczędności finansowe | Szacunkowe oszczędności czasu |

E-Freight / ITS | 8 % | 10 % |

Zrównoważona jakość | 10 % | 12 % |

Uproszczenie | 4 % | 5 % |

Wymiary pojazdów i jednostki ładunkowe | 11 % | 9 % |

Transport miejski | 14 % | 14 % |

Korzyści makroekonomiczne

W ocenie skutków zaprezentowano scenariusz optymistyczny i realistyczny w celu odzwierciedlenia szerokiego zakresu efektów, jakich oczekuje się w związku z planem działań. Ze względu na zwięzłość niniejszego dokumentu przedstawiono tu tylko scenariusz realistyczny.

Scenariusz realistyczny zakłada, że plan działań poprawi wydajność w branży logistycznej o co najmniej 3 % w transporcie lądowym, o 5 % w zakresie powiązanych usług transportowych i o 3 % w zakresie komunikacji. Ponadto obniży koszty logistyki transportu towarowego o 2 %, skróci czas transportu towarów o 3 % oraz podwyższy współczynniki załadowania o 3 %. Dane te zostały sporządzone na podstawie opinii ekspertów dotyczących oczekiwanych ogólnych następstw środków zaproponowanych w planie działań na rzecz logistyki.

Na podstawie obliczeń z użyciem modelu ASTRA stwierdzono, że – w porównaniu ze scenariuszem kontynuowania dotychczasowej polityki – zmiany te zaowocują średnim wzrostem rocznego wskaźnika PKB dla 27 państw UE o +0,04 %. Mimo iż są to stosunkowo niewielkie liczby, należy pamiętać, że oznaczają one wzrost rzędu kilku miliardów euro rocznie.

[pic]

Oddziaływanie na środowisko naturalne

W czasie, gdy liczne branże przemysłowe coraz lepiej chronią środowisko naturalne, emisja CO2 pochodząca z transportu – z czego jedna trzecia z transportu towarowego – wciąż rośnie i może zagrozić osiągnięciu unijnych celów w zakresie emisji gazów cieplarnianych. Zaproponowane działania mogą wspólnie przyczynić się do rozwiązania tych problemów, pomagając ograniczyć niepotrzebne przewozy, usprawnić integrację środków transportu i podnieść atrakcyjność środków bardziej przyjaznych środowisku, a także włączyć kryteria jakościowe – w tym dotyczące oddziaływania na środowisko – do procesu podejmowania decyzji przez klienta. Pojęcie „zielonego transportu” oraz priorytetowy obszar transportu miejskiego przyczynią się do zastosowania nowych, przyjaznych środowisku technologii tam, gdzie wpływ transportu okaże się największy.

Plan działań na rzecz logistyki będzie miał korzystne oddziaływanie na środowisko przede wszystkim z następujących względów:

- wydajne planowanie tras, szczególnie w transporcie drogowym, ograniczy poziom emisji CO2 dzięki rozładowaniu zatorów i podwyższeniu współczynników załadowania;

- elektroniczne monitorowanie ruchu towarów zapewnia lepszą przewidywalność dostaw oraz pomaga unikać zbędnych przewozów i stosowania doraźnych, energochłonnych dostaw w procesach produkcji lub dystrybucji podatnych na przerwy w działalności;

- wykorzystanie multimodalnych jednostek ładunkowych wzmocni interoperacyjność różnych form transportu i ułatwi przejście na formy mniej zanieczyszczające środowisko naturalne;

- uproszczenia administracyjne i prawne obniżą koszty multimodalnego transportu towarowego i tym samym uczynią go bardziej konkurencyjnym;

- rozpowszechnianie sprawdzonych rozwiązań i podniesienie poziomu szkoleń logistycznych sprawi, że decyzje dotyczące przewozów towarowych podejmowane będą na podstawie pełnego obrazu istniejących rozwiązań alternatywnych oraz ich skutków środowiskowych, społecznych i gospodarczych.

W obszarach, w których istnieją atrakcyjne alternatywne formy transportu, oczekuje się znaczącej poprawy w zakresie oddziaływania logistyki transportu towarowego na środowisko. W ten sposób powodzenie planu działań na rzecz logistyki jest ściśle związane z innymi inicjatywami politycznymi w dziedzinie transportu, zwłaszcza z inicjatywą wspierania sieci kolejowej skoncentrowanej na ruchu towarowym oraz z koncepcją autostrad morskich. Wdrożenie tych inicjatyw oraz zwiększenie nacisku na transport towarowy w procesie finansowania TEN-T zapewni przedsiębiorstwom logistycznym i przewozowym dogodne warunki świadczenia usług nie tylko opłacalnych, ale także zrównoważonych środowiskowo. Należy ponadto oczekiwać, że dodatkowy impuls do stosowania form transportu przyjaznych środowisku naturalnemu stanowić będzie internalizacja kosztów zewnętrznych, której metodyka jest obecnie przedmiotem prac.

Skutki społeczne

Plan działań na rzecz logistyki będzie dotyczył pracowników tej branży oraz osób, które odczuwają skutki jej działania (hałas, spaliny, emisja zanieczyszczeń, zagęszczenie ruchu).

Zaproponowana w planie działań inicjatywa na rzecz stworzenia systemu certyfikacji dla logistyków poprawi poziom oferowanych szkoleń i zapewni nowe perspektywy kariery dla pracowników sektora. Wprowadzenie nowych technologii, szczególnie w dziedzinie informatyki, zwiększy zapotrzebowanie branży logistycznej na specjalistów oraz wartość kompetencji pracowników.

W odniesieniu do ogółu społeczeństwa wydaje się, że środki podejmowane w ramach planu działań będą miały w długiej perspektywie pozytywne skutki dla społeczności, głównie za sprawą działań promujących sprawdzone rozwiązania w środowisku miejskim. Dużo jednak będzie zależeć od rozwoju technologii stosowanych w transporcie, a ponadto w inicjatywach takich jak inicjatywa promująca „zielone korytarze” należy zbadać, w jaki sposób lepiej wpisać transport towarowy w nasze rozumienie pojęcia „jakość życia”.

Koszty administracyjne

Koszty administracyjne realizacji planu działań na rzecz logistyki będą ograniczone zarówno w odniesieniu do sektora prywatnego, jak i do władz publicznych, z wyjątkiem projektu „jednego okienka w urzędzie”, który będzie wymagał dodatkowych nakładów na krajowe możliwości informatyczne. Główne składniki kosztów, które poniosą władze publiczne, dotyczą opracowania nowych norm, wprowadzenia systemu certyfikacji kwalifikacji zawodowych i ewentualnego dostosowania krajowych programów nauczania, wdrożenia narzędzi służących analizie porównawczej (benchmarking) i pomiarowi osiągniętych efektów oraz funkcjonowania biur promocji transportu multimodalnego. Najważniejsze koszty dla sektora prywatnego są związane z dostosowaniem działalności do nowych norm oraz z przestrzeganiem wymogów w zakresie certyfikacji i analizy porównawczej.

WNIOSKI

Wiele przemawia za podjęciem przez Unię Europejską działań na rzecz wspierania logistyki, a oczekiwania w tym zakresie są duże. Decydenci polityczni powinni doprowadzić do pogodzenia wymogu wydajności usług logistycznych (jako istotnego czynnika europejskiej konkurencyjności) ze zrównoważonym charakterem praktyk stosowanych w tej branży.

Mimo widocznych różnic dotyczących efektów, jakie mają przynieść różne rozpatrywane opcje, zaleca się realizację zestawu zróżnicowanych działań z uwagi na ich możliwą synergię oraz na samą charakterystykę logistyki przewozów towarowych, na którą wpływ mają postęp techniki oraz zmiany w zakresie regulacji prawnych.

Zestaw zaproponowanych środków powinien, w sposób pośredni lub bezpośredni, wywrzeć pozytywny wpływ na całość kosztów logistycznych w przemyśle, poprzez obniżenie kosztów zleceń i komunikacji, kosztów związanych z utrzymywaniem zapasów i zarządzaniem ryzykiem, kosztów przeładunków i wreszcie kosztów samego transportu. Niektóre z tych działań są z założenia działaniami przygotowawczymi i jako takie samodzielnie nie będą miały bezpośredniego wpływu na wydajność usług logistycznych w UE, stanowią jednak niezbędny krok na drodze do poprawy zasad ramowych w dziedzinie logistyki.

Szczególne korzyści mogą odnieść małe i średnie przedsiębiorstwa, ponieważ normalizacja (w zakresie informatyki i pojazdów) oraz uproszczenie procedur administracyjnych pozwoli im na zdecydowane ograniczenie kosztów operacyjnych. Wzmocnienie czynnika jakościowego w procesie podejmowania decyzji dotyczących logistyki przewozów towarowych otworzy nowe możliwości rynkowe.

Zaproponowane działania powinny mieć korzystne oddziaływanie na środowisko naturalne, pomagając ograniczyć niepotrzebne przewozy, usprawnić integrację form transportu i podnieść atrakcyjność form bardziej przyjaznych środowisku, a także włączyć kryteria jakościowe – w tym dotyczące oddziaływania na środowisko – do procesu podejmowania decyzji przez klienta.

Działania przyniosą także pozytywne skutki społeczne dzięki podniesieniu poziomu szkoleń i zwiększeniu możliwości w zakresie mobilności. W odniesieniu do ogółu obywateli bardziej wydajna logistyka transportu towarowego pomoże zapewnić odpowiednią jakość życia – taką, jakiej oczekują konsumenci – przy jednoczesnym zmniejszeniu negatywnego oddziaływania na środowisko.

PRZEGLąD WEWNęTRZNY

W związku z zobowiązaniem Komisji do sporządzania wysokiej jakości, rygorystycznych ocen skutków, Komisja powołała Radę ds. Oceny Skutków, którego celem jest zapewnianie i kontrola jakości poszczególnych ocen przygotowanych przez jej służby. Rada dokonała przeglądu niniejszego dokumentu, a w dniu 23 lipca 2007 r. wydała opinię. Zawarte w niej uwagi doprowadziły do przeprowadzenia ogólnej rewizji oceny skutków i do jej skrócenia.

W ramach dokonanych zmian uszczegółowiono definicję problemu i celów planu działań, w większym stopniu odzwierciedlono kontekst polityczny, podkreślono znaczenie oczekiwanych skutków środowiskowych i społecznych oraz więcej miejsca poświęcono wyjaśnieniom w zakresie modelowania makroekonomicznego.

[1] Informacje dotyczące metodyki zastosowanej w badaniu można znaleźć w dokumencie „Analizy przygotowawcze dla oceny skutków planu działań na rzecz logistyki transportu towarowego w UE, zapotrzebowanie ze strony zainteresowanych podmiotów na działania strategiczne” [Preparatory Study for an Impact Assessment on a EU Freight Logistics Action Plan, Stakeholders’ demand for policy measures], kwiecień 2007 r.